سونوگرافی در بارداری ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود. به جز سونوگرافی روتین بارداری برخی از سونوگرافی‌های اضافه نیز برای بررسی بیشتر جنین برخی از پزشکان توصیه می‌کنند. بنا بر علت انجام سونوگرافی اطلاعات مختلفی در گزارش (ریپورت) سونوگرافی و عکس سونوگرافی ثبت می‌شود. برخی از والدین دوست دارند که وقتی به عکس سونوگرافی بارداری نگاه می‌کنند خودشان اطلاعاتی را از عکس و یا گزارش سونوگرافی دریابند. نگاه کردن به جنین درون رحم شایع‌ترین دلیل تمایل والدین جهت ا۲قدام به انجام سونوگرافی است. اگر اخیراً سونوگرافی انجام داده‌اید و می‌خواهید بدانید که چگونه تصاویر سونوگرافی خود را تفسیر کنید، با پینو بیبی همراه باشید تا برخی از اصول اولیه تصویربرداری اولتراسوند را فرا بگیرید. همچنین ممکن است بخواهید بدانید که چگونه می‌توانید ویژگی‌های خاص سونوگرافی بارداری مانند سر، بازو یا جنسیت جنین را تعیین کنید. فقط به خاطر داشته باشید که تفسیر عکس و گزارش سونوگرافی ممکن است دشوار باشد، بنابراین بهتر است این کار را با کمک پزشک خود انجام دهید و فقط برای شما جنبه سرگرمی و یا گرفتن اطلاعات محدود باشد، باقی کار و خواندن گزارش و تفسیر تصاویر را به متخصص زنان و زایمان و یا ماما واگذار کنید. با پینو بیبی همراه باشید تا از عکس سونوگرافی بارداری بتوانید اطلاعاتی را کسب کنید.
اساس کار سونوگرافی
سونوگرافی دستگاهی است که بر اساس امواج مافوق صوت کار می‌کند این امواج خارج از محدوده شنوایی انسان هستند و وقتی امواج اولتراسوند به بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن برخورد می‌کنند، هر کدام رفتار متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. بافت‌های مختلف بدن صدا را به صورت متفاوت هدایت می‌کنند. برخی از بافت‌ها امواج صوتی را جذب می‌کنند در حالی که برخی دیگر آنها را منعکس می‌کنند. چگالی بافت، سرعت بازگشت پژواک‌ها صوت را تعیین می‌کند. امواج از برخی از بافت‌های نرم و مایع عبور می‌کند و به بافت‌های سفت و سخت که می‌رسد منعکس می‌شود. بازگشت این امواج باعث تشکیل تصویر بر صفحه مانیتور می‌شود. همان طور که همه می‌دانید تصاویر سونوگرافی یک طیف سفید، خاکستری تا سیاه است. هر جا که سفید است در آن استخوان‌ها هستند که همه امواج ساطع شده از کاوشگر سونوگرافی را بازتاب داده است و هر چا که کاملاً سیاه است آن منطقه میزان مایعات فراوان است. بخش‌های خاکستری نیز معرف بافت‌ها هستند که هر چه بافت اندام نرم‌تر رنگ آن تیره‌تر و هر چه بافت ضخامت و قوام بیشتری داشته است رنگ آن خاکستری روشن‌تر است. تصویربرداری اولتراسوند برای مناطقی حاوی گاز هستند خوب کار نمی‌کند، بنابراین اندام‌هایی که مانند ریه‌های که مملو از هوا (گاز) هستند، معمولاً با سونوگرافی بررسی نمی‌شوند.
رمزگشایی از تصاویر سونوگرافی
متن و اعدادی که در بالای تصویر سونوگرافی است را نادیده بگیرید. اکثر بیمارستان‌ها و مراکز سونوگرافی از این فضا برای درج جزئیاتی مانند نام، شماره مرجع بیمارستان و یا تنظیمات دستگاه سونوگرافی استفاده می‌کنند. از آن جایی که این اطلاعات ربطی به آن چه در تصویر اولتراسوند می‌بینید ندارد، می‌توانید این اطلاعات را نادیده بگیرید.
از کجا تصویر سونوگرافی شروع به تفسیر بکنیم؟
از بالای عکس اسکن شروع کنید. بالای صفحه یا تصویر چاپ شده جایی است که پروب (کاوشگر) اولتراسوند قرار داده شده است. به عبارت دیگر، تصویری که مشاهده می‌کنید نشان می‌دهد که اندام یا بافت‌ها از کناره (نمای جانبی) به جای از نمای بالا، چگونه به نظر می‌رسند (در عکس با پیکان قرمز رنگ مشخص شده است). به عنوان مثال، اگر از رحم خود سونوگرافی انجام می‌دهید، آن چه در بالای صفحه نمایش یا سونوگرافی چاپ شده مشاهده می‌کنید، طرح کلی بافت‌های بالای رحم شما خواهد بود. همان طور که پایین‌تر از صفحه نمایش نگاه می‌کنید، بافت‌های عمیق‌تری مانند پوشش داخلی رحم، داخل رحم و پشت رحم خود را خواهید دید.
در اسکن سونوگرافی تفاوت رنگ‌ها را در نظر بگیرید
اکثر تصاویر سونوگرافی سیاه و سفید هستند، اما شما می‌توانید تفاوت‌هایی را در سایه‌های سیاه و سفید در سونوگرافی خود مشاهده کنید. تفاوت رنگ‌ها از تفاوت در چگالی موادی است که صدا از آنها عبور می‌کند بدست می‌آید. بافت‌های جامد مانند استخوان سفید به نظر می‌رسند زیرا سطح استخوان‌ها صدای بیشتری را منعکس می‌کند. بافت‌هایی که با مایع پر شده‌اند، مانند مایع آمنیوتیک در کیسه جنینی، تیره به نظر می‌رسند.
قسمت قابل مشاهده بدن را مشخص کنید. اکثر تصاویر اولتراسوند آینه‌ای هستند، به این معنی که شما سمت چپ بدن را در سمت چپ تصویر می‌بینید. اگر سونوگرافی ترانس واژینال داشته باشید، از یک شات مستقیم استفاده می‌شود. یک عکس مستقیم، سمت چپ بدن را در سمت راست تصویر نشان می‌دهد. اگر مطمئن نیستید که چه نوع سونوگرافی انجام می‌شود، از تکنسین سونوگرافی خود بپرسید.
جلوه‌های بصری در سونوگرافی
هنگام تفسیر نتایج سونوگرافی باید مراقب جلوه‌های بصری رایج در یک اسکن سونوگرافی باشید. از آن جایی که اولتراسوند از صدا برای ایجاد تصاویری از ساختارهای داخلی بدن استفاده می‌کند، تصاویر شفاف و واضح نیستند. جلوه‌های بصری مختلفی وجود دارد که می‌تواند در نتیجه تنظیمات، زاویه قراگیری پروب سونوگرافی و یا تراکم بافت‌های مورد بررسی اولتراسوند رخ دهد. برخی از متداول‌ترین جلوه‌های بصری برای در تصاویر سونو عبارت هستند از:
- افزایش Enhancement : این زمانی است که بخشی از ساختار مورد بررسی به دلیل وجود مایعات بیش از حد در ناحیه، مانند کیست، روشن‌تر از آن چه که باید به نظر می‌رسد.
- تضعیفی Attenuation : این اثر که به عنوان سایه نیز شناخته می‌شود، باعث می‌شود ناحیه اسکن شده تیره‌تر از آن چه باید به نظر برسد.
- ناهمسانگردی Anisotrophy : این اثر به زاویه پروب مربوط می‌شود. به عنوان مثال، نگه داشتن پروب در زاویه راست نسبت به برخی تاندون‌ها باعث می‌شود که ناحیه روشن‌تر از حد معمول به نظر برسد، بنابراین لازم است زاویه پروب را برای جلوگیری از این اثر تنظیم کرد.
تفسیر و خواندن سونوگرافی بارداری
رحم را در تصاویر شناسایی کنید با پیدا کردن خط سفید یا خاکستری روشن در اطراف لبه‌های تصویر اولتراسوند می‌توانید طرح کلی رحم را شناسایی کنید. فقط در داخل این منطقه، باید یک منطقه سیاه وجود داشته باشد که آن هم مربوط به مایع آمنیوتیک (کیسه آب) است. به خاطر داشته باشید که لبه رحم ممکن است کل تصویر را فرا نگیرد. ممکن است تکنسین کاوشگر را طوری قرار داده باشد که تصویر را روی جنین متمرکز کند. اگر فقط خطوط سفید یا خاکستری را در امتداد یک یا دو طرف تصویر مشاهده کنید، احتمالاً این طرح کلی رحم است.
تشخیص جنین درون رحم در تصویر سونوگرافی
البته اگر سونوگرافی انجام شده خیلی زود باشد و جز سونوگرافی‌های روتین بارداری نباشد و زودتر از هفته ۸ بارداری انجام شده باشد هنوز جنین یک شکل مشخصی به خود نگرفته است. اما در سونوگرافی بین هفته ۱۰ تا ۱۲ بارداری تا حدودی جنین مشخص است. جنین در تصاویر سونوگرافی ترکیبی از رنگ خاکستری و سفید به نظر می‌رسد و در داخل مایع آمنیوتیک (ناحیه تاریک داخل رحم) قرار می‌گیرد. به ناحیه داخل مایع آمنیوتیک نگاه کنید و سعی کنید طرح کلی و ویژگی‌های کودک خود را پیدا کنید. جزئیاتی که در تصویر می‌بینید به مرحله بارداری و زمانی که سونوگرافی انجام شده است، بستگی دارد. برای مثال، در هفته هشتم، جنین چیزی شبیه خرس پاستیلی و یا لوبیای پخته شده (لوبیا پوف کرده) به نظر می‌رسد. در ۱۲ هفتگی، شما ممکن است فقط بتوانید سر جنین را از بقیه بخش‌ها متمایز کنید. در حالی که در ۲۰ هفتگی، ممکن است ستون فقرات، چشم‌ها، پاها و قلب جنین را نیز ببینید.
تعیین جنسیت جنین از روی تصویر سونوگرافی
در هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ بارداری، یک سونوگرافی برای بررسی رشد جنین انجام می‌شود، شناسایی هر گونه مشکل و احتمالاً حتی تشخیص جنسیت جنین را امکان‌پذیر می‌کند. مهم است که به یاد داشته باشید که همیشه نمی‌توان جنسیت جنین را در سونوگرافی تعیین کرد. گاهی نحوه قرارگیری جنین در سونوگرافی شاید امکان شناسایی را نشان ندهد برای مثال پاها و دست جنین جلو اندام تناسلی او را بگیرد. تا زمانی که نوزادتان به دنیا نیامده، مطمئناً نمی‌توانید جنسیت او را تعیین کنید. البته در آزمایش خون مادر با اندازه‌گیری سطح DNA کروموزوم Y می‌توان به جنسیت جنین پی برد. این آزمایش در هفته ۸ بارداری انجام می‌شود. اگر میزان DNA جنین در خون مادر کافی نباشد دو هفته بعد آزمایش تکرار می‌گردد. برای تعیین جنسیت کودک، تکنسین اولتراسوند یا متخصص زنان و زایمان به دنبال آلت تناسلی مردانه و یا سه خطی می‌گردد که نشان دهنده لابیا هستند. به خاطر داشته باشید که این روش برای تعیین جنسیت جنین ۱۰۰ درصد دقیق نیست. یک جلوه بصری ممکن است تصویر آلت تناسلی را در سونوگرافی مخدوش و یا مبهم کند.
سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی
یک سونوگرافی سه بعدی و یا چهار بعدی را در نظر بگیرید. اگر نسبت به سونوگرافی سنتی (دو بعدی) علاقه‌مند به دیدن جزئیات بیشتر از نوزادتان هستید، ممکن است بخواهید از پزشک خود در مورد سونوگرافی سه بعدی یا چهار بعدی سوال کنید. سونوگرافی سه بعدی می‌تواند ویژگی‌های صورت کودک را نشان دهد و حتی ممکن است نقایص خاصی مانند شکاف کام و لب را نیز مشخص کند. سونوگرافی ۴ بعدی از تصویربرداری مشابه با اسکن سه بعدی استفاده می‌کند، اما اسکن ۴ بعدی در واقع به صورت یک فیلم کوتاه از تصاویر اسکن سه بعدی از کودک را که در رحم ضبط شده است، پخش می‌کند. بهترین زمان برای انجام سونوگرافی سه بعدی و یا چهار بعدی بین هفته ۲۶ تا ۳۰ بارداری است. به خاطر داشته باشید که این اسکن‌ها می‌توانند بسیار گران باشند و ممکن است تحت پوشش بیمه نباشند، مگر این که دلیل پزشکی برای انجام آن وجود داشته باشد، مانند بررسی یک ناهنجاری ژنتیکی و مادرزادی.
خواندن ریپورت سونوگرافی
سونوگرافی نیز مانند هر آزمایش و تست تشخیصی دارای یک گزارش یا ریپورت (جواب) است. معمولاً در گزارش سونوگرافی یا هر تست تشخیصی تفسیری از آن چه از عکس یا آزمایش انجام شده است، به صورت یک سری علائم و حروف اختصاری آورده شده است. بستگی به این که سونوگرافی بارداری در چه زمانی انجام شده است و به چه منظور در گزارش سونوگرافی بارداری اطلاعات مختلفی ثبت می‌شود. بیشترین اطلاعات برای اسکن آنومالی یا سونوگرافی هفته ۲۰ بارداری است که به سونوگرافی آناتومی جنین هم معروف است. برخی از سونوگرافی‌های اضافی در بارداری برای بررسی وجود یا عدم وجود ناهنجاری می‌پردازد مثلاً سونوگرافی نوکال (شفافیت گردن) برخی اطلاعات موجود در این ریپورت با بقیه ریپورت‌ها شاید فرق می‌کند. در اسکن اناتومی جنین بیشتر اطلاعات مربوط به سن بارداری، جثه جنین، تعیین رشد جنین و اندازه اعضای جنین است. بخشی از علایم اختصاری مربوط به مادر و بخشی مربوط به جنین است. هر برگه ریپورت سونوگرافی علاوه بر اطلاعات شخصی مادر، دارای اطلاعات هفته بارداری و تاریخ سونوگرافی است.
حروف و علایم اختصاری در گزارش سونوگرافی
همان طور که گفتیم هر ریپورت یا جواب سونوگرافی بستگی به این که به چه منظوری انجام شده است اطلاعات مختلفی دارد. در این بخش علایم اختصاری که بیشتر استفاده می‌شود، ذکر می‌گردد تا در جواب سونوگرافی بارداری خود بتوانید، بخوانید و تا حدودی از این علائم مطلع شوید. به یاد داشته باشید که اطلاعات دقیق و درست را متخصص زنان و زایمان و یا ماما می‌داند.
| علائم اختصاری | شاخص اندازه‌گیری |
| BPD | بزرگترین قطر سر جنین یا قطر دوپاریتال (فاصله بین دو استخوان گیجگاهی) |
| HC | اندازه دور سر |
| AC | اندازه دور شکم |
| FL | طول استخوان ران |
| HL | طول استخوان بازو |
| CRL | طول کلی بدن جنین از بالای سر (تاج) تا باسن (کفل) |
| AFI | مقدار مایع آمنیوتیک |
| SDP | تک عمیق ترین پاکت کیسه آمنیوتیک |
| EW | تخمین وزن جنین |
| EFW | وزن تخمینی جنین |
| EH | تخمین قد جنین |
| FP | لگن کلیه / پیلکتاز جنینی |
| TCD | قطر ترانس مخچه |
| IOD | فاصله بین چشمی |
| BOD | فاصله دوچشمی |
| OFD | قطر اکسیپیتو پیشانی |
| AFI | اندکس مقدار مایع آمنیوتیک (میلی‌متر) |
| C/T | نسبت دور قلب و قفسه سینه جنین |
| T/A | نسبت دور سینه جنین به شکم |
| T/H | نسبت دور سینه جنین به سر |
| FGR | محدودیت رشد جنین |
| IUGR | محدودیت رشد جنینی داخل رحمی |
| CGC | یک صدک وزنی محاسبه شده از وزن تخمینی و سن حاملگی |
| GA | تعیین سن حاملگی |
| SGA | کوچک برای سن حاملگی |
| LGA | بزرگ برای سن حاملگی |
| AGA | مناسب برای سن بارداری |
| NT | تست شفافیت نوکال (گردن) |
| ThNF | چین گردن ضخیم شده |
| CPR | نسبت جفت مغزی |
| ECV | نسخه سفالیک خارجی |
| PAPP-A | پروتئین پلاسما مرتبط با بارداری – A |
| POP | پیش بینی نتیجه بارداری |
| PI | شاخص ضربان |
| DS | سندرم داون |
| CUB | سونوگرافی ترکیبی و آزمایش بیوشیمیایی |
| RFM | کاهش حرکات جنین |
سوالات متداول در خصوص تفسیر ریپورت سونوگرافی
چگونه می‌توانم هفته‌های دقیق بارداری خود را محاسبه کنم؟
اندازه گیری‌ها در زمان سونوگرافی بسته به سن بارداری انجام می‌شود. حاملگی‌های اولیه با طول تاج و شکم و حاملگی‌های بعدی توسط الگوریتمی با استفاده از اندازه‌گیری سر، شکم و استخوان ران جنین اندازه‌گیری می‌شوند. تعیین سن دقیق حاملگی نیز بستگی به طول بارداری دارد. اگر اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که شما در هفته ششم بارداری هستید، این اطلاعات بسیار دقیق است اما اگر زمان نزدیک شدن به موعد مقرر زایمان را اندازه‌گیری می‌کنید، این اطلاعات می‌تواند چندان دقیق نباشد. با استفاده از ارتفاع پایه شکم (محاسبه ارتفاع فوندال) در خانه نیز می‌توانید سن تخمینی بارداری و رشد جنین را حدس بزنید.
جنین A/1 در USG به چه معناست؟
اگر باردار هستید، فقط به جنین اشاره دارد. اگر دوقلو یا سه قلو دارید، این روشی برای پیگیری اندازه گیری نوزاد است.
چگونه می‌توان بر اساس اسکن پنج ماهگی جنسیت جنین را تشخیص داد؟
اسکن ۲۰ هفته‌ای (اسکن ۵ ماهه) بهترین راه برای تعیین رشد جنین است. در این زمان، پزشک می‌تواند تصاویر جنین را ببیند تا به شما کمک کند پسر (آلت تناسلی وجود دارد) یا دختر (مشاهده سه خط) بودن جنین را تشخیص دهید.
در شرایطی که سونوگرافی قابل انجام نیست چگونه می‌توان سلامت جنین را ارزیابی کرد؟
روش‌های ساده اما کاربردی زیادی هست که در شرایط خاص مثلاً موقع بروز سیل یا زلزله، بودن در مناطق محروم و حتی در شرایطی که تمایل ندارید به مراکز سونوگرافی بروید، از آنها استفاده کنید، مثلاً اندازه‌گیری ارتفاع پایه شکم با یک نوار ساده پلاستیکی، معاینه شکم توسط ماما، شمارش حرکات جنین و ….
آیا می‌توان بدون سونوگرافی جنسیت جنین را حدس زد؟
روش‌های تعیین جنسیت خانگی، شکل و تغییرات بدن مادر و یا روش تعیین جنسیت چینی روش‌های سرگرم کننده‌ای هستند که جنبه علمی ندارند. اساساً جنسیت دقیق جنین در زمان تولد مشخص می‌شود و هم چنین با آزمایش خون مادر نیز می‌توان بر اساس حضور یا عدم DNA کروموزم Y (کروموزم مردانه) در خون بانوی باردار می‌توان به جنسیت نوزاد پی برد. اگر DNA مربوط به کروموزم Y مشاهده شود جنین پسر و در غیر این صورت جنین دختر است.
سخن آخر
به یاد داشته باشید که خواندن سونوگرافی یک فرآیند پیچیده است و تشخیص برخی جزئیات بدون کمک یک متخصص آموزش دیده غیرممکن است. اگر در خانه به برگه سونوگرافی نگاه کردید و متوجه چیزی که باعث نگرانی شما می‌شود، شدید، جهت رمزگشایی تصویر سونوگرافی خود از پزشک کمک بگیرید. به احتمال زیاد به شما عکس‌هایی از سونوگرافی داده می‌شود تا به خانه ببرید. برخی از افراد این عکس‌ها را در نهایت در آلبوم نوزاد آینده جمع‌آوری یا آرشیو می‌کنند. شاید بهتر باشد مقاله عکس برداری در ماه عسل و عکس برداری بارداری در آتلیه را مطالعه کنید و ایده‌های عکاسی را بررسی کنید شاید بخواهید فعلاً با جنینی که یک تصویر سیاه و سفید از آن دارید عکس یادگاری بگیرید. عکس سونوگرافی ایده خوبی برای ساخت اعلامیه دعوت به جشن و یا پست در شبکه‌های اجتماعی جهت اعلام خبر بارداری و همچنین افشای جنسیت جنین است.