اسهال یکی از علائم طبیعی بارداری به شمار می‌رود که در این زمان رایج است. هر فردی ممکن است مبتلا به اسهال شود، اما معمولا تعداد دفعات بروز آن در دوران بارداری بیش‌تر است.
اسهال در بارداری اغلب به دلایلی مانند تغذیه، شرایط جسمی و تغییرات هورمونی به وجود می‌آید. اما عفونت باکتریایی دستگاه گوارش که باعث مسمومیت غذایی می‌شود یا مشکلات روده نیز می‌توانند باعث بروز آن شوند.
با این که مشکلاتی مانند اسهال معمولا خطرناک نیستند، اما در صورتی که شدید یا ادامه دار شوند ممکن است ایجاد مشکل کنند. به همین دلیل لازم است آب فراوان بنوشید و غذاهای سبک بخورید. در صورتی که این عارضه در عرض چند روز رفع نشود، باید به پزشک مراجعه کنید. زیرا در صورت عدم درمان این مشکل، اسهال مکرر می‌تواند باعث کمبود مواد معدنی و کم آبی در دوران بارداری شود که عوارض جانبی منفی بر مادر باردار و جنین دارد.
در این مقاله در مورد اسهال در دوران بارداری صحبت خواهیم کرد، توضیح می‌دهیم که چه زمانی طبیعی و چه زمانی خطرناک است، توصیه‌هایی را برای درمان آن به شما پیشنهاد می‌دهیم و شما را راهنمایی می‌کنیم که چه زمانی به پزشک مراجعه کنید.
آیا اسهال در دوران بارداری طبیعی است؟
با این که زنان باردار بیش‌تر به یبوست بارداری مبتلا می‌شوند، اما اسهال هم یک عارضه بسیار رایج است که همه افراد، از جمله زنان باردار ممکن است دچار آن شوند.
در اوایل دوران بارداری، اسهال ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی یا مشکلات گوارشی در این زمان ایجاد شود. همچنین گفته می‌شود که برخی از زنان باردار در اواخر بارداری، پیش از آن که درد زایمان شروع شود، اسهال را تجربه میکنند. بنابراین این مشکل در دوران بارداری رایج است.
اما این که دچار اسهال شده باشید الزاما به این معنی نیست که این عارضه به دلیل بارداری به وجود آمده است. بلکه ممکن است دلایل دیگری مانند عفونت یا مشکل گوارشی نیز باعث بروز آن شده باشد.
علائم اسهال در بارداری
اسهال به حالتی گفته می‌شود که در عرض یک روز، مدفوع شما سه دفعه یا بیش‌تر شل باشد و معمولا همراه با دل درد است. به جز شل بودن مدفوع، اسهال در بارداری ممکن است همراه با علائم زیر باشد:
- نفخ
- گرفتگی
- دل درد
- احساس نیاز برای رفتن به دستشویی
- دو بار یا بیش‌تر مدفوع شل در یک روز
آیا اسهال نشانه شروع زایمان است؟
اسهال در اواخر بارداری و نزدیک زایمان ممکن است به این معنی باشد که بدن شما در حال آماده شدن برای زایمان است. به خصوص در صورتی که همراه با اسهال، علائم نزدیک شدن درد زایمان مانند دردهای شبیه به درد قاعدگی، پایین رفتن سر جنین در لگن یا افزایش ترشحات واژینال را تجربه می‌کنید، ممکن است اسهال یکی از علائم نزدیک شدن درد زایمان باشد.
با این که داشتن اسهال در زمان زایمان به نظر واقعا بد می‌رسد، اما این یک راه طبیعی بدن برای خارج کردن مواد اضافی از بدن شما در هنگام زایمان است.
دلایل بروز اسهال در بارداری چیست؟
اسهال به خصوص در دوران بارداری رایج است. دلایل مربوط به بارداری برای بروز اسهال شامل موارد زیر می‌باشد:
- تغییر در تغذیه: بسیاری از افراد پس از بارداری رژیم غذایی خود را تغییر می‌دهند. تغییر در رژیم غذایی می‌تواند باعث بروز دل پیچه و اسهال در شما شود.
- حساسیت غذایی جدید: حساسیت غذایی ممکن است یکی از علائمی باشد که در دوران بارداری تجربه می‌کنید. غذاهایی که پیش از بارداری بدون مشکل می‌خوردید، اکنون ممکن است باعث گاز معده، دل پیچه و یا اسهال در شما شوند.
- مولتی ویتامین‌های بارداری: مصرف مولتی ویتامین‌های بارداری برای سلامت شما و جنین در حال رشد شما مفید است. اما این ویتامین‌ها ممکن است باعث دل پیچه و اسهال در شما نیز بشوند.
- تغییرات هورمونی: هورمون‌های بارداری ممکن است باعث آهسته شدن سرعت گوارش شما شوند که ایجاد یبوست می‌کند. اما تغییرات هورمونی همچنین ممکن است باعث سریع شدن حرکت دستگاه گوارش شود که باعث اسهال می‌شود.
در ادامه دلایل بروز اسهال در بارداری که مربوط به علائم بارداری نیستند را بررسی خواهیم کرد.
تغییرات هورمونی
یکی از تغییراتی که می‌تواند باعث بروز اسهال در دوران بارداری شود، افزایش میزان پروستاگلاندین (موکلول‌های مهمی که در انقباضات رحم در بارداری و حرکت دستگاه گوارش موثرند) در بدن است. پروستاگلاندین مانند هورمون اکسی توسین باعث تحریک انقباضات رحمی می‌شود، اما بر حرکت دستگاه گوارش نیز تاثیر می‌گذارد و آن را افزایش می‌دهد.
در صورتی که مدفوع با سرعت نامناسب و بیش از حد سریع در روده‌ها حرکت کند، باعث اسهال می‌شود. افزایش پروستاگلاندین همچنین می‌تواند در چرخه قاعدگی نیز اسهال ایجاد کند.
پروستاگلاندین خواص دیگری نیز دارد و به همین دلیل نوع مصنوعی آن در بسیاری از داروها به کار می‌رود. به همین دلیل یکی از عوارض مصرف داروهای حاوی این ماده مانند قرص میزوپرستول، اسهال است. بسیاری از پزشکان این قرص را برای القای زایمان تجویز میکنند.
اسهال عفونی
عفونت روده یکی از دلایل رایج ایجاد اسهال است. افرادی که به دلیل عفونت اسهال می‌شوند، علاوه بر شل بودن مدفوع علائم زیر را تجربه میکنند:
دلایلی که باعث ایجاد اسهال عفونی می‌شوند، عبارتند از:
- باکتری‌هایی مانند اشریشیا کلی یا هر نوع باکتری از جنس کمپیلوباکتر، سالمونلا، ای کولی و یا شیگلا
- ویروس‌ها شامل نورو ویروس و روتاویروس
- انگل‌های روده، از جمله ژیاردیا لامبلیا و کریپتوسپوریدیوم
خوردن آب و غذای آلوده باعث وارد شدن این ارگانیسم‌های مضر به بدن شما می‌شود. به همین دلیل یکی از خطرات سفر به کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته، ابتلا به اسهال عفونی است.
چه بیماری‌هایی باعث تشدید اسهال می‌شوند؟
اسهال مزمن ممکن است یکی از نشانههای مشکلات روده از جمله موارد زیر باشد:
- التهاب روده، شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو روده
- سندرم روده تحریک پذیر
- بیماری سلیاک
- رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک
اختلالات بالا می‌توانند علائم مختلف دیگری را نیز به وجود بیاورند. برای مثال:
- دل درد و گرفتگی شکم
- گاز معده و نفخ
- کاهش وزن
- ضعف و خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- مشکلات پوستی و مفصلی
- کم خونی
در صورتی که اسهال شما همراه با علائم دیگر باشد، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کند.
سایر دلایل اسهال در بارداری چیست؟
اسهال در دوران بارداری ممکن است به دلایل زیر به وجود بیاید:
- عدم تحمل یا حساسیت غذایی
- مسمومیت غذایی
- تغییر در رژیم غذایی
- استرس و اضطراب
- مصرف برخی از داروها
- خوردن غذاهایی که حاوی الکل قند هستند، مانند سوربیتول، زایلیتول یا مانیتول
عوارض اسهال در دوران بارداری
اسهال می‌تواند باعث کم آبی بدن شود. به همین دلیل زمانی که اسهال در بارداری بیش از چند روز طول بکشد، لازم است مراقب علائم خود باشید و آن‌ها را به پزشک خود اطلاع دهید. چرا که کم آبی در دوران بارداری می‌تواند خطرناک باشد و رشد و تکامل جنین را تحت تاثیر قرار دهد.
آیا اسهال در بارداری می‌تواند خطرناک باشد؟
مشکلات گوارشی در دوران بارداری مانند اسهال، تهوع صبحگاهی و سوزش معده اذیت کننده هستند؛ اما معمولا خطرناک محسوب نمی‌شوند.
اسهال کوتاه مدت معمولا به معنی این است که این مشکل به دلیل عفونت، مسمومیت غذایی و یا یک دلیل موقت دیگر ایجاد شده است. بهترین کار این است که اگر این مشکل بیش از دو روز طول کشید، به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی که اسهال بیش از چند هفته طول بکشد، به معنی این است که اختلال یا بیماری تشخیص داده نشده وجود دارد یا عوارض مصرف یک داروست.
اسهال در سه ماه آخر بارداری
اسهال در سه ماه سوم بارداری رایج است و هرچه به تاریخ زایمان نزدیک‌تر شوید، احتمال بروز آن افزایش پیدا می‌کند. این عارضه می‌تواند درست پیش از زایمان یا چند هفته قبل از آن اتفاق بیفتد و معمولا نشانه این است که بدن شما برای زایمان آماده می‌شود.
در صورتی که چند هفته پیش از تاریخ زایمان اسهال را تجربه کنید، الزاما چند روز بعد زایمان نخواهید داشت. اسهال در سه ماه سوم بارداری به معنی این نیست که نوزاد شما همین الان به دنیا می‌آید، بنابراین نگران نباشید. این فقط نشانه‌ای آماده شدن بدن شما برای زایمان در یک تاریخ نزدیک است. بنابراین بهتر است به نشانههای زایمان دقت کنید.
آیا اسهال در بارداری نشانه زایمان زودرس است؟
اسهال در اواخر بارداری می‌تواند یکی از علائم و نشانههای زایمان زودرس باشد؛ اما به تنهایی علامت آن نیست. در صورتی که اسهال را همراه با مشکلات زیر تجربه می‌کنید، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- کمر درد
- انقباضات زایمان
- گرفتگی
- خروج مایع از واژن
- افزایش فشار بر لگن یا واژن
- خونریزی واژینال
- پاره شدن کیسه آب
آیا اسهال در بارداری نشانه سقط جنین است؟
اسهال در دوران بارداری الزاما نشانه وجود مشکل نیست و ممکن است زنان باردار به دلایل متفاوتی، از جمله عادت به رژیم غذایی سالم آن را تجربه کنند.
با این وجود، گاهی اوقات ممکن است اسهال در بارداری به دلیل مسمومیت غذایی با باکتری‌های مضر مانند سالمونلا، لیستریا یا توکسوپلاسموز به وجود آمده باشد که همه این بیماری‌ها خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند. بنابراین در صورتی که مشکوک هستید که اسهال به دلیل عفونت یا مسمومیت غذایی به وجود آمده است، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا خطر سقط جنین شما را تهدید نکند.
روش‌های درمان خانگی اسهال در بارداری
شما می‌توانید با نوشیدن آب فراوان از کم آبی در دوران بارداری پیشگیری کنید. همچنین می‌توانید مایعات حاوی الکترولیت، از جمله آب میوه، آب گوشت و سوپ‌های رقیق را مصرف نمایید. نیاز است دست‌های خود را به طور مرتب بشویید و سطوح محیط اطراف خود را ضد عفونی کنید.
ممکن است پزشک به زنان بارداری که دچار کم آبی شدید هستند، مایع درمانی خوراکی را تجویز کند. همچنین پزشکان خوردن غذاهای سبک که الکترولیت از دست رفته به دلیل اسهال را به بدن باز می‌گردانند را توصیه میکنند. از جمله این غذاها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سس سیب
- موز
- برنج
- سیب زمینی ساده
- کراکر نمکی
- نان تست
از مصرف چه غذاهایی خودداری کنیم؟
لازم است از مصرف غذاهایی که اسهال را شدیدتر میکنند، از جمله محصولات لبنی، غذاهای پرچرب یا قندی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین خودداری کنید.
درمان دارویی
در دوران بارداری مهم است که پیش از مصرف هرگونه دارو با پزشک مشورت کنید. چرا که مصرف برخی از داروها در دوران بارداری مضر است و عوارض مصرف برخی از آن‌ها در دوران بارداری هنوز به طور کامل مشخص نیست.
بر اساس تحقیقات انجام شده، مصرف داروی لوپرامید در سه ماه اول بارداری در درمان کوتاه مدت اسهال موثر است و عوارضی خاصی بر سلامت جنین ندارد.
اما مصرف داروهای ضد اسهال دیفنوکسیلات-آتروپین یا بیسموت ساب سالیسیلات برای درمان اسهال در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. چرا که مصرف داروی دیفنوکسیلات-آتروپین در سه ماه دوم و سوم بارداری برای جنین مضر است. همچنین مصرف داروی بیسموت ساب سالیسیلات خطر کم وزنی نوزاد در هنگام تولد، خونریزی داخلی نوزاد و سقط جنین را افزایش می‌دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
با این که معمولا اسهال عارضه خطرناکی محسوب نمی‌شود، اما ممکن است نشانه عفونت باشد و می‌تواند باعث کم آبی و سوء تغذیه شدید شود که برای شما و جنین شما خطرناک است. بنابراین در صورتی که علائم زیر را تجربه می‌کنید، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- مدفوع خونی یا خمیری باشد.
- اسهال بیش از ۴۸ ساعت ادامه داشته باشد.
- ۶ بار یا بیش‌تر اسهال در طول ۲۴ ساعت
- تب ۳۹ درجه یا تب بالاتر
- استفراغ مکرر
- درد شدید در مقعد، پایین کمر و یا شکم
- علائم کم آبی
- انقباضات زایمان را تجربه می‌کنید.
- حرکت جنین را کم‌تر احساس می‌کنید.
- اسهال با گذشت زمان شدیدتر می‌شود.
اسهال طولانی می‌تواند باعث کم آبی شود. به همین دلیل اگر اسهال شما بیش از دو روز ادامه پیدا کرد، لازم است به پزشک مراجعه کنید. کم آبی شدید در دوران بارداری عوارض خطرناکی را به همراه دارد. علائم کم آبی در بارداری شامل موارد زیر میباشند:
- ادرار به رنگ زرد تیره
- خشکی و چسبندگی دهان
- تشنگی
- کم شدن دفعات ادرار
- سردرد
- گیجی
- سرگیجه
شما می‌توانید با نوشیدن ۲ لیتر یا ۱۰ فنجان آب در هر روز از کم آبی در دوران بارداری پیشگیری کنید.
در چه حالتی نیاز به بستری در بیمارستان وجود دارد؟
اسهال شدید و طولانی مدت ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد. ابتدا پزشک با معاینه موارد زیر، سعی می‌کند دلیل اسهال را پیدا کند:
- معاینه جسمی
- پرسیدن در مورد علائم، داروهای مصرفی و تغییرات در رژیم غذایی
- درخواست آزمایش مدفوع و خون برای بررسی وجود باکتری، انگل یا عفونت دیگر
پزشک همچنین علائمی مانند تب، مدفوع خونی، تپش قلب سریع، دل درد یا افت فشار خون را بررسی می‌کند تا تعیین کند که آیا نیاز به بستری وجود دارد یا خیر. اگر اسهال بیش از حد شدید باشد، مایعات تزریقی به شما داده می‌شود تا آب بدن تامین شود و نیاز است در بیمارستان بمانید تا اسهال و سایر علائم شما کنترل شوند.
سوالات متداول
اسهال همیشه یکی از علائم بارداری نیست. اما امکان این وجود دارد که در طول سه ماه اول بارداری، اسهال یا سایر مشکلات گوارشی مانند یبوست را تجربه کنید. در ابتدای بارداری بدن شما تغییرات زیادی را پشت سر می‌گذارد و اثرات آن بر روده شما می‌تواند حرکات روده را سریع یا آهسته کند. آهسته شدن حرکات روده باعث یبوست و سریع شدن آن باعث اسهال در بارداری می‌شود.
در اوایل دوران بارداری، اسهال ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی یا مشکلات گوارشی در این زمان ایجاد شود. بنابراین به صورت کوتاه مدت طبیعی است. اما اگر بیش از ۲ روز ادامه پیدا کند، طبیعی نیست و لازم است به پزشک مراجعه نمایید.
بله، کم آبی شدید در دوران بارداری خطرناک است و باعث بروز مشکلاتی مانند کم شدن مایع آمنیوتیک و زایمان زودرس می‌شود که در رشد جنین اختلال ایجاد می‌کند و همینطور در شیردهی مشکل به وجود می‌آورد.
نشانههای بارداری خارج از رحم معمولا شامل دل درد و خونریزی واژینال در سه ماه اول بارداری میباشند. با این حال، برخی از زنان باردار دارای این مشکل نیز اسهال را همراه با سرگیجه و استفراغ تجربه میکنند.
سخن آخر
اسهال یکی از مشکلات رایجی است که همه افراد، از جمله زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تغییرات هورمونی، عفونت روده و بیماری‌های روده تشخیص داده نشده همگی می‌توانند باعث بروز اسهال در بارداری شوند.
در صورتی که این مشکل بیش از ۴۸ ساعت طول کشید، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت تجربه علائمی مانند تب، کم آبی، وجود خون در مدفوع یا تهوع مکرر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
همچنین نیاز است پیش از مصرف هرگونه دارو برای درمان اسهال با پزشک مشورت کنید. نوشیدن آب فراوان و خوردن آبگوشت یا سوپ رقیق به پیشگیری از اسهال در بارداری کمک می‌کند.