با این که همیشه در مورد آن صحبت نمی‌شود، اما سقط جنین بسیار رایج است. در واقع، برای جلوگیری از سقط جنین ابتدا باید بدانیم که تقریباً ۱۵ درصد از بارداری‌های ثبت شده منجر به سقط جنین می‌شوند. با این حال، سقط جنین در عمل حتی بیش‌تر از این آمار اتفاق می‌افتد؛ زیرا بسیاری از موارد سقط جنین در روزها یا هفته‌های اول بارداری و قبل از این که افراد از آن مطلع شوند و بدانند که باردار شده‌اند، رخ می‌دهد.
در اغلب موارد، سقط جنین به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی یا سایر دلایل ناشناخته اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود که ادامه بارداری ممکن نباشد. تحقیقات نشان می‌دهد که حداقل ۵۰ درصد (یا بیش‌تر) از موارد سقط جنین به دلیل ژنتیک غیر طبیعی اتفاق می‌افتند و حدود ۳۰٪ دیگر، هیچ علت شناخته شده‌ای ندارند.
بالا رفتن سن، چاقی، کمبود وزن، مصرف مواد مخدر و بیماری‌های مزمن و اختلالات پزشکی مانند دیابت، برخی از اختلالات تیروئید و فشار خون همگی خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند. اما با وجود این که بسیاری از این دلایل خارج از کنترل شما هستند، روش‌هایی برای کاهش احتمال و جلوگیری از سقط جنین، مرده‌زایی یا مرگ نوزاد وجود دارند.
در این مقاله در مورد اصلاح سبک زندگی و سایر اقداماتی که می‌توانید برای بالا رفتن احتمال یک بارداری سالم و پیشگیری از سقط جنین انجام دهید، صحبت خواهیم کرد.
چه چیزی باعث سقط جنین می‌شود؟
تعیین علت دقیق سقط جنین دشوار است. در بیش‌تر موارد سقط جنین، دلیل آن چیزی بوده است که فرد قادر به جلوگیری از آن نبوده است. به این معنی که سقط جنین فارغ از کاری که مادر انجام داده است، اتفاق افتاده.
به ندرت، پزشکان می‌توانند دلیلی را پیدا کنند که خطر سقط جنین را افزایش دهد. در این صورت، درمان این مشکل ممکن است به جلوگیری از سقط جنین در آینده کمک کند.
سقط جنین در سه ماهه اول بارداری
حدود ۸۰ درصد از موارد سقط جنین در سه ماهه اول بارداری اتفاق می‌افتد. سه ماهه اول بارداری به بازه زمانی بین هفته‌های اول تا ۱۳ ام بارداری اشاره دارد.
علل شایع سقط جنین در سه ماهه اول بارداری عبارتند از:
- ناهنجاری‌های ژنتیکی: بیش از نیمی از موارد سقط جنین در سه ماهه اول بارداری به دلیل وجود مشکل در کروموزوم‌های جنین است. اگر بدن شما تشخیص دهد که جنین آسیب دیده یا کروموزوم‌های او از دست رفته است، به بارداری پایان می‌دهد.
- لخته شدن خون: عارضه‌ای به نام سندرم آنتی فسفولیپید (APS) باعث لخته شدن خون می‌شود که می‌تواند به بارداری پایان دهد و باعث سقط جنین شود. برای جلوگیری از سقط جنین، می‌توان این عارضه را با مصرف دارو درمان کرد.
- حاملگی خارج رحمی: این نوع حاملگی خطرناک و جدی اما نادر است و زمانی رخ می‌دهد که جنین در خارج از رحم شروع به رشد کند. حاملگی خارج از رحم قابل نجات نیست و یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود که نیاز به درمان فوری دارد.
- مشکلات جفت: اگر جنین و جفت با هم سازگار نباشند، ممکن است حاملگی از بین برود. به همین ترتیب، نقص رحم از جمله شکل غیر طبیعی آن ممکن است باعث سقط جنین و پایان ناگهانی بارداری شود.
سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری
سقط جنین در مرحله آخر بارداری یعنی هفته‌های ۱۳ تا ۲۴، بسیار کم‌تر رایج است. اگر در این زمان اتفاق بیفتد، احتمالاً علت آن به شرایط سلامت محیطی یا مشکلات سلامت مادر مربوط می‌شود.
مشکلات سه ماهه دوم بارداری که احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- عفونت: عفونت‌های داخل رحم یا دهانه رحم ممکن است منجر به سقط جنین شوند. به همین ترتیب، عفونت ناشی از غذا ممکن است مادر را در معرض خطر سقط جنین قرار دهد.
- بیماری: بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا فشار خون بالا خطر سقط جنین را در زنان افزایش می‌دهد. اگر این بیماری‌ها به درستی درمان یا کنترل نشوند، خطر سقط جنین بیش‌تر خواهد بود.
- بیماری تیروئید: بیماری‌های تیروئید درمان نشده خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند.
- بیماری‌های خود ایمنی: لوپوس و همچنین سایر بیماری‌های خود ایمنی، ممکن است منجر به سقط جنین شوند.
- مشکلات مربوط به رحم یا دهانه رحم: فیبروم یا شکل غیر طبیعی رحم ممکن است باعث سقط جنین شود.
- شرایط و سبک زندگی: سیگار کشیدن، استنشاق دود دست دوم (دود سیگاری که فرد دیگری می‌کشد)، مصرف الکل و مصرف مواد مخدر ممکن است در رشد جنین اختلال ایجاد کنند. مصرف زیاد کافئین نیز ممکن است مشکل ساز باشد.
- شرایط محیطی: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا مواد خطرناک می‌تواند باعث سقط جنین شود. این مواد شامل جیوه، حلال ها، رقیق کننده‌های رنگ، آفت کش ها و فلزات سنگین هستند. آلاینده‌های موجود در هوا نیز با افزایش خطر سقط جنین مرتبط است.
سقط جنین در سه ماهه سوم بارداری
در این مرحله در اواخر بارداری، سقط جنین معمولا مرده زایی نامیده می‌شود. همان دلایلی که ممکن است باعث سقط جنین در سه ماهه اول و دوم بارداری شوند، می‌تواند باعث سقط جنین در سه ماهه سوم بارداری نیز باشد. اما تشخیص علت دقیق از دست رفتن بارداری اغلب دشوار است.
این دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عوارض بارداری: عوارض بارداری شامل زایمان زودرس یا جدا شدن جفت از رحم می‌باشند.
- نقص هنگام تولد: از هر ۱۰ مورد مرده زایی، یکی از آن‌ها در نتیجه نقص ژنتیکی یا ساختاری مادرزادی اتفاق افتاده است.
- فشار خون بالا: پره اکلامپسی در ۵ تا ۸ درصد از تمام بارداری‌ها رخ می‌دهد. با این که بزرگترین خطر این عارضه برای مادر است و او را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پره اکلامپسی می‌تواند انتقال اکسیژن و مواد مغذی به جنین را قطع کند. پره اکلامپسی همچنین می‌تواند به اکلامپسی تبدیل شود، یک بیماری بسیار جدی و خطرناک که احتمال دارد هم برای جنین و هم برای مادر کشنده باشد.
- دیابت کنترل نشده
- عفونت: عفونت در جفت یا جنین می‌تواند باعث سقط جنین و پایان بارداری شود.
- مشکلات بند ناف: اگر بند ناف گره خورده یا فشرده شود، می‌تواند جریان خون و اکسیژن را به جنین قطع کند.
- مشکلات جفت: جریان ناکافی خون به جفت ممکن است منجر به سقط جنین شود.
اقدامات احتیاطی در اوایل بارداری برای جلوگیری از سقط جنین
با این که نمی‌توان از بسیاری از موارد سقط جنین پیشگیری کرد، اما جلوگیری از آن برای برخی از مادران امکان دارد. انجام اقدامات زیر خطر سقط جنین را در اوایل بارداری کاهش می‌دهد:
- دست‌هایتان را بشویید.
- سیگار را ترک کنید.
- اقدامات احتیاطی لازم را برای پیشگیری از بیماری‌های منتقل شده از غذا انجام دهید.
- واکسن آنفولانزا بزنید.
- وزن سالم را حفظ کنید.
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- مراقبت‌های دوران بارداری را به طور منظم انجام دهید.
- مشکلات سلامت و بیماری‌های مزمن را درمان یا کنترل کنید.
- رابطه جنسی ایمن داشته باشید.
- الکل ننوشید.
دست‌های خود را بشویید
تعدادی عفونت وجود دارند که می‌توانند باعث سقط جنین، مرده زایی یا مرگ نوزاد شوند. ساده‌ترین راه برای پیشگیری از ابتلا به هر یک از این عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، رعایت بهداشت، شستن دست‌ها و رعایت فاصله اجتماعی از افراد بیمار یا فضاهای بسته و شلوغ است.
بهداشت مناسب دست چگونه است؟
دست‌های خود را حداقل به مدت ۲۰ ثانیه (به مدت دو بار شمردن تا ۳) با صابون و آب گرم بشویید. همیشه دست‌های خود را در شرایط زیر بشویید:
- قبل و بعد از غذا خوردن
- پس از استفاده از سرویس بهداشتی
- وقتی کنار فردی که مریض است، حضور داشته‌اید.
- پس از دست زدن به چیزهایی که افراد دیگر به آن دست زده‌اند، مانند پول، دستگیره‌های در، خودکار یا سبد خرید.
سیگار را ترک کنید
سیگار کشیدن یک خطر بزرگ برای سلامتی محسوب می‌شود. سیگار خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان، بیماری‌های ریوی، بیماری قلبی، فشار خون بالا و سکته را افزایش می‌دهد. افرادی که سیگار می‌کشند (یا در معرض دود دست دوم قرار دارند) بیش‌تر در خطر ناباروری و یا سقط جنین، مرده زایی، زایمان زودرس یا به دنیا آمدن نوزاد کم وزن هستند.
نوزادانی که از افراد سیگاری متولد می‌شوند، بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) قرار دارند. ترک دخانیات نه تنها ممکن است جان کودک شما را نجات دهد، بلکه می‌تواند کمک کند که شما نیز برای سال‌های زیادی به عنوان پدر و مادر بودن در کنار فرزند خود زندگی کنید.
در آشپزخانه مراقب باشید
بیماری‌های ناشی از غذا مانند لیستریا با افزایش خطر سقط جنین مرتبط هستند. به طور معمول به افراد باردار توصیه می‌شود که از غذاهایی که رایج‌ترین منبع باکتری‌های خطرناک هستند، مانند گوشت نیم پز و پنیرهای پاستوریزه نشده خودداری کنند. با این حال، نگهداری و استفاده ایمن از مواد غذایی برای جلوگیری از عفونت حتی مهم‌تر از این توصیه‌هاست.
ایمنی مواد غذایی
- گوشت، ماهی و تخم مرغ را در دمای توصیه شده بپزید.
- باقی مانده غذا را سریعاً در یخچال قرار دهید.
- محصولات تازه را کاملا بشویید.
- گوشت و ماهی را ظرف یک تا سه روز پس از خرید استفاده یا منجمد کنید.
- دست‌های خود را قبل و بعد از دست زدن به مواد غذایی خام بشویید.
واکسن آنفولانزا بزنید
اگرچه برخی از افراد نگران هستند که واکسن آنفولانزا باعث سقط جنین شود، اما مطالعات به صورت مکرر نشان می‌دهند که خطر سقط جنین پس از دریافت واکسن آنفولانزا افزایش پیدا نمی‌کند. بنابراین دریافت واکسن آنفلوانزا غیر فعال بدون توجه به مرحله بارداری توصیه می‌شود.
افرادی که در دوران بارداری به آنفولانزا مبتلا می‌شوند، در معرض خطر بالایی قرار دارند. به‌ویژه سویه H1N1 بیش‌تر از افراد عادی برای مادران باردار کشنده و خطرناک است. تب بالا در دوران بارداری نیز ممکن است با نقص لوله عصبی در جنین همراه باشد.
افراد مبتلا به عفونت COVID-19 در دوران بارداری احتمال دارد که بیش از افراد دیگر علائم شدید بیماری داشته باشند و در معرض خطر بیش‌تری برای زایمان زودرس هستند. .
وزن سالم داشته باشید
چاقی نیز مانند سیگار کشیدن، با بسیاری از مشکلات سلامتی مرتبط است: از بالا رفتن خطر بیماری قلبی، دیابت و انواع خاصی از سرطان گرفته تا عوارض بارداری از جمله زایمان زودرس، پره اکلامپسی، دیابت بارداری و انواع سقط جنین.
کمبود وزن نیز ممکن است خطر سقط جنین و سایر عوارض بارداری را افزایش دهد.
کارشناسان به طور کامل همه دلایل مرتبط بودن چاقی با از دست دادن بارداری و سقط جنین را کشف نکرده‌اند. اما مطالعات در سرتاسر جهان نتایج یکسانی را نشان می‌دهند. زنان چاق در معرض خطر بیش‌تری برای از دست دادن نوزاد خود هستند.
در خصوص هر برنامه کم کردن وزن لازم است با پزشک مشورت شود، اما به خصوص در دوران بارداری (یا هنگام تلاش برای بچه دار شدن) گرفتن راهنمایی از متخصص در مورد این که چقدر باید وزن اضافه یا کم کنید، می‌تواند برای سلامتی و موفقیت شما در رسیدن به وزن سالم و داشتن بارداری موفق حیاتی باشد.
درست غذا بخورید
داشتن یک رژیم غذایی سالم فقط برای افرادی که سعی در کاهش وزن دارند دارای اهمیت نیست. بلکه تحقیقات نشان داده است که داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند خطر و عوارض بارداری را کاهش دهد.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ در دانشگاه استنفورد نشان داد که زنانی که رژیم غذایی سالمی دارند و غذاهای سالمی را میل می‌کنند، ۵۰ درصد کم‌تر احتمال دارد که نوزادی مبتلا به آنسفالی داشته باشند.
مراقبت های دوران بارداری را انجام دهید
اگر هنوز مراقبت‌های دوران بارداری را شروع نکرده‌اید، لازم است که در اسرع وقت این کار را انجام دهید.
چکاپ فیزیکی توسط پزشک یا ماما ممکن است مشکلات سلامتی یا عوارض بارداری که در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به سقط جنین و از دست دادن بارداری شوند، مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری یا نوع ۲، ناهنجاری‌های رحم دهانه رحم یا عفونت های مقاربتی را که شما از آن‌ها مطلع نیستید را نشان دهد.
داروهای خود را مصرف کنید
بیماری‌های مزمن و مشکلات سلامتی مانند لوپوس، دیابت و فشار خون بالا همگی با افزایش احتمال سقط جنین و از دست دادن بارداری مرتبط هستند. اگر یک بیماری مزمن تشخیص داده شده دارید، در صورتی که شرایط خود را قبل از بارداری و در طول بارداری تحت کنترل نگه دارید، بهترین شانس را برای بارداری سالم خواهید داشت.
اگر باردار هستید یا در تلاش برای باردار شدن هستید، با پزشک خود در مورد این که چگونه می توانید بیماری خود را به بهترین شکل کنترل کنید، مشورت نمایید و مطمئن شوید که تمام توصیه‌های پزشک از جمله داروهای تجویزی یا بدون نسخه را دنبال کنید.
اگر قصد بارداری دارید، مصرف ویتامین‌های دوران بارداری را پیش از حامله شدن شروع کنید. خواص اسید فولیک به ویژه در مراحل اولیه بارداری بسیار مهم است، حتی قبل از این که متوجه شوید باردار هستید. مصرف مقدار کافی اسید فولیک برای جلوگیری از نقص لوله عصبی در نوزاد ضروری است که بسته به شدت آن می‌تواند کشنده باشد.
رابطه جنسی ایمن داشته باشید
ممکن است احمقانه به نظر برسد که به افرادی که باردار هستند یا در حال تلاش برای باردار شدن هستند، توصیه داشتن رابطه جنسی ایمن داشته باشیم؛ اما واقعیت این است که عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا یا سیفلیس می‌توانند باعث سقط جنین، مرده زایی، مرگ نوزاد، ناباروری، حاملگی خارج از رحم، وزن کم هنگام تولد و سایر عوارض شوند.
هر فردی که از نظر جنسی فعال است در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی قرار دارد. زمانی که مراقبت‌های دوران بارداری را شروع می‌کنید، غربالگری می‌شوید.
اما اگر شما یا شریک زندگی شما بیش از یک شریک جنسی داشته باشید، ممکن است لازم باشد که حتی قبل از شروع تلاش برای بارداری غربالگری شوید. اگر چند شریک جنسی دارید، لازم است حتی در دوران بارداری از کاندوم استفاده کنید و همیشه باید با یک شریک جنسی جدید از کاندوم استفاده کنید تا زمانی که هر دو برای بیماری‌های مقاربتی آزمایش شوید.
الکل ننوشید
به افراد توصیه می‌شود که به دلیل خطر ابتلا به سندرم الکل جنینی از مصرف الکل در دوران بارداری خودداری کنند، اما این کار همچنین باعث افزایش خطر سقط جنین یا مرده زایی، به ویژه با مصرف منظم یا بیش از حد الکل می‌شود.
توصیه‌های متفاوتی درباره میزان بی خطر بودن مصرف الکل در بارداری در کشورهای مختلف وجود دارد. اما کم‌ترین مقدار بی خطر که از نظر علمی اثبات شده باشد برای آن وجود ندارد.
بنابراین عاقلانه ترین کار این است که به طور کامل از نوشیدن الکل در دوران بارداری خودداری کنید. اگر به طور منظم الکل مصرف می‌کنید یا فکر نمی‌کنید که بتوانید نوشیدن آن را ترک کنید، این موضوع را با یک پزشک در میان بگذارید و سعی کنید تا حد امکان کم‌تر بنوشید.