همانطور که می‌دانید بارداری یک پروسه طولانی مدت است که ممکن است در حدود ۹ ماه به طول بیانجامد. هر هفته از دوران حاملگی، بدن مادر و جنین در حال تغییر مداوم هستند. ما قصد داریم تا در سلسله مقالاتی تغییرات بدن مادر و جنین را در هفته‌های مختلف دوران حاملگی بررسی کنیم. علاوه بر بررسی تغییرات، آنچه لازم است تا مادر برای محافظت از خود و جنینش انجام دهد را با شما همراهان به اشتراک می‌گذاریم. در این مقاله قصد داریم تا وقایع هفته اول بارداری را بررسی نماییم و در ۳۹ مقاله بعدی به وقایع مربوط با سایر هفته‌های بارداری خواهیم پرداخت پس تا انتهای این مقاله و سری مقالات هفته‌های بارداری با تیم پینو بیبی همراه باشید.
هفته اول بارداری یا هفته اول سیکل قاعدگی؟
اگر برای باردار شدن تلاش می‌کنید و پریود شدن شما عقب افتاده است احتمال این که باردار باشید زیاد است. بارداری از زمان لقاح اسپرم و تخمک و تشکیل سلول تخم آغاز می‌شود. معمولاً زمان دقیق تخمک‌گذاری مشخص نیست. همچنین ممکن است زوج در فواصل زمانی کوتاه چندین رابطه جنسی برقرار کرده باشند، از طرفی اسپرم هم می‌تواند برای چند روز در رحم فعال و زنده بماند لذا تعیین تاریخ دقیق لقاح هم معمولاً میسر نیست. بنابراین پزشک مبدا اولین روز بارداری را آخرین روز دوره پریود در نظر می‌گیرد (LMP). از این رو طبق تقویم بارداری که پزشک تنظیم می‌کند شما در اولین روز تقویم بارداری هنوز باردار نشده‌اید و این معیار برای تنظیم تاریخ‌های بعدی تقویم بارداری، تنظیم تاریخ‌های ویزیت بارداری و حتی گاهی تعیین سن حاملگی است. پس آنچه به عنوان وقایع اولین هفته بارداری مطالعه می‌کنید در واقع وقایع آخرین دوره سیکل پریود شما قبل از باردار شدن است. در این مقاله و مقاله دوم از هفته‌های بارداری توصیه‌های جهت افزایش احتمال بارداری و توصیه‌های لازم برای تجربه یک بارداری سالم و موفق خدمت شما ارائه خواهد شد.
هفته اول بارداری از کی شروع می‌شود؟
هفته اول بارداری از اولین روز آخرین قاعدگی شروع می‌شود. بعد از مشخص شدن این تاریخ، پزشک متخصص بر اساس این تاریخ تقویم بارداری را برای شما تنظیم می‌کند. همانطور که گفتیم با توجه به این مبدا زمانی در این تاریخ شما هنوز حامله نشده‌اید و بارداری واقعی در هفته سوم از این تقویم آغاز خواهد شد. یک سیکل قاعدگی از اولین روز خونریزی عادت ماهانه تا اولین روز خونریزی در چرخه بعدی محاسبه می‌شود که در صورت بارداری خونریزی قاعدگی بعدی اتفاق نمی‌افتد. در این مقاله به شما توصیه‌های لازم در خصوص اقدامات قبل از بارداری ارائه می‌شود تا بارداری سالم و موفقی را داشته باشید.
آنچه در هفته اول بارداری رخ می‌دهد
تعیین زمان دقیق لقاح و روز اول بارداری میسر نیست و همانطور که گفتیم پزشک برای تعیین تاریخ زایمان و مراجعات بعدی تاریخ اولین روز آخرین پریود را در نظر می‌گیرد، حال آن که شما در آن تاریخ ممکن است حامله نشده باشید و یا شاید هفته‌های بعد از آن حامله شده باشید. بنابراین تاریخ تعیین شده کاملاً تقریبی است. اما آنچه که در هفته اول بارداری رخ می‌دهد بیشتر مربوط به فرایند قاعدگی است. از آنجا که در هفته اول بارداریِ تقویم بارداری شما هنوز پریود هستید بنابراین می‌توان گفت وقایع این هفته همان اتفاقاتی است که شما در طول دوره پریود خود تجربه می‌کنید؛ یعنی خونروش قاعدگی و احتمالاً دردهای قاعدگی.
علائم بارداری در هفته اول
همانطور که گفتیم شما هنوز باردار نشده‌اید بنابراین علائم در این هفته همان علائم چرخه قاعدگی است که عبارت هستند از:
خونریزی: خونریزی از واژن اولین نشانه و مهم‌ترین علامت شروع پریود است. علت این خونریزی، تخریب دیواره رحم است. در واقع رحم هر ماه پوششی را در دیواره خود می‌سازد تا در صورت لقاح و تشکیل سلول زیگوت آن را در خود جای دهد، وقتی حاملگی اتفاق نیفتد دیواره رحم ریزش می‌کند و باعث خونریزی می‌شود. حجم خون خارج شده از بدن هر زن با دیگری متفاوت است و به عوامل ژنتیکی و سبک زندگی فرد بستگی دارد. برخی، خونریزی زیادی را تجربه می‌کنند و برخی، خونریزی کمتری را تجربه خواهند کرد. مدت زمان خونریزی و طول چرخه پریود نیز در بانوان مختلف، متفاوت است. برای برخی ۲ روز و برای برخی ممکن است تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد.
علائم جسمی: بیشتر بانوان در این دوره درد در ناحیه شکم را احساس می‌کنند این دردها ممکن است در زیر شکم، کمر و حتی پهلوها هم احساس شود. برخی از بانوان در این دوره دچار سردرد هم می‌شوند. البته بعضی از بانوان علائم شدیدتری مانند اسهال، استفراغ، کرامپ شدید عضلات و … را نیز تجربه می‌کنند که لازم است برای مدیریت این علائم به پزشک مراجعه کنند. برخی از بانوان در این دوره برای کاهش درد اقدام به مصرف قرص‌های مسکن می‌کنند اما اگر قصد دارید تا پس از تمام شدن چرخه قاعدگی اقدام به بارداری کنید بهتر است از همین الان تمرین کنید و مصرف داروهای شیمیایی را به حداقل برسانید. برای کاهش دردهای پریود می‌توانید از روش‌های درمان خانگی استفاده کنید. مقاله «کاهش درد عادت ماهانه با درمان‌های خانگی» را مطالعه کنید.
علائم روحی: در این دوره سطح ترشح هورمون‌ها تغییر می‌کند و باعث می‌شود تا بانوان دچار نوسانات خلقی شوند. تجربه احساساتی مانند افسردگی، خشم، ناامیدی و غم در این دوران کاملاً طبیعی است و با توجه به این که این علائم هر ماه ممکن است کیفیت زندگی بانوان را تحت تاثیر قرار دهد بهتر است تا بانوان با برنامه‌ریزی و محاسبه تاریخ دوره پریود خود از قبل تدابیری را برای کنترل احساسات و مدیریت علائم در این دوران به کار ببندند. در چنین شرایطی همدلی و کمک اطرافیان بسیار کمک کننده خواهد بود.
اختلال در خواب: سیکل پریود ممکن است روی کیفیت خواب بانوان نیز تاثیر داشته باشد و باعث شود دمای بدن بانوان از حد طبیعی فراتر برود و در نتیجه ممکن است تعریق شبانه رخ دهد و از ورود شما به مرحله خواب عمیق جلوگیری شود. همچنین دردهای زیر شکم و کمر و گرفتگی عضلات ممکن است در خواب شبانه فرد اختلال ایجاد کند.
هفته اول بارداری: وضعیت جنین
همانطور که گفتیم در این هفته شما پریود هستید و تخمک بدون باروری و لقاح طی خونریزی عادت ماهیانه از بدن شما خارج شده است بنابراین در این هفته جنینی در کار نیست در واقع حاملگی رخ نداده است. باز هم تاکید می‌کنیم که پزشک برای تنظیم تقویم بارداری ناگزیر اولین روز از آخرین روز قاعدگی شما را به عنوان هفته اول بارداری در نظر می‌گیرد تا بتواند تاریخ حدودی سایر وقایع را برنامه‌ریزی کنید و تقویم بارداری شما را بر اساس یک مبدا زمانی قابل اطمینان تنظیم کند.
هفته اول بارداری: تغییرات بدن مادر
در این هفته شما هنوز حامله نیستید بنابراین تغییرات بدن شما همان تغییرات نرمالی است که در دوره پریود رخ می‌دهد. کمی نفخ شکم که باعث بزرگ شدن شکم می‌شود و شاید کمی تورم دست و پا، طبیعی باشد. برخی از بانوان ممکن است دچار آکنه نیز بشوند. تغییرات دوران پریودی کلید مناسبی برای گمانه‌زنی در خصوص تغییرات احتمالی در دوران حاملگی است. سطح تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی بسیار کمتر از تغییرات در دوران حاملگی است بنابراین اگر در دوره پریود شما دچار آکنه یا حتی ریزش مو می‌شوید از الان به فکر روش‌های پیشگیری از این عوارض برای دوران حاملگی خود باشید چون سطح ترشح هورمون‌ها در دوران حاملگی بسیار بیشتر از دوره پریودی خواهد بود.
هفته اول بارداری: رژیم غذایی
در این هفته شما پریود هستید و بهتر است مواد غذایی محرک مانند غذاهای پُرادویه و غذاهای نمکی را در جیره غذایی خود محدود کنید. احتمالاً شما مخاطب عزیزی که در حال خواندن این مقاله هستید قصد دارید تا بعد از پایان چرخه قاعدگی‌تان برای بارداری اقدام کنید. بنابراین از همین امروز تصمیم بگیرید که رژیم غذایی خود را سالم و مقوی کنید. مصرف غذاهای بی‌ارزش و مضر را کنار بگذارید. مراقب وزن خود باشید. مصرف اسید فولیک را از همین امروز شروع کنید. مقالات سه‌گانه «مصرف ویتامین‌ها، ریزمغذیها و مواد معدنی ضروری در دوران بارداری» را به دقت مطالعه کنید و سعی کنید با تنظیم یک رژیم غذایی متعادل همه آنچه که برای سلامت خودتان و رشد جنین لازم است در رژیم غذایی خود بگنجانید. الان زمان مناسبی برای تغییر عادات بد غذایی است. فراموش نکنید که اگر قرار است باردار شوید لازم است تا از قبل برای موفقیت خود و داشتن یک بارداری سالم و بی‌دغدغه برنامه‌ریزی کنید. شاید یک تست خون بتواند به شما کمک کند تا دریابید بدن شما به چه ویتامین‌ها، ریزمغذیها و یا مواد معدنی بیشتر احتیاج دارد و در چه زمینه‌هایی کمبود دارید. خواندن مقالات «راه‌های داشتن فرزند زیبا» و «آیا می‌توان جنسیت جنین را با تغذیه تعیین کرد؟» را به شما توصیه می‌کنیم. همچنین برای موفقیت بیشتر و اطمینان از وقوع لقاح، خالی از لطف نیست خواندن مقاله «برای تقویت اسپرم چه بخوریم» را به همسرتان نیز توصیه کنید.
هفته اول بارداری: خودمراقبتی؛ بایدها و نبایدها
اگر قصد بارداری دارید، توصیه می‌کنیم تا بعد از هر بار برقراری رابطه جنسی مراحل زیر را تا اطمینان از حاملگی ادامه دهید چرا که اکثر بانوان ممکن است در هفته اول بارداری از حاملگی خود بی‌اطلاع باشند. بنابراین توصیه می‌کنیم که برای اطمینان، موارد زیر را رعایت کنید. اگر حامله باشید که قطعاً از همان ابتدا به سلامت خود و جنین‌تان کمک کرده‌اید و اگر باردار نباشید بدن خود را برای بارداری در ماه‌های بعدی آماده کرده‌اید. همچنین اگر قصد حاملگی دارید توصیه می‌کنیم مقاله «راهکارهای سریع‌تر باردار شدن» را مطالعه کنید و همچنین با مطالعه مقاله «آزمایش‌های لازم قبل از بارداری» اقدامات لازم برای گذراندن ۹ ماه هیجان‌انگیز را انجام دهید.
- میزان ویتامین D خود را اندازه‌گیری و تنظیم کنید.
- اگر در تلاش برای بچه‌دار شدن هستید، بهتر است روزانه ۴۰۰ میکروگرم مکمل اسید فولیک مصرف کنید تا از نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا جلوگیری کنید.
- قبل از بارداری به پزشک خود مراجعه کنید تا در مورد غربالگری ژنتیکی صحبت کنید یا جهت بررسی هر گونه عفونت مقاربتی آزمایش شوید.
- کشیدن سیگار را ترک کنید و از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید. این موارد می‌توانند موجب بروز نقایص مادرزادی، سندرم الکل جنینی، مشکلات تنفسی، سندرم محرومیت نوزادی، کم وزنی نوزاد زمان تولد و سایر مشکلات شوند.
- قبل از بارداری برای معاینات کلی به متخصص زنان مراجعه کنید و از وضعیت سلامت جسم و روح خود اطمینان حاصل کنید.
- اگر بیماری خاصی دارید قبل از اقدام به حاملگی با پزشک خود درباره تصمیم به فرزندآوری مشاوره کنید شاید پزشک برای شما داروهای جایگزین تجویز کند.
- به اندازه کافی بخوابید. خواب کافی به باروری و بارداری سالم کمک می‌کند.
- یک برنامه ورزشی مفرح و سالم و کم خطر برای خود تنظیم کنید.
- درباره بارداری، مشکلات شایع بارداری و فرایندهای مختلف آن اطلاعات لازم را کسب کنید.
- با یک پزشک مورد اطمینان مشورت کنید و توصیه‌های لازم را در مورد برنامه‌ریزی و تعیین تقویم بارداری از او دریافت کنید.
- در صورتی که اضافه وزن دارید از همین حالا تصمیم بگیرید تا با رژیم غذایی متناسب و ورزش کمی وزن خود را کاهش دهید. حتی کم کردن یک کیلوگرم وزن هم می‌تواند برخی از عوارض شایع بارداری را کمتر کند. برای اطمینان از دریافت کالری کافی مقاله کالری مورد نیاز روزانه را مطالعه کنید و از ابزار محاسبه آنلاین کالری پینو بیبی جهت تنظیم کالری دریافتی روزانه خود استفاده کنید. همچنین با ابزار محاسبه آنلاین شاخص توده بدنی پینو بیبی، BMI بدن خود را اندازه بگیرید و تمهیدات لازم برای تناسب اندام را از همین امروز شروع کنید.
- استرس را در زندگی روزمره خود کاهش دهید.
- از مصرف مواد حاوی کافئین اجتناب کنید.
توصیه‌های کلی
ممکن است شما دچار نوسانات خلقی شوید؛ بی‌حوصلگی و عصبیت‌های دوران پریود، کاملاً طبیعی است و اصلاً خودتان را به خاطر آن سرزنش نکنید. آرامش خود را حفظ کنید و سعی کنید برای کنترل رفتار خود روزانه نیم ساعت پیاده‌روی کنید. اگر برای بارداری تلاش می‌کنید و به دلایل مختلف دوست دارید فرزندتان دختر یا پسر باشد می‌توانید با استفاده از روش‌های شستشوی واژن احتمال پسردار یا دختردار شدن خودتان را بالا ببرید. نسبت به تغییرات بدن خود حساس باشید اگر برای مدت طولانی است که در حال تلاش برای حاملگی هستید و نتیجه مطلوب نگرفته‌اید بهتر است از یک متخصص علوم باروری مشاوره بگیرید. در نهایت یادتان باشد که زندگی زناشویی شما همچنان به قوت خود باقی است و فرزندآوری فقط بخشی از زندگی مشترک شما را تشکیل می‌دهد.