اگر جزو مخاطبین وفادار مجله اینترنتی پینو بیبی باشید حتماً با مجموعه مقالات مصرف انواع خوراکی‌ها و اثرات آن بر بارداری و جنین آشنا هستید. از آن جایی که آن چه مادر در طول دوران حاملگی می‌خورد و می‌آشامد تاثیر عمیقی بر سلامت جسم و روح جنینش دارد لذا تیم متخصص پینو بیبی بر اساس نظرات شما عزیزان و در راستای جفظ یک بارداری سالم و موفق مجموعه مقالات مصرف انواع خوراکی‌ها در بارداری را تهیه و نگارش نموده است. در این سلسله مقالات شما می‌توانید از اثرات انواع خوراکی بر سلامت خود و جنین‌تان آگاهی لازم را کسب کنید. این مقالات حتی برای افرادی که باردار نیستند نیز مناسب است و به آن‌ها در تنظیم یک رژیم سالم، مقوی و رنگین‌کمانی کمک می‌کند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با خواص میوه ازگیل آشنا کنیم و اثرات آن را بر مادر و جنین مورد بررسی قرار دهیم. با پینو بیبی همراه باشید تا درباره فواید خوردن ازگیل در بارداری بیشتر بدانید.
ازگیل چیست؟
ازگیل (Medlar) میوه درختچه‌ای کوچک از تیره گل سرخیان است. این گیاه بومی جنوب غربی آسیا و جنوب شرقی اروپا است. تاکنون بیش از ۳۰ نوع از درخچه ازگیل در جهان شناخته شده است. در ایران درخت ازگیل بومی شمال ایران است هر چند که در شهر‌های دیگر هم کاشت می‌شود و میوه آن تقریباً در تمام نقاط ایران عزیز در دسترس است. به ازگیل خرمای گیلان یا کونوس نیز گفته می‌شود، در زبان مازنی به ازگیل، کندس گفته می‌شود. ازگیل از دسته درختان خاردار است که در صورت قرار گرفتن در آب و هوای معتدل، به طور معمول تا ۸ متر قد می‌کشد و می‌تواند تا ۵۰ سال هم زنده بماند و به رشد خود ادامه دهد.
پوست تنه درخت ازگیل، به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری تا نقره‌ای است و شاخه‌های آن کج و نامتقارن است. برگ‌های درخت ازگیل، بزرگ و بیضی شکل هستند و دارای رنگ سبز تیره می‌باشند. در اواخر بهار یا اوایل تابستان شکوفه‌های معطر و سفید رنگ ازگیل هر بیننده‌ای را مدهوش می‌کند. میوه‌های رسیده ازگیل نیز با پوسته چرمی و قوه‌ای رنگی دارند که در فصل پاییز و زمستان برداشت می‌شوند. میوه ازگیل در ابتدا به رنگ سبز زیتونی است و بخش گوشتی درون آن سفید رنگ و دارای طعم و مزه اسیدی و گس است اما کم کم این میوه تغییر حالت می‌دهد و در وضعیت رسیده، هم بخش بیرونی و هم بخش درونی میوه به رنگ قهوه‌ای و مسی درآمده و طعمی شیرین و ملایمی پیدا می‌کند. برخی معتقدند طعم ازگیلی ترکیبی از طعم توت فرنگی رسیده، موز و سیب ترش و شیرین است. توصیه می‌شود این میوه به صورت رسیده از درخت چیده و میل شود و از خوردن میوه نارس و کال آن خودداری شود.
میوه ازگیل هم به صورت تازه و هم به شکل خشک یا مربا، رب و ترشی مصرف می‌شود. از دیرباز ازگیل به دلیل خواص زیادی که دارد در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در طب سنتی علاوه بر میوه از از برگ و هسته این میوه برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. از مهم‌ترین خواص این میوه خوشمزه می‌توان به پیشگیری از سرماخوردگی، کاهندگی وزن، کاهش ریزش مو، درمان یبوست، کاهندگی قند خون، جوان‌سازی پوست صورت، کاهش فشار خون، مفید برای دوران حاملگی و برای خردسالان اشاره نمود.
انواع ازگیل
درخت ازگیل دارای سه نوع متفاوت جنگلی، آمریکایی و ژاپنی است. ازگیل جنگلی یا ازگیل وحشی بومی غرب آسیا به خصوص ایران است. ازگیل وحشی گرد است و میوه رسیده آن طعم شیرینی دارد. این نوع ازگیل بیشتر در استان گیلان و مازندران کشت و برداشت می‌شود. نوع دیگر آن، ازگیل ژاپنی است که همان طور که از نامش پیداست بومی کشور ژاپن است. در طب سنتی ژاپن از میوه، هسته و برگ این گیاه برای درمان انواع بیماری‌های به ویژه درمان دیابت، بیماری‌های قلبی – عروقی و انواع سرطان استفاده می‌کنند. گونه دیگر ازگیل یا همان مدلار متعلق به اقلیم آمریکای شمالی است که بسیار کمیاب است و از آن به عنوان ازگیل شمالی یاد می‌شود.
ارزش غذایی ازگیل
ازگیل میوه شیرینی است اما کالری پایینی دارد و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. میوه ازگیل دارای انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است. ازگیل دارای مقادیر زیادی ریبوفلاوین یا همان ویتامین B2، تیامین B1، نیاسین B3، پیریدوکسین B6، ویتامین C و ویتامین A می‌باشد. ازگیل همچنین حاوی تانن، پروتئین، ید، سلنیوم، پتاسیم، اسیدهای آلی طبیعی مانند امگا ۳، پکتین و مقدار کمی کربوهیدرات است. به طور کلی هر ۱۰۰ گرم ازگیل در حدود ۹۰ کالری دارد و هر ۱۰۰ گرم ازگیل دارای ارزش غذایی زیر است:
| هر میوه ازگیل | ارزش غذایی |
| انرژی و کالری | ۴۳ کالری |
| کلسیم | ۷۳ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۵۵ میلی‌گرم |
| فسفر | ۳۹ میلی‌گرم |
| روی | ۵ میلی‌گرم |
| منگنز | ۵ میلی‌گرم |
| آهن | ۲,۷ میلی‌گرم |
فواید مصرف ازگیل در بارداری
ازگیل دارای انواع آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند بدن را در برابر انواع عوامل بیماری‌زا مصون بدارد. داشتن انواع مواد معدنی باعث شده ازگیل در زمره میوه‌های مورد علاقه بانوان باردار قرار بگیرد که می‌تواند زنان باردار در برابر انواع مشکلات شایع بارداری ایمن کند.
مصرف ازگیل و مبارزه با کم خونی در بارداری
کم خونی یکی از عارضه‌های رایج بین بانوان است. زنان در طی دوره‌های قاعدگی و همچنین دوره بارداری خود دچار کم‌خونی می‌شوند. کم خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین انواع کم خونی است. آهن در تشکیل هموگلوبین موثر است. هموگلوبین به انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن کمک می‌کند. ازگیل با داشتن مقادیر آهن می‌تواند در درمان کم خونی موثر واقع شود.
مصرف ازگیل در بارداری و سلامت دستگاه گوارش
بارها شنیده‌اید که مصرف مواد خوراکی دارای فیبر می‌تواند به سلامت و عملکرد بهینه سیستم گوارشی کمک کند. به طور کلی میوه‌ها و سبزیجات مختلف دارای مقادیر زیادی فیبر هستند، ازگیل نیز از این قاعده مستثنی نیست. ازگیل دارای فیبر فراوان است و به همین دلیل علاوه بر این که باعث هضم بهتر غذا می‌شود، می‌تواند در درمان مشکلات نفخ و گاز معده در بارداری نیز موثر باشد.
مصرف ازگیل و کاهش قند خون در بارداری
دیابت بارداری یکی از مشکلاتی است که اکثر بانوان حامله به آن دچار می‌شوند. بالا رفتن قند خون در بارداری عوارض خطرناکی را برای سلامت مادر و جنین به همراه دارد. مصرف ازگیل می‌تواند سطح قند خون را کاهش دهد و در مبارزه با دیابت بارداری موثر باشد. علاوه بر قند خون ازگیل در کاهش کلسترول بد و چربی خون نیز موثر است.
مصرف ازگیل در بارداری و بهبود عملکرد عضلات
ضعف عمومی و خستگی یکی دیگر از عوارض شایع بارداری است. عموماً ضعف ناشی از کم خونی و یا گرسنگی مواد معدنی است. ازگیل با داشتن مقادیر قابل توجهی کلسیم و آهن به حفظ سلامت عضلات می‌کند. آهن، کلسیم، فیبر و ویتامین‌های موجود در ازگیل باعث می‌شوند که عملکرد عضلات، تون عضلانی و فعالیت ماهیچه‌های بدن در وضعیتی مطلوب قرار گیرند.
مصرف ازگیل و سلامت مغز در بارداری
اگر در دوران باردای دچار فراموشی و مه مغزی شده‌اید، مصرف ازگیل را در برنامه غذایی خود بگنجانید. ازگیل با داشتن آهن و فسفر، انرژی لازم برای فعالیت مغز و سیستم عصبی را فراهم می‌کند و موجب بالا رفتن حس هوشیاری شناختی و قوه حافظه می‌شود. آهن همچنین نقش اساسی در تولید و سنتز انتقال دهنده‌های عصبی مانند نوراپی نفرین، دوپامین و سروتونین دارد. این عنصر حیاتی همچنین نقش مهمی در عملکرد فعالیت‌های مختلف مغز و نورون‌های انسان دارد.
مصرف ازگیل در بارداری و پیشگیری از سرماخوردگی
ازگیل دارای آنتی‌اکسیدان‌های مختلف است. این میوه خوشمزه همچنین دارای ویتامین C و ویتامین A است که باعث می‌شود بدن در برابر عوامل بیماری‌زا به خصوص ویروس‌ها مقاوم شود و کارایی سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. لذا مصرف ازگیل برای پیشگیری از بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا مفید است.
مصرف ازگیل و جلوگیری از سندرم پای بیقرار در بارداری
یکی از علل اصلی بروز سندرم پای بیقرار کمبود مواد معدنی به ویژه آهن است. سندرم پای بیقرار که عموماً با اسپاسم عضلانی همراه است با مصرف مقادیر کافی مواد معدنی به خصوص آهن قابل درمان است. بانوان باردار می‌توانند با مصرف انواع میوه مانند ازگیل کمبود آهن خود را جبران کنند تا از بروز مشکلاتی مانند سندرم پای بیقرار در بارداری پیشگیری کنند.
مصرف ازگیل در بارداری و تنظیم دمای بدن
آهن عنصری است که به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. آهن می‌تواند با تنظیم عملکردهای متابولیسم و عملکردهای آنزیمی در دماها و محیط‌های مختلف دمای پایه بدن را تثبیت کند. مصرف ازگیل و تامین این ماده معدنی از طریق جیره غذایی راهی برای مقابله با گرگفتگی بارداری و داغی دست و پا در دوران حاملگی است.
مصرف ازگیل و کاهش فشار خون در بارداری
میوه خوشمزه ازگیل سرشار از پتاسیم است در حالی که مقادیر بسیار کمی سدیم دارد از این رو ازگیل می‌تواند به کاهش فشارخون کمک کند. بنابراین اگر قصد دارید در دوارن باردای از خطرات فشار خون بالا و پره اکلامپسی پیشگیری کنید باید رژیم غذایی خود را در چارچوب یک رژیم متعادل، رنگین کمانی و فشارخون کاه تنظیم کنید.
هم چنین بسیاری از بانوان بعد از زایمان نیز همچنان از فشار خون بالا رنج می‌برند و حتی برخی از بانوان دچار پره اکلامپسی پس از زایمان می‌شوند بنابراین مصرف ازگیل در بارداری و سایر خوراکی‌های دارای پتاسیم می‌تواند به شما در مدیریت فشار خون کمک کند.
مصرف ازگیل در بارداری و درمان ریزش مو
مشکلات پوست و مو یکی از جمله عوارض بارداری است که تقریباً اکثر زنان حامله را به نوعی درگیر می‌کند. یکی از عوارض ناخوشایند در این خصوص ریزش مو و کم شدن حجم مو است. با توجه به این که ازگیل دارای مواد ریز مغذی و معدنی مانند روی، مس و آهن است مصرف آن به صورت ماسک و موضعی می‌تواند به افزایش جریان خون در پوست سر کمک کند و مانع از ریزش مو در دوران بارداری شود. مصرف ازگیل به تقویت ریشه موهای سر نیز کمک کند. اگر دچار آلوپسی پس از زایمان هستید مصرف میوه تازه و یا ماسک ازگیل را در برنامه درمانی خود بگنجانید.
مصرف ازگیل و دهیدراته ماندن بدن در بارداری
میوه ازگیل دارای کالری بسیار کمی است اما فیبر فراوانی دارد این حجم زیاد فیبر باعث می‌شود که انرژی بدن بانوان بارداری تامین شود و می‌تواند به کنترل اشتها طی دروان حاملگی کمک کند و سبب شود بانوان باردار کمتر پرخوری کنند. همچنین فیبر موجود در این میوه به هیدارته ماندن بدن در طی دوران بارداری کمک می‌کند.
مصرف ازگیل در بارداری و درمان یبوست
همان طور که گفتیم ازگیل دارای فیبر فراوانی است و همان طور که مستحضرید مصرف فیبر مانع از بروز یبوست می‌شود. در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و تغییرات فیزیولوژیکی بدن بانوان باردار ممکن است دچار یبوست شوند. ازگیل دارای مقادیر قابل توجهی فیبر است که می‌تواند به عنوان ملین عمل کنند و در پیشگیری و درمان یبوست در بارداری موثر واقع شود.
سایر خواص مصرف ازگیل در بارداری
علاوه بر مواردذکر شده در بالا مصرف ازگیل در بارداری خواص زیر را نیز دارد:
- برای درمان بی‌خوابی در دوران بارداری مفید است.
- از عصاره برگ گیاه ازگیل جهت درمان عفونت گلو و دهان استفاده می‌شود.
- از ازگیل برای درمان بیماری‌هایی مانند فشار خون و بالا بودن ضربان قلب استفاده می‌شود. در طب سنتی ازگیل را تصفیه کننده خون و مقوی قلب دانسته‌اند.
- میوه ازگیل دارای خواص آرام بخشی است لذا برای درمان اضطراب و استرس در بارداری مفید است.
- ازگیل به رفع نفخ و گاز معده کمک می‌کند.
- ازگیل تب بر، است و برای درمان التهاب روده موثر است.
- مصرف ازگیل موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- از پوست، میوه، گل و برگ ازگیل جهت درمان اسهال استفاده می‌شود.
- پوست درختچه گیاه ازگیل دارای خواص ضد التهابی است.
- مصرف ازگیل موجب سم‌زدایی و آبرسانی به بدن می‌شود لذا برای افرد مبتلا به بیماری‌های کلیوی و کبدی مفید است.
خواص ازگیل برای آقایان
گر چه محوریت موضوعی این مقاله بررسی خواص ازگیل برای بانوان است اما خالی از لطف نیست که خاطر نشان کنیم؛ مصرف ازگیل در مردان از ابتلا به سرطان پروستات جلوگیری می‌کند و میل جنسی در مردان را تقویت می‌کند. بنابراین اگر قصد بارداری دارید بد نیست هم شما هم و همسرتان پیش از اقدام برای برقراری رابطه جنسی ازگیل مصرف کنید.
چطور ازگیل را در برنامه غذایی خود بگنجانیم؟
همان طور که پیشتر اشاره شد، علاوه بر میوه ازگیل، هسته و برگ درخت آن هم قابل مصرف هستند. میوه تازه ازگیل را می‌توانید به عنوان میان وعده، در سالاد میوه، اسموتی، آبمیوه‌های طبیعی و کیک و شیرینی استفاده کنید. در مناطق شمالی ایران از ازگیل برای تهیه انواع مربا، مارمالاد و شربت نیز استفاده می‌کنند. هم چنین می‌توانید ازگیل را به صورت پخته و یا حتی به صورت کمپوت مصرف می‌کنید. امروزه پودر ازگیل در تهیه انواع دسر و ژله مورد استفاده قرار می‌گیرد. رب ازگیل نیز از دیگر موارد مصرف این میوه پرخاصیت است. حتی می‌توانید از ازگیل سرکه بگیرید و یا آن را در مخلوط با سبزی‌های معطر و سرکه به عنوان ترشی میل نمایید. پنیر ازگیل یک خوراکی خوشمزه و مقوی است که با استفاده از خمیر و عصاره این میوه به همراه تخم مرغ و کره تهیه می‌شود. حتی می‌توانید برگ‌های خشک شده و هسته پودر شده میوه ازگیل را برای تهیه دمنوش و یا ضماد مورد استفاده قرار دهید.
موارد احتیاط مصرف ازگیل در دوران بارداری
شما می توانید در دوران بارداری خود بدون هیچ نگرانی ازگیل بخورید اما بحث حساسیت غذایی در بارداری بسیار مهم است بنابراین بانوانی که به این میوه حساسیت دارند باید از خوردن این میوه اجتناب کنند. یک بیماری انگلی به نام توکسوپلاسموز وجود دارد که می‌تواند در دوران بارداری خطراتی را برای جنین ایجاد کند. انگل بیماری توکسوپلاسموز در خاک و مدفوع حیوانات زیست می‌کند لذا لازم است تا قبل از مصرف میوه ازگیل این میوه را به خوبی شسته و ضدعفونی کنید تا از احتمال بروز این بیماری جلوگیری کنید. هم چنین همان طور که بارها در مقالات مختلف مجله اینترنتی پینو بیبی نیز متذکر شدیم اعتدال در مصرف هر ماده خوراکی به خصوص در دوران بارداری واجب است.
سخن آخر
ازگیل یک میوه خوشمزه و مقوی است که در فصل پاییز و زمستان در دسترس است. بسیاری از خانواده‌ها از ازگیل برای چیدن سفره یلدایی خود استفاده می‌کنند. این میوه نسبتاً گران دارای فواید بسیاری برای بانوان باردار است. در این مقاله به تعدادی از خواص این میوه مفید اشاره شد. شما می‌تواند میوه تازه، مربا، ترشی و حتی شربت ازگیل را در برنامه غذایی بارداری خود بگنجانید و از فواید مصرف این میوه خوشمزه بهره‌مند شوید.