جفت یک اندام منحصر به فرد است که طی دوران حاملگی در بدن بانوی باردار تشکیل می‌شود و بعد از اتمام فرایند زایمان از بدن زن دفع می‌شود. جفت، نقش‌های کلیدی در پرورش و رشد جنین بر عهده دارد و هر گونه نقص و ناهنجاری جفت می‌تواند سلامت جنین و سلامت مادر را تهدید کند. در این مقاله تیم متخصص پینو بیبی قصد دارد تا شما را با انواع مختلف ناهنجاری‌های جفت و عوارضی که هر کدام از آن‌ها ممکن است برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، آشنا کند. سوالات و پیشنهادات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
جفت چیست؟
جفت ساختاری است که در دوران بارداری در داخل رحم ایجاد می‌شود و اکسیژن و مواد غذایی را برای جنین تامین می‌کند و مواد زائد را دفع می‌کند. جفت از طریق بند ناف به جنین متصل می‌شود. به طور معمول، جفت در قسمت بالایی یا کناری به رحم می‌چسبد.
چه چیزی بر سلامت جفت تأثیر می‌گذارد؟
عوامل مختلفی می‌توانند بر سلامت جفت در دوران بارداری تأثیر بگذارند. برای مثال:
- سن مادر: برخی از مشکلات جفت در افراد مسن به ویژه پس از ۴۰ سالگی شایع‌تر است.
- شکستن کیسه آب قبل از زایمان در دوران بارداری: کودک توسط یک غشای پر از مایع به نام کیسه آمنیوتیک احاطه شده و تحت پوشش قرار می‌گیرد. اگر کیسه قبل از شروع زایمان نشت کند یا بشکند که به آن شکستن آب نیز گفته می‌شود، خطر مشکلات خاصی در جفت افزایش می‌یابد.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند جفت را تحت تاثیر قرار دهد.
- بارداری دوقلو یا چند قلویی: باردار شدن با بیش از یک نوزاد، ممکن است خطر مشکلات خاصی در جفت را افزایش دهد.
- اختلالات لخته شدن خون: هر شرایطی که توانایی لخته شدن خون را مختل کند یا احتمال لخته شدن آن را افزایش دهد، خطر برخی از مشکلات جفتی را افزایش می‌دهد.
- جراحی قبلی رحم: جراحی قبلی روی رحم، مانند سزارین یا جراحی برای برداشتن فیبروم، خطر مشکلات خاص جفت را افزایش می‌دهد.
- مشکلات جفت قبلی: اگر مشکلات جفت در بارداری قبلی رخ داده باشد، خطر ابتلا به مشکلات جفت ممکن است بیشتر باشد.
- مصرف مواد: برخی از مشکلات جفتی در زنان سیگاری یا مصرف کننده کوکائین در دوران بارداری شایع‌تر است.
- ترومای شکمی: ضربه وارد شده به شکم مانند سقوط، تصادف یا نوع دیگری از ضربه، خطر جدا شدن زودهنگام جفت از رحم (جدا شدن جفت) را افزایش می‌دهد.
علائم یا مشکلات جفت چیست؟
در صورت وجود هر یک از علائم زیر در دوران بارداری با پزشک مشورت شود:
- خونریزی واژن
- درد شکم
- کمر درد
- انقباضات رحمی
ناهنجاری‌های جفت
ساختار و عملکرد طبیعی جفت برای یک بارداری سالم ضروری است. ناهنجاری‌های جفت می‌تواند به خاطر جایگاه جفت در رحم، یا ساختار نامناسب جفت و بندناف، رشد نامناسب جفت و یا اختلال در عملکرد و وظایف جفت باشد. به طور کلی می‌توان ناهنجاری‌های جفت را به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:
- ناهنجاری‌های موقعیت جفت در رحم: جفت سر راهی.
- ناهنجاری‌های لانه گزینی (میزان نفوذ جفت در دیواره رحم): جفت آکرتا، جفت اینکرتا یا جفت پرکرتا
- ناهنجاری‌های ساختاری و شکلی جفت: جفت سوسنتوریتی (لب‌دار)، جفت ولامنتوس (بادبزنی)، جفت خندقی، جفت پلاسنتومگالی، جفت راکتی، جفت غربالی (منفذدار)، جفت غشایی، جفت حلقوی.
- ناهنجاری‌های عملکردی: نارسایی جفت، دکولمان (جدا شدگی جفت)، پیری زودرس جفت.
بررسی جایگاه قرارگیری جفت در رحم
جفت به دیواره رحم می‌چسبد و بند ناف جنین از آن خارج می‌شود. این اندام معمولاً به قسمت بالایی، کناری، جلویی یا پشتی رحم متصل است. موقعیت جفت را می‌توان با سونوگرافی (معمولاً در هفته دوازدهم و هفته بیستم) تعیین کرد. اغلب جفت در بالای رحم قرار دارد (که فوندوس نیز نامیده می‌شود). مکان‌های دیگر عبارت هستند از:
- فوقانی Fondal (فندوس یا راس رحم)
- قدامی Anterior (دیوار جلویی رحم)
- خلفی Posterior (دیوار پشتی رحم)
- دیوارهای جانبی Lateral (جانبی چپ یا جانبی راست رحم)
- جفت پیش یا پائین Low Lying (پوشاننده دهانه رحم) که به عنوان جفت سرراهی (Placenta Previa) از آن یاد می‌شود.
جریان خون از طریق رحم یکنواخت نیست، به طوری که با کاشت جفت در نواحی مختلف رحم، جریان خون متفاوت است. هنگامی که جفت در مکان‌های طبیعی‌تر (قدامی، خلفی، فاندال یا جانبی) کاشته می‌شود، به ندرت عوارضی به دلیل خونریزی ایجاد می‌شود، اما اگر جفت در انتهای رحم شما قرار داشته باشد (جفت سر راهی) می‌تواند عوارض بیشتری داشته باشد. این عوارض هم برای مادر و هم برای نوزاد در نظر گرفته شود.
جفت سرراهی Placenta Previa
جفت سرراهی زمانی اتفاق می‌افتد که جفت قسمتی یا تمام دهانه رحم را بپوشاند. اگر در اوایل بارداری جفت سرراهی باشد، معمولاً مشکلی نیست. با این حال، می‌تواند باعث خونریزی جدی و سایر عوارض بعدی در بارداری شود. جفت سرراهی ممکن است باعث خونریزی در طول بارداری و در حین زایمان شود. جفت سرراهی معمولاً پس از تجربه خونریزی قرمز روشن واژینال (بدون درد) در طی نیمه دوم بارداری، تشخیص داده می‌شود. برخی از زنان نیز انقباضاتی دارند. تیم پزشکی و مامایی برای تایید تشخیص، درخواست انجام سونوگرافی خواهند داشت.
برای محدود کردن خونریزی در دوران بارداری، تیم مامایی احتمالاً توصیه می‌کند از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث انقباض شوند، اجتناب شود، از جمله داشتن رابطه جنسی، دوش کردن، استفاده از تامپون یا شرکت در فعالیت‌هایی که می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد، مانند دویدن، چمباتمه زدن و پریدن. در بسیاری از زنانی که جفت سرراهی در اوایل بارداری تشخیص داده می‌شود، جفت سر راهی خود به خود برطرف می‌شود. همان‌طور که رحم رشد می‌کند، ممکن است فاصله بین دهانه رحم و جفت را افزایش دهد. هر چه جفت دهانه رحم را بیشتر بپوشاند و در اواخر بارداری روی دهانه رحم باقی بماند، احتمال برطرف شدن آن کمتر است. اگر جفت سرراهی از بین نرود، نوزاد با زایمان سزارین معمولاً در حدود هفته ۳۷ به دنیا می‌آید.
بررسی نحوه لانه گزینی و عمق قرارگیری جفت در دیواره رحم
سلول‌های تروفوبلاستیک اولیه جنین به لایه دسیدووا بازالیس مادری آندومتر حمله می‌کنند، سلول‌های تروفوبلاستیک نباید به میومتر زیر آن (آندومتر) حمله کنند. هنگامی که سلول‌های تروفوبلاستیک به داخل میومتر حمله می‌کنند، باعث ایجاد انواع مختلف ناهنجاری‌های جفت می‌شوند که بر اساس نفوذ و لانه گزینی در دیواره رحم اختلالات مختلف ایجاد می‌شود. این ناهنجاری تخت عنوان چسبندگی جفت نیز بیان می‌شود و بر اساس شدت نفوذ و عمق جفت در دیواره رحم سه نوع چسبندگی جفت وجود دارد.
- جفت آکرتا Accreta
- جفت اینکرتا Increta
- جفت پرکرتا Percreta
وقتی جفت خیلی عمیق به دیواره رحم می‌چسبد، بسته به شدت و عمق چسبندگی جفت، جفت آکرتا، اینکرتا یا پرکرتا نامیده می‌شود. این خطرات شامل خونریزی و عوارض بعدی است. نوزاد باید هفته‌ها قبل از موعد مقرر زایمان با سزارین به دنیا بیاید. چون جفت در جدا شدن از دیواره رحم مشکل خواهد داشت، در چنین شرایطی هیسترکتومی (برداشتن رحم) اغلب ضروری است. در اینگونه ناهنجاری‌های جفتی (آکرتا، اینکرتا و پرکرتا)، ناهنجاری اینکرتا بیشتر محتمل است و در حدود ۱۵ درصد مواقع رخ می‌دهد.
جفت آکرتا Accreta Placenta
جفت آکرتا زمانی اتفاق می‌افتد که جفت خیلی عمیق در دیواره رحم می‌چسبد اما به عضله رحم نفوذ نمی‌کند.
شدیدترین عوارض در خصوص این ناهنجاری در هنگام زایمان رخ می‌دهد. در حاملگی‌های بدون ناهنجاری جفت، جفت به طور معمول بلافاصله پس از تولد از دیواره رحم جدا می‌شود. با جفت آکرتا، بخشی یا تمام جفت چسبیده باقی می‌ماند که می‌تواند باعث از دست دادن شدید خون پس از زایمان شود. اگر این بیماری در دوران بارداری تشخیص داده شود، احتمالاً بیماران به زایمان سزارین زودهنگام و سپس هیسترکتومی نیاز خواهند داشت. جفت آکرتا شایع‌ترین اختلال در بین سه اختلال چسبندگی جفتی است که تقریباً ۷۵ درصد از کل موارد را تشکیل می‌دهد.
جفت اینکرتا Placenta Increta و پرکرتا Placenta Percreta
جفت اینکرتا زمانی اتفاق می‌افتد که جفت حداقل تا نیمه دیواره رحم رشد کرده و به عضله رحم می‌چسبد. جفت پرکرتا زمانی اتفاق می‌افتد که جفت به طور کامل از طریق دیواره رحم رشد کند. در برخی موارد، بافت جفت به رشد در اندام‌های لگنی نزدیک، از جمله مثانه یا کولون ادامه می‌دهد. جفت پرکرتا کم شایع‌ترین نوع اختلالات جفتی است که در حدود ۵ درصد از تمام این موارد خود را نشان می‌دهد.
این شرایط معمولاً با استفاده از سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. در برخی موارد، تیم مامایی ممکن است تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را توصیه کند. MRI برای مادر و کودک بدون درد و بی‌خطر است.
ساختار و شکل جفت
جفت در زمان تشکیل به دیواره رحم می‌چسبد و امکان تبادل متابولیک بین جنین و مادر را فراهم می‌کند. جفت دارای اجزای جنینی و مادری است. بخش جنینی از بیرونی‌ترین غشای جنینی ایجاد می‌شود. بخش مادری از دسیدووا بازالیس رحم ایجاد می‌شود. غشای جفت، خون جنین را از خون مادر جدا می‌کند اما به اندازه کافی نازک است که امکان انتشار و انتقال مواد مغذی و مواد زائد را فراهم می‌کند. جفت طبیعی به شکل گرد یا بیضی شکل (شبیه پنکیک) و حدود ۲۲ سانتی‌متر قطر دارد. ضخامت آن ۲ تا ۲.۵ سانتی‌متر و وزن آن حدود ۴۵۳ گرم است.
انواع اختلالات شکلی و ساختاری جفت
شکل جفت، نحوه ورود رگ‌های خونی به جفت، جایگیری رگ‌های خونی در جفت، تعداد جفت، اندازه، ضخامت جفت و سن جفت هر کدام باعث ایجاد اختلالاتی در ساختار و شکل جفت می‌شود. جفت در حالت طبیعی (دیسک مانند، پنکیک شکل)، رگ‌های خونی درون بندناف قرار می‌گیرند و از بخش مرکزی وارد جفت می‌شوند. جفت ساختاری یک تکه دارد و فاقد هر گونه منفذ یا سوراخ است. وزن جفت و ضخامت آن در هر بانو بارداری متفاوت است اما میانگین ضخامت جفت ۲ تا ۴ سانتی‌متر است.
ناهنجاری‌های ساختاری و شکلی جفت عبارت هستند از:
- تعداد لوب جفت: جفت در حالت طبیعی یک تکه و دیسک مانند است. اما سایر حالت‌ها جز اختلالات و ناهنجاری‌های جفت محسوب می‌شود.
- جفت دو لبی، دو قسمتی Bilobed Placenta (Bipartite Placenta, Placenta Duplex)
- جفت چند لوبی
- جفت با لب فرعی
- تعداد جفت: در بارداری تک قلویی یک جفت تشکیل می‌شود و در بارداری‌های دو قلویی و چند قلویی ممکن است جفت مشترک و یا به تعداد قل‌ها جفت تشکیل شود بستگی به همسان یا ناهمسان بودند جنین‌ها دارد. در ناهنجاری مربوط به جفت گاه یک جفت کاذب که عملکردی هم ندارد ایجاد می‌شود.
- جفت سوسنتوریتی (لب دار) Succenturiate Placenta
- جفت اکستراکوریال Extrachorial placenta
- جفت دایرهای (جفت حلقوی، جفت خندقی، جفت دوری، جفت دور چشمی) Placenta Circumvallate
- جفت حاشیه‌ای Circummarginate Placenta
- نوع غشا و جداره جفت: که به ناهنجاری مربوط آن جفت غشایی یا جفت ممبراسه Placenta Membranacea به دو صورت کلی و جزئی می‌باشد.
- غشاء جفت منتشره Diffuse Placenta Membranacea
- غشاء جفت جزئی Partial Placenta Membranacea
- ورود بند ناف به جفت درست در مرکز صورت می‌گیرد، اگر بند ناف غیر از مرکز وارد جفت شود ناهنجاری جفت راکتی Battledore Placenta را ایجاد می‌کند.
- بندناف حاشیه‌ای Marginal Cord Insertion که به آن جفت راکتی نیز می‌گویند.
- بند ناف متورم Velamentous Cord Insertion که به آن جفت بادبزنی نیز می‌گویند.
- جفت فنستراتا (جفت غربالی) Placenta Fenestrata دیواره جفت یک بخشی نبوده و ممکن است دارای سوراخ یا منفذ باشد.
- جفت پلاسنتومگالی یا جفت بزرگ شده Placenta Placentomegaly
جفت دو لوبی Bilobed Placenta
جفت دولوبی (جفت بیلوبات، جفت دو قسمتی، جفت دوبلکس) جفتی است با دو لوب تقریباً هم اندازه که توسط یک غشاء از هم جدا شده‌اند. در جفت دولوبی، اندازه دو لوب یکسان است. بند ناف ممکن است در هر یک از لوب‌ها، به شکل ماهیچه‌ای یا در بین لوب‌ها وارد شود. در حالی که خطر افزایش ناهنجاری‌های جنینی با این ناهنجاری جفتی وجود ندارد، جفت دوبله می‌تواند با خونریزی سه ماهه اول، پلی هیدرآمنیوس، جدا شدن جفت و جفت باقی مانده همراه باشد. جفت با بیش از دو لوب نادر است و به آن جفت چند لوبی می‌گویند.
جفت سوسنتوریتی (لب دار) Succenturiate Placenta
جفت سوسنتوریتی وضعیتی است که در آن یک یا چند لوب جانبی در غشاها جدا از بدنه جفت اصلی که عروق منشأ جنینی معمولاً آن‌ها را به جفت متصل می‌کنند، ایجاد می‌شود. این یک نوع جفت کوچک‌تر از جفت دولوبی است. رگ‌ها فقط توسط غشاهای ارتباطی پشتیبانی می‌شوند. اگر غشاهای ارتباط دهنده عروق نداشته باشند به آن سوپوری جفت می‌گویند. این وضعیت در ۵ درصد جفت‌ها رخ می‌دهد. بالا رفتن سن مادر و لقاح آزمایشگاهی از عوامل خطر جفت سوسنچرییت هستند. سایر عواملی که منجر به جفت ساکسنتوریات می‌شوند عبارت هستند از: کاشت روی لیومیوم‌ها، در نواحی جراحی قبلی، در قرنیه یا روی دهانه رحم، همچنین ممکن است یک جفت فرعی پس از زایمان در رحم باقی بماند و موجب خونریزی پس از زایمان و حتی عفونت در دوره نفاس (بعد از زایمان) شود. برای شناسایی این وضعیت می‌توان از سونوگرافی، به ویژه داپلر رنگی استفاده کرد. خطرات جفت سرراهی و جفت باقیمانده مانند جفت دولوبی و چندلوبی با این وضعیت افزایش می‌یابد.
جفت اکستراکوریال Extrachorial Placenta
جفت دایرهای یک جفت حلقوی شکل، جفت خندقی (Circumvallate Placenta) و یا جفت دوری، این جفت با لبه‌های برآمده است که از یک چین مضاعف کوریون، آمنیون، دسیدوای دژنره شده و رسوبات فیبرین تشکیل شده است. در این حالت صفحه کوریونی یا جنینی کوچک‌تر از صفحه پایه است و به همین دلیل چند میلی‌متر از اطراف جفت، بدون پوشش می‌ماند، در نتیجه هماتوم در حاشیه جفت باقی می‌ماند. در داخل حلقه، سطح جنین ظاهر معمولی دارد با این تفاوت که عروق بزرگ به طور ناگهانی در حاشیه حلقه ختم می‌شوند. جفت دور کمر به دلیل افزایش خطر خونریزی واژینال که در سه ماهه اول شروع می‌شود، پارگی زودرس غشاها (PROM)، زایمان زودرس، نارسایی جفت و جدا شدن جفت، با پیامدهای بارداری ضعیف همراه است. تشخیص این بیماری در دوران بارداری دشوار است و اغلب با بررسی بصری جفت پس از زایمان انجام می‌شود.
جفت حاشیه‌ای (Circummarginate Placenta) یک جفت خارج از کوریون شبیه جفت دوری (جفت خندقی) است با این تفاوت که انتقال از کوریون غشایی به پرز صاف است. این فرم از نظر بالینی بی‌اهمیت است.
جفت ممبراسه Placenta Membranacea
جفت ممبراسه یک ناهنجاری جفت نادر است که در آن پرزهای کوریونی غشاهای جنین را به طور کامل (غشاء جفت منتشر Diffuse Placenta Membranacea) یا به طور جزئی (غشای جفت جزئی Partial Placenta Membranacea) می‌پوشانند و جفت به عنوان یک ساختار نازک ایجاد می‌شود که کل محیط کوریون را اشغال می‌کند. از نظر بالینی، این ناهنجاری می‌تواند با خونریزی واژینال در سه ماهه دوم یا سوم بروز کند که اغلب بدون درد یا در حین زایمان است. سایر ناهنجاری‌های جفت، مانند جفت سرراهی و جفت آکرتا، می‌توانند با این وضعیت مرتبط باشند. سونوگرافی به عنوان یک ابزار تشخیصی برای این بیماری گزارش شده است، اما به دلیل نادر بودن آن، اطلاعاتی در مورد حساسیت و ویژگی آن وجود ندارد. جفت حلقه‌ای شکل یک جفت حلقوی شکل است که گونه‌ای از جفت ممبراسه است. گاهی اوقات ممکن است یک حلقه کامل از بافت جفت باشد، اما اغلب، آتروفی بافت در بخشی از حلقه منجر به شکل نعل اسبی می‌شود. بروز این ناهنجاری جفت کمتر از ۱ در ۶۰۰۰ است. در این نوع جفت احتمال چسبندگی جفت بالا است. جفت حلقه‌ای شکل می‌تواند باعث خونریزی قبل از زایمان و پس از زایمان و همچنین محدودیت رشد جنین شود.
جفت فنستراتا (جفت غربالی یا مشبک) Placenta Fenestrata
جفت فنستراتا یا جفت منفذ دار یک بیماری نادر است که در آن قسمت مرکزی جفت دیسک مانند از بین رفته است. به ندرت، ممکن است یک سوراخ واقعی در جفت وجود داشته باشد، اما بیشتر اوقات، این نقص بافت پرزی جفت را درگیر می‌کند و صفحه کوریونی دست نخورده باقی می‌ماند. در هنگام زایمان، دیدن این جفت ممکن است باعث نگرانی برای پزشکان شود که شاید مقداری از جفت در بدن مادر باقی مانده باشد.
جفت راکتی Battledore Placenta
جفت بتل‌دور Battledore در این نوع از جفت، بند ناف به جای قسمت مرکزی جفت، به حاشیه جفت متصل می‌گردد. بند ناف راکتی (Marginal Cord Insertion) وضعیتی است که در آن بند ناف در حاشیه جفت یا نزدیک جفت قرار می‌گیرد (نه در مرکز جفت). بند ناف Velamentous Cord Insertion در این نوع که به جفت بادبزنی یا ولامنتوس معروف است، متورم می‌باشد. بند ناف در فاصله نزدیک به ۲ سانتی‌متر از لبه جفت وارد می‌شود (ورود طناب متورم که به طناب مخملی معروف است). در این جفت بادبزنی، عروق خونی جفت به جای این که درون جفت قرار داشته باشند، در بیرون جفت تشکیل شده و احتمال خونریزی و پارگی عروق جفت در حین فرآیند زایمان، بالا میرود. میزان بروز آن ۷ تا ۹ درصد در حاملگی‌های تک قلو و ۲۴ تا ۳۳ درصد در حاملگی‌های دوقلو است. عوارض مرتبط با جفت بتل‌دور، زایمان زودرس، دیسترس جنین و محدودیت رشد داخل رحمی است.
جفت پلاسنتومگالی یا جفت بزرگ شده Placenta Placentomegaly
ضخامت جفت در دوران بارداری هر هفته یک میلی‌متر افزایش رشد دارد، بر اساس رشد جفت، پزشکان با کمک سونوگرافی سن بارداری را نیز تخمین می‌زنند. گاهی اندازه و ضخامت جفت به طور غیر طبیعی افزایش نشان می‌دهد. پزشکان به این نوع جفت، جفت بزرگ شده (جفتومگالی) یا پلاسنتومگالی می‌گویند. جفتی که به طور نامتناسبی بزرگتر از حد طبیعی شده است. ضخامت جفت به صورت میانگین بین ۲ تا ۴ سانتی‌متر است. ایجاد این ناهنجاری جفتی به موقعیت جنین در رحم، بیماری‌های مادر، ناهنجاری‌های جنین مرتبط است.
عملکرد جفت در دوران بارداری
جنین توسط بند ناف به جفت متصل است. جفت و بند ناف با هم به عنوان راه نجات جنین در حال رشد در رحم است، وظایف جفت عبارت هست از: به جنین اکسیژن و مواد مغذی می‌دهد؛ مواد زائد مضر و دی اکسید کربن را از جنین دفع می‌کند؛ هورمون‌هایی تولید می‌کند که به رشد جنین کمک می‌کند؛ ترکیبات ایمنی را از مادر به جنین منتقل می‌کند و سرانجام به محافظت از جنین کمک می‌کند. گاه جفت در انجام کارهایش دچار نقص می‌شود که تخت عنوان ناهنجاری‌های عملکردی تقسیم می‌شود.
ناهنجاری‌های عملکردی: نارسایی جفت، دکولمان (جدا شدگی جفت)، پیری زودرس جفت.
نارسایی جفت Placental Insufficiency
نارسایی جفت زمانی است که جفت به درستی کار نمی‌کند. این ناهنجاری خیلی شایع نیست اما یک مشکل جدی است و می‌تواند بر رشد و سلامت جنین تأثیر بگذارد. اگر نارسایی جفت وجود داشته باشد، ممکن است جنین آن طور که انتظار میرود رشد نکند و منجر به عوارضی در دوران بارداری یا تولد شود.
نارسایی جفت به این دلیل رخ می‌دهد که جفت به درستی در رحم کاشته نمی‌شود و رشد نمی‌کند یا به این دلیل است که جفت آسیب دیده است. گاهی اوقات هیچ دلیل واضحی وجود ندارد. خطر نارسایی جفت در صورت داشتن شرایط پزشکی یا سایر عوامل خطر، مانند: دیابت، پره اکلامپسی، شرایط لخته شدن خون، عفونت‌های خاص، استعمال سیگار، نوشیدن الکل یا از مواد مخدر، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی یا بیماری قلبی و سن بالا در دوران بارداری (بیش از ۴۰ سال)، نوزاد نارس، مرده‌زایی و خونریزی شدید در اوایل بارداری؛ بیشتر می‌شود.
تشخیص نارسایی جفت، از طریق سونوگرافی و اندازه‌گیری رشد شکم مادر، رشد جنین می‌باشد. اگر در اوایل بارداری تشخیص داده شود به سلامت مادر و جنین می‌توان کمک کرد.
جفت جدا شده دکولمان Placental Abruption
جفت عضوی است که در دوران بارداری در رحم رشد می‌کند. جدا شدن جفت زمانی اتفاق می‌افتد که جفت قبل از تولد از دیواره داخلی رحم جدا شود. اگر جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا شود (به طور جزئی یا کامل) وضعیتی به نام جدا شدن جفت ایجاد می‌شود. جدا شدن جفت (دکولمان) می‌تواند باعث محرومیت جنین از اکسیژن و مواد مغذی شود و باعث خونریزی شدید در مادر شود. در برخی موارد، زایمان زودرس لازم است. جدا شدن جفت اغلب به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد. دکولمان در صورت عدم درمان، هم مادر و هم جنین را به خطر می‌اندازد.
پیری زودرس جفت Premature Ageing of the Placenta
رشد و نمو جفت نیز باید با سایر تغییرات بدن مادر و جنین هماهنگ باشد. پیری زودرس جفت به معنی بالا بودن میزان بلوغ (گرید) جفت است. پیری زودرس جفت با نارسایی جفت همراه است که ظرفیت عملکردی این اندام حیاتی را کاهش می‌دهد و منجر به پیامدهای غیرطبیعی بارداری می‌شود. بلوغ زودهنگام جفت یک عامل پیش‌بینی کننده غیر حساس از پیامد پری ناتال ضعیف با توجه به فشار خون مادر، پریشانی جنین قبل از زایمان یا هنگام زایمان و خفگی پری ناتال خواهد بود. در این حالت رگ‌های خونی جفت با سونوگرافی داپلر بررسی می‌شوند. این عارضه اغلب هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. پیری زودرس جفت در زنانی بروز می‌کند که الکل یا دخانیات مصرف می‌کنند و یا زنان آبستنی که به دیابت یا فشار خون بالا و مسمومیت بارداری مبتلا هستند.
ناهنجاری‌های رگ‌های خونی جفت
کوریوآنژیوم Chorioangioma
کوریوآنژیوم‌ها تومورهای عروقی هستند، به این معنی که از رگ‌های خونی تشکیل شده‌اند. در اکثر موارد تومور خوش خیم (غیر سرطانی) است. کوریوآنژیوم‌های کوچک معمولاً هیچ علامت و عارضه‌ای ایجاد نمی‌کنند. اگر کوریوآنژیوم بزرگ و بیش از ۴ سانتی‌متر باشد، در برخی موارد خطرات جدی برای بارداری و جنین از جمله نارسایی قلب جنین را ایجاد می‌کند. تومور خوش‌خیم در جفت، تقریباً در ۰.۵ تا ۱ درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. این تومورها بیشتر در سه ماهه دوم تشخیص داده می‌شوند و معمولاً بدون علامت هستند، مگر این که بزرگ باشند. در سونوگرافی، ضایعه یک توده هیپو یا هیپراکوی نسبتاً مشخص است که از جفت مجاور متمایز و معمولاً در نزدیکی محل قرارگیری بند ناف است. عروق داخلی ممکن است در معاینه داپلر رنگی مشهود باشد. ضایعات بزرگ (بیش از ۵ سانتی‌متر)، ممکن است با عوارضی مانند پلی هیدرآمنیوس، زایمان زودرس، کاردیومگالی جنین، محدودیت رشد، پره اکلامپسی یا جداشدگی جفت همراه باشد.
جفت چگونه به دنیا می‌آید؟
اگر نوزاد از طریق واژینال به دنیا بیاید، مادر جفت را نیز از طریق واژینال به دنیا می‌آورد (در طول مرحله سوم زایمان). بعد از زایمان، انقباضات خفیف مادر ادامه خواهد داشت. پزشک ممکن است دارویی به نام اکسی‌توسین (Pitocin) برای ادامه انقباضات رحمی و کاهش خونریزی پس از زایمان به مادر بدهد. پزشک همچنین ممکن است قسمت پایین شکم را ماساژ دهد تا رحم را به انقباض و بیرون راندن جفت تشویق کند. ممکن است از مادر خواسته شود که یک بار دیگر برای تحویل جفت فشار بیاورد.
در صورت انجام سزارین، پزشک در طول این عمل جفت را از رحم مادر خارج می‌کند. پزشک جفت را بررسی می‌کند تا از سالم بودن آن مطمئن شود. برای جلوگیری از خونریزی و عفونت، تکه‌های باقی مانده باید از رحم خارج شوند. اگر در مورد جفت یا مشکلات جفت در دوران بارداری سؤالی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات جفت چه کاری می‌توان انجام داد؟
بسیاری از مشکلات جفت را نمی‌توان مستقیماً پیشگیری کرد. با این حال، مادر می‌تواند تا حدودی اقداماتی را برای ترویج یک بارداری سالم انجام بدهد:
- در طول بارداری به طور منظم به پزشک مراجعه شود.
- با پزشک برای مدیریت هر گونه بیماری مانند فشار خون بالا مشورت شود.
- عدم استعمال دخانیات و مواد مخدر
- قبل از تصمیم‌گیری برای انجام سزارین انتخابی، با پزشک در مورد خطرات احتمالی آن صحبت شود.
- اگر بارداری قبلی مشکل جفت وجود داشته است و فرد قصد بارداری مجدد دارد، با پزشک در مورد راه‌هایی برای کاهش خطر تجربه مجدد این مشکل صحبت شود. همچنین اگر قبلاً جراحی رحم انجام شده است، به پزشک باید اطلاع داد. پزشک باید وضعیت مادر را در طول بارداری به دقت بررسی کند.