چگونه علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد را تشخیص دهیم؟

بعد از یک روز شلوغ، شما تازه نشسته‌اید تا یک لحظه استراحت کنید که صدای گریه بلندی از اتاق نوزاد به گوش شما می‌رسد. به نظر می‌رسد که نوزاد شما مانند جوجه‌ای که به تازگی از تخم در آمده است و منقار او به طور مداوم باز است، همیشه گرسنه است. اما چگونه باید بفهمیم که چه زمانی گریه فرزند شما واقعاً جزو علائم گرسنگی نوزاد محسوب می‌شود و نشان دهنده این است که شیر کافی دریافت نمی‌کند و چه زمان معنی دیگری دارد؟

سایر علائم و نشانه‌های گرسنگی که نوزاد برای این که به شما نشان دهد زمان شیر خوردن او فرا رسیده است به کار می‌برد، چه؟ چگونه باید متوجه شویم که فرزند شما به درستی شیر می‌خورد و یا به اندازه کافی تغذیه می‌شود؟

آرام باشید. نوزاد شما خودش می‌داند که چگونه به شما نشان دهد که به چه چیزی نیاز دارد. شما به زودی یاد می‌گیرید که معنی رفتارهایی که فرزند شما به شما نشان می‌دهد را درک کنید. در این مقاله در مورد نحوه تشخیص علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد و زمانی که نوزاد به شیر خوردن نیاز دارد، صحبت خواهیم کرد.

علائم یا نشانه‌های رایج گرسنگی در نوزاد چیست؟

در زمانی که نوزاد شما گریه می‌کند، به احتمال زیاد قبل از آن مدت زمانی را بسیار گرسنه و ناراحت گذرانده است. معمولاً گریه کردن جزو آخرین علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزادان است. نوزادان معمولاً قبل از گریه کردن، با صبر و حوصله چند نوع رفتار خاص را انجام می‌دهند تا به شما نشان دهند که نیاز به شیر خوردن دارند.

این به شما بستگی دارد که یاد بگیرید معنی علائم و نشانه‌های رایج گرسنگی که نوزاد به شما نشان می‌دهد را درک کنید. در ادامه برخی از اولین علائم و نشانه‌های گرسنگی که ممکن است نوزاد شما انجام دهد را همراه با یکدیگر بررسی می‌کنیم:

• بیدار و فعال تر بودن (فکر کردن به غذا نوزاد را هیجان زده می‌کند.)
• دست و پاهای خود را با شدت تکان می‌دهد.

• سرش را به دو طرف می‌چرخاند، به شکلی که انگار به دنبال غذا می‌گردد.
• باز و بسته کردن دهان (مثل جوجه‌های کوچکی که در لانه منتظر پرنده والد هستند)
• زمانی که او را در آغوش گرفته‌اید، سرش را به سمت سینه یا پستان مادر و یا شیشه شیر حرکت می‌دهد.
• با دهان خود حرکت مکیدن را انجام می‌دهد. (حتی اگر پستانک در دهان نداشته باشد.)
• لب‌هایش را به هم فشار می‌دهد، آب دهانش بیش‌تر می‌ریزد و یا زبانش را بیرون می‌آورد.
• انگشتان، دست‌ها یا لباس‌های خود را در دهان می‌گذارد و می‌مکد.
• دست‌های کوچک خود را مشت می‌کند. (به دلیل این که او کمی ناامید و بی تاب شده است.)
• اگر شما فردی هستید که بیش‌تر از بقیه به او شیر می‌دهید، به شما خیره می‌شود و با چشمان خود شما را در اتاق دنبال می‌کند. 
• به شما اخم می‌کند و با نارضایتی و حالت چهره ناراحت به شما نگاه می‌کند. انگار که با نگاه خود می‌گوید: «کی غذا می‌خوریم؟»
• بر اساس اصول زبان بدن کودک، ایجاد صدای “نِه!”درست پیش از گریه کردن به این معنی است که نوزاد شما گرسنه است.

احساس گرسنگی در شکم کوچک فرزند شما معمولاً او را از خواب، حتی اگر خواب او عمیق باشد، بیدار می‌کند. در صورتی که به نظر می‌رسد نوزاد خواب‌ آلود شما بیش‌تر از آنچه که طبیعی است چرت می‌زند و می‌خوابد، بهتر است از نمودار یا راهنمای تغذیه نوزاد استفاده کنید تا تخمین بزنید که آیا فرزند شما به اندازه کافی برای سن خود شیر می‌خورد یا خیر.

یک قاعده کلی برای نوزادان تازه متولد شده این است که آن‌ها نباید به طور مداوم و بدون وقفه به مدت ۴ ساعت یا بیش‌تر بخوابند. این که نوزاد گاهی به این میزان زمان بخوابد مشکلی ندارد و طبیعی است (مخصوصا اگر خوابیدن او به شما اجازه استراحت کردن را بدهد!) با این حال اگر نوزاد شما همیشه بیش‌تر از این که شیر بخورد ترجیح می‌دهد که بخوابد، بهتر است این موضوع را پزشک اطفال خود در میان بگذارید و با او در این رابطه مشورت کنید که آیا نیاز است به آرامی فرزند خود را برای شیر دادن به او بیدار کنید یا خیر.

آیا گریه کردن نوزاد جزو نشانه‌های گرسنگی است؟

ممکن است از دیگران شنیده باشید که زمانی که نوزاد شما گرسنه است، شما متوجه آن خواهید شد؛ زیرا او گریه خواهد کرد. و بله، این حرف درست است که وقتی نوزاد شما وقتی گرسنه است گریه خواهد کرد. با این حال، گریه یکی از آخرین علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد است.

زمانی که نوزاد شما گریه می‌کند، احتمالاً مدتی از شروع گرسنگی او گذشته است. همچنین به احتمال زیاد او ناامید و بی قرار شده است. در این مرحله، به احتمال زیاد دشوار است که او را آرام کنید. و اگر نوزاد بیش از حد در معرض استرس و تنش قرار گیرد، سخت است که او را در آغوش بگیرید و به او شیر بدهید.

گریه کردن انرژی زیادی نیز از کودک می‌گیرد. بنابراین نوزادی که گریه می‌کند، به احتمال زیاد خسته می‌شود و به خوبی شیر نمی‌خورد. در واقع نیاز است که شما تمام تلاش خود را بکنید تا پیش از شروع گریه فرزند خود به او شیر دهید، به خصوص اگر او بیدار و هوشیار است.

علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد بعد از شیر خوردن

اگر به جای این که برای فرزند خود برنامه شیردهی منظم ایجاد کنید به علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد خود توجه کنید، به احتمال زیاد متوجه خواهید شد که فرزند شما در یک بازه چند ساعته، هر یک ساعت یک بار یا چیزی حدود آن گرسنه است و سپس به مدت طولانی تری می‌خوابد.

زمانی که نوزاد میل داشته باشد که در یک بازه زمانی کوتاه، چند بار شیر بخورد، به آن تغذیه خوشه‌ای یا دسته‌ای گفته می‌شود. این نوع الگوی تغذیه برای نوزاد طبیعی است و در صورتی که با آن مواجه شدید، بهتر است بدانید که نیازی به نگرانی نیست. بنابراین هر زمان که فرزند شما گرسنه به نظر می‌رسد، می‌توانید به او شیر بدهید. حتی اگر درخواست او مدام تکرار شود.

اولین علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد تازه متولد شده

نوزادان (منظور نوزادانی است که کوچک‌تر از یک ماه هستند) نمی‌توانند صحبت کنند. اما با حرکات خود به شما پیام می‌دهند. اولین علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد پیامی شبیه به این را می‌رساند: ” من گرسنه‌ام و الان می‌توانم مقداری شیر بخورم.”

علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد تازه متولد شده به شکل رفتار و بسیار نامحسوس خواهند بود. از جمله این نشانه‌ها می‌توانیم موارد زیر را مثال بزنیم:

• باز کردن دهان 
• حرکات آرام و ملایم از جمله دست و پا زدن همراه با حرکات ریز بازو و یا پا، یا حتی انداختن پاها روی هم.
• حرکت دادن سر به اطراف
• برگرداندن سر به سمت یک شی (رفلکس ریشه زایی)

نوزادان تازه متولد شده و نوزادان کوچک سر خود را به سمت هر شیئی برمی‌گردانند و لزوماً سر خود را به سمت سینه مادر حرکت نمی‌دهند. نوزادان بسیاری به سمت دستی که دستکش پوشیده است، گردن یا حتی لباس برمی‌گردند.

زمانی که نوزاد چیزی را در کنار گونه‌های خود احساس کند، دهان خود را باز می‌کند تا شیر بخورد. این رفلکس ریشه زایی زمانی که نوزاد گرسنه است شدیدتر و آشکارتر است. رفلکس ریشه زایی در حدود ۳ ماهگی از بین می‌رود.

علائم و نشانه‌های گرسنگی معمول در نوزاد تازه متولد شده

در این مرحله، نوزاد سعی دارد که بگوید: “من گرسنه‌ام. غذا کجاست؟” اکنون، متوجه حرکات فعال تری در او خواهید شد. این حرکات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• قوس بدن
• قرار گذاشتن دست در دهان
• حرکات مکیدن بدون این که چیزی در دهان نوزاد باشد.

نوزادان گرسنه اغلب حتی زمانی که چیزی برای مکیدن در دهان آن‌ها وجود ندارد، دهان خود را حرکت می‌دهند. در این حالت، فک نوزاد در حالی که زبان او حرکت می‌کند باز و بسته می‌شود. معمولا به والدین توصیه می‌شود که مراقب مکیدن هوا توسط نوزاد باشند.

باز هم تاکید می‌کنیم که این علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد تا حد زیادی نامحسوس هستند. بنابراین نیاز است دقت کنید تا زمانی که ظاهر می‌شوند، متوجه آن‌ها بشوید.

آخرین علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد تازه متولد شده

در آخرین علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد، او سعی دارد که این پیام را به شما بدهد: “من خیلی گرسنه هستم!”

در این مرحله، نوزاد حرکاتی شدید و آشفته از خود نشان می‌دهد. چنین حرکاتی فقط در یک عضو بدن نیست. بلکه تمام بدن او در حال حرکت‌های بزرگ است. این حرکات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• قرار دادن مشت یا انگشتان در دهان و احتمالا مکیدن شدید
• خم کردن دست‌ها و پاها به مقدار کم یا زیاد
• حرکت شدید بازوها به اطراف
• حرکت دادن پاها به صورت مکرر و ریتم دار که شبیه به حرکت دوچرخه است.
• حالت بدن متشنج و سفت شده با مشت‌های گره کرده
• صورت او به رنگ قرمز روشن در می‌آید.

علائم و نشانه‌های دیر شدن شیردهی در نوزاد تازه متولد شده

گریه نوزاد، آخرین نشانه گرسنگی اوست. پیام نوزاد از این گریه این است: “من آنقدر صبر کرده‌ام که اکنون خیلی عصبانی هستم!”

در این مرحله، ضرر ندارد که سعی کنید به فرزند خود شیر بدهید. اما ممکن است موفق نشوید. بنابراین اگر نوزاد همچنان به جیغ زدن ادامه می‌دهد و شیر نمی‌خورد، تعجب نکنید.

در اینجا، علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد تشدید می‌شود. شما یک نوزاد بسیار بی قرار با حرکات اغراق آمیز و گریه بلند را مشاهده خواهید کرد. گاهی اشک می‌بینید. نوزادانی که در این شرایط قرار دارند، اغلب قبل از شیردهی نیاز است تسلی داده شوند.

سعی کنید تماس پوست به پوست را برای فرزند خود انجام دهید. نوزاد در هنگام تماس پوست به پوست احساس امنیت می‌کند و به احتمال زیاد آرام می‌گیرد.

می‌توانید لب‌های کودک را آغشته به کمی شیر کنید. او آن را لیس خواهد زد. گاهی اوقات، دادن پیش غذا به نوزاد کمک زیادی می‌کند.

همچنین، سعی کنید فرزند خود را شکل عمودی نگه دارید تا یک یا دو آروغ بزند. هنگامی که نوزاد به شدت گریه می‌کند، اغلب هوا را می‌بلعد. تصور کنید که شکم شما پر از هوا است. آیا می‌خواهید در این حالت غذا بخورید؟ احتمالا نه.

علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد تا ۵ ماهگی:

در صورتی که نوزاد زیر ۵ ماه شما رفتارهای زیر را انجام دهد، ممکن است گرسنه باشد:

• دست‌های خود را داخل دهان می‌گذارد.
• سر خود را به سمت سینه مادر یا شیشه شیر بر می‌گرداند.
• لب‌های خود را به یکدیگر فشار می‌دهد، لب خود را می‌خورد و یا آن را لیس می‌زند.
• دست‌های خود را مشت می‌کند.

در صورتی که نوزاد زیر ۵ ماه شما رفتارهای زیر را انجام دهد، ممکن است سیر شده باشد:

• دهان خود را می‌بندد.
• سر خود را از سینه مادر یا شیشه شیر دور می‌کند.
• دست‌ها او دیگر حرکت نمی‌کنند و آرام می‌شوند.

علائم و نشانه‌های گرسنگی در نوزاد از ۶ تا ۲۳ ماهگی:

در صورتی که نوزاد ۶ تا ۲۳ ماهه شما رفتارهای زیر را انجام دهد، ممکن است گرسنه باشد:

• سعی می‌کند به غذا دست بیاندازد و یا به آن اشاره می‌کند.
• زمانی که قاشق یا غذای انگشتی به او داده می‌شود، دهانش را باز می‌کند.
• زمانی که غذا را مشاهده می‌کند، هیجان زده می‌شود.
• از حرکات دست استفاده می‌کند یا صداهایی از خود ایجاد می‌کند تا به شما بفهماند که هنوز گرسنه است.

در صورتی که نوزاد ۶ تا ۲۳ ماهه شما رفتارهای زیر را انجام دهد، ممکن است سیر شده باشد:

• غذا را با دست پس می‌زند.
• هنگام دادن غذا، دهان خود را می‌بندد.
• سر خود را از غذا دور می‌کند.
• از حرکات دست استفاده می‌کند یا صداهایی از خود ایجاد می‌کند که به شما بفهماند که سیر شده است.

اجازه دهید فرزند شما خودش تصمیم بگیرد که چقدر شیر می‌خواهد. نیازی نیست که او حتما یک شیشه شیر کامل یا تمام غذای داخل ظرف یا بشقاب را تمام کند. به خاطر داشته باشید که غذا پاداش یا تنبیه مناسبی برای نوزادان و کودکان نیست.

در صورتی که نگران این هستید که فرزند شما چقدر زیاد یا چقدر کم شیر می‌خورد، توصیه می‌کنیم که با پزشک یا پرستار کودک خود در این رابطه مشورت کنید.

ارتباط علائم و نشانه‌های گرسنگی و جهش رشد نوزاد

ممکن است نوزاد زمانی که در جهش رشد قرار دارد، به طور مداوم علائم و نشانه‌های گرسنگی را از خود نشان دهد. در طول جهش رشد، ممکن است به نظر برسد که فرزند شما می‌خواهد تمام روز شیر مادر بخورد و هرگز راضی یا سیر نیست.

با این که ممکن است به نظر برسد که نوزاد شما به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند، اما جهش رشد فقط یکی دیگر از الگوهای تغذیه طبیعی است که شما در رشد نوزاد خود تجربه خواهید کرد. در این زمان شما می‌توانید دفعات شیر دادن به نوزاد را زیاد کنید.

علائم و نشانه‌های گرسنگی مداوم نوزاد فقط باید چند روز طول بکشند. زیاد شدن دفعات شیردهی نیز به بدن شما پیام می‌دهد که باید تولید شیر مادر را افزایش دهد. سپس، به مرور زمان که بدن شما شیر بیش‌تری تولید می‌کند تا نیازهای کودک شما را برآورده کند، برنامه شیردهی دوباره منظم خواهد شد. 

اگر نوزاد تازه متولد شده علائم گرسنگی را از خود نشان ندهد چه کار کنیم؟

در صورتی که نوزادی خواب آلود داشته باشید، ممکن است متوجه هیچ یک از علائم و نشانه‌های رایج گرسنگی در او نشوید. احتمالا به نظر می‌رسد که نوزاد شما فقط می‌خواهد بخوابد. اما نشان ندادن علائم گرسنگی به صورت آشکار به این معنی نیست که فرزند شما گرسنه نیست.

یک نوزاد تازه متولد شده لازم است حداقل ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت زمان شیر بخورد. بنابراین اگر فرزند شما خودش برای شیر خوردن از خواب بیدار نمی‌شود، نیاز است اطمینان حاصل کنید که او را حداقل هر ۳ ساعت یک بار بیدار کنید تا شیر بخورد. حتی اگر نوزاد شما هنوز خواب است، او را در کنار سینه خود قرار دهید. از این که برخی از نوزادان حتی زمانی که کاملا بیدار نیستند می‌توانند مقدار زیادی شیر بخورند، تعجب خواهید کرد.

چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟

در صورتی که نوزاد شما بیش از حد طبیعی خواب آلود است و شما در بیش‌تر مواقع برای بیدار کردن او جهت شیردهی مشکل دارید، زمان آن رسیده است که با پزشک اطفال تماس بگیرید. همچنین در صورتی که بیش‌تر از چند روز است که نوزاد شما به طور مداوم علائم و نشانه‌های گرسنگی را خود نشان می‌دهد، بهتر است به متخصص اطفال مراجعه نمایید.

نوزادان تازه متولد شده برای داشتن آب کافی در بدن و دریافت مواد غذایی مورد نیاز خود نیاز به شیر خوردن به دفعات زیاد دارند. اما اگر فرزند شما علائم و نشانه‌های گرسنگی و خواب را از خود نشان نمی‌دهد یا چندین روز است که دائماً گرسنه است، امکان این وجود دارد که به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند. متخصص اطفال می‌تواند فرزند شما را معاینه و وزن کند تا مطمئن شود که او سالم است، به خوبی وزن می‌گیرد و شیر مورد نیاز خود را دریافت می‌کند.

چگونه بفهمیم که نوزاد به اندازه کافی شیر می‌خورد؟

ممکن است اطمینان از این که نوزاد شما به اندازه کافی شیر دریافت می‌کند، سخت باشد؛ به خصوص در صورتی که به فرزند خود فقط شیر مادر می‌دهید. در این صورت نگران نباشید. نوزاد شما به سرعت یاد می‌گیرد که چگونه نشان دهد به شیر بیش‌تری نیاز دارد. به احتمال زیاد نیازی به نگرانی در مورد مسائل دیگری وجود نخواهد داشت، به جز این که نوزاد خود را در موقعیت مناسب قرار دهید و هر زمان که علائم گرسنگی او را مشاهده کردید به او شیر دهید.

در بیش‌تر موارد، نوزاد تازه متولد شده معمولا هر ۲ تا ۳ ساعت و گاهی اوقات بیش‌تر شیر می‌خورد. خوردن شیر کافی بدین معنی است که نوزاد باید تا ۱۲ بار در هر ۲۴ ساعت شیر بخورد.

در روزهای اولیه که نوزاد شما رشد می‌کند، شکم کوچک او نیز بزرگ می‌شود. در واقع، شکم نوزادان در بدو تولد از اندازه یک گیلاس به اندازه گردو در روز سوم، سپس به اندازه یک آلو در یک هفتگی و در یک ماهگی به اندازه یک تخم مرغ بزرگ می‌رسد.

رشد کردن بدین معنی است که نوزاد شما همچنان نیاز به شیر خوردن به دفعات زیاد دارد، اما اکنون می‌تواند هر بار که به او شیر مادر یا شیر خشک می‌دهید مقدار بیش‌تری دریافت کند. این یعنی که زمان بین دفعات شیردهی می‌تواند بیش‌تر شود.

هنگام شیر خوردن فرزند خود را تماشا کنید تا مطمئن شوید که او در حال بلعیدن است یا خیر. احتمالاً می‌توانید صدای قورت دادن او را در حین شیر خوردن بشنوید، اما نباید صدای زیادی از آن بیاید. (صدای خرخر کردن یا باز شدن لب زدن ممکن است نشان دهنده ضعیف بودن مکش نوزاد باشد.) نوزاد شما همچنین به شما نشان می‌دهد که چه موقع سیر شده است و دیگر نمی‌خواهد شیر بخورد.

چگونه بفهمیم که نوزاد به اندازه کافی شیر دریافت نمی‌کند؟

در صورتی که نوزاد شما به اندازه کافی شیر نمی‌خورد، احتمالاً متوجه علائم دیگری از جمله موارد زیر خواهید شد:

• کم انرژی یا بسیار خسته و خواب آلود به نظر می‌رسد.
• زمان بسیار کمی را برای شیر خوردن از سینه مادر یا شیشه شیر صرف می‌کند.
• همیشه زمان زیادی برای شیر خوردن، بیش از ۳۰ تا ۴۰ دقیقه، صرف می‌کند.
• پس از شروع شیر خوردن به سرعت به خواب می‌رود.
• مکش او ضعیف یا بسیار کم زور است.
• زمانی که سینه شما را می‌مکد، برای شما دردناک است.
• ادرار زرد تیره (به جای رنگ پریده و آبکی)
• لکه‌های قرمز و قهوه‌ای خشک در پوشک او
• نداشتن پوشک کثیف به اندازه کافی (نوزادان باید حداقل ۳ تا ۴ پوشک کثیف در روز داشته باشند)

در صورتی که با هر یک از این موارد بالا درگیر هستید، به پزشک اطفال یا مشاور شیردهی خود موضوع را اطلاع دهید. چرا که ممکن است نشان دهنده این باشد که نوزاد شما شیر کافی دریافت نمی‌کند. این مشکلی است که باید فورا مورد بررسی قرار گیرد.

سوالات متداول

سخن آخر

علائم و نشانه‌های گرسنگی نوزاد شما بسیار قبل از این که صدای گریه او را بشنوید شروع می‌شوند. ممکن است کمی طول بکشد، اما به زودی دقیقاً متوجه آنچه که فرزند شما سعی دارد به شما بگوید می‌شوید در بیش‌تر موارد، نیازی نیست که والدین و مراقبین در مورد عدم تغذیه کافی نوزاد نگران باشند.

نوزاد به شما اطلاع می‌دهد که چه زمانی گرسنه است و چه زمانی سیر است. اگر فرزند شما به اندازه کافی خوب تغذیه نمی‌کند، به سرعت متوجه نشانه‌های آن خواهید شد. فقط به خاطر داشته باشید که نوزاد خود را برای چکاپ پزشکی منظم ببرید. پزشک اطفال شما می‌تواند تایید کند که شما به خوبی به فرزند خود شیر می‌دهید و او شیر کافی دریافت می‌کند.