بیشتر نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، تا زمانی که به خوبی به سینه مادر بچسبند و مرتب شیر بخورند، طبق یک الگوی ثابت و قابل پیش بینی وزن اضافه می‌کنند. اما اگر شما در حال شیردهی به نوزاد خود هستید و نوزاد شما به کندی یا در مقادیر نامتناسب و نامنظم وزن می‌گیرد، احتمال آن وجود دارد که دلیل وزن نگرفتن نوزاد با شیر مادر این است که نوزاد به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند.
البته که تغذیه کافی برای رشد و تکامل فرزند شما ضروری است. در این مقاله در مورد این صحبت می‌کنیم که اگر فکر می‌کنید نوزاد شما آنطور که انتظار می‌رود وزن اضافه نمی‌کند، باید به دنبال چه نشانه‌هایی بگردید و چه کاری لازم است انجام دهید.
افزایش وزن معمولی برای نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند
هر نوزادی با سرعت خاص خود رشد می‌کند؛ اما افزایش وزن نوزاد معمولاً از یک الگوی نسبتاً ثابت پیروی می‌کند. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، ممکن است تا ۱۰ درصد وزن بدو تولد خود را در طول پنج روز اول زندگی از دست بدهند. سپس تا زمانی که نوزاد ۱۰ روزه تا دو هفته‌ای شود، باید وزن از دست رفته خود را دوباره به دست آورد. در ۴ ماهگی، وزن نوزاد معمولاً دو برابر وزن زمان تولد می‌شود. البته هر نوزادی با دیگری متفاوت است و برخی از نوزادان به طور معمول کندتر از سایرین رشد می‌کنند. تا زمانی که کودک شما به خوبی شیر بخورد و معاینات پزشکی او درست انجام شود، افزایش وزن کندتر او به احتمال زیاد مشکلی ایجاد نمی‌کند.
افزایش وزن بهترین نشانه برای این است که نوزاد به اندازه کافی شیر مادر دریافت می‌کند. زمانی که وزن نوزاد کندتر از حد انتظار بالا می‌رود، وزن نگرفتن نوزاد ممکن است به این معنی باشد که او به اندازه کافی شیر نمی‌خورد. اگر نوزاد شما در عرض دو هفته به وزن تولد خود باز نگردد یا پس از آن به طور مداوم وزن اضافه نکند، ممکن است نشان دهنده این باشد که مشکلی در شیردهی وجود دارد.
وزن کردن نوزاد در خانه
وزن کردن نوزاد در خانه جایگزینی برای بردن فرزند خود نزد پزشک اطفال نیست. با این حال، این کار می‌تواند یک روش عالی برای همکاری با پزشک اطفال شما باشد تا مطمئن شوید که نوزاد شما به مقدار مناسبی وزن می‌گیرد.
دلایل کاهش وزن نوزاد
دلایل متعددی وجود دارد که چرا نوزاد شما ممکن است شیر مادر کافی برای افزایش وزن ثابت و مداوم دریافت نکند. پزشک یا یک مشاور شیردهی دارای مدرک معتبر می‌تواند به شما در تعیین مشکل و رفع آن کمک کند.
قرار گرفتن نادرست دهان نوزاد به سینه مادر
قرار گرفتن درست دهان نوزاد بر روی سینه مادر به نوزاد شما این امکان را می‌دهد که شیر مادر را بدون خستگی و کلافه شدن از سینه شما بمکد. اگر نوک پستان شما به درستی در دهان نوزاد قرار نگیرد، او نمی‌تواند شیر مادر را به خوبی از سینه مادر بخورد.
شیردهی کم به نوزاد
به مدت شش تا هشت هفته اول تولد نوزاد، حداقل هر دو تا چهار ساعت در روز و شب به نوزاد خود شیر بدهید. اگر نوزاد بخواهد بیشتر شیر بخورد، به او شیر بدهید.
جلسات کوتاه شیردهی
نوزاد باید حدود ۸ تا ۱۰ دقیقه از هر سینه شیر بخورد. به مرور که نوزاد شما بزرگ‌تر می‌شود، زمان مورد نیاز برای برای دریافت شیر مادر نوزاد نیز کم‌تر می‌شود. با این حال در طول چند هفته اول زندگی، سعی کنید تا زمانی که می‌توانید نوزاد خود را بیدار نگه دارید و به او شیر بدهید.
درد یا ناراحتی
اگر نوزاد شما به دلیل آسیب در هنگام تولد یا عفونتی مانند برفک دهان احساس راحتی نمی‌کند، ممکن است به خوبی شیر نخورد و در نتیجه ممکن است به وزن نگرفتن نوزاد با شیر مادر اضافه کند.
کم بودن یا تاخیر در تامین شیر مادر
برخی از مادران ممکن است در ابتدای تولید شیر مادر تأخیر داشته باشند؛ به این معنی که تولید شیر مادر یا دیر یا کند است. برخی دیگر از مادران ممکن است کمبود شیر را تجربه می‌کنند که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این دلایل می‌توانند به صورت جداگانه یا ترکیبی از آن‌ها در کاهش میزان شیری که نوزاد در هنگام شیردهی دریافت می‌کند، تاثیر بگذارند. خبر خوب این است که کم بودن شیر مادر اغلب به راحتی قابل بهبود است.
اگرچه این موضوع چندان رایج نیست، اما برخی از مشکلات و اختلالات پزشکی نیز ممکن است باعث کاهش واقعی شیر مادر شود. در این صورت ممکن است همچنان بتوانید مقدار شیر کم خود را افزایش دهید، اما این کار دشوارتر است و نیاز به درمان و پیگیری توسط پزشک دارد.
عوامل خطر برای افزایش وزن کم نوزاد
با این که بیشتر نوزادان تازه متولد شده و نوزادان به خوبی شیر می‌خورند و وزن اضافه می‌کنند، اما احتمال بیش‌تری وجود دارد که برخی از نوزادان در خوردن شیر مادر مشکل داشته باشند. زمانی که نوزاد در معرض خطر مشکلات شیردهی باشد، احتمال رشد و افزایش وزن او با سرعت کم‌تر بالا می‌رود.
- به دنیا آمدن نوزاد نارس یا نزدیک ترم: نوزادان کوچک‌تر یا نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ ام بارداری به دنیا آمده‌اند، ممکن است قدرت یا انرژی لازم برای شیر خوردن به مدت کافی را نداشته باشند تا کل شیر مادر مورد نیاز خود را دریافت کنند. این نوزادان همچنین بیشتر خواب آلود هستند و ممکن است عوارض پزشکی خاصی را تجربه کنند که می‌تواند شیر خوردن را برای آن‌ها حتی دشوارتر کند.
- مشکلات دهان نوزاد: اگر مادر سینه‌های سفت و پف کرده یا نوک سینه‌های بزرگ داشته باشد، ممکن است برای هر نوزادی سخت باشد که نوک سینه مادر را در دهان خود قرار دهد. با این حال، نوزادی که دهان کوچکی دارد یا دارای مشکلات جسمانی خاصی مانند کوتاهی بند زیر زبان یا شکاف کام و لب می‌باشد، بدون در نظر گرفتن این مشکل می‌توانند دچار مشکل در قرار دادن نوک سینه مادر در دهان خود شود.
- زردی نوزاد: پوست نوزاد مبتلا به زردی ممکن است رنگ زردی داشته باشد. این عارضه ممکن است نوزاد را بسیار خواب آلود کند و او دیگر علاقه ای به خوردن شیر مادر نداشته باشد.
- رفلاکس: نوزادان مبتلا به رفلاکس بعد از شیر خوردن ترش یا استفراغ می‌کنند. این نوزادان نه تنها مقداری از شیری که در زمان شیردهی خورده‌اند را از دست می‌دهند، بلکه اسید ناشی از رفلاکس می‌تواند گلو و مری نوزاد را نیز حساس کرده و شیر خوردن را برای او دردناک کند.
- بیماری: نوزادانی که مبتلا به یک نوع بیماری یا عفونت هستند، ممکن است به خوبی از شیر مادر تغذیه نکنند. این نوزادان ممکن است وزن اضافه نکنند یا حتی وزن کم کنند؛ به خصوص اگر اسهال داشته باشند یا استفراغ کنند.
- مشکلات عصبی: اختالاتی مانند سندرم داون می‌تواند توانایی نوزاد را در قرار دادن سینه مادر در دهان و شیر خوردن مناسب تحت تاثیر قرار دهد.
چگونه به نوزاد خود کمک کنیم تا وزن بگیرد؟
اگر نگران وزن نگرفتن نوزاد با شیر مادر یا کمبود وزن نوزاد هستید، ضروری است که در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک نوزاد شما را معاینه، اندازه گیری و وزن می‌کند و به شما ایده‌ای از قد و وزنی که در سن نوزاد شما انتظار می‌رود، می‌دهد. پزشک همچنین راهکارهایی مانند درست کردن نحوه قرارگیری نوک سینه در دهان نوزاد، شیر دادن مکرر به او، اجتناب از پستانک، بیدار نگه داشتن نوزاد برای شیر خوردن، رسیدگی به مشکلات تولید شیر مادر و در نظر گرفتن مکمل برای شیردهی را به شما پیشنهاد می‌کند که ممکن است به وزن گرفتن نوزاد شما کمک کنند. در ادامه چند نکته دیگر برای کمک به افزایش وزن نوزاد شما قرار داده شده است:
زمان بندی شیردهی به نوزاد را بررسی کنید
مراقب رفتارها و نشانه‌هایی باشید که نوزاد شما از خود نشان می‌دهد تا به شما بفهماند که می‌خواهد شیر بخورد. نوزاد شما باید حدود ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت از خواب بیدار شود و با چرخاندن سر خود به سمتی که لمس می‌شود و باز کردن دهان خود برای شیر خوردن، لیسیدن یا مکیدن، تکان دادن سر یا رساندن دست به صورت یا دهان، نشان دهد که می‌خواهد شیر بخورد. مهم است که شما این نشانه‌های تغذیه را در نوزاد خود بشناسید و هنگامی که نوزاد این علائم را از خود نشان می‌دهد، سینه خود را در دهان نوزاد قرار دهید تا شیر بخورد. منتظر گریه نوزاد برای شیر خوردن نباشید. گریه کردن نوزاد نشانه این است که تغذیه او دیر شده است. معمولاً اگر نوزاد مجبور نباشد برای شیر خوردن صبر کند تا گریه کند، از شیر خوردن ناامید شود یا بیش از حد خسته شود، بهتر سینه را در دهان خود قرار می‌دهد و شیر می‌خورد. به تعویق انداختن شیر خوردن نوزاد برای این که بین شیردهی‌ها فاصله بیش‌تری بیفتد و دادن پستانک به جای سینه مادر برای شیر خوردن آن هم زمانی که کودک نشانه‌های شیر خوردن را از خود نشان می‌دهد، اغلب با وزن نگرفتن نوزاد با شیر مادر مرتبط است.
بسیاری از مادران متوجه می‌شوند که اگر او و نوزادش به مدت ۲ یا ۳ روز کارهای خانه و فعالیت‌های روزانه را رها کنند، تولید شیر مادر افزایش می‌یابد و نوزاد بهتر وزن می‌گیرد. پس از آن نوزاد می‌تواند طبق برنامه شیردهی در طول شبانه روز با شیر مادر تغذیه شود. هنگامی که کودک شیر نمی‌خورد، مادر او را روی سینه خود نگه می دارد و تماس پوستی با نوزاد اغلب به مادر کمک می‌کند تا نسبت به علائم و رفتارهایی که نوزاد برای شیر خوردن از خود نشان می‌دهد، حساس تر شود.
اگر نوزاد شما یک نوزاد خواب آلود است که از خواب بلند نمی‌شود تا حداقل ۸ بار در ۲۴ ساعت شیر بخورد، لازم است او را به طور مکرر برای شیر خوردن بیدار کنید. تقریباً هر ۲ ساعت در طول روز و عصر و حداقل هر ۳ تا ۴ ساعت در شب تا زمانی که افزایش وزن بهبود یابد، به نوزاد خود شیر دهید. این کار می‌تواند به شما کمک کند که زمان‌هایی را که نوزاد شما شیر می‌خورد، این که از کدام سینه شیر می‌خورد و به چه مدت شیر می‌خورد را در طول ۲۴ ساعت یا بیشتر کامل یادداشت کنید. این یادداشت را نزد پزشک یا مشاور شیردهی خود ببرید تا در یافتن و رفع مشکل وزن نگرفتن نوزاد با شیر مادر به شما کمک کند.
نحوه قرار دادن نوک سینه را دهان نوزاد خود بررسی کنید
اطمینان حاصل کنید که نوزاد شما به درستی سینه شما را در دهان خود قرار می‌دهد. در این رابطه از پزشک خود، مشاور شیردهی یا یک گروه مشاوره شیردهی کمک بخواهید. آن‌ها می‌توانند نوزاد شما را تحت بررسی قرار دهند و تعیین کنند که در صورت نیاز چه تغییراتی باید در موقعیت نوزاد نسبت به سینه صورت بگیرد.
قرارگیری سینه در دهان نوزاد باید برای شما راحت باشد. لب‌های نوزاد شما باید مانند دهان ماهی به سمت بیرون جمع شود. زبان نوزاد باید زیر سینه شما باشد. مقدار زیادی از بافت سینه شما باید در دهان نوزاد باشد. به طور کلی، از تغییر حالت شیردهی خودداری کنید. یعنی شیر دادن از یک سینه به مدت چند دقیقه، سپس تغییر به سینه دیگر و سپس تکرار این فرآیند. این کار ممکن است در دریافت مقدار کافی شیر پسین پر کالری که نوزاد شما با ادامه شیر خوردن از یک سینه بیشتر دریافت می‌کند، اختلال ایجاد کند. با این حال، استراتژی تغییر سینه به نوزاد گاهی اوقات نوزاد خواب آلود را تحریک می‌کند تا از خواب بیدار شود و دوباره شروع به مکیدن کند.
مطمئن شوید که کودک شما در زمان شیردهی عمدتاً بدون پوشش است. نوزادی که روی او پتو انداخته شده است، ممکن است گرم شود و احساس راحتی کند و احتمال دارد که در زمان شیر خوردن سریع خوابش ببرد. در صورت سرد بودن هوا، اگر نیاز است یک ملحفه یا پتوی سبک را روی خود و نوزاد بیندازید.
اگر نوزاد شما در عرض چند دقیقه پس از شروع شیر خوردن به خواب رفت، سینه خود را در همان حالت شیردهی ماساژ دهید. این کار باعث ترشح شیر و شروع مجدد مکیدن توسط نوزاد می‌شود. می توانید این کار را با نوازش به سمت پایین و داخل سینه انجام دهید.
اغلب نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه کنید
هر دو تا سه ساعت یک بار و هر زمان که علائم گرسنگی در نوزاد ظاهر شد، به او شیر بدهید. مانند نوزادی که با شیر خشک تغذیه می‌شود، کودک خود را در برنامه غذایی سه تا چهار ساعته قرار ندهید. از آنجایی که شیر مادر راحت‌تر هضم می‌شود، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نیاز دارند بیشتر غذا بخورند.
از استفاده از پستانک خودداری کنید
اگر نوزاد شما به جای شیر خوردن پستانک می‌مکد، به اندازه کافی شیر مادر دریافت نخواهد کرد. پستانک همچنین می‌تواند کودک شما را خسته کند؛ بنابراین ممکن است وقتی نوزاد به سینه می‌رسد به خوبی شیر نخورد. فقط زمانی که نوزاد شما شیر می‌خورد و وزن او به خوبی افزایش پیدا می‌کند، در صورت تمایل پستانک را به او بدهید.