استراتژی‌های تربیت کودک نوپا: برای کودکان ۱ ساله تا ۲ ساله

اگر متوجه شده‌اید که مرتب چندین بار در روز فریاد می‌زنید: “به آن دست نزن!”، شما احتمالاً والدین یک کودک نوپا هستید. ممکن است به نظر برسد که هر بار که می‌نشینید، این موجودات کوچک کنجکاو در حال برداشتن چیزی هستند که نباید بردارند. و اگر درخواست‌های شما با مقاومت و گریه زیاد کودک پاسخ داده می‌شود، باید بدانید که کودک نوپای شما کاملا معمولی است. چیزی در که در تربیت کودک نوپا باید بدانید این است که آن‌ها اغلب نادرست رفتار می کنند تا قوانین را کشف کنند.

از این گذشته، آن‌ها هنوز بسیار کوچک هستند و چیزهای زیادی وجود دارد که آن‌ها نمی‌دانند. از لحاظ رشدی، اکنون بیش از هر زمان دیگری در زندگی کودک، تغییرات بسیاری در مغز او اتفاق می‌افتد و کاوش در محیط اطراف با این تعداد از مهارت‌های جدید می‌تواند به راحتی برای کودک نوپا خسته کننده شود. 

خبر خوب این است که کودکان ۱ و ۲ ساله آماده یادگیری رفتار مناسب هستند. شروع آموزش این که کودک نوپا چگونه باید رفتار کند و چه کار باید انجام دهد، به والدین بستگی دارد. در این مقاله تلاش می‌کنیم برای این کار به شما کمک کنیم. 

رفتارهای معمول کودکان نوپا

ممکن است از تعقیب و گریز کودک نوپا در تمام طول روز خسته شده باشید و او معمولاً تا زمانی که از شدت خستگی نتواند روی پا بایستد دست از دویدن، پریدن و بازی بر نمی‌دارد. به نظر می‌رسد که کودکان نوپا سرشار از انرژی نامحدود هستند. آن‌ها بی نهایت کنجکاو هستند و  با تمام حواس خود، به خصوص حس لامسه به دنبال کشف محیط اطراف خود می‌باشند.

علاوه بر این، کودکان نوپا رفتارهای زیر را انجام می‌دهند:

• آن‌ها دوست دارند در حال حرکت باشند.
• آن‌ها در مورد دنیای اطراف خود کنجکاو هستند و می‌خواهند همه چیز را لمس کنند.
• آن‌ها می‌خواهند از رفتارهایی که از بزرگسالان می‌بینند تقلید کنند، مانند جارو کردن زمین یا رانندگی با ماشین
• آن‌ها برای رشد به برنامه روزانه مستمر و ثابت نیاز دارند.

چالش‌های رایج کودکان نوپا

• ممکن است پیش آمده باشد که خوراکی مورد علاقه کودک نوپای خود را در سوپر مارکت نخریده باشید و پس از آن دقیقاً با آنچه که شبیه به یک بحران جنگی به نظر می‌رسد روبرو شده‌اید. 
• کج خلقی در دوران کودکی رایج است. به جای نوزاد بی زبان شما، اکنون یک کودک نوپای قدرتمند ایستاده که مدام «نه» می‌گوید، می‌خواهد هر کاری را فارغ از این که توانایی انجام آن را دارد یا نه خودش انجام دهد و ناگهان دیگر نمی‌خواهد غذاهایی را که قبلاً دوست داشت بخورد یا با آرامش به تخت خواب خود برود.
• آنچه به عنوان “بدخلقی کودک در دو سالگی” شناخته می‌شود، اغلب در نتیجه توانایی محدود کودک شما برای بیان احساسات خود به وجود می‌آید. هنگامی که کودک کلماتی را سراغ ندارد، تمایل دارد از بدن خود استفاده کند تا به شما نشان دهد که چه احساسی دارد. تحریک بیش از حد یا احساسات بیش از حد می‌تواند باعث عصبانیت کودک نوپا شود.
• روش‌هایی که کودکان نوپا به وسیله آن‌ها خود را ابراز می‌کنند نیز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• کودکان نوپا ممکن است وقتی به چیزی که می‌خواهند نرسند، لگد بزنند، گاز بگیرند، تف کنند یا فریاد بزنند.
• آن‌ها ممکن است از شما فرار کنند، حتی زمانی که به آن‌ها می‌گویید که از این کار دست بردارد.
• آن‌ها ممکن است چیزهایی را که نباید و برای او منع کرده‌اید، لمس کنند.
• آن‌ها ممکن است بعد از خواب از گهواره خود بیرون بیایند یا اتاق خواب خود را ترک کنند.

استراتژی‌های تربیت موثر برای کودک نوپا

با این که روش انضباطی شما باید متناسب با نیازهای فردی کودک شما باشد، کارهای زیر عموما برای کودکان نوپا موثر هستند:

زمان آرامش

هنگامی که کودک نوپای شما زخمی می‌شود، ممکن است برای او سخت باشد که دوباره آرامش خود را بازیابد. کنترل هیجان مهارتی است که بسیاری از کودکان کوچک برای رشد آن به راهنمایی نیاز دارند. زمانی که به نظر می‌رسد کودک نوپا کنترلی بر رفتار خود ندارد، ممکن است لازم باشد به او کمک کنید تا این کنترل را به دست آورد.

برخی از کودکان بهترین عملکرد را زمانی دارند که زمانی را برای آرامش تعیین می‌کنید و آن‌ها را به جایی مانند اتاقی آرام و ساکت می‌برید و کودک را در آغوش می‌گیرید. برخی دیگر زمانی که در یک اتاق امن برای کودکان تنها تنها گذاشته می‌شوند تا خودشان مشکل را حل کنند، بهتر آرام می‌گیرند.

الگوسازی برای تربیت کودک نوپا

اگر تا به حال سعی کرده‌ باشید که رفتار کودک نوپای خود را از آن سوی اتاق اصلاح کنید، احتمالا می‌دانید که چقدر این کار مفید نیست. کودکان نوپا به جای این که فقط به آن‌ها بگویید چه کاری انجام دهند و چه کاری را انجام ندهند، نیاز دارند که به آن‌ها نشان دهید چه کاری باید انجام دهند. هنگامی که با کودک نوپای خود ارتباط برقرار می‌کنید، اطمینان حاصل کنید که توجه او را با پایین آمدن تا قد کودک و برقراری تماس چشمی با او در حالی که درخواست‌های واضح و مختصر به او می‌دهید، جلب کنید. بنابراین به جای این که فقط بگویید «سگ را آرام نوازش کن»، از نزدیک بروید و به او نشان دهید که چه شکلی باید این کار را انجام دهد.

زمانی که برخی از کودکان در این گروه سنی در حال یادگیری مهارت‌ها و رفتارهای جدید هستند، به راهنمایی‌های دست روی دست واکنش خوبی نشان می‌دهند. برای مثال، جهت نوازش آرام یک سگ، می‌توانید دست خود را روی دست فرزندتان قرار دهید و به آرامی با دست او سگ را نوازش کنید و در حین انجام این کار بگویید: «نوازش ملایم». سپس هر زمان حس کردید که کودک شما همچنان خشن است، این درس را تکرار کنید. در نهایت، کودک یاد خواهد گرفت که ملایم‌تر سگ را نوازش کند.

علت اصلی را پیدا کنید

حتی اگر واقعاً اینطور به نظر نمی‌رسد، معمولاً دلیلی پشت این وجود دارد که چرا کودک نوپای شما رفتارهای غیر منطقی دارد.

گرسنگی یا خستگی می‌تواند به راحتی به رفتار نادرست تبدیل شود؛ به خصوص که کودکان نوپا همیشه در ابراز نیازهای خود ماهر نیستند. عدم تحرک فیزیکی کافی نیز ممکن است زمینه را برای مشکلات رفتاری کودک فراهم کند. به همین دلیل، در هنگام بدخلقی کودک نوپا ایده خوبی است که کنجکاو شوید و سعی کنید ابتدا علت اصلی عصبانیت یا سایر رفتارهای مشکل‌ دار او پیدا کنید.

حتی با وجود این که ممکن است کودک شما در هر وعده مقدار زیادی غذا نخورد، اما کودکان نوپا هر روز به سه وعده غذایی و دو میان وعده در روز نیاز دارند. همچنین هر روز حدود دو ساعت وقت آزاد برای حرکت فیزیکی می‌خواهند.

سعی کنید یک برنامه منظم برای زمان خواب کودک داشته باشید و کودک نوپای خود را هر شب در زمان مشخصی در تخت خواب بخوابانید. اگر کودک نمی‌خواهد که هر روز چرت بزند، حداقل مطمئن شوید که زمان آرامی برای رفع خستگی خود دارد.

اگر نیازهای اولیه کودک نوپای شما برآورده شود و او همچنان بدخلقی می‌کند، ممکن است احساس کند که نمی‌تواند احساسات خود را با کلمات بیان کند. متخصصان خاطرنشان می‌کنند که باید به یاد داشته باشیم که کودک نوپا ممکن است کلماتی برای بیان ناامیدی خود نداشته باشد.

سعی کنید تشخیص دهید که کودک در تلاش است چه چیزی را به شما بفهماند و کلمات را به او بگویید. ممکن است چیزی شبیه به این جمله به کودک خود بگویید: “اوه می‌خواهی ژاکت دیگری بپوشی؟ پس بگو: “مامان، کت آبی لطفا!”

کودک خود را از موقعیتی که در آن رفتار بد دارد، خارج کنید

اگر کودک نوپای شما در پارک جیغ و داد و گریه می‌کند، احتمالا زمان آن رسیده است که او را بردارید و به مکان دیگری بروید. اگر به جویدن صفحات کتاب‌های تخته‌ای خود ادامه می‌دهد، اول آن کتاب‌ها را در قفسه قرار دهید و یکی یکی آن‌ها را پایین بیاورید تا با صدای بلند برای کودک بخوانید.

با این که بسیار ساده به نظر می‌رسد، معمولاً حواس کودکان نوپا به راحتی پرت می‌شود و بردن آن‌ها به اتاق دیگر یا بیرون از خانه اغلب می‌تواند آن‌ها را آرام کند و کمک کند کاری را که قصد انجام آن را داشتند، فراموش کنند.

گاهی اوقات، کوچولوی شما به سادگی آمادگی انجام آن کار خاص را ندارد و اصرار به انجام دادن آن به احتمال زیاد پایان خوبی نخواهد داشت.

  اگر مجبور شدید، کودک خود را از آن موقعیت دور کنید. کودک شما می‌تواند یک روز دیگر دوباره تلاش کند.

به نکات مثبت توجه نشان بدهید

وقتی دیدید کودک نوپایتان خودش دستشویی می‌رود و با قاشق غذا می‌خورد، به او بگویید! گفتن چیزی شبیه به “من متوجه شدم که قبل از این که در را باز کنی و به بیرون بروی، منتظر ماندی تا مامان تو را از مهدکودک بیرون بیاورد” یا “من دیدم که قطعات پازل را پس از تمام شدن بازی دوباره در جعبه قرار دادی” به تقویت رفتار مثبت کودک و رفتارهایی که می‌خواهید در کودک خود بیش‌تر کنید، کمک می‌کند. 

به کودک حق انتخاب بین چند گزینه را بدهید

کودکان نوپا می‌خواهند احساس قدرت کنند و زمانی که احساس قدرت نمی‌کنند، اغلب محرکی برای بدرفتاری است. دادن حق انتخاب‌های متعدد در طول روز به کودک راهی عالی و مثبت برای بهتر شدن رفتار و تربیت کودک نوپا است. برای مثال اگر کودک نوپای شما از پوشیدن کفش‌های خود سر باز زد، دو جفت کفش مختلف به او پیشنهاد دهید و از او بپرسید که کدام جفت را می‌خواهد بپوشد. این کار می‌تواند کمک کند.

دادن حق انتخاب‌های ساده می‌تواند از بدرفتاری و بدخلقی کودک پیشگیری می‌کند. اما به یاد داشته باشید که دادن حق انتخاب‌هایی که شما از آن‌ها راضی هستید، مهم است. همچنین فقط دو گزینه به کودک پیشنهاد بدید تا فرزند کوچک شما گیج و سردرگم نشود. 

پیشگیری از مشکلات آینده

کودکان نوپا می‌توانند موجودات کوچک و کنجکاویی باشند که می‌خواهند همه چیز را لمس کنند، پرتاب کنند، بجوند و بکوبند. انتظار این که کودک خودش دست به چیزی نزند، همیشه معقول نیست. محیط خانه را تغییر دهید تا فرزندتان بتواند با خیال راحت بازی کند و به کاوش بپردازد.

از کاور مبل استفاده کنید، روی گوشه‌های تیز پد ایمنی قرار دهید و اجسام شکستنی را از جلوی دست کودک بردارید. زمانی که کودک نوپا بتواند با خیال راحت محیط اطراف خود را کاوش کند، زمان بسیار کم‌تری را صرف تربیت کودک نوپای خود خواهید کرد. محکم کردن تمام اثاثیه روی دیوار (از جمله تلویزیون) مهمترین وظیفه والدین برای محافظت از کودک است؛ زیرا منشا اصلی آسیب‌های ناشی از واژگونی، این وسایل هستند.

برای تربیت کودک نوپا و ایجاد ساختار در زندگی کودک نوپا، برنامه روزانه‌ای را تنظیم کنید. سعی کنید زمان چرت، زمان میان وعده، زمان بازی و زمان خواب را ثابت نگه دارید. بدن کودک شما زمانی به این برنامه عادت می‌کند تا بداند که چه زمانی باید انتظار فعالیت‌های روزانه را داشته باشد.

شما می توانید با دادن کمی هشدار کودک نوپای خود را به طوری تربیت کنید تا بدون مشکل از یک فعالیت به سراغ فعالیت دیگر برود و به او اجازه دهید که در این برنامه ریزی احساس مشارکت داشته باشد. کودکان نوپا به زمان نیاز دارند تا از فعالیتی به قسمت بعدی بروند؛ بنابراین بهتر است به او هشدار دهید و در هنگام تغییر قابل توجه، کنار کودک حضور داشته باشید. آماده شدن برای خوردن وعده‌های غذایی، بیرون رفتن، ترک پارک یا انجام برنامه روتین قبل از خواب، همگی موقعیت‌هایی هستند که می‌توانند منجر به رفتار مشکل‌ ساز شوند. بنابراین تمام تلاش خود را بکنید که این زمان‌ها را با آرامش مدیریت کنید.

این کار را با خبر دادن واضح به کودک نوپا شروع کنید تا بداند که فعالیت فعلی شما رو به پایان است. به جای این که به او بگویید “چند دقیقه دیگر” برای بازی وقت دارد، زمان را با عباراتی که کودک نوپا می‌تواند درک کند بیان کنید. می‌توانید با گفتن این جمله شروع کنید: «ما قبل از این که زمان حمام تو فرا برسد، وقت داریم که با یک اسباب‌ بازی دیگر بازی کنیم». سپس، به کودک نوپای خود حق انتخاب در مورد فعالیت را بدهید. می‌توانید از او بپرسید: “آیا می‌خواهی قبل از حمام کردن با قطار بازی کنی یا یک داستان بخوانی؟”

بیرون رفتن از خانه را به دقت برنامه ریزی کنید. اگر کودک شما به خوبی تغذیه شود و استراحت کند، بسیار آرام‌تر همراه شما به فروشگاه می‌آید. هر زمان که ممکن است، سعی کنید کودک نوپای خود را در زمانی که به احتمال زیاد در بهترین حال خود قرار دارد به بیرون از خانه ببرید.

کودکان نوپا با تماشای اطرافیان خود یاد می‌گیرند که چگونه رفتار کنند. خودتان رفتاری را که می‌خواهید از کودک خود ببینید، انجام دهید تا کودک از شما الگو بگیرد. این سریع‌ترین راه برای آموزش مهارت‌های جدید به کودک است. 

برای مثال به جای درخواست مکرر از کودک برای گفتن کلمات «لطفا» و «متشکرم»، در عمل به کودک خود نشان دهید که چه زمانی از این کلمات استفاده کند. زمانی که در فروشگاه هستید یا حتی زمانی که با فرزندتان در ارتباط هستید، سعی کنید برای او الگو باشید. توجه داشته باشید که کودک شما با دیدن شما ممکن است عادت‌های بد شما را هم تقلید کند.

ارتباط با کودک

به کودک نوپای خود توضیحات مختصری بدهید. کودکان نوپا دامنه توجه کافی ندارند تا به توضیحات طولانی در مورد این که چرا نباید کاری را انجام دهند، گوش دهند. جملات کوتاهی مانند «زدن ممنوع است. این کار به من صدمه می‌زند» به کودک بگویید.

به مرور زمان که مهارت‌های زبان کودک شما رشد می‌کند، می‌توانید از توضیحات دقیق‌تری استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که در حین برقراری ارتباط با کودکان نوپا، از نظر فیزیکی نزدیک بودن بسیار مهم است. بنابراین تا قد کودک پایین بیایید و با او تماس چشمی برقرار کنید.

هر چقدر هم که این که بارها به کودک خود بگویید چیزی را پرتاب نکند خسته کننده باشد، تمام تلاش خود را انجام دهید تا آرامش خود را حفظ کنید. از داد زدن و فریاد زدن سر کودک خودداری کنید و از گفتن «نه» بپرهیزید، مگر این که در شرایط خطرناک و کاملاً ضروری باشد. وقتی شما الگوی رفتاری سالم با احساسات خود نشان بدهید، کودک شما یاد می‌گیرد که سریع‌تر احساسات خود را مدیریت کند.

هرگز نباید از تنبیه بدنی یا کلمات تند برای تنبیه و تربیت کودک نوپا استفاده کنید. کتک زدن، فریاد زدن یا خجالت زده کردن کودک نه تنها پاسخی بی اثر برای رفتارهای ناخواسته کودک است، بلکه می‌تواند تاثیر بسیاری بر سلامت جسمی و روانی کودک داشته باشد.