شکاف کام و لب به شکاف یا جدایی در لب و کام فوقانی دهان گفته می‌شود که در حین رشد جنین در رحم رخ می‌دهد. درمان شکاف لب و شکاف کام شامل جراحی است و ممکن است شامل گفتار درمانی و اقدامات دندانپزشکی باشد. با پینو بیبی همراه باشید تا از علل ایجاد شکاف کام و لب بیشتر بدانید.
شکاف لب و شکاف کام چیست؟
شکاف لب و شکاف کام منافذی در لب بالایی یا سقف دهان نوزاد (کام) هستند. آن‌ها ناهنجاری‌های مادرزادی (نقایص مادرزادی) هستند که در حین رشد جنین در رحم ایجاد می‌شوند. شکاف لب و شکاف کام زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های لب بالایی و سقف دهان در طول رشد جنین به درستی به هم نپیوندند. جراحی برای ترمیم شکاف لب و شکاف کام لازم است.
شکاف لب چیست؟
لب‌های جنین بین هفته‌های چهارم تا هفتم بارداری شکل می‌گیرند. بافت‌های هر طرف سر جنین در مرکز صورت به هم می‌پیوندند تا لب‌ها و دهان را بسازند. شکاف لب زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌هایی که لب‌ها را می‌سازند به طور کامل به هم نپیوندند. در نتیجه یک شکاف یا فاصله بین دو طرف لب بالایی ایجاد می‌شود. شکاف می‌تواند از یک فرورفتگی کوچک تا یک شکاف بزرگ که به بینی می‌رسد متغیر باشد. این جداسازی می‌تواند تا لثه و یا کام (سقف دهان) ادامه یابد.
شکاف کام چیست؟
سقف دهان (کام) بین هفته ششم تا نهم بارداری تشکیل می‌شود. شکاف کام، شکاف یا فاصه‌ای در سقف دهان است که در طول رشد جنین ایجاد می‌شود. شکاف کام می‌تواند شامل کام سخت (قسمت استخوانی جلویی سقف دهان) یا کام نرم (قسمت نرم پشت سقف دهان) باشد. شکاف لب و شکاف کام می‌تواند در یک یا هر دو طرف دهان ایجاد شود. از آن جایی که لب و کام به طور جداگانه رشد می‌کنند، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشد:
- شکاف لب بدون شکاف کام
- شکاف کام بدون شکاف لب
- هم شکاف لب و هم شکاف کام (شایع‌ترین اختلالی که رخ می‌دهد).
به ندرت، شکاف فقط در ماهیچه‌های کام نرم (شکاف کام زیر مخاطی) رخ می‌دهد که در پشت دهان قرار دارند و توسط پوشش دهان پوشیده شده‌اند. این نوع شکاف اغلب در بدو تولد مورد توجه قرار نمی‌گیرد و ممکن است تا زمانی که علائم ایجاد شود، تشخیص داده نشود. علائم و نشانه‌های شکاف کام زیر مخاطی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در تغذیه
- مشکل در بلع، با احتمال خروج مایعات یا غذا از بینی
- تو دماغی صحبت کردن
- عفونت مزمن گوش
چه کسانی دچار شکاف کام و لب می‌شوند؟
شکاف کام و لب چهارمین اختلال مادرزادی شایع در ایالات متحده است:
- از هر ۱۶۰۰ نوزاد، یک نوزاد با شکاف لب همراه با شکاف کام در ایالات متحده متولد می‌شود.
- از هر ۲۸۰۰ نوزاد، یک نوزاد با شکاف لب بدون شکاف کام در ایالات متحده متولد می‌شود.
- از هر ۱۷۰۰ نوزاد، یک نوزاد با شکاف کام در ایالات متحده متولد می‌شود.
شکاف لب (چه با شکاف کام یا بدون شکاف کام) در نوزادان پسر شایع‌تر است. شکاف کام (بدون شکاف لب) در نوزادان دختر بیشتر دیده می‌شود.
شکاف لب یا شکاف کام چه تاثیری بر کودک خواهد داشت؟
نوزادانی که با شکاف لب یا شکاف کام متولد می‌شوند ممکن است در غذا خوردن مشکل داشته باشند (هم از پستان و هم از شیشه شیر). این نوزادان همچنین ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشند و اغلب مایعی در پشت پرده گوش خود دارند که می‌تواند بر شنوایی آن‌ها تأثیر بگذارد. بسته به مورد، برخی از نوزادان نیز دارای اختلالات رشد دندان‌ها هستند.
علت ایجاد شکاف لب و شکاف کام چیست؟
در بیشتر موارد هیچ دلیلی برای شکاف لب یا شکاف کام وجود ندارد و والدین نمی‌توانند از آن پیشگیری کنند. اکثر دانشمندان بر این باورند که شکاف‌ها به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی (ارثی) و محیطی (مربوط به دنیای طبیعی) ایجاد می‌شوند. به نظر می‌رسد در صورتی که خواهر یا برادر، والدین یا سایر خویشاوندان دارای شکاف باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که یک نوزاد تازه متولد شده شکاف کام یا لب داشته باشد. یکی دیگر از دلایل ایجاد شکاف لب یا شکاف کام ممکن است مربوط به داروهایی باشد که بانوی باردار در دوران بارداری مصرف کرده است. این شامل داروهای ضد تشنج، داروهای درمان آکنه حاوی Accutane®، یا متوترکسات دارویی است که معمولاً برای درمان سرطان، آرتریت و پسوریازیس استفاده می‌شود.
عوامل دیگری که می‌توانند در ایجاد شکاف نقش داشته باشند عبارت هستند از:
- کمبود ویتامین B9 (اسید فولیک)
- چاقی مادر
- دیابت بارداری
- استعمال دخانیات به خصوص در دوران بارداری
- سوء مصرف مواد مخدر و افیونی
- اختلالات تولد مانند سندرم دی جورج، سندرم فریاد گربه، سندرم پاتو، سندرم واردنبرگ و سندرم پیر رابین
- این وضعیت همچنین ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها یا مواد شیمیایی در هنگام رشد جنین در رحم رخ دهد.
شکاف کام و لب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
سونوگرافی قبل از تولد می‌تواند اکثر شکاف‌های لب را تشخیص دهد زیرا شکاف باعث تغییرات فیزیکی در صورت جنین می‌شود. تنها در ۷ درصد از جنین‌های مبتلا به شکاف کام ایزوله (بدون وجود شکاف لب) در طول سونوگرافی قبل از تولد تشخیص داده می‌شوند زیرا دیدن این شکاف در سونو دشوار است. اگر شکاف قبل از تولد در سونوگرافی تشخیص داده نشده باشد، با معاینه فیزیکی دهان، بینی و کام می‌توان شکاف لب یا شکاف کام را پس از تولد تشخیص داد. در برخی موارد، پزشک ممکن است آمنیوسنتز را برای بررسی سایر شرایط ژنتیکی توصیه کند. آمنیوسنتز روشی برای نمونهبرداری از مایع آمنیوتیک درون کیسه آمنیوتیک است که به تشخیص سایر اختلالات مادرزادی کمک می‌کند.
چه زمانی در بارداری شکاف لب و کام در سونوگرافی دیده می‌شود؟
اکثر پزشکان شکاف لب را در سونوگرافی ۲۰ هفته‌ای (اسکن آناتومی) تشخیص می‌دهند که بین هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری رخ می‌دهد. ممکن است در اوایل هفته ۱۲ بارداری شکاف لب و کام کشف شود. تشخیص شکاف کام در سونوگرافی چالش برانگیزتر است.
چه مشکلاتی با شکاف لب و شکاف کام مرتبط است؟
مشکلات خوردن، شنوایی و گفتار در کودکان مبتلا به شکاف شایع است. کودکان همچنین ممکن است مشکلاتی با دندان‌ها یا اعتماد به نفس خود داشته باشند.
- مشکلات خوردن: با جدا شدن یا باز شدن کام، غذا و مایعات می‌توانند از دهان به داخل بینی برگردند. برخی از نوزادان در زمان شیردهی یا گرفتن شیشه شیر مشکل دارند زیرا نمی‌توانند دهان خود را کامل در اطراف نوک پستان قرار دهند.
- از دست دادن شنوایی: کودکان مبتلا به شکاف کام بیشتر مستعد تجمع مایع در گوش میانی (گوش چسبی) هستند. در صورت عدم درمان، این امر باعث کاهش شنوایی می‌شود.
- مشکلات گفتاری: کودکان مبتلا به شکاف کام نیز ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشند. صدای آن‌ها به خوبی منتقل نمی‌شود، این کودکان ممکن است در درک گفتار مشکل داشته باشند. همه کودکان این مشکلات را ندارند و جراحی ممکن است این مشکلات را به طور کامل برطرف کند.
- مشکلات دندانی: کودکان مبتلا به شکاف مستعد ابتلا به مشکلات دندانی مانند پوسیدگی و دندان‌های از دست رفته، بد شکل یا جابجا شده‌اند. آن‌ها ممکن است بیشتر مستعد نقص برآمدگی آلوئولی، لثه استخوانی بالایی که دندان‌ها را در بر می‌گیرد، باشند. نقص در آلوئول می‌تواند:
- دندان‌های دائمی را جابجا کند، نوک بزنند یا بچرخاند.
- جلوگیری از ظاهر شدن دندان‌های دائمی
- از ایجاد برجستگی آلوئولی جلوگیری کند.
- باعث از دست دادن زودرس دندان‌های نیش و ثنایای در حال رویش می‌شود.
- مشکلات عاطفی یا اجتماعی: کودکان مبتلا به شکاف ممکن است حتی در سنین پایین از ظاهر خود خجالت بکشند. این مسئله می‌تواند باعث مشکلات عاطفی، اجتماعی یا رفتاری در مدرسه شود و منجر به مشکلاتی در اعتماد به نفس آن‌ها شود.
کدام متخصصین، کودکان مبتلا به شکاف کام و لب را درمان می‌کند؟
پزشکان با یکدیگر همکاری می‌کنند تا یک برنامه مراقبتی را به دلیل تعداد مشکلات بهداشت دهان و دندان و پزشکی مرتبط با شکاف لب یا شکاف کام ایجاد کنند. درمان معمولاً از دوران نوزادی شروع می‌شود و اغلب تا اوایل بزرگسالی ادامه می‌یابد. اعضای تیم شکاف کام و لب ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- یک جراح شکاف برای ارزیابی و انجام جراحی‌های لازم بر روی لب یا کام
- پزشک اطفال
- یک متخصص ارتودنسی برای صاف کردن و تغییر موقعیت دندان‌ها
- یک دندانپزشک اطفال برای انجام مراقبت‌های معمول دندان
- متخصص پروتز دندان برای ساخت دندان مصنوعی و وسایل دندانپزشکی
- آسیب شناسان گفتار و گفتاردرمانگرها برای ارزیابی مشکلات گفتار و تغذیه
- متخصص گوش و حلق و بینی (جراح سر و گردن)
- جراح پلاستیک
- جراح دهان و دندان
- شنوایی شناس (متخصص اختلالات شنوایی) برای بررسی و نظارت بر شنوایی
- مددکار اجتماعی و روانشناس برای حمایت از خانواده و توجه به مشکلات سازگاری کودک
- مشاوران ژنتیک به والدین و بیماران بزرگسال کمک می‌کنند تا احتمال داشتن فرزندان بیشتری با شکاف کام یا شکاف لب را بررسی کنند.
پزشکان چگونه شکاف لب و کام را رفع می‌کنند؟
درمان شکاف لب و شکاف کام به میزان شکاف، سن کودک و سایر نیازهای خاص یا شرایط سلامتی او بستگی دارد. جراحی در بیمارستان انجام می‌شود و کودک بیهوش می‌شود تا در طول عمل خواب باشد.
ترمیم شکاف لب
ترمیم شکاف لب ممکن است به یک یا دو عمل جراحی نیاز داشته باشد. اولین عمل جراحی معمولاً زمانی انجام می‌شود که نوزاد بین ۳ تا ۶ ماهه باشد. این جراحی باعث بسته شدن لب نوزاد می‌شود. جراحی دوم در صورت لزوم معمولاً زمانی که کودک ۶ ماهه است، انجام می‌شود. چندین تکنیک می‌تواند نتایج ترمیم شکاف کام و لب را در صورت استفاده مناسب قبل از جراحی بهبود بخشد. این روش‌ها غیر تهاجمی هستند و به طور چشمگیری شکل لب، بینی و دهان کودک را تغییر می‌دهند:
- یک چسب لب می‌تواند شکاف لب کودکان را کاهش دهد.
- بالابر بینی به شکلی صحیح بینی کودک را بالا برده و به موقعیت‌یابی درست آن کمک می‌کند.
- ممکن است از یک دستگاه قالب‌گیری آلوئولی بینی (NAM) برای کمک به قالب‌گیری بافت‌های لب در موقعیت مطلوب‌تری برای آماده‌سازی برای ترمیم لب استفاده شود.
اینفو شکل درمان چسب
ترمیم شکاف کام
ترمیم شکاف کام در ۱۲ ماهگی انجام می‌شود و کامی کارآمد ایجاد می‌کند و احتمال ایجاد مایع در گوش میانی را کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از تجمع مایع در گوش میانی، کودکان مبتلا به شکاف کام معمولاً به لوله‌های مخصوصی نیاز دارند که برای کمک به تخلیه مایع در پرده گوش قرار داده شود و سالی یک بار نیاز است تا شنوایی آن‌ها بررسی شود. تا ۴۰ درصد از کودکان مبتلا به شکاف کام به جراحی‌های بیشتری برای کمک به بهبود گفتار خود نیاز دارند. آسیب‌شناس گفتار؛ گفتار کودک را بین سنین ۴ تا ۵ سال ارزیابی می‌کند. او ممکن است از یک اسکوپ نازوفارنکس (Nasopharyngoscopy) برای بررسی حرکت کام و گلو استفاده کنند. اگر برای بهبود گفتار نیاز به جراحی باشد، این جراحی معمولاً در حدود ۵ سالگی انجام می‌شود.
کودکانی که دارای شکاف در خط لثه هستند نیز ممکن است در سنین ۶ تا ۱۰ سالگی به پیوند استخوان نیاز داشته باشند تا خط لثه بالایی را پر کند تا بتواند از دندان‌های دائمی حمایت کند و فک بالایی را تثبیت کند. هنگامی که دندان‌های دائمی رشد می‌کنند، کودک اغلب به بریس برای صاف کردن دندان‌ها و یک بازکننده کام برای باز کردن کام نیاز دارد. جراحی‌های اضافی می‌تواند شامل جراحی به موارد زیر باشد:
- بهبود ظاهر لب و بینی
- بستن منافذ بین دهان و بینی
- کمک به تنفس
- تثبیت فک و صاف کردن فک
خطرات احتمالی برای جراحی شامل خونریزی، عفونت و آسیب به اعصاب، بافت‌ها یا سایر ساختارها است. جراحی معمولاً موفقیت‌آمیز است و خطرات آن کم است. جراحی شکاف لب، یک اسکار کوچک بر روی صورت به جا می‌گذارد که به مرور زمان کمتر نمود خواهد داشت و با رشد کودک کمتر قابل توجه خواهد بود.
ترمیم شکاف کام و لب در چه سنی انجام می‌شود؟
اکثر جراحی‌ها برای ترمیم شکاف لب در ۱۲ ماهگی نوزاد انجام می‌شود. جراحی برای ترمیم شکاف کام معمولاً در ۱۸ ماه اول زندگی نوزاد انجام می‌شود. برخی از کودکان برای ترمیم زیبایی نواحی یا رفع مشکلات تنفسی، شنوایی یا گفتار به جراحی‌های اضافی نیاز دارند.
چه درمان‌های غیرجراحی به شکاف لب و شکاف کام کمک می‌کند؟
کودکان اغلب به درمان فراتر از جراحی برای شکاف لب یا کام نیاز دارند. برخی از درمان‌های دیگر که پزشکان ممکن است استفاده کنند، گفتار درمانی و درمان ارتودنسی است.
چگونه از شکاف لب یا کام در نوزادان جلوگیری کرد؟
تولد نوزادی با ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف لب یا شکاف کام غیرقابل پیشگیری است. با این حال، والدین می‌توانند کارهایی را برای کاهش خطر انجام دهند، مانند اجتناب از مصرف سیگار، الکل و برخی داروها. دوری از عوامل خطری که بر ژن‌ها اثر می‌گذارد مانند اشعه‌ها، امواج وای فای، سموم و آفت‌کش‌ها نیز موثر است.
چشم انداز کودکانی که شکاف لب یا کام دارند چیست؟
اگر چه درمان ممکن است سال‌ها طول بکشد و نوزاد به چندین عمل جراحی نیاز داشته باشد، اکثر کودکانی که تحت تأثیر این شرایط قرار می‌گیرند دوران کودکی طبیعی دارند. درمان به بهبود مشکلات گفتار و تغذیه کمک می‌کند. برخی از افراد ممکن است نسبت به شکل لب یا جای زخم احساس خوبی نداشته باشند.
آیا شکاف لب یا کام خود به خود از بین می‌رود؟
شوربختانه پاسخ منفی است. خیر، شکاف کام و لب بدون درمان از بین نمی‌رود.
نیازهای دندانپزشکی کودکان دارای شکاف لب یا کام چگونه باید برآورده شود؟
به طور کلی نیازهای مراقبت از دندان کودکانی که شکاف دارند مانند سایر کودکان است. با این حال، کودکان مبتلا به شکاف کام و لب ممکن است دندان‌های از دست رفته، بد شکل یا نامناسب داشته باشند. برخی از توصیه‌ها عبارت هستند از:
مراقبت‌های زودهنگام از دندان: مانند سایر کودکان، کودکان مبتلا به شکاف لب و کام برای داشتن دندان‌های سالم نیاز به تمیز کردن مناسب، رعایت نکات بهداشتی و تغذیه خوب دارند. تمیز کردن مناسب با یک مسواک کوچک و نرم باید به محض ظاهر شدن دندان‌ها شروع شود. اگر مسواک نرم کودکان به دلیل شکل متفاوت دهان و دندان‌ها به اندازه کافی دندان‌ها را تمیز نکند، ممکن است دندانپزشک یک اسفنج نرم و حاوی دهانشویه روی دسته را برای پاک کردن دندان‌های کودک توصیه کند. بسیاری از دندانپزشکان توصیه می‌کنند در صورت وجود مشکل، اولین ویزیت دندانپزشکی در سن یک سالگی یا زودتر برنامه‌ریزی شود. مراقبت‌های روتین دندان می‌تواند حدود ۳ ماهگی شروع شود.
مراقبت‌های ارتودنسی: پس از ظاهر شدن دندان‌های دائمی، متخصص ارتودنسی می‌تواند نیازهای کوتاه مدت و بلند مدت دندانی کودک را ارزیابی کند. اکثر کودکان مبتلا به شکاف کام در حدود سن ۶ یا ۷ سالگی نیاز به گسترش کام دارند. مراقبت‌های ارتودنسی نیز برای آمادگی برای جراحی فک (جراحی ارتوگناتیک) مورد نیاز است.
مراقبت از پروتز دندان: متخصص پروتز ممکن است یک پل دندانی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته یا دستگاه‌های مخصوصی به نام «لامپ گفتار» یا «لیفت کام» بسازد تا به بستن بینی از دهان کمک کند تا گفتار عادی‌تر به نظر برسد. متخصص پروتز درمان را با جراح دهان یا پلاستیک و آسیب‌شناس گفتار هماهنگ می‌کند.
سوالات متداول در مورد شکاف کام یا شکاف لب
آیا شکاف کام یک مشکل ژنتیکی است؟ برخی از مطالعات نشان می‌دهد که شکاف لب و کام یک جزء ژنتیکی دارند. اگر مادر یا پدر با شکاف لب یا کام متولد شده است، احتمال برای داشتن نوزادی با شکاف حدود ۲ تا ۸ درصد است. اگر قبلاً فرزندی با شکاف لب یا کام داشته باشند، احتمال برای داشتن فرزند دیگری با این عارضه کمی بیشتر است.
سخن آخر
ممکن است وقتی والدین متوجه شوند که کودک شکاف لب یا کام دارد، احساس نگرانی کنند اما در بیشتر موارد، کودک سالم است و جراحی می‌تواند به اصلاح ظاهر شکاف‌ها کمک کند. درمان کودکان مبتلا به شکاف لب یا کام شامل درست کردن و اصلاح فرم لب و دهان است تا بتوانند به درستی عمل کنند. درمان همچنین ممکن است شامل کارهای دندانپزشکی، ارتودنسی و گفتار درمانی باشد. اگر تشخیص داده شد که کودک شکاف لب یا شکاف کام دارد، باید با پزشک در مورد برنامه درمانی و آن چه که باید انتظار داشته باشد مشورت شود. والدین باید به یاد داشته باشند، اکثر کودکان مبتلا به شکاف لب یا شکاف کام، دوران کودکی شاد و سالمی را تجربه می‌کنند و جای نگرانی نیست.
💎⭐😍 مرسی خوب بود 💎⭐😍