تشخیص HIV به این معنی نیست که نمی‌توانید بچه‌دار شوید. اما شما می‌توانید HIV را در دوران بارداری، در حین وضع حمل یا با شیر دادن به نوزاد خود منتقل کنید. خبر خوب این است که راه‌های زیادی وجود دارد که خطر انتقال HIV به جنین شما را تقریباً به صفر نزدیک می‌کند.
خطر انتقال ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) از مادر به کودک در دوران بارداری، زایمان و شیردهی در صورت عدم درمان به ۲۵ تا ۳۰ درصد می‌رسد. با انجام آزمایشHIV، مشاوره، مصرف داروهای ضد رتروویروسی قبل از شروع زایمان، زایمان با سزارین و جلوگیری از شیردهی و … انتقال ویروس به کمتر از ۲ درصد کاهش یافته است. کاهش انتقال ویروس HIV از مادر به نوزاد به عنوان یکی از موثرترین اقدامات بهداشت عمومی در نظر گرفته می‌شود. در دوران بارداری، HIV می‌تواند از جفت عبور کرده و جنین را آلوده کند. در طول زایمان و وضع حمل، نوزاد ممکن است در معرض خون آلوده به ویروس و سایر مایعات آلوده به ویروس بدن مادر قرار گیرد. وقتی بانویی زایمان می‌کند، کیسه آمنیوتیک پاره می‌شود (کیسه آب او می‌شکند). هنگامی که این اتفاق می افتد، خطر انتقال HIV به نوزاد افزایش می‌یابد. پینو بیبی در این مقاله به بررسی اثرات ویروس اچ آی وی طی دوران حاملگی پرداخته است است توجه داشته باشید که هر شخصی که ناقل ویروس HIV باشد لزوماً مبتلاً به بیماری ایدز نیست لذا در مقاله بعدی به طور مفصل بررسی این بیماری ویروسی در دوران بارداری خواهیم پرداخت.
ویروسHIV و بارداری
اگر فردی که مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) است، بچه‌دار شود، ممکن است در دوران بارداری، در حین زایمان و وضع حمل و تا حدی از طریق شیردهی، عفونت را به نوزاد خود منتقل کند. خوشبختانه، استفاده از برخی از داروهای HIV در دوران بارداری و زایمان می‌تواند به طور چشمگیری این خطر را کاهش دهد.
با این حال، همه افراد مبتلا به HIV از ابتلا به این ویروس آگاه نیستند. به همین دلیل، کارشناسان به شدت توصیه می‌کنند که همه افراد باردار تحت غربالگری عفونت HIV قرار بگیرند. ابتلا به این ویروس را می‌توان با آزمایش خون مشخص کرد. غربالگری ابتلای مادر به ویروس اچ آی وی بخشی استاندارد مراقبت‌های دوران بارداری در جهان است.
تفاوت ویروس اچ آی وی با بیماری ایذر
تفاوت بین HIV و ایدز چیست؟ تفاوت HIV و ایدز در این است که HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می‌کند. ایدز وضعیتی است که می‌تواند در نتیجه عفونت HIV رخ دهد، زمانی که سیستم ایمنی بدن شما به شدت ضعیف شده باشد. اگر به اچ آی وی آلوده نباشید نمی‌توانید به ایدز مبتلا شوید اما لزوماً هر ناقل ویروس HIV نیز مبتلا به ایدز نخواهد شد.
مراقبت‌های قبل از بارداری
اگر HIV دارید، قبل از شروع تلاش برای بارداری باید با متخصص HIV و یک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. در حالت ایده آل، شما باید داروهای ضد ویروس اچ آی وی را مصرف کنید و قبل از اقدام به باردار شدن، بار ویروسی غیرقابل شناسایی داشته باشید (بار ویروسی مقدار ویروس در خون شما در یک زمان معین است). اکثر داروهای مربوط به کنترل ویروس HIV در دوران بارداری بی‌خطر هستند و اکثر افراد در زمان بارداری نیازی به تعویض دارو ندارند، اما در حالت ایده آل باید قبل از بارداری در مورد این موضوع مشورت شود. همچنین مهم است که داروهای HIV خود را به طور منظم مصرف کنید و دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید. اگر در دوران بارداری سرکوب کامل ویروسی داشته باشید (هیچ ویروسی در خون شما شناسایی نشده است)، در مقایسه با مواردی که ویروس قابل شناسایی در خون خود داشته باشید، خطر انتقال HIV به نوزادتان بسیار کمتر است.
مطالعات زیادی برای درک بهتر چگونگی تأثیر عفونت HIV و درمان HIV بر سلامت افراد باردار و نوزادان آن‌ها انجام شده است. به نظر نمی‌رسد که بارداری باعث بدتر شدن HIV یا افزایش خطر مرگ ناشی از HIV شود. مشخص نیست که آیا درمان ایدز یا HIV خطر عوارض بارداری مانند نارس بودن یا وزن کم هنگام تولد را افزایش می‌دهد یا خیر. با این حال، بسیار واضح است که زمانی که دارو در دوران بارداری و زایمان مصرف شود و پس از زایمان به نوزاد داده شود، برخی از داروهای HIV می‌توانند خطر ابتلای کودک به HIV را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. به همین دلیل است که دستورالعمل‌های درمان اچ آی وی قویاً ترکیبی از داروها را برای کاهش خطر انتقال توصیه می‌کنند. پزشک می‌تواند با جزئیات در مورد خطرات و مزایای مصرف داروهای HIV در دوران بارداری با شما صحبت کند.
مراقبت از انتقال HIV در دوران بارداری
اگر HIV دارید، احتمالاً در طول بارداری نیاز به مشاوره با چندین پزشک از جمله یک متخصص HIV، یک متخصص زنان و زایمان، در موارد پرخطرتر با یک متخصص عفونی و آناکولوژیست خواهید داشت. ممکن است نیاز باشد تا یک متخصص اموز پزشکی به عنوان یک فرد ناظر روند بارداری شما را مانند یک مدیرکنترل کند؛ نقش چنین فردی این است که مطمئن شود شما تمام منابع و اطلاعات مورد نیاز برای مراقبت از خود و پیروی از برنامه درمانی را در اختیار دارید.
ارزیابی اولیه: پس از تایید بارداری، باید با متخصص HIV و متخصص زنان و زایمان خود ملاقات کنید. در طی این بازدیدها، در مورد چگونگی مدیریت HIV در دوران بارداری و به حداقل رساندن خطر انتقال اچ آی وی به جنین صحبت خواهید کرد. در طی ارزیابی اولیه، آزمایش خون برای تعیین میزان ویروس HIV در خون و قدرت سیستم ایمنی بدن (که با تعداد سلول‌های CD4T اندازه‌گیری می‌شود) انجام خواهید داد. اگر داروهای اچ آی وی مصرف نمی‌کنید، لازم است آزمایش خون نیز برای جستجوی جهش در ویروس اچ آی وی انجام دهید، اما برای شروع داروهای HIV لازم نیست منتظر نتایج باشید. همچنین ممکن است آزمایش‌های خون دیگری برای ارزیابی سلامت عمومی و نظارت بر عوارض جانبی داروها نیز انجام دهید.
رژیم‌های دارویی HIV: در طول بارداری، هر فرد مبتلا به HIV باید از رژیم‌های ضد رتروویروسی ترکیبی با استفاده از داروهای متعدد HIV استفاده کند. افرادی که در حین مصرف رژیمی که با موفقیت ویروس را کنترل می‌کند باردار می‌شوند معمولاً می‌توانند همان رژیم دارویی را ادامه دهند.
زمان مصرف داروهای HIV: مطالعات نشان می‌دهد که شروع داروهای اچ آی وی زودتر از موعد بارداری، احتمال ابتلای شما به مقدار کمی ویروس در خون را تا زمان زایمان افزایش می‌دهد. به طور کلی، اگر قبلاً داروهای HIV را مصرف نکردید، بهتر است هر چه سریع‌تر در دوران بارداری داروهای HIV را شروع کنید. با این حال، اگر تهوع ناشی از بارداری مصرف قرص‌ها را دشوار می‌کند، برخی از افراد ممکن است ترجیح دهند پس از سه ماهه اول بارداری مصرف دارو را شروع کنند. اگر نگران هستید و در مورد نحوه مصرف و خطرات احتمالی آن سوالی در ذهن دارید، با پزشک خود مشورت کنید. پس از شروع مصرف داروهای اچ آی وی در طول بارداری برای جلوگیری از انتقال HIV به جنین ادامه می‌یابد و پس از تولد نیز مصرف داروهای HIV به طور نامحدود ادامه می‌یابد.
داروی HIV به نام زیدوودین (علاوه بر رژیم دارویی فعلی) برای برخی از افراد باردار درست قبل از زایمان توصیه می‌شود. این دارو به صورت داخل وریدی (به صورت IV) نیز تزریق می‌شود. داروهای HIV نیز پس از تولد به صورت خوراکی به نوزاد داده می‌شود تا خطر ابتلا به عفونت HIV را کاهش دهد.
پایبندی به مصرف دارو: در دوران بارداری پیروی از دوز تعیین شده و مصرف به موقع دارو به معنای پیروی از برنامه درمانی خود مطابق دستورالعمل است. بسیار مهم است که داروهای خود را دقیقاً همانطور که در دوران بارداری تجویز شده است مصرف کنید تا خطر ایجاد مقاومت دارویی کاهش یابد، اگر مقاومت دارویی در بدن شماایجاد شود ممکن است اثربخشی دارو کاهش یابد. علاوه بر این، مصرف به موقع داروهای خود می‌تواند خطر انتقال HIV به نوزاد را کاهش دهد.
داروهایی که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کرد : برخی از داروهای HIV وجود دارند که نباید در دوران بارداری استفاده شوند مگر در شرایط خاص. با پزشک در مورد بی‌خطر بودن داروهای HIV در دوران بارداری صحبت کنید. مصرف داروهایی را که قبلاً استفاده کرده‌اید را قطع نکنید، مگر این که پزشک به شما بگوید که این کار را انجام دهید.
نظارت در دوران بارداری
در طول بارداری، در فواصل منظم به پزشک متخصص زنان و زایمان و متخصص HIV مراجعه خواهید کرد. در طول این بازدیدها، مراقبت‌های معمول مامایی و همچنین نظارت بر اچ آی وی، از جمله آزمایش خون تعداد CD4 و بار ویروسی HIV را خواهید داشت.
برای به دست آوردن تاریخ دقیق زایمان، سونوگرافی اولیه توصیه می‌شود. سونوگرافی دقیق معمولاً در هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری برای ارزیابی رشد جنین توصیه می‌شود. ممکن است سونوگرافی بعدی در سه ماهه دوم و یا سوم برای نظارت بر رشد توصیه شود.
زایمان و وضع حمل با HIV
داروها در حین زایمان: در حین زایمان، اگر مقدار HIV در خون شما «بار ویروسی» بالاتر از حد معینی باشد، داروی HIV زیدوودین را از طریق یک کاتتر داخل وریدی (IV) دریافت خواهید کرد. در این موارد، زیدوودین به کاهش خطر انتقال HIV کمک می‌کند. اگر داروهای ترکیبی HIV مصرف می‌کنید، باید آن‌ها را طبق برنامه در طول زایمان یا قبل از زایمان سزارین ادامه دهید. این کمک می‌کند تا حداکثر محافظت را برای شما و همچنین کودک‌تان فراهم کنید و خطر ابتلا به مقاومت دارویی به دلیل از دست دادن دوز دارو را به حداقل برسانید.
روش زایمان: ایمن‌ترین راه برای زایمان (از طریق زایمان طبیعی یا سزارین) به بار ویروسی HIV در دوران بارداری بستگی دارد. به طور کلی، اگر خطر انتقال HIV کم باشد (یعنی اگر بار ویروسی HIV شما کم باشد) و هیچ دلیل دیگری (مانند وضعیت قرارگیری نوزادتان مثلاً بریچ) برای نیاز به زایمان سزارین وجود نداشته باشد، می‌توانید برای زایمان طبیعی برنامه‌ریزی کنید. اگر بار ویروسی شما زیاد باشد، ممکن است زایمان سزارین توصیه شود.
بار ویروسی <1000 نسخه در میلی‌لیتر: اگر در طول بارداری خود از داروهای HIV استفاده کرده‌اید و بار ویروسی HIV تأیید شده کمتر از ۱۰۰۰ نسخه در میلی‌لیتر در عرض چهار هفته تا تاریخ زایمان شما باشد، ممکن است زایمان واژینال برای شما بلامانع باشد. در این شرایط، خطر انتقال HIV به نوزاد در هنگام زایمان بسیار کم است و واقعاً مشخص نیست که زایمان سزارین این خطر را بیش از این کاهش دهد، بنابراین انجام زایمان طبیعی مانعی ندارد. متخصص زنان و زایمان شما می‌تواند در مورد خطرات و مزایای زایمان سزارین در مقابل زایمان طبیعی با شما صحبت کند.
بار ویروسی ≥ ۱۰۰۰ کپی در میلی لیتر: اگر در طول بارداری خود از داروهای HIV استفاده کرده‌اید اما در عرض چهار هفته تا تاریخ زایمان، بار ویروسی بیش از ۱۰۰۰ نسخه در میلی‌لیتر دارید، احتمالاً به شما توصیه می‌شود قبل از شروع علائم زایمان، سزارین کنید. به جای برنامه‌ریزی برای زایمان طبیعی در این شرایط، سزارین معمولاً در هفته ۳۸ بارداری (۲ هفته قبل از موعد زایمان) برنامه‌ریزی می‌شود.
مراقبت پس از زایمان
مراقبت برای مادران مبتلا پس از زایمان: پس از زایمان، باید به مصرف داروهای HIV خود ادامه دهید. پزشک همچنین می‌تواند به شما کمک کند که پس از زایمان از حمایت و مراقبت لازم برخوردار شوید. این مراقبت‌ها شامل ارائه غربالگری برای افسردگی پس از زایمان و در صورت نیاز کمک به پیروی از دستورالعمل دارویی است. متخصصان همچنین می‌توانند اطلاعاتی در مورد تنظیم خانواده و کنترل بارداری به شما ارائه بدهند.
تغذیه با شیر مادر: انتقال HIV به کودک از طریق شیردهی امکان‌پذیر است، اگر چه اگر به طور مداوم داروهای HIV را در دوران بارداری مصرف کرده باشید و در زمان تولد بار ویروسی شما غیرقابل تشخیص باشد، خطر آن اندک است. در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته برای بالا بردن ضریب اطمینان عدم انتقال ویروس به نوزاد تمهیداتی به کار می‌گیرند. در این کشورها که غنی از منابع غذایی، آب تمیز و شیر خشک به عنوان جایگزین ایمن برای شیردهی به راحتی در دسترس هستند، کنترل انتقال ویروس به نوزاد با نظارت دقیق‌تری انجام می‌شود. اگر به طور مداوم از داروهای HIV استفاده می‌کنید و به مصرف آن ادامه می‌دهید، خطر انتقال ویروس اچ آی وی به کودک شما اندک است ولی خطر صفر نیست. متخصصین توصیه می‌کند که اگر فردی دارای بار ویروسی HIV قابل تشخیص است یا در مصرف مداوم داروهای HIV در طول بارداری مشکل داشته است، نباید به نوزاد خود شیر دهد.
اگر با وجود خطر، تصمیم به شیر دادن به نوزاد خود دارید، با پزشک خود در مورد به حداقل رساندن خطرات تا حد امکان صحبت کنید. علاوه بر مصرف مداوم داروهای HIV برای کنترل عفونت، داروهایی نیز وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا کودک شما به HIV را از طریق شیر مادر کاهش دهد. در کشورهایی که جایگزین‌های ایمن برای شیر مادر (مانند آب تمیز و شیر خشک) ممکن است به طور مداوم در دسترس نباشد، توصیه‌ها برای شیردهی ممکن است متفاوت باشد.
برای نوزادان و کودکان
رژیم‌های درمانی HIV: نوزادانی که از مادران مبتلا به HIV متولد می‌شوند معمولاً در دو تا شش هفته اول زندگی با داروهای HIV درمان می‌شوند. این داروها می‌توانند به جلوگیری از آلوده شدن نوزاد به HIV در نتیجه قرار گرفتن در معرض خون مادر در حین زایمان کمک کنند. پزشک کودک‌تان می‌تواند به شما در مورد این که کدام دارو یا ترکیبی از داروها بهتر است مشاوره دهد.
آزمایش اچ‌آی‌وی نوزادان: معمولاً از «آزمایش آنتی‌بادی» HIV برای تعیین این که آیا بزرگسال یا کودک آلوده به HIV است یا خیر، استفاده می‌شود. با این حال، آزمایش آنتی بادی HIV در نوزادان خردسال دقیق نیست. این امر به این دلیل است که ممکن است آنتی‌بادی‌های HIV از مادر به نوزاد منتقل شود که می‌تواند منجر به مثبت شدن تست آنتی بادی HIV در کودک شود. با این حال، این لزوماً به این معنا نیست که کودک واقعاً عفونت HIV دارد. به همین دلیل، یک آزمایش ویژه که مستقیماً خود ویروس را اندازه‌گیری می‌کند، برای بررسی عفونت HIV در نوزادان استفاده می‌شود. اگر این آزمایش (به نام آزمایش HIV PCR) منفی باشد، به این معنی است که نوزاد به HIV آلوده نیست.
سخن آخر
اگر تمام داروهای HIV خود را طبق دستور در طول بارداری مصرف کنید، احتمال ابتلای کودک شما به HIV بسیار اندک است. اگر بعد از تولد معلوم شد که تست نوزاد شما مثبت است، خونسردی خود را حفظ کنید و وحشت نکنید. با درمان مناسب، نوزادان و کودکان نیز همچنان می‌توانند زندگی عادی و سالمی داشته باشند.