اگرچه ممکن است تصور کنید که معمولا ارتودنسی در دوران نوجوانی انجام می‌شود، اما ارتودنسی دندان در هر سنی میتواند به ردیف کردن دندانها و بهبود زیبایی و عملکرد آن کمک کند. چه تصمیم گرفته باشید که در دوران بارداری ارتودنسی کنید، چون از زمان کودکی می‌خواستید دندانهای خود را ردیف کنید یا ناگهان می‌خواهید پیش از به دنیا آمدن نوزاد کاری را از لیست خود خط بزنید؛ در هر حال لازم نیست ارتودنسی در دوران بارداری را عقب بیندازید.
به گفته متخصصان زنان و زایمان، هیچ منعی برای انجام ارتودنسی در دوران بارداری وجود ندارد.
در این مقاله سایر مواردی که باید پیش از مراجعه به مطب ارتودنتیست انجام دهید را برای شما توضیح خواهیم داد.
ارتودنسی چیست؟
سیم‌هایی که در ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، تجهیزات پزشکی هستند که از سیم و براکت تشکیل شده‌اند، بر روی دندانها چسبانده می‌شوند و هر چند وقت یک بار تنظیم می‌شوند تا دندانها را به آرامی حرکت دهند.
بر اساس گفته متخصصان، بیشتر مردم تصور می‌کنند که فایده اصلی درمان ارتودنسی به دست آوردن لبخندی زیبا می‌باشد. البته آنها اشتباه نمی‌کنند. اما درمان ارتودنسی همچنین باعث عملکرد صحیح دندانها می‌شود و لبخندی سالم‌تر ایجاد می‌کند.
ردیف شدن دندانها، گاز زدن، جویدن و صحبت کردن را آسان‌تر می‌کند؛ در حالی که تمیز کردن دندانهای نامرتب سخت‌تر است و این نامرتب بودن ممکن است به مرور زمان باعث سایش غیر طبیعی مینای دندان شود. با این که ارتودنسی در بیشتر موارد ضروری نیست، اما بی توجهی به مراقبت‌های ارتودنسی میتواند باعث شود که برخی از افراد مجبور به درمان‌های گسترده و هزینه بر برای دندان خود شوند.
آیا ارتودنسی در دوران بارداری بی خطر است؟
متخصصان عقیده دارند که هیچ دلیل پزشکی قابل قبول برای منع درمان ارتودنسی در دوران بارداری وجود ندارد. مشابه هر بیماری که قصد انجام درمان ارتودنسی را دارد، سلامت دندانها و لثه‌ها مشخص می‌کنند که آیا بیمار کاندیدای مناسبی برای درمان ارتودنسی می‌باشد یا خیر.
یک نکته مهم درمان ارتودنسی در دوران بارداری این است که اغلب نیاز به استفاده از اشعه ایکس تشخیصی دهان دارد. متخصصان در مورد این که آیا قرارگیری مادر باردار در معرض کمی اشعه ایکس ممکن است با تقسیم و رشد سریع سلولی جنین تداخل داشته باشد و آیا میتواند خطر ابتلا به نقایص مادرزادی یا بیماری را در جنین افزایش دهد یا خیر، اختلاف نظر دارند.
به طور کلی، حجم قرار گرفتن در معرض پرتوهای ناشی از اشعه ایکس دندان بسیار کم در نظر گرفته می‌شود و در دوران بارداری برای شما یا نوزاد متولد نشده شما بی خطر است و ضرری ندارد. البته با وجود این موضوع، پزشک ارتودنتیست شما باید یک محافظ بر روی شکم و ناحیه تیروئید شما قرار دهد.
هر بارداری با دیگری متفاوت است. در صورتی که در مورد ارتودنسی در دوران بارداری سوال یا ابهامی دارید، توصیه می‌کنیم که حتماً با یک پزشک در مورد شرایط خود مشورت نمایید.
چرا دوران بارداری زمان خوبی برای ارتودنسی است؟
این که پیش از زایمان درمان ارتودنسی را انجام دهید، بسیار آسان‌تر از این است که مجبور باشید از وقت مراقبت نوزاد خود بزنید و براکت و سیم‌های دندان خود را مدام اصلاح کنید. اگر در دوران بارداری درمان ارتودنسی را شروع کنید، احتمالاً می‌توانید پیش از این که فرزند شما به سن نوپایی برسد آن را بردارید. چرا که سن نوپایی یکی از چالش برانگیزترین مراحل مادری شما خواهد بود.
همچنین نباید از پدران نیز غافل شویم. همین زمان بندی برای مردانی که در تربیت نوزاد و در نهایت یک کودک دوساله در حال رشد خود مشارکت دارند و کمک می‌کنند، صادق است. با این که زمان اشتباهی برای انجام درمان ارتودنسی وجود ندارد، اما دوران بارداری یک فرصت بسیار مناسب برای شروع آن است.
فواید ارتودنسی در دوران بارداری
در عمل ممکن است به نظر شما منطقی باشد که پیش از به دنیا آمدن نوزاد، درمان ارتودنسی را انجام دهید. به این ترتیب، از سختی بردن نوزاد به قرار ویزیت‌های مکرر رها می‌شوید. فقط به خاطر داشته باشید که حرکت دندان های شما ممکن است بیشتر از رشد نوزاد شما طول بکشد؛ بنابراین درمان ارتودنسی که در دوران بارداری شروع شود ممکن است تا زمانی که شما پدر و مادر نشوید به پایان نرسد.
از نظر پزشکی، دوران بارداری زمان مناسبی برای ارتودنسی به شمار می‌رود؛ چرا که به احتمال زیاد دندانهای شما در این دوران بیشتر مستعد حرکت هستند. بعضی از خانم‌ها ممکن است به دلیل هورمون‌های بارداری، لق شدن جزئی دندانهای خود را تجربه کنند.
به گفته پزشکان، این پدیده ممکن است مربوط به هورمون بارداری ریلکسین باشد که رباط های لگن را شل می‌کند تا بدن را برای زایمان آماده کند. این هورمون همچنین می‌توانند رباط هایی که دندانها را روی فک شما محکم می‌کنند را شل کند.
به دلیل این تغییرات، شما همیشه، حتی در هفته‌های اولیه بارداری، لازم است به ارتودنتیست خود اطلاع دهید که باردار هستید یا خیر (یا فکر می‌کنید ممکن است که باردار باشید).
معایب ارتودنسی در دوران بارداری
اگرچه درمان موفقیت آمیز ارتودنسی میتواند اعتماد به نفس شما را بالا ببرد و حتی بر سلامت دهان و دندان شما تاثیر مثبت داشته باشد، اما این درمان دارای عوارض جانبی موقت و فراوانی است و کنار آمدن با این عوارض در کنار دردها، گرفتگی‌ها و سایر عوارض جانبی بارداری بسیار دشوار باشد.
بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری لثه
براکت و سیم ارتودنسی در دوران بارداری، ممکن است در مراقبت از دهان و دندان شما مشکل ایجاد کنند، آن هم در زمانی که بیشتر از همیشه به آن نیاز دارید.
بارداری خطر ابتلا به بیماری لثه معروف به ژنژیویت را افزایش می‌دهد. به طور همزمان سیم و براکت ارتودنسی باعث می‌شود که نخ دندان کشیدن و تمیز کردن سطح دندانها سخت تر شود.
رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری فقط برای پیشگیری از خراب شدن دندانها نیست. بلکه مشکل در بهداشت دهان و دندان ممکن است احتمال تولد نوزاد با وزن کم و زایمان زودرس را افزایش دهد.
خبر خوب این است که التهاب لثه در دوران بارداری قابل پیشگیری و درمان است. در این دوران لازم است آمادگی داشته باشید تا زمان بیشتری را صرف نظافت از دهان و دندان کنید و این کار بعد از ارتودنسی به احتمال زیاد پیچیده‌تر است.
محدود شدن رژیم غذایی
بر کسی پوشیده نیست که مادران باردار محدودیت‌های غذایی خاصی دارند. مصرف سوشی، سوسیس و کالباس، ماهی تن، پنیر غیر پاستوریزه و یا الکل در دوران بارداری مجاز نیست.
ارتودنسی به احتمال زیاد حق انتخاب شما در رژیم غذایی شما را بیشتر از حالت عادی در دوران بارداری کاهش می‌دهد؛ زیرا مصرف غذاهای سفت از جمله سیب خام و هویج و غذاهای چسبنده مانند کارامل و تافی در دوره ارتودنسی منع مصرف دارند. چرا که ممکن است براکت به دلیل گاز زدن این مواد غذایی بشکند و یا غذای چسبنده زیر سیم‌ها گیر کند.
اگر در دوران بارداری ویار بارداری را تجربه می‌کنید و یا نمی‌خواهید به مرور که اشتهای شما در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند، رژیم غذایی خود را محدود کنید، انجام ندادن درمان ارتودنسی در دوران بارداری و به عقب انداختن آن ممکن است بهتر باشد.
درد و ناراحتی
حساس شدن دندانها و لثه‌ها جزو عوارض جانبی بارداری است. البته عوارض بارداری بسیار از این بیشتر هستند. ولی به هر صورت در دوران بارداری، دندانها نسبت به تغییر دما کمی حساس تر می‌شوند.
ارتودنسی در دوران بارداری امکان دارد درد دندان را بیشتر کند. آن هم زمانی که مصرف بسیاری از مسکن‌های معمولی بدون نسخه در دوران بارداری منع مصرف دارد. کنترل درد ناشی از سیم ارتودنسی در دوران بارداری ممکن است کمی پیچیده شود.
در دوران بارداری لازم است از مصرف مسکن های غیر استروئیدی از جمله ایبوپروفن خودداری کنیم. اگرچه قبلا تصور می‌شد که مصرف استامینوفن در دوران بارداری بی خطر است، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که این قرص ممکن است در رشد جنین اخلال ایجاد کند و خطر بروز برخی از اختلالات عصبی، تولید مثلی و دستگاه تناسلی را او بالا ببرد.
نگرانی فزاینده در مورد مصرف استامینوفن در دوران بارداری و عوارض جانبی آن باعث شده است که برخی از متخصصان استفاده از آن را در کم‌ترین حالت ممکن و با کم‌ترین مقدار درمانی به زنان باردار تجویز کنند.
البته با این وجود، بی حس کننده‌های خوراکی موضعی، موم ارتودنسی و شستشوی دهان با آب نمک گرم در دوران بارداری خطری ندارند. همچنین چیزهایی مانند بستنی، اسموتی و میلک شیک که تا حدودی خنک کننده و خوشمزه هستند و ویار شما را رفع می‌کنند می‌توانند جایگزین مسکن شوند.
زمان مورد نیاز برای درمان
در طول درمان ارتودنسی خود، لازم است هر ۶ تا ۱۰ هفته یک بار به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید و حداقل هر شش ماه یک بار معاینه دندانپزشکی را به طور منظم انجام دهید. در دوران بارداری، این جلسات علاوه بر ویزیت‌های منظم متخصصان زنان و زایمان، به معنی تعداد زیادی از قرار ملاقات‌های پزشک است.
به خصوص اگر به طور تمام وقت کار می کنید، تعداد زیاد این جلسات به خصوص در زمان آماده شدن برای تولد نوزاد یا مراقبت از سایر کودکان ممکن است دشوار شود.
در مورد درمان ارتودنسی با پزشک خود مشورت کنید
انجام یا ادامه درمان ارتودنسی در دوران بارداری کاملا بی خطر است. با این حال، نیاز است مطمئن شوید که اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، این موضوع را به متخصص ارتودنسی خود اطلاع دهید؛ چرا که پزشک ممکن است برخی از روش‌های مراقبت از شما را تغییر دهد.
اگر باردار هستید و به فکر شروع درمان ارتودنسی هستید، عاقلانه‌ترین کار این است که از قبل با متخصص زنان و زایمان خود در این رابطه مشورت کنید. این توصیه فقط به این دلیل است که همه اعضای تیم پزشکی شما باید از شرایط شما خبر داشته باشند و از درمانی که دریافت می‌کنید، آگاه باشند.
سوالات متداول
مصرف بسیاری از انواع داروها در دوران بارداری خطرناک است و ممکن است برای برخی از بیماران از جمله زنان باردار اهمیت داشته باشد. قرار دادن یا تنظیم سیم ارتودنسی معمولاً نیازی به بیهوشی یا مصرف داروی دیگری ندارد، بنابراین در دوران بارداری کاملاً بی خطر است.
متخصص ارتودنسی ممکن است در برخی شرایط قبل از شروع درمان کشیدن دندان را توصیه کند، که معمولاً نیاز به نوعی بی حسی و استفاده از مسکن دارد.
با این که استفاده از تجهیزات ارتودنسی در دوران بارداری بی خطر است، اما عوامل دیگری وجود دارد که ممکن است درمان را برای بیمار و متخصص ارتودنسی چالش برانگیز تر کنند. تغییر هورمون‌های بارداری میتواند باعث لق شدن بیش از حد معمول دندانها شود که ممکن است نیاز به تغییراتی در برنامه درمان ارتودنسی بیمار شود. همچنین هورمون‌ها بر نحوه واکنش بدن به پلاک و باکتری‌های دهان تاثیر می‌گذارند که باعث تورم لثه‌ها می‌شود و ممکن است باعث درد و ناراحتی غیر عادی شود.
تجهیزات ارتودنسی در دوران بارداری ممکن است بر مادران باردار که از حالت تهوع صبحگاهی یا استفراغ حاملگی رنج می‌برند، تاثیر بگذارد. زنان باردار مبتلا به تهوع صبحگاهی عموماً باید مراقب باشند که چه چیزی و چه زمانی غذا می‌خورند و حتی ممکن است در خوردن دچار مشکل شوند. عادت کردن به ارتودنسی و راحت غذا خوردن پس از درمان ارتودنسی ممکن است کمی طول بکشد که این موضوع، کار را برای زنان بارداری که با تهوع صبحگاهی روزانه دست و پنجه نرم می‌کنند، پیچیده‌تر می‌کند. اسیدهای معده آزاد شده در استفراغ همچنین امکان دارد که باعث فرسایش و پوسیدگی دندان شوند. بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان و شستشوی منظم دندان از اهمیت به خصوصی برخوردار است.
با این که بیشتر غذاهایی که برای زنان باردار بی خطر هستند پس از ارتودنسی نیز قابل خوردن هستند،اما چند مورد وجود دارند که لازم است به طور کامل از مصرف آنها خودداری کنید:
– آب نبات چسبناک یا سفت
– چیپس یا چیپس تورتیلا
– کوکیهای سفت
– چوب شور
– آجیل و خشکبار
– ذرت بو داده
– غذاهایی از جمله سبزیجات خام، میوه، نان سفت و گوشت که باید با دندانهای جلویی گاز زده شوند، لازم است پیش از مصرف در قطعات کوچک بریده شوند.
اکثر زنان بارداری که در دوران بارداری تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرند، هیچ مشکلی را تجربه نمی‌کنند. از آنجایی که تجهیزات ارتودنسی نیاز به کمی عادت دارند، اغلب بهتر است درمان را قبل از لقاح شروع کنید تا به خود کمی زمان بدهید تا خود را با ارتودنسی تطبیق دهد.
این کار به دوری از خطر احتمالی اشعه ایکس در دوران بارداری کمک می‌کند و همچنین احتمال درد را کاهش می‌دهد. اگر امکان این کار وجود ندارد، برخی از زنان در سه ماهه دوم که علائم تهوع صبحگاهی در آنها فروکش کرده است، درد کم‌تری دارند.
سخن آخر
با این که همیشه بهتر است که در هنگام بارداری یا تلاش برای باردار شدن با متخصص زنان، ماما و یا پزشک درباره هر گونه درمان پزشکی مشورت کنید، اما انجام درمان ارتودنسی در دوران بارداری کاملاً بی خطر است.
فقط به ارتودنتیست خود اطلاع دهید که باردار هستید، مطمئن شوید که شکم شما با یک محافظ در طول انجام اشعه ایکس پوشیده شده است و در تمیز کردن اطراف سیم و براکت خود در دوران بارداری دقت بیشتری داشته باشید.