داشتن رژیم غذایی مناسب، در هر زمانی بخش مهمی از سبک زندگی سالم محسوب میشود. اما به خصوص در صورتی که باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید، مهم است. خوردن غذاهای سالم در دوران بارداری به جنین شما کمک میکند که رشد و تکامل پیدا کند. نیازی نیست که در این دوران رژیم غذایی خاصی را در پیش بگیرید؛ اما مهم است که روزانه انواع متنوع مواد غذایی را بخورید تا میزان مناسبی از مواد معدنی مورد نیاز برای خود و جنین خود را دریافت کنید.
در دوران بارداری ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که چه چیزهایی را میتوانید بخورید، باید از مصرف چه غذاهایی خودداری کنید و کدام غذاها را محدود کنید. به همین دلیل در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا مصرف نشاسته در دوران بارداری خطرناک است یا خیر و نکاتی در مورد آن را توضیح خواهیم داد.
نشاسته چیست؟
نشاسته پودری سفید رنگ، نرم و بدون طعم است که با استفاده از دانه‌های ذرت تولید میشود و قابلیت حل شدن در آب و سایر مایعات حلال را دارد. نشاسته به طور گسترده در غذای انسان، حیوانات و همچنین در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد و در تهیه کیک‌های رژیمی و غلیظ کردن برخی از انواع شیرینی کاربرد دارد. به طور کلی، معمولا نشاسته با آب ترکیب میشود تا از ویژگی غلیظ کردن آن استفاده شود.
غذاهای حاوی نشاسته، منبع اصلی دریافت کربوهیدرات برای ما به شمار می‌روند و نقش مهمی در یک رژیم غذایی سالم ایفا می‌کنند. این غذاها باید در حالت ایده آل، یک سوم از غذایی که در طول روز مصرف می‌کنیم را تشکیل دهند. غذاهای حاوی نشاسته یکی از منابع اصلی برای دریافت انرژی به شمار می‌روند و علاوه بر نشاسته، حاوی فیبر، کلسیم، آهن و ویتامین B نیز می‌باشند.
بنابراین بهتر است در صورت امکان، انواع غلات کامل و همینطور سیب زمینی را در رژیم غذایی خود بگنجانیم.
نشاسته در کدام مواد غذایی وجود دارد؟
غذاهای حاوی آرد گندم، ذرت و برخی دیگر از انواع آردها سرشار از نشاسته هستند. برخی از مواد غذایی حاوی آرد صنعتی مانند غلات صبحانه نیز دارای نشاسته زیادی هستند، اما ممکن است فاقد مواد معدنی اصلی باشند.
کربوهیدرات‌ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: قند، فیبر و نشاسته
نشاسته بیش‌تر در کربوهیدراتهای خوراکی وجود دارند و برای بسیاری از افراد یک منبع انرژی محسوب می‌شوند. دانه‌های غلات و سبزیجاتی که از ریشه گیاهان به دست می‌آیند، یکی از منابع رایج نشاسته هستند.
نشاسته به عنوان کربوهیدرات پیچیده طبقه بندی میشود. زیرا آن‌ها از مولکول‌های قند که به یکدیگر متصل هستند، تشکیل شده‌اند. معمولا کربوهیدراتهای پیچیده به عنوان غذای سالم‌تر در نظر گرفته می‌شوند.
نشاسته‌های غذایی کامل به جای این که باعث افزایش سریع سطح قند خون شوند، به تدریج قند را در خون آزاد می‌کنند. افزایش قند خون بد است، زیرا میتواند شما را خسته و گرسنه کند و ویار خوردن غذاهای پر کربوهیدرات را در شما بیش‌تر نماید.
با این حال، بسیاری از نشاسته‌ای که امروزه افراد می‌خورند تصفیه شده است. این نوع نشاسته در عمل میتواند سطح قند خون شما را به سرعت افزایش دهد، حتی با وجود این که به عنوان کربوهیدرات پیچیده طبقه بندی شده است.
دلیل این موضوع این است که نشاسته بیش از حد تصفیه شده تقریباً فاقد هرگونه مواد غذایی و فیبر است. به عبارت دیگر، این نوع نشاسته فقط حاوی کالری است و فواید غذایی کمی دارد.
همچنین بسیاری از مطالعات علمی نشان داده‌اند که داشتن یک رژیم غذایی دارای نشاسته تصفیه شده، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و افزایش وزن را بالا می‌برد.
غذاهای حاوی نشاسته به غذاهایی گفته میشود که کربوهیدرات بالایی دارند. از جمله این غذاها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سیب زمینی
- برنج
- نان
- پاستا
- غلات کامل
آیا مصرف نشاسته در دوران بارداری خطرناک است؟
مصرف نشاسته در دوران بارداری بی ضرر است و خطری ندارد. اما لازم است در دوران بارداری در مصرف آن زیاده روی نکنید و اعتدال را رعایت کنید. غذاهای حاوی نشاسته در نهایت تبدیل به گلوکز (قند خون) می‌شوند. با این حال، در هر وعده غذایی مقداری نشاسته وجود دارد و نمی‌توانید مصرف آن را به کل قطع کنید. بهترین کار این است که مصرف نشاسته در دوران بارداری فقط از طریق خوردن غذا باشد و از روش دیگری نشاسته دریافت نکنید.
در صورت مصرف بیش از حد نشاسته در دوران بارداری، احتمال بروز خطراتی از جمله نقایص دستگاه عصبی جنین را افزایش می‌دهد. به خصوص در سه ماهه اول بارداری، مصرف بیش از حد نشاسته باعث میشود که احتمال بروز مشکلاتی مانند نقص لوله عصبی و نخاعی در نوزاد بالا برود.
بیماری پیکا نیاز شدید به خوردن مواد ناسالم مانند نشاسته، کثیفی و گچ است. گاهی اوقات این نیاز یا میل شدید ناشی از عوارض بارداری و ویار است. مصرف بیش از حد نشاسته نیز یک دسته دیگری از بیماری پیکا را ایجاد می کند که آمیلوفاژی نام دارد. خطرات خوردن مواد ناسالمی که ارزش غذایی ندارند منجر به بروز مشکلاتی نظیر یبوست، انسداد روده، کمبود مواد غذایی و مشکلات دندانی می شود.
آیا ویار نشاسته غیر معمول است؟
همانطور که گفته شد، پودر نشاسته کربوهیدرات و مقدار بسیار کمی از مواد غذایی دیگر است. در مصرف عادی، نشاسته بسیار کمی در غذایی که می‌خوریم وجود دارد که ضرری ندارد و عوارضی ایجاد نمی‌کند. اما در برخی از موارد، مادر باردار در دوران بارداری ویار خوردن نشاسته را تجربه میکند و بیش از حد آن را مصرف میکند.
اگر نشاسته را از طریق خوردن غذا دریافت کنید، به ندرت مشکل پیش خواهد آمد؛ زیرا مقدار نشاسته موجود در غذا بسیار کم است و تفاوتی در سلامت شما نخواهد داشت. اما در صورتی که ویار شما برای خوردن نشاسته بیش از حد است، ممکن است مبتلا به بیماری پیکا باشید.
بیماری پیکا به نیاز دید به خوردن مواد ناسالم از جمله نشاسته، خاک و گچ گفته میشود و گاهی اوقات، یکی از عوارض بارداری و ویار است.
دلیل بروز بیماری پیکا در بارداری چیست؟
دلیل این که برخی از زنان در دوران بارداری دچار بیماری پیکا می‌شوند به طور قطعی شناخته شده نیست. در حال حاضر دلیل تایید شده‌ای برای این حالت پیدا نشده است. با این حال، بر اساس اطلاعات ژورنال مرکز دیابت آمریکا، احتمال این وجود دارد که پیکا با کمبود آهن ارتباط داشته باشد. برخی این نتیجه گیری را می‌کنند که بیماری پیکا در واقع تلاش بدن برای دریافت ویتامین یا مواد معدنی است که از طریق رژیم غذایی به بدن نرسیده است.
گاهی اوقات بیماری پیکا ممکن است به یک بیماری جسمی یا روانی تشخیص داده نشده مرتبط باشد.
فواید مصرف نشاسته در دوران بارداری چیست؟
غذاهای حاوی نشاسته بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل میدهند. این مواد غذایی یکی از منابع اصلی انرژی برای بدن به شمار می‌روند و معمولا حاوی مواد معدنی از جمله فیبر، آهن، کلسیم و ویتامین B می‌باشند.
شما باید مواد غذایی حاوی نشاسته که چربی کمی دارند را در وعده‌های غذایی خود مصرف کنید. به جای اضافه کردن روغن و کره به این مواد، از شیر یا سس گوجه فرنگی برای پاستا استفاده کنید تا چربی موجود در رژیم غذایی خود را کنترل کنید.
این مواد غذایی که شامل نان، برنج، سیب زمینی، پاستا و ماکارونی و که چربی کمی دارند، مانند غلات صبحانه می‌باشند، بعد از مصرف تجزیه می‌شوند و به گلوکز تبدیل می‌شوند. در دوران بارداری، بدن شما میتواند این گلوکز را برای دریافت انرژی برای خودش و جنین شما استفاده کند.
مصرف نشاسته در دوران بارداری همچنین میتواند فیبر مورد نیاز برای بدن شما را تامین کند که این، عملکرد دستگاه گوارش شما را بهتر میکند. این ویژگی به خصوص در صورتی که در دوران بارداری از یبوست رنج می‌برید، موثر است.
مضرات مصرف نشاسته در دوران بارداری چیست؟
مصرف بیش از حد نشاسته (فراتر از آنچه در که غذا خوردن به بدن شما می‌رسد) و خوردن مواد ناسالمی که ارزش غذایی ندارند، میتواند باعث بروز مشکلاتی از جمله یبوست، انسداد روده، کمبود مواد غذایی و مشکلات دندانی شود.
نشاسته یک کربوهیدرات پیچیده است. با این که کربوهیدراتهای پیچیده غذای مناسب‌تری نسبت به کربوهیدراتهای ساده مانند شربت یا عسل به شمار می‌روند، دلایل متعددی وجود دارند که چرا شما باید مصرف کلی نشاسته را کاهش دهید.
به طور کلی مصرف زیاد مواد غذایی حاوی نشاسته به ویژه در سه ماهه اول بارداری با پیامدهای نامطلوب بارداری مرتبط است. آموزش در این زمینه با تمرکز بر الگوهای غذایی قبل از بارداری میتواند یک روش کاربردی برای پیشگیری از پیامدهای نامطلوب بارداری باشد.
بالا رفتن وزن
غذاهای حاوی نشاسته میتوانند سنگین باشند و باعث شوند که شما احساس پر بودن یا سنگین شدن داشته باشید. یک مطالعه علمی به این نتیجه رسیده است که افرادی که کم‌تر نشاسته مصرف می‌کنند، بیش‌تر از نظر فیزیکی و روانی احساس سرحال بودن دارند و کم‌تر هوس غذا دارند.
افزایش خطر دیابت
به دلیل این که نشاسته یک کربوهیدرات پیچیده است، کم‌تر خوردن آن به افراد دارای دیابت کمک میکند که سطح قند خون خود را کنترل کنند.
در یک مطالعه علمی که با حضور ۲۸ شرکت کننده برگزار شد که رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات کم داشتند، ۱۷ نفر موفق شدند داروی کنترل قند خون را کاهش دهند و حتی برخی از آن‌ها به کل مصرف داروی خود را قطع کردند.
افزایش فشار خون
محدود کردن و کاهش مصرف نشاسته در دوران بارداری و به طور کلی قند خون را کاهش می‌دهد. شرکت کنندگان در یک مطالعه تحقیقاتی به مدت دو سال مصرف کربوهیدرات را در رژیم غذایی خود کاهش دادند و نتایج، کاهش قابل توجهی در فشار خون را نشان داد.
مقدار مصرف نشاسته در دوران بارداری
مقدار نشاسته‌ای که میتوانید در دوران بارداری مصرف کنید معادل یک فنجان نشاسته به ازای هر وعده غذایی می‌باشد که نزدیک به دو تکه نان است. یک پیمانه نشاسته حاوی ۴۸۸ کالری است و تنها ۰.۳ گرم پروتئین دارد. در این مقدار از نشاسته، ۱۱۶ گرم کربوهیدرات وجود دارد؛ اما فاقد قند است و ½ گرم فیبر رژیمی دارد.
توصیه میشود که ⅓ از رژیم غذایی دوران بارداری را غذاهای حاوی نشاسته، از جمله نان، شیرینی یا سیب زمینی عادی، ماکارونی و پاستا، برنج، غلات کامل، نودل، غلات و حبوبات مانند عدس و لوبیا تشکیل دهند. این مواد غذایی کمک می‌کنند که در دوران بارداری سیر شوید، بدون این که کالری زیادی دریافت نمایید.
در دوران بارداری مراقب خطر چه غذاهایی باشیم؟
در دوران بارداری، مهم است که مقدار مناسب کربوهیدرات را از طریق خوردن غذای سالم به بدن خود و جنین خود برسانید. برخی از غذاهایی که باید در دوران بارداری مراقبت مصرف آن‌ها باشید، شامل موارد زیر هستند:
- مواد غذایی حاوی شکر از جمله کیک، کوکی، آبنبات، انواع دسر، شیرینی‌های قنادی، سودا، بستنی، آب میوه مصنوعی و یا نوشیدنی‌های حاوی شکر
- مواد غذایی حاوی نشاسته بالا از جمله سیب زمینی سفید، نان سفید، برنج سفید و پاستا با آرد سفید
- قند و کربوهیدرات مخفی از جمله غذاهای فرآوری شده، برخی از چاشنی‌ها، برخی از انواع فست فود، سودای شیرین، سیب زمینی سرخ کرده و الکل
سوالات متداول
شایعاتی در این زمینه وجود دارند که مصرف نشاسته میتواند احتمال لانه گزینی را در زنانی که سقط جنین دارند و باردار نمیشوند، کاهش دهد.
صحت این موضوع از نظر علمی ثابت نشده است؛ اما خارج از دوران بارداری، تا زمانی که بیش از حد نشاسته مصرف نکنید، میتوانید این روش را امتحان کنید.
گفته میشود که مصرف نشاسته به صورت محلول میتواند خونریزی عادت ماهانه شما را کاهش دهد.
صحت این موضوع از نظر علمی ثابت نشده است؛ اما خارج از دوران بارداری، تا زمانی که بیش از حد نشاسته مصرف نکنید، میتوانید این روش را امتحان کنید.
بله، نشاسته میتواند یبوست بارداری را کاهش دهد. هضم این کربوهیدرات پیچیده برای بدن مادر باردار دشوار است به رفع یبوست در دوران بارداری کمک میکند.
برخی از این غذاها که حاوی نشاسته زیادی هستند، عبارتند از برنج و سیب زمینی، غلات کامل مانند جو و جو دوسر.
برخی از مطالعات نشان میدهند که کربوهیدراتهای ساده و زود هضم ممکن است خطر مقاومت نسبت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش دهد. با این حال، مطالعات دیگر پیشنهاد میدهند که کربوهیدرات های پیچیده و دیر هضم میتوانند مقاومت به انسولین را کاهش دهند و احتمال ابتلا به دیابت را کم کنند.
سخن آخر
غذاهای حاوی نشاسته باید حداکثر یک سوم رژیم غذایی زنان در دوران بارداری را تشکیل دهند. غذاهای حاوی نشاسته از جمله نان، شیرینی و یا سیب زمینی، پاستا، برنج، غلات صبحانه، ماکارونی و نودل، حبوباتی مانند عدس و لوبیا باعث می‌شوند که سیر شوید و هم زمان این مزیت را دارند که فاقد کالری زیاد هستند. تا زمانی که در دوران بارداری نشاسته را از طریق غذا دریافت کنید، مشکلی پیش نخواهد آمد و خطری متوجه شما نخواهد بود.
اما مصرف بیش از حد نشاسته خارج از غذایی که دریافت می‌کنید، میتواند عوارضی از جمله افزایش وزن و دیابت را به همراه داشته باشد.