سرفه در بارداری می‌تواند شدیدتر و طولانی تر از حالت عادی باشد. سرفه به طور کلی، مشکلی است که خود را محدود می‌کند. با این حال در دوران بارداری که بدن تحت تغییرات فیزیکی، احساسی و هورمونی مختلف و تغییرات سیستم ایمنی بدن قرار می‌گیرد، سرفه کردن می‌تواند ناراحت کننده تر باشد.
بر اساس انجمن بارداری آمریکا، تغییرات سیستم ایمنی در دوران بارداری می‌تواند حساسیت زن باردار را به عفونت‌ها و آلرژن‌های مختلف افزایش دهد و باعث سرفه در دوران بارداری شود. علاوه بر این، مادر باردار در صورت ابتلا به آنفولانزا یا سرماخوردگی در دوران بارداری نیز ممکن است دچار سرفه شود.
در این پست در مورد علل سرفه در بارداری، تاثیر آن بر جنین و راهکارهای کنترل و پیشگیری از آن صحبت خواهیم کرد.
علت سرفه در دوران بارداری چیست؟
سرفه در بارداری ممکن است نشانه اختلالات و بیماری‌های زیر در دوران بارداری باشد:
- سرماخوردگی معمولی یا عفونت خفیف دستگاه تنفسی فوقانی: این بیماری ناشی از ویروس‌های متعدد و منقبض شدن به دلیل تغییرات سیستم ایمنی بدن در بارداری می‌باشد.
- آنفولانزا: احتمال دارد در بارداری شدید باشد و برای جنین در حال رشد مضر باشد.
- سیاه سرفه: این یک بیماری جدی و خطرناک است که احتمال دارد بر جنین متولد نشده اثر بدی داشته باشد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) به مادران باردار توصیه می‌کند که در سه ماهه سوم بارداری برای محافظت از نوزاد خود، واکسن Tdap را دریافت کند.
- گرفتگی بینی در بارداری (یا رینیت حاملگی): یک علامت یا عارضه جانبی بارداری است که شامل گرفتگی یا احتقان بینی، آبریزش بینی و عطسه است که می‌تواند باعث سرفه در بارداری شود.
- عفونت کرونا یا SARS-CoV-2: ویروس کووید-۱۹ نیز می‌تواند باعث بروز سرفه شدید در بارداری شود.
سایر اختلالات و بیماری‌ها که می‌توانند باعث سرفه در بارداری شوند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- برونشیت
- آسم یا آسم برونش
- رفلاکس معده به مری (GERD) یا سوزش سر دل در بارداری
- رینیت آلرژیک
سرفه‌های خشک و تحریک کننده معمولاً با ترشحات بعد از بینی همراه است. آلرژی، عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های سینوسی، محرک‌های موجود در هوا یا بارداری ممکن است باعث آن شوند.
سرفه در بارداری چگونه درمان می‌شود؟
از آنجایی که عوامل متعددی مسئول سرفه در بارداری هستند، درمان آن به نوع سرفه و علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. در ادامه چند روش برای درمان سرفه در بارداری آورده شده است:
- سرفه‌های ناشی از گرفتگی و احتقان بینی را می‌توان با استفاده از چسب بینی یا نازال استریپ، قطره نمکی برای بینی، بالا نگه داشتن سر در هنگام خواب یا استفاده از بخور هوای مرطوب تسکین داد.
- استراحت کافی، خواب، مصرف آب و داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند ایمنی بدن را بهتر کند و به بدن شما در بهبود بیماری‌ها و سرفه خفیف کمک نماید.
- برخی از داروهای بدون نسخه (OTC) و قطره سرماخوردگی و ضد سرفه نیز می‌توانند به درمان سرفه و سرماخوردگی در بارداری کمک کنند. با این حال، توصیه می‌کنیم از خود درمانی خودداری کنید و قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
در ادامه برخی از داروهای بی خطر برای درمان سرفه در بارداری آورده شده است:
- استامینوفن (پاراستامول) می‌تواند تب، سرفه و سرماخوردگی را تسکین دهد.
- داروهای ضد سرفه از جمله دکسترومتورفان با حداکثر دوز ۱۲۰ میلی گرم در روز، به درمان سرفه خشک در بارداری کمک می‌کند.
- قرص‌ها و شربت‌های گلو درد می‌توانند درد یا سوزش گلو را که باعث سرفه می‌شود، کاهش دهند.
- مصرف بیش از حد داروهای ضد احتقان ممکن است برای نوزاد مضر باشند. قبل از استفاده از آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
- مصرف داروهای آنتی هیستامین بدون نسخه (OTC) مانند ستیریزین در دوران بارداری نسبتاً بی خطر هستند و به تسکین علائم آنفولانزا کمک می‌کنند. اما ممکن است باعث خواب آلودگی نیز بشوند.
یک داروی خلط آور مانند گایافنزین یا یک داروی نوع موکولیتیک مانند برم هگزین می‌تواند با تجویز پزشک برای درمان سرفه همراه با خلط استفاده شود.
داروهای طبیعی برای درمان سرفه در بارداری چیست؟
از آنجایی که داروهای سرفه اغلب در بارداری منع مصرف دارند، ممکن است داروهای طبیعی یا خانگی برای درمان سرفه در دوران بارداری به شما پیشنهاد شود. این داروها شامل موارد زیر می‌باشند:
- نوشیدن آب گرم و تنفس بخار آب
- غرغره کردن آب گرم شور در دهان و گلو
- عسل
- چای سبز، چای لیمو یا دمنوش گیاهی
گیاهانی مانند مریم گلی، بابونه، آویشن، انیسون، شنبلیله، نعناع فلفلی، اکالیپتوس، زیره سبز، سیر و زنجبیل برای درمان سرفه در بارداری مفید هستند. با این حال، توصیه می‌کنیم که پیش از مصرف این گیاهان یا دمنوش گیاهی آن، با متخصص زنان خود مشورت کنید.
همچنین مصرف گیاه میخک با عسل ممکن است باعث تسکین سرفه مزمن شود. با این حال، توصیه می‌کنیم که از مصرف این دارو در دوران بارداری اجتناب کنید؛ مگر این که پزشک شما دستور دیگری بدهد.
چگونه می‌توان از سرفه در بارداری پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از بیمار شدن و ابتلا به سرماخوردگی یا سرفه در دوران بارداری، حفظ یک سبک زندگی سالم از اهمیت بالایی برخوردار است. برنامه روزانه شما لازم است شامل موارد زیر باشد:
- استراحت: استراحت و خواب کافی برای سلامتی حیاتی است و به بدن زمان کافی برای ترمیم و بهبود می‌دهد.
- مایعات زیاد بنوشید: مقدار زیادی آب و آب میوه بنوشید یا سوپ‌های سالم مصرف کنید تا به بازگرداندن مایعات لازم به بدن کمک شود.
- رژیم غذایی سالم: غذاهای متعادل، سالم و مغذی بخورید.
- ورزش روزانه: تمرینات ورزشی خود از جمله تمرینات هوازی و تمرینات قدرتی را به صورت منظم انجام دهید. با این حال، قبل از شروع ورزش در بارداری توصیه می‌کنیم با پزشک یا فیزیوتراپیست خود درباره نوع حرکات مشورت کنید.
همچنین با پوشیدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی مناسب از کرونا دور بمانید.
سایر روش‌هایی که برای جلوگیری از سرفه در دوران بارداری می‌توانید انجام دهید، شامل موارد زیر می‌باشند:
- شستن مرتب دست‌ها
- خودداری از قرار گرفتن در معرض آلرژن
- اجتناب از دست زدن به چشم‌ها، بینی و دهان با دست‌های شسته نشده برای کاهش احتمال قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها
- خودداری از تماس فیزیکی با افراد بیمار و به اشتراک گذاشتن کارد و چنگال یا حوله با این افراد
- پرهیز از استعمال دخانیات و دود دست دوم (دودی که از سیگار کشیدن فرد دیگری به شما می‌رسد) که باعث تحریک تنفسی می شود.
- مصرف به اندازه ویتامین‌ها و پروبیوتیک‌های دوران بارداری
- دریافت واکسن آنفولانزا، واکسن کووید و واکسن سیاه سرفه (Tdap)
آیا سرفه در دوران بارداری به جنین آسیب می‌رساند؟
اگرچه سرفه معمولی در دوران بارداری ممکن است باعث خستگی شود، اما معمولاً برای جنین مضر نیست.
اما تحقیقات نشان می‌دهند که ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا همراه با تب شدید درست قبل از بارداری یا در هفته‌های اولیه بارداری ممکن است خطر ابتلا به اختلالات مادرزادی از جمله موارد زیر را افزایش دهد:
- شکاف کام یا لب
- آنسفالی
- کاهش تشکیل اندام
- اسپینا بیفیدا
- آترزی/تنگی کولون
- آژنزی/هیپوپلازی کلیه دو طرفه
- گاستروشزی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به طور معمول، سرفه یک بیماری یا اختلال مضر در دوران بارداری محسوب نمی‌شود. اما اگر در دوران بارداری خود سرفه‌های مداوم یا بیش از حد دارید، نیاز به مراقبت فوری پزشکی وجود دارد. بنابراین شما باید در شرایط زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- در صورتی که در دوران بارداری سرفه‌های شدید را تجربه کردید یا سرفه‌های شما بهبود نیافته و بیش از هفت روز است که ادامه دارد.
- در صورتی که در خوابیدن و غذا خوردن مشکل دارید.
- در صورتی که سرفه شما خلط سبز یا زرد رنگ تولید می‌کند.
- در صورتی که همراه با سرفه دچار درد قفسه سینه، مشکل در تنفس یا خس خس سینه شده‌اید.
- در صورتی که با سرفه خود تب (بیش از ۳۷.۸ درجه سانتی گراد) دارید.
کدام داروی سرفه برای بارداری بی خطر است؟
متاسفانه تحقیقات در مورد داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه در بارداری نسبتاً محدود است. به طور کلی، مطالعات بیش‌تری هم برای اثربخشی و هم ایمنی داروها در بارداری باید انجام شود.
به علاوه، تحقیقات مکرراً نشان داده است که داروهای رایج بدون نسخه به خودی خود کار زیادی برای تسکین سرفه انجام نمی‌دهند. با این حال، اگر می‌خواهید یک داروی بدون نسخه را مصرف کنید، باید بدانید که داروهای ضد سرفه خاصی وجود دارند که به طور کلی برای بارداری بی خطر در نظر گرفته می‌شوند. این داروها شامل موارد زیر می‌باشند:
- دکسترومتورفان: این داروی ضد سرفه در طول بارداری بی خطر در نظر گرفته می‌شود.
- گایافنزین: این ماده فعال یک خلط آور است (به این معنی که مخاط را رقیق می‌کند) و مصرف آن به طور کلی پس از سه ماهه اول بارداری توصیه می‌شود.
- سودوافدرین: این داروی ضد احتقان و گرفتگی بینی عموماً فقط برای مادران باردار بعد از سه ماهه اول بارداری تجویز می‌شود و افرادی که فشار خون بالا دارند، لازم است از مصرف آن اجتناب کنند.
بر اساس گفته متخصصان، شربت‌های سرفه حاوی الکل یا سطح بالای قند برای دوران بارداری مناسب نیستند و باید از مصرف آن‌ها خودداری شود.
بهتر است همیشه قبل از مصرف هرگونه دارو یا مکمل جدید در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید. به طور کلی، همه زنان باردار باید از مصرف طولانی مدت داروهای سرفه خودداری کنند.
اگر علائم سرفه شما در بارداری بیش از دو هفته طول کشید، لازم است برای معاینه و درمان با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا در دوران بارداری می‌توان قطره ضد سرفه مصرف کرد؟
به دنبال یک داروی تسکین دهنده فوری هستید؟ قطره‌های ضد سرفه می‌توانند به شما کمک کنند. و بله، می‌توانید در دوران بارداری از قطره ضد سرفه استفاده کنید.
قطره ضد سرفه شامل قطره منتول و غیر منتول است. قطره‌های ضد سرفه از هر نوع برای بارداری بی خطر به شمار می‌رود. در صورت مصرف قطره خوراکی منتول، لازم است از دوز تجویز شده استفاده کنید.
تاثیر قطره ضد سرفه در بارداری
قطره‌های ضد سرفه بدون نسخه پزشک نیز به فروش می رسد. این قطره‌ها برای تسکین کوتاه مدت سرفه و گلودرد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بیش‌تر مواد تشکیل دهنده این قطره‌ها برای استفاده در دوران بارداری بی خطر هستند. اما اثر دقیق آن‌ها بر بارداری به طور کامل مورد بررسی علمی قرار نگرفته است.
عناصر فعال
بیش‌ترین ماده فعال در قطره‌های ضد سرفه منتول است. منتول با خنک کردن گلو و کاهش سوزش گلو به درمان سرفه و گلودرد کمک می‌کند.
هیچ پژوهش علمی انجام نشده است که ایمنی منتول را در دوران بارداری ارزیابی کند و برخلاف داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه دارای رتبه بندی رده بارداری از سوی سازمان غذا و دارو نیستند. بنابراین خطر قطره ضد سرفه منتول در بارداری به طور کامل شناخته نشده است.
با این حال، هیچ گزارشی مبنی بر اثر منفی مصرف منتول در دوران بارداری نیز گزارش نشده است. برای رعایت ایمنی، لازم است قبل از مصرف قطره ضد سرفه منتول در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
عناصر غیرفعال
علاوه بر ماده فعال، برخی از مارک‌های قطره ضد سرفه حاوی عصاره گیاهان طبیعی نیز هستند، مانند:
- نعناع تند
- مریم گلی
- آویشن
- آویشن وحشی
- آقطی
- هورهاند
- زوفا
- بادرنجبویه
- پنیرک
مصرف گیاهان بالا هیچ خطر خاصی در دوران بارداری ندارد. با این حال، از نظر علمی هم بررسی نشده است که چگونه ممکن است بر بارداری تاثیر بگذارند. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از مصرف قطره ضد سرفه حاوی این گیاهان حتما از پزشک خود سوال کنید.
بسیاری از قطره‌های ضد سرفه حاوی شربت ذرت یا سایر شیرین کننده‌ها نیز می‌باشند. اگر دیابت نوع ۱، نوع ۲ یا دیابت بارداری دارید یا در صورتی که در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستید، قبل از مصرف این قطره‌ها با پزشک خود مشورت کنید. شربت ذرت و سایر شیرین کننده‌ها می‌توانند باعث افزایش قند خون شوند و کنترل دیابت را سخت‌تر کنند.
چرا سرفه باعث می‌شود دچار نشت ادرار شوم؟
در دوران بارداری، ممکن است بیش‌تر از دستشویی استفاده کنید و به دلیل فشاری که رحم به مثانه شما وارد می‌شود، نشت ادرار (بی اختیاری ادرار) داشته باشید. این موضوع باعث فشرده شدن مثانه می‌شود، فضای کم‌تری برای ادرار باقی می‌گذارد و باعث بی اختیاری استرسی ادرار (SUI) می‌شود.
هنگام سرفه یا خنده در بارداری، فشار یا استرس اضافی به فشار قبلی اضافه می‌شود که باعث نشت ادرار یا SUI می‌گردد.
آیا می‌توانم در دوران بارداری آزمایش کووید برای سرفه انجام دهم؟
اگر در دوران بارداری مشکوک به ابتلا به عفونت کووید هستید، باید با پزشک یا متخصص زنان و زایمان خود در مورد انجام آزمایش صحبت کنید.
علاوه بر این، شما باید داروهای مصرفی خود را با پزشک خود در میان بگذارید و در دوران بارداری به خوددرمانی متوسل نشوید.
آیا سرفه شدید باعث سقط جنین می‌شود؟
سرفه و سرماخوردگی در بارداری باعث سقط جنین نمی‌شود. با این حال در برخی موارد، سرفه و سرماخوردگی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای شدید مانند سندرم حاد تنفسی (SARS) باشد که ممکن است خطر عوارضی مانند سقط جنین، محدودیت رشد جنین و زایمان زودرس را افزایش دهد.
چگونه سرفه‌های شبانه را در دوران بارداری متوقف کنیم؟
اگر شب‌ها با سرفه از خواب بیدار می‌شوید، بهتر است مایعات گرم بنوشید و هنگام خواب سر خود را بالا نگه دارید.
علاوه بر این، می‌توانید در مورد مقدار مصرف مناسب و تجویزی برای داروی سرفه یا خلط آور در بارداری با پزشک مشورت کنید تا از سرفه خشک خلاص شوید.
سخن آخر
زنان در دوران بارداری مستعد سرفه هستند؛ زیرا به احتمال زیاد در این دوران واکنش ایمنی ضعیف تری داشته باشند. بنابراین شما باید در دوران بارداری مراقب سلامتی خود باشید تا از ابتلا به هر گونه بیماری جلوگیری کنید.
علاوه بر این، شما نباید هیچ گونه داروی بدون نسخه را برای درمان سرفه بدون استفاده از پزشک خود مصرف کنید. همچنین می‌توانید از درمان‌های خانگی برای تسکین و کنترل سرفه در دوران بارداری مانند بخور مرطوب، غرغره کردن آب نمک گرم و مصرف عسل برای کمک به کاهش علائم این بیماری استفاده کنید.