بعید است که ابتلا به برونشیت در دوران بارداری به جنین شما آسیب برساند؛ اما بروز عوارض جدی ناشی از آن ممکن است. به همین دلیل اگر باردار هستید و علائم برونشیت دارید، لازم است با پزشک خود در این رابطه تماس بگیرید.
با این که زنان باردار دچار سرکوب سیستم ایمنی نیستند، اما تعادل سیستم ایمنی در دوران بارداری بسیار حساس است. این تعادل می‌تواند به دلیل عفونت‌های ویروسی از جمله برونشیت، بر هم بخورد.
در این مقاله در مورد علائم، علل و عوارض احتمالی برونشیت در دوران بارداری صحبت خواهیم کرد.
علائم برونشیت در دوران بارداری
برونشیت اغلب همراه با عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. علائم برونشیت در دوران بارداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفه کردن
- ترشح مخاط زیاد به رنگ شفاف، زرد یا سبز
- گلو درد
- احتقان قفسه سینه
- تب و لرز
- بدن درد
توصیه می‌کنیم که در صورت تجربه هر یک از علائم و نشانه‌های زیر، به پزشک خود مراجعه کنید:
- خس خس سینه
- تنگی نفس
- سرفه کردن خون (حتی مقدار بسیار کمی خون در اثر سرفه کردن یک مورد اورژانس پزشکی به شمار می‌رود)
- علائم برونشیت که بیش از ۳ هفته طول بکشند یا شدید شوند.
علل برونشیت در دوران بارداری
حدود ۹۰ درصد از موارد ابتلا به برونشیت با عفونت ویروسی شروع می‌شوند؛ اما احتمال مبتلا شدن به برونشیت باکتریایی نیز وجود دارد.
ویروس‌هایی که ممکن است دلیل بروز برونشیت در دوران بارداری باشند، شامل موارد زیر هستند:
- راینو ویروس‌های انسانی
- ویروس آنفولانزا
- ویروس سنسیشیال تنفسی
- کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲، ویروسی که باعث ابتلا به COVID-19 می‌شود.
شما همچنین ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی مانند دود سیگار و بخارات شیمیایی به برونشیت مبتلا شوید. بیماری‌هایی مانند بیماری ریفلاکس معده (GERD) و آسم نیز ممکن است شما را مستعد ابتلا به برونشیت در دوران بارداری بکنند.
عوارض ناشی از ابتلا به برونشیت در بارداری
با این که احتمال ابتلا به برونشیت برای همه افراد و همچنین برای زنان باردار وجود دارد، اما ممکن است که به دلیل داشتن برونشیت در دوران بارداری، در معرض خطر عوارض جانبی یا ابتلا به بیماری شدیدتری نیز قرار بگیرید. اگرچه این عوارض غیر معمول هستند، اما در صورت بروز، می‌توانند خطرناک باشند و از ذات الریه تا مشکلاتی که مستقیماً بر بارداری تأثیر می‌گذارند، مانند سقط جنین یا زایمان زودرس را شامل شوند.
زمان ابتلا به برونشیت در دوران بارداری
این که در چه زمانی از دوران بارداری به برونشیت مبتلا شوید، می‌تواند بر شدت علائم آن در مادر باردار و جنین تاثیر گذار باشد:
- برونشیت در سه ماهه اول بارداری، بیش‌ترین خطر ابتلا به عفونت‌های مادرزادی را برای جنین ایجاد می‌کند.
- برونشیت در سه ماهه سوم بارداری، بیش‌ترین خطر را برای خود مادر ایجاد می‌کند.
پنومونی (ذات الریه)
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن مادر تعادل مناسبی را بین حمل یک عامل خارجی (جنین) و حفظ توانایی بدن برای مبارزه با ارگانیسم‌های عفونی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها ایجاد می‌کند. عفونت‌های ویروسی می‌توانند این تعادل را با ایجاد کردن تغییراتی در التهاب، سلول‌های ایمنی بدن و غیره بر هم بزنند.
پنومونی باکتریایی ثانویه (سینه پهلو) یکی از عوارض شایع برونشیت است. این عارضه تقریباً در ۱ بارداری از هر هزار حاملگی رخ می‌دهد.
همه زنان در معرض خطر یکسانی نیستند. احتمال بروز پنومونی (ذات الریه) در صورت وجود شرایط زیر بیش‌تر است:
- زمانی که خانم باردار، سابقه ابتلای بیش‌تر به عفونت‌های تنفسی را در ماه‌های پاییز و زمستان داشته باشد.
- زمانی که خانم باردار دارای بیماری‌های زمینه‌ای خاصی مانند آسم است.
با همه این توضیحات، این احتمال وجود دارد که هر فردی که به بیماری برونشیت مبتلا شده است، ذات الریه را نیز به عنوان عوارض جانبی برونشیت تجربه کند. بنابراین مهم است که در مورد این عوارض آگاه باشید. البته آگاهی به این معنی نیست که بی جهت نگران باشید. به طور کلی هنگامی که پنومونی در دوران بارداری به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است.
سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS)
آنفولانزا و کووید-۱۹ از علل مهم ابتلا به برونشیت هستند و می‌توانند در زنان باردار یک عامل خطرناک برای بروز سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) نیز باشند.
با این که سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) بسیار نادر است، اما در صورت بروز در زنان باردار می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد و حتی منجر به مرگ شود. سندرم دیسترس تنفسی حاد در اواخر بارداری شایع تر است.
طبق مشاهدات علمی، در سال‌هایی که به ویژه آنفولانزای فصلی شدید بود، خطر ابتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد در زنان باردار دو برابر بیش‌تر از زنانی بود که باردار نبودند. این آمار ممکن است به نظر اضطراری برسد؛ اما مطالعات انجام شده عمدتاً به بررسی سال‌هایی پرداخته‌اند که میزان آنفلوآنزا در آن‌ها بسیار بالا بود و احتمال بروز عوارض جانبی آنفولانزا در افرادی که عوامل خطر زمینه‌ای داشتند، بسیار بیش‌تر بود.
زایمان زودرس یا سقط جنین
علاوه بر ذات‌الریه و سایر مشکلات ریوی، عفونت‌های ویروسی نیز اغلب به دلیل بروز عفونت‌های ثانویه پس از عفونت ویروسی، ممکن است خطر زایمان زودرس را در دوران بارداری افزایش دهند.
دلایل متعددی وجود دارد که چرا عفونت ویروسی (یا عفونت‌های ثانویه باکتریایی بعدی) می‌توانند در دوران بارداری مشکل ساز باشد. این دلایل شامل موارد زیر می‌باشند:
- عفونت می‌تواند باعث شود که سطح اکسیژن در بدن مادر کاهش پیدا کند (هیپوکسی) و در نتیجه اکسیژن کم‌تری به جنین می‌رسد.
- برخی از عفونت‌های باکتریایی (که ممکن است بعد از عفونت ویروسی بروز پیدا کنند) می‌توانند به طور مستقیم خطر زایمان زودرس را افزایش دهند.
با این که این موضوع در بسیاری از مطالعات علمی به طور جداگانه مورد بررسی قرار نمی‌گیرد، عوارض ناشی از عفونت (مانند هیپوکسی یا تاثیر مستقیم باکتریایی) می‌توانند خطر سقط جنین را نیز در دوران بارداری افزایش دهند.
خطر زایمان زودرس
عوارضی مانند زایمان زودرس بر اثر ابتلا به برونشیت بسیار غیر معمول هستند؛ اما همچنان مهم است که زنان باردار فارغ از این که در دوران بارداری دچار برونشیت می‌شوند یا خیر، نسبت به علائم و نشانه‌های زایمان زودرس مطلع و هوشیار باشند.
عفونت‌های مادرزادی
اگرچه عفونت‌های ویروسی که باعث بروز برونشیت می‌شوند و عفونت‌های مادرزادی در جنین ایجاد می‌کنند (عفونت‌هایی که نوزادان را تحت تأثیر قرار می‌دهند و می‌توانند منجر به مشکلاتی مانند نقص مادرزادی شوند) نادر هستند، توجه به این نکته مهم است که برخی از ویروس‌ها، مانند هرپس سیمپلکس، سیتومگالوویروس و سایر ویروس‌های مشابه می‌توانند با این مشکلات مرتبط باشند.
چه زمانی با پزشک خود تماس بگیریم؟
اگر در مورد سلامتی خود در دوران بارداری نگرانی دارید، حتما لازم است که با پزشک خود تماس بگیرید. اما در صورت مشاهده برخی از علائم برونشیت در بارداری، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم و نشانه‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- ثابت ماندن علائم برونشیت در بارداری: اگر علائم برونشیت در شما به مدت بیش از دو هفته و به خصوص بعد از سه هفته ادامه پیدا کنند، لازم است که با پزشک خود تماس بگیرید.
- علائمی که بهبود می‌یابند و سپس دوباره بدتر می‌شوند: اگر حس می‌کنید که در حال بهبود هستید و سپس علائم شما دوباره عود می‌کنند و شدیدتر می‌شوند، این احتمال وجود دارد که به یک عفونت باکتریایی ثانویه مبتلا شده باشید.
- درجه حرارت بالا: تب خفیف در برونشیت شایع است؛ اما تب بیش‌تر از ۳۸.۳ درجه سانتی گراد ممکن است نشانه وجود عفونت ثانویه باشد.
- خس خس سینه: خس خس خفیف سینه در برونشیت شایع است؛ اما خس خس بلند یا مداوم نشان دهنده انسداد راه هوایی (بیماری مزمن انسداد ریه) می‌باشد.
- تنگی نفس: بسیاری از زنان در دوران بارداری احساس تنگی نفس خفیف می‌کنند؛ اما اگر متوجه تنگی نفس یا بدتر شدن ناگهانی علائم تنگی نفس شدید، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.
- سرعت تنفس سریع: با این که برخی از انواع تنگی نفس ممکن است در بارداری طبیعی باشند، اما مهم است که سرعت تنفس شما (تعداد تنفس) ثابت بماند. در واقع، تعداد تنفس در بارداری تغییر نمی‌کند، بلکه حجم هوای گرفته شده با هر نفس کمی افزایش می‌یابد. به همین دلیل اگر متوجه شدید که سریع‌تر از حد معمول نفس می‌کشید (بیماری تاکی پنه) یا اگر تنفس شما سطحی است، فوراً با پزشک خود صحبت کنید.
- سرفه کردن خون: سرفه کردن خون، حتی در حد یک رد کوچک از خون، نشانه‌ای مبنی بر این است که لازم است فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
- درد یا گرفتگی قفسه سینه: احساس گرفتگی و احتقان قفسه سینه در مبتلایان به ذات الریه شایع است. همینطور در صورتی که سرفه کردن باعث ناراحتی شما می‌شود، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید.
- سبکی سر: اگر احساس سبکی سر یا ضعف می‌کنید، ممکن است نشانه این باشد که اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنید.
- کاهش حرکات جنین: اگر به نظرتان می‌رسد جنین شما کم‌تر از حد معمول حرکت می‌کند، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.
نحوه درمان برونشیت در دوران بارداری
به طور کلی، برونشیت خود به خود به مرور زمان برطرف می‌شود. اما اگر به دلیل عفونت باکتریایی بروز پیدا کرده باشد (یا اگر عفونت ثانویه ایجاد شود)، ممکن است نیاز باشد که آنتی بیوتیک مصرف کنید.
در بیش‌تر مواقع، هدف اصلی در درمان برونشیت در بارداری، تمرکز بر درمان‌های خانگی برای کنترل علائم شما خواهد بود؛ تا دوره بیماری بگذرد و برطرف شود.
داروی تجویز شده
اگر احساس می‌کنید به دارویی برای درمان سرفه یا سرماخوردگی نیاز دارید، با متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید تا ببینید که چه توصیه‌هایی به شما می‌کند. مهم است به یاد داشته باشید که مصرف بسیاری از داروها برای استفاده در دوران بارداری بی خطر نیستند.
اگر پزشک شما تشخیص دهد که به یک عفونت باکتریایی مبتلا شده‌اید، ممکن است برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند. آنتی بیوتیک‌هایی که در دوران بارداری بی خطر در نظر گرفته می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- آموکسیل (آموکسی سیلین)
- آمپی سیلین
- زیتروماکس (آزیترومایسین)
- کلئوسین (کلیندامایسین)
- ماکروبید (نیتروفورانتوئین)
- پنی سیلین
- فیرونک (وانکومایسین)
درمان‌های طبیعی برونشیت در بارداری
برخی از درمان‌های طبیعی و مراقبت‌هایی جهت تسکین علائم که می‌توانید در صورت ابتلا به برونشیت امتحان کنید شامل موارد زیر هستند:
- استراحت: استراحت زیاد به بدن شما فرصت بهبودی می‌دهد. در صورت نیاز از درخواست کمک خودداری نکنید.
- مایعات کافی بنوشید: نیاز به مصرف مایعات در دوران بارداری افزایش می‌یابد. ابتلا به عفونت می‌تواند نیاز شما به آب را بیش‌تر از قبل کند و کم آبی بدن نیز ممکن است خطر عفونت کلیه را افزایش دهد. بنابراین سعی کنید روزانه بین ۱.۸ تا ۲.۸ لیتر یا ۸ تا ۱۲ فنجان آب بنوشید.
- استفاده از بخور هوای سرد: استفاده از دستگاه بخور سرد می‌تواند به رفع گرفتگی سینه کمک کند؛ اما نیاز است مطمئن شوید که قبل از استفاده به درستی تمیز شده باشد. همچنین لازم است از افزودن هر چیزی (مانند داروی باز کننده بینی ویکس) به آب خودداری کنید.
- عسل: یک پژوهش علمی در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که عسل در واقعیت بهتر از داروهای بدون نسخه رفع سرفه و سایر درمان‌ها برای کنترل تعداد و شدت سرفه عمل می‌کند.
- چای گرم: اگر گلوی شما به دلیل سرفه کردن زیاد درد می‌کند، مایعات گرم می‌توانند درد گلوی شما را تسکین دهند.. افزودن کمی عسل و لیمو به آب خود می‌تواند واقعا به کاهش سرفه شما کمک کند.
- داروها را کم مصرف کنید: تیلنول (استامینوفن) و برخی از داروهای سرفه و سرماخوردگی را می‌توان با خیال راحت در دوران بارداری مصرف کرد؛ اما فقط در صورت نیاز از آن‌ها استفاده کنید. تب با درجه پایین، تا زمانی که شما را اذیت نکند، در واقع به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند.
- شست و شوی بینی با محلول آب نمک یا سالین: برخی از افراد متوجه می‌شوند که شست و شوی بینی خود با محلول آب نمک یا سالین می‌تواند به گرفتگی بینی کمک کند. محلول آب مقطر و نمک اکنون در اکثر داروخانه‌ها موجود است. هشداری که در این رابطه باید به آن توجه کنید این است که برای جلوگیری از خطر ابتلا به عفونت‌های خطرناک، استفاده از نمک استریل مهم است.
پیشگیری از برونشیت در دوران بارداری
اگرچه ممکن است نتوانید به طور کامل از ابتلا به برونشیت پیشگیری کنید، اما راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید خطر ابتلا به آن را در خود کاهش دهید. این روش‌ها شامل کارهای زیر هستند:
- دوری از ملاقات حضوری با دوستان یا اعضای خانواده که بیمار هستند.
- پرهیز از شرکت در رویدادهای شلوغ به خصوص در فصل سرماخوردگی و آنفولانزا
- شستن مکرر دست‌ها یا استفاده از ضدعفونی کننده دست در صورت نیاز
- پرهیز از دود سیگار
- در صورت قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا دود (مانند گرد و غبار چوب) یا اگر در تماس با افرادی هستید که علائم سرماخوردگی و آنفولانزا دارند، از ماسک استفاده کنید.
- در صورتی که سطح آلودگی هوا در منطقه شما بالا می‌باشد، فعالیت در فضای باز را به حداقل برسانید. آلودگی هوای ناشی از ترافیک یک عامل خطر مهم برای ابتلا به برونشیت در طول فصل سرماست.
واکسیناسیون
دریافت واکسن سالانه آنفولانزا و اطمینان از واکسینه شدن کامل در برابر COVID-19 بسیار مهم است. علاوه بر این، زنان بارداری که علائم آنفولانزا یا کووید-۱۹ در آن‌ها بروز می‌کند، لازم است با پزشک خود تماس بگیرند
واکسن زدن نه تنها به شما کمک می‌کند، بلکه می تواند به جنین در حال رشد شما نیز کمک کند. زیرا آنتی بادی‌ها هم از طریق جفت و هم از طریق شیر مادر در شیردهی از مادر به نوزاد منتقل می‌شوند و می‌توانند تا سن ۶ ماهگی، سنی که نوزاد واجد شرایط واکسیناسیون می‌شود از او محافظت کنند.
برای افراد ۱۹ تا ۶۴ ساله که سیگار می‌کشند یا مشکلات پزشکی خاصی دارند، ممکن است واکسن پنومونی (در این مورد PPSV 23) توصیه شود. اطمینان حاصل کنید که متخصص زنان و زایمان شما از سابقه پزشکی گذشته شما آگاه است. حتی اگر زنان باردار در گفتن این که سیگار می کشند، به پزشک خود مردد باشند این یکی از دلایلی است که صادقانه صحبت کردن در ویزیت پزشک مهم است؛ زیرا واکسن ذات الریه برای هر فردی که سیگار می‌کشد، توصیه می‌شود.
کنترل بیماری‌های قبلی
اگر مشکلات پزشکی دیگری مانند آسم دارید که می‌تواند منجر به بروز عوارض عفونت‌های ویروسی شود، مهم است که اطمینان حاصل کنید که این بیماری تا حد امکان در دوران بارداری کنترل شود؛ زیرا این نوع بیماری‌ها می‌توانند خطر عوارض ناشی از عفونت‌های ویروسی را افزایش دهند.
سخن آخر
در اکثر افراد باردار مبتلا به برونشیت، عفونت بدون عوارض جانبی خاصی برطرف می‌شود. با این حال، همچنان احتمال این وجود دارد که مشکلات مرتبط با برونشیت مانند ذات الریه یا سندرم دیسترس تنفسی حاد در دوران بارداری ایجاد شود. زایمان زودرس یا سقط جنین نیز در اثر ابتلا به برونشیت در بارداری ممکن است. به همین دلیل مهم است که در صورت بروز علائم برونشیت به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت شما تحت نظارت و درمان قرار گیرد.
شما می‌توانید با پرهیز از مکان های شلوغ، شستن مکرر دست‌ها و دوری از عوامل محرک محیطی مانند دود سیگار از ابتلا به برونشیت در دوران بارداری پیشگیری کنید. همچنین مهم است که مطمئن شوید برای آنفولانزا و COVID-19 واکسینه شده‌اید و بیماری‌های موجود مانند آسم به خوبی در دوران بارداری کنترل می‌شوند.