دخانیات یکی از مشکلات شایع جامعه ماست که برای سلامت فرد و جامعه بسیار ضرر دارد. بخصوص در بارداری، مصرف دخانیات به عنوان یکی از عوامل خطرزا برای سلامت مادر و جنین محسوب می‌شود. تحقیقات نشان داده است که استفاده از دخانیات در طی دوران بارداری می‌تواند مشکلات جدی برای جنین و مادر به وجود آورد و تأثیرات طولانی مدتی بر روی سلامت فرزندان داشته باشد. در اینجا، به بررسی تأثیرات سیگار در بارداری و راه‌های پیشگیری و درمان این مشکل پرداخته خواهد شد. پس با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
خطراتی که سیگار در بارداری به همراه دارد.
مصرف سیگار در هر شرایطی، از جمله مصرف سیگار در بارداری، با خطرات بسیار زیادی همراه است. سیگار شامل بیش از ۴۰۰۰ ماده شیمیایی است که از جمله ترکیباتی همچون نیکوتین، کربن مونواکسید، ترکیبات ترکیبی، بنزوآنتراسن و آرسنیک می‌باشد. این ترکیبات می‌توانند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم باعث آسیب به جنین و سلامتی مادر شوند.
مصرف سیگار در بارداری، می‌تواند باعث ایجاد عوارض و مشکلات بسیاری شود که شامل موارد زیر می‌باشد:
- خطر افتادن فشار خون: سیگار باعث افزایش فشار خون می‌شود که می‌تواند خطر بروز پیش‌افتاده‌های قلبی و عروقی را در زنان باردار افزایش دهد.
- خطر بروز عفونت‌ها: مصرف سیگار می‌تواند باعث کاهش سیستم ایمنی بدن شود که می‌تواند باعث بروز عفونت‌های مختلفی شود.
- خطر ابتلا به سرطان: مصرف سیگار می‌تواند باعث بروز بسیاری از انواع سرطان‌ها شود که می‌تواند باعث مرگ مادر یا جنین شود.
عوارض ناشی از سیگار برای جنین
مصرف سیگار در بارداری می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی برای جنین شود. برخی از عوارض ناشی از مصرف سیگار در دوران بارداری برای جنین عبارتند از:
- کمبود اکسیژن: مصرف سیگار باعث کاهش جریان خون به جنین می‌شود که باعث کمبود اکسیژن در بدن جنین می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث مشکلاتی مانند کم وزنی و زایمان زودرس شود.
- اختلال در رشد: مصرف سیگار می‌تواند باعث کاهش رشد جنین شود و باعث مشکلاتی مانند کم وزنی و تأخیر در رشد جسمانی و عقلی شود.
- خطر بروز اختلالات روانی: مصرف سیگار در بارداری می‌تواند باعث بروز اختلالات روانی در جنین شود. برخی از این اختلالات شامل اضطراب، افسردگی و بروز مشکلات رفتاری هستند.
- خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی: مصرف سیگار در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در جنین شود، که ممکن است به طور دائمی باعث آسیب به سیستم قلبی عروقی جنین شود.
- خطر بروز سرطان: مصرف سیگار در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز برخی از انواع سرطان در جنین شود، که این مشکلات می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد و ممکن است به مرگ جنین منجر شود.
زایمان زودرس
مصرف سیگار در بارداری یا قبل آن می‌تواند باعث زایمان زودرس شود و در نتیجه، مشکلات جدی برای نوزاد و مادر ایجاد کند. در زایمان زودرس، نوزاد قبل از کامل شدن دوره بارداری به دنیا می‌آید و ممکن است با مشکلاتی مانند کم وزنی و ضعف تنفسی مواجه شود. علاوه بر این، زایمان زودرس می‌تواند باعث مشکلات جدی برای سلامت مادر شود، از جمله عفونت‌ها و نارسایی‌های اندامی.
مصرف سیگار می‌تواند باعث افزایش خطر زایمان زودرس شود، به دلیل اینکه سیگار باعث افزایش تنش و فشار خون و کاهش جریان خون به رحم و نوزاد می‌شود. این موضوع ممکن است باعث بروز اختلالات در رشد نوزاد و عدم تأمین نیازهای غذایی و اکسیژنی برای نوزاد شود.
همچنین، مصرف سیگار می‌تواند باعث افزایش خطر بروز عفونت‌های رحمی و سایر مشکلات بارداری مانند پیش‌اشتراک رحمی و لوله‌های فالوپی و آسیب به پلاسنتا شود.
بنابراین، برای جلوگیری از زایمان زودرس و مشکلات جدی بارداری، بهترین راه ممکن است که مادران از مصرف سیگار خودداری کنند. در صورتی که افرادی اطراف مادران نیز سیگاری هستند، بهتر است این افراد نیز از سیگار خودداری کنند و در محیطی بدون دود سیگار زندگی کنند.
جفت سرراهی (Placenta previa)چیست و تاثیرات سیگار بر روی این عارضه
جفت سرراهی یا Placenta previa به وضعیتی گفته می‌شود که در آن پلاسنتا (جایی که نوزاد در رحم رشد می‌کند) بر روی بخشی از گردش خروجی رحم (کانال رحم و یا گردش دهلیزی) قرار دارد. این عارضه می‌تواند باعث خونریزی شدید و خطر زایمان زودرس در صورت بروز زایمان طبیعی شود.
مصرف سیگار در بارداری ویا قبل از آن می‌تواند خطر جفت سرراهی را افزایش دهد. یکی از دلایل این موضوع افزایش فشار خون و کاهش جریان خون به رحم است که باعث اختلال در رشد پلاسنتا و جایگاه آن می‌شود. بنابراین، افزایش خطر جفت سرراهی برای مادران سیگاری نسبت به غیرسیگاری بیشتر است.
در صورتی که جفت سرراهی تشخیص داده شود، بهترین راه ممکن است که مادران از سیگار خودداری کنند و مشاوره پزشکی را برای مراقبت از سلامت خود و نوزاد خود بگیرند. در برخی موارد، پزشکان ممکن است توصیه کنند که زایمان به صورت سزارین انجام شود تا خطر خونریزی شدید و زایمان زودرس کاهش یابد.
راه پیشگیری از جفت سرراهی، جلوگیری از مصرف سیگار در طی بارداری است. همچنین، مهم است که مادران باردار نوعی ورزش ملایم و سالم را انجام داده و رژیم غذایی سالم را رعایت کنند. در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای از جفت سرراهی مانند خونریزی، درد شدید در پایین شکم و یا آمدن خون از راه دهان، باید به سرعت به پزشک خود مراجعه کنند.
سیگار الکترونیکی (ویپ) چیست؟ و اثرات آن بر روی جنین
سیگار الکترونیکی، معمولا به عنوان “ویپ” نامیده می‌شود، یک دستگاه الکترونیکی است که برای شبیه‌سازی سیگار سنتی طراحی شده است. در این دستگاه، مایعی که شامل نیکوتین، طعم دهنده‌ها و سایر مواد شیمیایی است، در یک بطری قرار دارد. با استفاده از یک سیستم گرم‌کننده، مایع بخاری تولید می‌شود که توسط کاربر در مدت نفس کشیدن، به داخل ریه ها جذب می‌شود.
ویپ به دلیل داشتن میزان کمتری نیکوتین و مواد سمی در مقایسه با سیگار سنتی، به عنوان یک جایگزین کم خطر برای سیگار سنتی معرفی شده است. با این حال، تحقیقات نشان داده است که ویپ همچنان می‌تواند خطراتی برای سلامتی داشته باشد و ممکن است باعث بروز مشکلات ریوی و قلبی شود. همچنین، در مورد تأثیر ویپ بر روی بارداری و نوزاد هنوز کمتر تحقیقات صورت گرفته است و بنابراین بهتر است که زنان باردار از استفاده از ویپ خودداری کنند.
ضمناً، از آنجایی که ویپ در برخی کشورها هنوز تحت نظارت و مقررات منظمی قرار نگرفته است، ممکن است در بازار به فروش برسد به شکلی که محتوای دقیق آن و میزان مواد شیمیایی در آن مشخص نباشد. در نتیجه، استفاده از ویپ از لحاظ بهداشتی به عنوان یک مشکل جدی مطرح شده است.
تا به امروز تحقیقات کامل و کافی در مورد تأثیر ویپ بر روی جنین انجام نشده است. با این حال، مطالعات بر روی سیگار سنتی نشان داده اند که مصرف نیکوتین در طول دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی را برای جنین ایجاد کند، بنابراین مصرف ویپ نیز به احتمال زیاد می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
راه های جلوگیری از عوارض سیگار در بارداری
بهترین راه برای جلوگیری از عوارض سیگار در بارداری، کامل ترک سیگار است. این عمل در هر مرحله از بارداری بهترین انتخاب است، اما بهترین زمان برای ترک سیگار در مرحله قبل از بارداری است.
اگر قبل از بارداری سیگار می‌کشید، اما هنوز تصمیم به ترک سیگار نگرفته‌اید، بهترین گزینه کاهش میزان سیگاری شما است. با کاهش میزان سیگار، می‌توانید خطر عوارض برای خود و جنین را کاهش دهید.
علاوه بر این، بهتر است از محیط‌هایی که دارای دود سیگار هستند در دوران بارداری دوری کنید و در صورت نیاز با دوستان و خانواده خود توافق کنید که در حضور شما سیگار نکشند. همچنین، در صورتی که شما و همسرتان هر دو سیگاری هستید، بهتر است که هر دو با هم تصمیم بگیرید تا سیگار را ترک کنید.
غذاهایی که می‌توانند در کاهش عوارض سیگار در بارداری موثر باشند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- مصرف میوه‌های غنی از ویتامین C مانند پرتقال، نارنج، توت فرنگی، گوجه‌فرنگی و برگ کلم. ویتامین C می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و تاثیرات آسیب‌های اکسیداتیو را کاهش دهد.
- مصرف مواد غذایی حاوی اسید فولیک مانند اسفناج، برگ‌های خردل و جوانه‌های گندم. اسید فولیک یکی از مواد مهم برای جنین است و می‌تواند در جلوگیری از بروز بعضی از عوارض بارداری موثر باشد.
- مصرف غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان مانند مواد غذایی سبزیجات، میوه‌ها، گردو، بادام و غیره. آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند در کاهش تاثیرات آسیب‌های اکسیداتیو سیگار موثر باشند.
- مصرف غذاهای حاوی مواد مغذی مانند پروتئین، کلسیم، آهن و روی. این مواد می‌توانند در سلامتی جنین و بدن شما تاثیرگذار باشند.
مضرات سیگار در زمان شیر دهی
سیگار کشیدن در دوران شیردهی نیز می‌تواند برای فرزند شما خطرناک باشد. در واقع، مواد شیمیایی موجود در دود سیگار به شیر شما منتقل می‌شود و با مصرف شیر توسط نوزاد شما، وارد بدن او می‌شود. این مواد شیمیایی می‌توانند باعث ایجاد عوارض مختلف در نوزاد شوند.
برخی از خطرات سیگار کشیدن برای فرزند شما شامل:
- افزایش خطر مرگ ناگهانی نوزاد (Sudden Infant Death Syndrome یا SIDS).
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی، مانند سرماخوردگی، برونشیت و آسم.
- کاهش سطح اکسیژن در خون نوزاد و در نتیجه کاهش رشد و توسعه سالم او.
- افزایش خطر بروز مشکلات روانی و رفتاری در آینده، مانند افسردگی، اضطراب، نارسایی و پیش فعالی.
- افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی در آینده.
بهترین راه برای جلوگیری از تاثیرات سیگار در دوران شیردهی، کاهش یا قطع سیگار کشیدن است. همچنین، مصرف مواد مغذی سالم مانند میوه‌ها و سبزیجات و مراجعه به پزشک برای مشاوره می‌تواند در کاهش خطرات سیگار برای فرزند شما موثر باشد.
تاثیر استفاده سیگار اطرافیان بر روی زن باردار
استفاده از سیگار توسط افراد اطرافیان زن باردار می‌تواند تاثیرات خطرناکی برای او داشته باشد. در حالی که سیگار در بارداری برای جنین مضر است، در مورد تاثیرات سیگار اطرافیان نیز باید به این مسئله توجه کرد که دود سیگار حاوی مواد شیمیایی مضر برای سلامتی بدن است.
تحقیقات نشان داده است که تنفس دود سیگار توسط افراد اطراف زن باردار (به طور خاص شوهران) می‌تواند عوارضی شامل کاهش وزن نوزاد در دوران بارداری، کاهش میزان جریان خون و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی برای نوزادان در طول زمان شود. به همین دلیل توصیه اکید تمام پزشکان به زنان باردار و اطرافیان آنها دوری از دود سیگار است تا جنین در دوران بارداری آسیبی نبیند.
یکی از مثال های تاثیر سیگار افراد اطراف بر روی زنان باردار، بررسی یک مطالعه می‌باشد که در سال ۲۰۱۳ توسط یک گروه پژوهشی در کانادا انجام شد. در این مطالعه، ارتباط بین سیگار کشیدن اطرافیان و خطرات بارداری مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه، ۳۶۴ زن باردار در دوران بارداری خود با محققین همکاری کردند. از این تعداد، ۲۰۷ زن (۵۷ درصد) گزارش دادند که حداقل یک نفر از افراد اطرافشان در دوران بارداری خود سیگار کشیده است. در مقایسه با زنانی که در دوران بارداری با افرادی که سیگار نمی‌کشیدند در تماس بودند، زنانی که با افرادی که سیگار می‌کشیدند در تماس بودند، خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی را در طول بارداری دو برابر افزایش دادند. همچنین، خطر نارسایی جنینی نیز در این گروه بیشتر از گروه دیگر بود.
چگونه در بارداری سیگار را ترک کنم
ترک سیگار در هر شرایطی سخت است، اما در بارداری به دلیل تاثیرات بیشتر سیگار بر سلامتی جنین، بسیار حیاتی است. در ادامه چند راهکار برای ترک سیگار در بارداری آورده شده است:
- مشاوره پزشکی: بهترین راه برای ترک سیگار در بارداری مشاوره پزشکی است. پزشک می تواند به شما راهنمایی کند و در صورت لزوم داروهایی را تجویز کند که به کاهش وسواس سیگار کمک کند.
- پشتیبانی خانواده و دوستان: اطرافیان شما می توانند شما را در این مسیر حمایت کنند. آنها می توانند شما را به چالش کشانده و به شما انگیزه دهند.
- تعیین اهداف کوتاه مدت: برای ترک سیگار در بارداری بهتر است اهداف کوتاه مدت داشته باشید. به عنوان مثال، هر روز به تعداد سیگارهایی که می توانید کم کنید و به تدریج به صفر برسید.
- تغییر روال عادی: اگر شما معمولاً با دوستانی که سیگار می کشند وقت می گذرانید، بهتر است این عادت را تغییر دهید. به جای آن، به دوستانی بروید که سیگار نمی کشند و فعالیت های سالم تری مانند یوگا یا پیاده‌روی انجام دهید.
- استفاده از روش های جایگزین: بسیاری از روش های جایگزین مانند مراجعه به یوگا، ماساژ، مدیتیشن، تنفس عمیق و خوابیدن بیشتر به کاهش وسواس سیگار کمک می کنند.
- توجه به دلایل ترک سیگار: معمولا افرادی که قصد دارند سیگار را ترک کنند، دلایل خاصی برای این تصمیم دارند، مثلا بهبود وضعیت سلامتی، کاهش خطرات برای خود و دیگران، پولدار شدن و … در طی بارداری نیز دلایل و موارد خاص خود را برای ترک سیگار دارید؛ مثلا محافظت از سلامتی فرزند درون رحم، پیشگیری از مشکلات بارداری مانند جفت سر راهی، کاهش خطرات پیش آمدن عوارض در نوزاد و … بنابراین با به یاد داشتن دلایل ترک سیگار، از تصمیم خود در ترک سیگار پایبندتر هستید.
- کمک خود به خود: به همراه دوستان و اعضای خانواده مبارزه کردن با عادت سیگار کشیدن بسیار راحت تر است. در بارداری می توانید به همراه همسر و خانواده تصمیم به ترک سیگار بگیرید و در این راه به یکدیگر کمک کنید. ممکن است در برخی مواقع برای شما دشوار باشد که این عادت را ترک کنید، در این حالت از نرم افزارهای موجود برای کمک به ترک سیگار استفاده کنید، یا مراجعه به گروه های حمایتی و مشاوره رفتاری.
- مشاوره و درمان دارویی: مشاوره با یک پزشک یا متخصص ترک سیگار می‌تواند بسیار مؤثر باشد. پزشک می‌تواند شما را راهنمایی کند که چگونه با استفاده از داروهای ترک سیگار، کمترین آسیب را به سلامتی خود برسانید.
- محیط پشتیبانی کننده: پشتیبانی از خانواده، دوستان و همکاران باعث افزایش انگیزه برای ترک سیگار می‌شود. برنامه‌ریزی برای ایجاد محیط پشتیبانی‌کننده می‌تواند به شما در ترک سیگار کمک کند.
- تغییر رفتار: تغییر عادت‌های رفتاری می‌تواند در ترک سیگار کمک کند. برای مثال، اگر شما به مدت طولانی در مواقع تنش با سیگار کشیدن به خود می‌رسیدید، به جای آن، به یک فعالیت سالم و مفید برای شما مانند ورزش مشغول شوید.
- روش‌های غیردارویی: مانند استفاده از محصولات مکمل تغذیه، ماساژ، تکنیک‌های تنفسی، تکنیک‌های تمرینات تنفسی، ورزش، موسیقی، حمایت از گروه‌های پشتیبانی ترک سیگار و غیره.
ترک دخانیات در بارداری دشوار به نظر می‌رسد ولی با استفاده از یکی از روش های بالا می‌توان از شر این ماده سمی خلاص شد عنوان مثال، می‌توانید با مشاوره پزشکی یا روانشناسی رفتاری، برنامه‌های ترک سیگار شخصی‌سازی شده و متناسب با شرایط خود انتخاب کنید. همچنین می‌توانید به دوستان و خانواده خود اطلاع دهید که شما قصد دارید از سیگار دست بردارید تا در این راه از حمایت آنها هم بهره مند شوید.
با انتخاب روش مناسب برای ترک سیگار و پایبندی به آن، می‌توانید بهبود قابل توجهی در سلامتی خود و همچنین بهبود سلامتی خانواده و اطرافیان خود به‌دست آورید.
مزایای ترک سیگار
ترک سیگار در بارداری یا قبل از آن به عنوان یکی از اقدامات مفید است که می‌توان برای بهبود سلامتی انجام داد و باعث بهبود بسیاری از نشانه‌های بیماری‌های مزمن و پیشگیری از بروز بیماری‌های جدی می‌شود. در ادامه مزایای ترک سیگار را توضیح خواهیم داد:
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی: از مزایای ترک سیگار، کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌باشد. با ترک سیگار، سطح کلسترول خون کاهش می‌یابد و فشار خون نیز کاهش می‌یابد که باعث کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.
- بهبود عملکرد ریه: سیگار کشیدن باعث تحریک و آسیب دیدن بافت‌های ریه می‌شود و با ترک سیگار، عملکرد ریه بهبود می‌یابد. با ترک سیگار، ظرفیت ریه افزایش می‌یابد و تنفس بهتری ایجاد می‌شود که باعث بهبود عملکرد ریه می‌شود.
- کاهش خطر سرطان: از دیگر مزایای ترک سیگار، کاهش خطر ابتلا به سرطان است. بر اساس مطالعات علمی، سیگار کشیدن عامل اصلی بروز سرطان ریه، کبد، کلیه و بسیاری از بیماری‌های سرطانی دیگر می‌باشد.
- بهبود بو و طعم دهان: با ترک سیگار، بو و طعم دهان بهبود می‌یابد. سیگار کشیدن باعث بوی بد دهان و بد بو شدن لباس‌ها و موها می‌شود. با ترک سیگار، این مشکلات بهبود می‌یابد.
- بهبود امکانات جنسی: ترک سیگار می‌تواند باعث بهبود عملکرد جنسی، کاهش علائم ناتوانی جنسی و بهبود رضایت جنسی شود.
- بهبود روحی و روانی: ترک سیگار می‌تواند بهبود وضعیت روحی و روانی، کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس را در افراد به دنبال داشته باشد.
یکی از تحقیقاتی که درباره افراد سیگاری انجام شده، مربوط به تأثیر ترک سیگار بر روی کیفیت زندگی است. در این تحقیق، افراد سیگاری که قصد ترک سیگار را داشتند، مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از ۶ ماه، کیفیت زندگی آنها با استفاده از پرسشنامه‌های مختلفی که شامل مواردی مانند رضایتمندی از سلامت جسمی و روانی، روابط اجتماعی، تجربه‌های مثبت و منفی در زندگی و … بود، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که افرادی که توانسته بودند سیگار خود را ترک کنند، در مقایسه با افراد سیگاری که همچنان به سیگار ادامه می‌دادند، کیفیت زندگی بهبود یافته بود. به علاوه، این تحقیق نشان داد که ترک سیگار موجب بهبود شاخص‌های سلامتی مانند فشار خون، کنترل قند خون، سطح کلسترول و تنفس افراد شده بود.
خلاصه ای از این مطلب
در این مطلب، در مورد تاثیر سیگار در بارداری و بهداشت مادران و جنین های آنها صحبت شد.
استفاده از سیگار در بارداری با خطرات جدی برای سلامت مادر و جنین همراه است، از جمله کمبود اکسیژن در جنین، ریسک نارسایی قلبی و عروقی در مادر و جنین، افزایش احتمال ابتلا به عفونت ها و سقط زودرس است.
عوارض سیگار برای جنین شامل وزن کم، سرعت رشد کمتر، افزایش خطر مرگ نوزاد و نارسایی ریه ها بوده و بهترین راه جلوگیری از تاثیرات سیگار در بارداری، ترک سیگار است. روش های مختلفی برای ترک سیگار وجود دارد، از جمله روش های دارویی، روانشناسی، و ترک تدریجی می‌باشد. همچنین استفاده از سیگار الکترونیکی (ویپ) نیز با خطراتی برای سلامتی مادر و جنین همراه است و موثر برای ترک سیگار نبوده است.
همچنین، استفاده از سیگار توسط افراد اطرافیان نیز می تواند برای مادر باردار خطرناک باشد و بهترین راه برای جلوگیری از تاثیرات منفی آن، اجتناب از دود سیگار در محیط های بسته و نزدیکی با افراد سیگاری است.
ترک سیگار به مزایای بسیاری برای سلامتی مادر و جنین منجر می شود، از جمله کاهش خطرات ناشی از سیگار در بارداری، کاهش خطرات بیماری های قلبی و عروقی، افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی در این افراد می‌باشد.