تب حصبه یک بیماری است که از طریق باکتری S. Typhi به آن مبتلا می‌شوید. حصبه باعث تب بالا، علائم شبه آنفولانزا و اسهال می‌شود. حتی اگر احساس بیماری نکنید، می‌توانید ناقل تیفوئید باشید. حصبه می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و باید به سرعت با آنتی بیوتیک درمان شود. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا به منطقه‌ای سفر می‌کنید که حصبه شایع است، باید واکسن بزنید. با پینو همراه باشید تا در این مقاله اطلاعات جامعی در خصوص بیماری حصبه در اختیار شما مخاطب عزیز قرار دهیم.
تب حصبه چیست؟
تب حصبه یک بیماری است که توسط باکتری سالمونلا تیفی (S. Typhi) ایجاد می‌شود. این باکتری روده کوچک (روده باریک) شما را آلوده می‌کند و باعث تب بالا، درد معده و سایر علائم می‌شود. تب حصبه را تب روده‌ای نیز می‌نامند. معمولاً تب پاراتیفوئید را همراه با تیفوئید می‌شنوید. تب پاراتیفوئید شبیه تیفوئید با علائم خفیف‌تر است. این بیماری توسط سالمونلا پاراتیفی (S. Paratyphi) ایجاد می‌شود. S. Typhi و S. Paratyphi متفاوت از باکتری‌های سالمونلا هستند که باعث سالمونلوز، یک نوع رایج مسمومیت غذایی می‌شوند.
تب تیفوئید چه کسانی را مبتلا می‌کند؟
تب حصبه در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه که در آن سرویس‌های بهداشتی مدرن وجود ندارد شایع ترین است. کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا، آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا و حوزه کارائیب بیشتر تحت تاثیر تیفوئید قرار دارند. مسافران هنگام سفر به کشورهای پاکستان، هند یا بنگلادش بیشتر در معرض خطر هستند. کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به حصبه هستند.
تب حصبه چقدر شایع است؟
تخمین زده می‌شود که سالانه ۱۱ تا ۲۱ میلیون نفر در سراسر جهان به تیفوئید مبتلا می‌شوند. در ایالات متحده، کانادا، ژاپن، اروپای غربی و استرالیا نادر است.
ناقل طولانی مدت تب حصبه چیست؟
برخی از افراد حتی پس از بهبودی (ناقل طولانی مدت) هم چنان به تب تیفوئید مسری هستند. شما می‌توانید تیفوئید را برای یک سال یا بیشتر بدون هیچ علامتی گسترش دهید. مهم است که بعد از این که احساس بهتری کردید برای S. Typhi آزمایش شوید تا مطمئن شوید که نمی‌توانید آن را به افراد دیگر منتقل کنید.
تفاوت بین تیفوس و تیفوئید چیست؟
در حالی که نام‌ها یکسان به نظر می‌رسند، تیفوس و تیفوئید بیماری‌های مختلفی هستند که توسط باکتری‌های مختلف ایجاد می‌شوند. علائم مشابه هستند – به حدی که پزشکان قبلاً فکر می‌کردند که آنها همان بیماری هستند. ما اکنون می‌دانیم که آنها بیماری‌های مختلفی هستند، اما نام مشابه باقی مانده است (و هم چنین سردرگمی که باعث می‌شود).
علائم تب حصبه چیست؟
تب تیفوئید نام خود را از تب شدیدی گرفته است که در صورت عدم درمان می‌تواند هفته‌ها طول بکشد. اغلب در طی چند روز به تدریج بدتر می‌شود.
سایر علائم تب حصبه عبارت هستند از:
- سردرد
- لرز
- از دست دادن اشتها
- درد معده (شکم)
- بثورات «لکه‌های گل رز» یا لکه‌های صورتی کمرنگ، معمولاً روی سینه یا معده شما.
- سرفه
- دردهای عضلانی
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال یا یبوست
چه چیزی باعث تب حصبه می‌شود؟
تب تیفوئید توسط باکتری S. Typhi ایجاد می‌شود. در روده افراد آلوده زندگی می‌کند و می‌تواند غذا و آب را آلوده کند.
تب حصبه چگونه گسترش می‌یابد؟
تب تیفوئید معمولاً از طریق غذا یا آب آلوده به S. Typhi گسترش می‌یابد. اگر فرد مبتلا به تیفوئید چیزی را که می‌خورد یا می‌نوشد بدون شستن دست‌هایش لمس کند، ممکن است اتفاق بیفتد. هم چنین اگر آب زائد (آبی که مدفوع یا ادرار در آن وجود دارد) به آبی که می‌نوشید یا روی غذایی که می‌خورید وارد شود، ممکن است اتفاق بیفتد.
اگر فرد دیگری پس از رفتن به دستشویی دست‌های خود را نشوید، می‌توانید به حصبه مبتلا شوید. هنگامی که آنها سطوح و اشیاء (مانند تلفن یا دستگیره در) را لمس می‌کنند، می‌توانند باکتری‌هایی را پشت سر بگذارند که می‌توانند به فرد بعدی که آن را لمس می‌کند منتقل شوند.
آیا تیفوئید با بوسیدن منتقل می‌شود؟
نه، حصبه با بوسیدن منتقل نمی‌شود. شما معمولاً تب تیفوئید را مستقیماً از شخص دیگری دریافت نمی‌کنید. اما اگر دست‌های خود را بعد از رفتن به دستشویی نشویید، می‌توانید به چیزی دست بزنید که لمس کرده‌اند.
مراحل ابتلا به حصبه چیست؟
شما می‌توانید علائم تب حصبه را به تدریج در چهار مرحله احساس کنید. درمان زودهنگام با آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند شما را از پیشرفت به مراحل بعدی باز دارد.
- مرحله ۱. شما می‌توانید علائم تیفوئید را از ۵ تا ۱۴ روز پس از تماس با S. Typhi شروع کنید. اولین علامت تبی است که طی چند روز افزایش می‌یابد – به این دلیل که مرحله به مرحله بالا می‌رود. در این مرحله باکتری وارد خون شما می‌شود.
- مرحله ۲. در حوالی هفته دوم تب، باکتری‌ها در تکه‌های Peyer (بخشی از سیستم ایمنی شما که مهاجمان مضر را شناسایی می‌کند) تکثیر می‌شوند. شما شروع به تجربه درد شکم و سایر علائم معده، مانند اسهال یا یبوست خواهید کرد. ممکن است «لکه‌های گل رز»، نقاط صورتی کوچک روی پوستتان که شبیه بثورات پوستی هستند، داشته باشید.
- مرحله ۳. اگر با آنتی بیوتیک درمان نشود، باکتری می‌تواند باعث آسیب شدید شود، معمولاً حدود هفته سوم پس از شروع علائم شما. برخی افراد دچار عوارض جدی مانند خونریزی داخلی و آنسفالیت (التهاب در مغز) می‌شوند.
- مرحله ۴. مرحله چهار زمانی است که بیشتر افراد شروع به بهبودی می‌کنند. تب شدید شما شروع به پایین آمدن می‌کند. S. Typhi می‌تواند بدون ایجاد علائم در کیسه صفرا زندگی کند، به این معنی که حتی بعد از این که احساس بهتری کردید، ممکن است هم چنان مسری باشید.
تب حصبه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما از علائم، سابقه سفر و آزمایش‌های آزمایشگاهی برای تشخیص تب حصبه استفاده می‌کند. آنها شما را معاینه فیزیکی می‌کنند و به قلب و ریه‌های شما گوش می‌دهند.
اگر اخیراً سفر کرده‌اید یا فکر می‌کنید در معرض تیفوئید قرار گرفته اید، بسیار مهم است که به پزشک خود بگویید، در غیر این صورت ممکن است که پزشک احتمال آن را آزمایش نکند. آنها هم چنین از اطلاعات برای تصمیم گیری در مورد درمان استفاده خواهند کرد.
برای تشخیص تب تیفوئید چه آزمایشاتی می‌توان انجام داد؟
پزشک شما نمونه‌هایی از مایعات یا بافت بدن را برای آزمایش نشانه‌های S. Typhi می‌گیرد. آنها ممکن است نمونه‌هایی از شما بگیرند:
- خون: پزشک شما از یک سوزن برای گرفتن یک لوله کوچک خون از بازوی شما استفاده می‌کند.
- مدفوع: پزشک شما یک ظرف استریل و دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه جمع آوری نمونه به شما می‌دهد.
- ادرار کردن: ممکن است از شما خواسته شود که در ظرفی که پزشکتان به شما داده است ادرار کنید.
- بیوپسی: ممکن است پزشک شما پوست شما را بی حس کند و با یک تیغ کوچک یا چاقوی جراحی نمونه برداری کند.
- مغز استخوان: پزشک پوست شما را بی حس می‌کند و از یک سوزن مخصوص برای گرفتن نمونه از داخل استخوان‌های شما استفاده می‌کند. به ندرت پیش می‌آید که برای تشخیص به این آزمایش نیاز داشته باشید.
- عکس برداری با اشعه ایکس: شما ممکن است برای بررسی تغییرات در ریه‌ها، اشعه ایکس (تصاویری از داخل بدنتان) بگیرید.
درمان تب حصبه چیست؟
حصبه با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. برخی از انواع جدیدتر باکتری‌ها می‌توانند از درمان‌های آنتی‌بیوتیکی جان سالم به در ببرند، بنابراین بسته به نوع تیفوئید و جایی که بیمار شده‌اید، با آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی درمان می‌شوید. تب پاراتیفوئید نیز با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. اگر به شدت بیمار هستید یا عوارضی دارید، ممکن است به درمان‌های اضافی نیاز داشته باشید. احتمالاً برای این درمان‌ها باید در بیمارستان بستری شوید.
چه داروهایی برای درمان تب حصبه استفاده می‌شود؟
پزشک شما تب حصبه را با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سیپروفلوکساسین، لووفلاکسین یا افلوکساسین
- سفتریاکسون، سفوتاکسیم یا سفیکسیم
- آزیترومایسین
- کارباپنم‌ها
اگر مورد شما شدید باشد، ممکن است با استروئیدها مانند دگزامتازون درمان شوید.
مقاومت آنتی بیوتیکی در تیفوئید
باکتری‌هایی مانند S. Typhi گاهی اوقات می‌توانند به داروها مقاومت کنند. این بدان معنی است که آنتی بیوتیک‌ها دیگر برای از بین بردن آنها کار نمی‌کنند (مقاومت آنتی بیوتیکی). بسیاری از موارد حصبه را نمی‌توان با آنتی‌بیوتیک‌هایی که زمانی استفاده می‌کردیم از بین برد، اما برخی داروها هنوز روی آنها اثر می‌گذارند. برخی از آنها به شدت مقاوم به دارو هستند (تیفوئید XDR) و تنها چند آنتی بیوتیک هنوز روی آنها کار می‌کند. این یکی از دلایلی است که واکسن زدن برای جلوگیری از تیفوئید بسیار مهم است.
مقامات بهداشتی نگران این هستند که اگر داروهای موجود کار خود را متوقف کنند، ممکن است دیگر نتوانیم تیفوئید را درمان کنیم. شما با آنتی بیوتیکی درمان می‌شوید که بر اساس نتایج آزمایش فشار روی نوع تیفوئید شما اثر می‌گذارد.
چگونه از خود با تب حصبه مراقبت کنم؟
برای مراقبت از خود، مطمئن شوید که تمام داروهای خود را طبق تجویز پزشک خود تمام کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن (Advil® یا Motrin®)، ناپروکسن سدیم (Aleve®) یا استامینوفن (Tylenol®) برای درد یا تب بی خطر است یا خیر.
چه مدت بعد از درمان تب تیفوئید احساس بهتری خواهم داشت؟
اگر به موقع با آنتی بیوتیک درمان می‌شوید، باید در عرض چند روز احساس بهتری داشته باشید. ممکن است یک هفته تا ۱۰ روز طول بکشد تا احساس بهبودی کامل کنید.
چگونه می‌توانم خطر ابتلا به حصبه را کاهش دهم؟
بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به حصبه این است که اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا به منطقه‌ای که در آن شایع است سفر می‌کنید، واکسینه شوید. شستن دست‌ها و نگهداری ایمن غذا نیز برای محدود کردن شیوع حصبه مهم است.
واکسن‌هایی برای پیشگیری از تب حصبه
دو واکسن برای تب حصبه وجود دارد. آنها برای همیشه دوام نمی‌آورند – برای محافظت از خود باید دوزهای بیشتری دریافت کنید. آنها تا حد زیادی خطر شما را کاهش می‌دهند، اما تضمین نمی‌کنند که به تیفوئید مبتلا نشوید. واکسن‌ها ممکن است محافظتی در برابر تب پاراتیفوئید ایجاد کنند، اگر چه این مورد آزمایش نشده است.
- واکسن خوراکی. واکسن خوراکی حصبه چهار قرص است که یک روز در میان میل کنید. از دسامبر ۲۰۲۰ میلادی، دیگر از سازنده در دسترس نیست.
- واکسن تزریقی (شات). واکسن تزریقی حصبه یک واکسن است. شما باید حداقل دو هفته قبل از رسیدن به محیطی که حصبه در آن شایع است، آن را دریافت کنید تا بدن شما زمان داشته باشد تا دفاعی ایجاد کند (آنتی بادی بسازد). کودکان بالای ۲ سال می‌توانند واکسن تیفوئید دریافت کنند. برای محافظت از خود باید هر دو سال یک بار واکسن تقویت کننده تزریق کنید.
روش‌های غذایی ایمن برای پیشگیری از تب حصبه
واکسن‌ها بهترین راه برای محافظت از خود در برابر تیفوئید هستند. اما باید اقداماتی را نیز انجام دهید تا از خوردن یا نوشیدن چیزهایی که ممکن است به S. Typhi یا سایر باکتری‌ها آلوده باشند، خودداری کنید. این هم در خانه و هم زمانی که در سفر هستید صادق است. اقدامات ایمن حمل و نقل مواد غذایی عبارت هستند از:
- اگر مریض هستید برای دیگران غذا درست نکنید.
- قبل و بعد از تهیه غذا یا غذا خوردن و بعد از رفتن به دستشویی دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- سطوح و ظروف مورد استفاده برای تهیه و خوردن غذا را قبل و بعد از استفاده بشویید.
- اگر مطمئن نیستید که آیا غذایی که می‌خورید بی‌خطر است، بیشتر غذای خوب پخته یا بسته بندی شده بخورید.
- آب تصفیه نشده ننوشید یا غذای تهیه شده با آب تصفیه نشده نخورید. اگر مطمئن نیستید، ایمن‌ترین کار این است که از آب بطری برای نوشیدن و آشپزی استفاده کنید.
اگر تب تیفوئید داشته باشم چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
بسته به این که چه مدت برای تیفوئید درمان می‌شوید، می‌توانید در عرض چند روز پس از شروع آنتی بیوتیک احساس بهتری داشته باشید. مهم است که تمام داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید، حتی اگر احساس بهتری داشته باشید. ممکن است پس از از بین رفتن علائم، هم چنان برای مدت طولانی مسری باشید. تب حصبه می‌تواند بسیار جدی باشد. اگر در اسرع وقت تحت درمان قرار بگیرید، احتمال کمتری دارد که دچار عوارض شدید شوید.
عود تیفوئید
برخی از افراد مبتلا به حصبه پس از بهبودی کامل دوباره بیمار می‌شوند. به این حالت عود می‌گویند. معمولاً حدود یک هفته پس از اتمام آنتی بیوتیک اتفاق می‌افتد، اما در موارد معدودی هفته‌ها یا ماه‌ها بعد اتفاق می‌افتد. علائم شما احتمالاً خفیف‌تر از اولین باری است که تیفوئید داشتید. در صورت بازگشت علائم فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. احتمالاً باید دوره دیگری از آنتی بیوتیک مصرف کنید.
عوارض حصبه
اگر تیفوئید درمان نشود، در معرض خطر عوارض شدید از جمله:
- خونریزی داخلی
- سوراخ شدن روده (سوراخی در روده)
- تورم یا ترکیدن کیسه صفرا
- علائم عصبی (مغزی)، از جمله گیجی، هذیان و تشنج
- تورم در اطراف مغز (مننژیت)
- برونشیت، پنومونی یا سایر مشکلات تنفسی
- التهاب استخوان (استئومیلیت)
- التهاب قلب
- نارسایی کلیه
- سقط جنین
تب حصبه چقدر طول می‌کشد؟
تب حصبه زمانی هفت تا ۱۰ روز طول می‌کشد که بلافاصله پس از شروع علائم درمان شود. اگر درمان نشود یا اگر درمان دیرتر شروع شود، می‌تواند سه هفته یا بیشتر طول بکشد. اگر عوارض یا عود بیماری دارید، بهبودی کامل ممکن است بیشتر از آن طول بکشد.
آیا تب حصبه کشنده است؟
تیفوئید در صورت عدم درمان سریع می‌تواند کشنده باشد. اما با داروهای مدرن، بیشتر افراد زنده می‌مانند و به طور کامل بهبود می‌یابند. از میلیون‌ها نفری که هر سال مبتلا به حصبه تشخیص داده می‌شوند، حدود ۱ تا ۲ درصد موارد کشنده هستند.
پس از ابتلا به حصبه چه زمانی می‌توانم به سر کار یا مدرسه برگردم؟
بسته به جایی که کار می‌کنید، ممکن است نتوانید به عقب برگردید تا زمانی که تست S. Typhi منفی باشد. حتی اگر احساس بهتری داشته باشید، باز هم می‌توانید حصبه را به افراد دیگر سرایت کنید. با کارفرما یا مدرسه خود مشورت کنید تا بدانید برای بازگشت چه کاری باید انجام دهید.
آیا پس از بهبودی هم چنان می‌توانید به تب حصبه مسری باشید؟
بله، بر خلاف بسیاری از بیماری‌های دیگر، حتی زمانی که دیگر علائمی ندارید، هم چنان می‌توانید به تیفوئید سرایت کنید. حدود ۵ درصد از افرادی که از تب حصبه بهبود یافته‌اند، یک سال بعد یا بیشتر هم چنان مسری هستند. این حامل طولانی مدت نامیده می‌شود. مهم است که بعد از این که احساس بهتری کردید مورد آزمایش قرار بگیرید تا مطمئن شوید که نمی‌توانید تیفوئید را به شخص دیگری بدهید.
چه زمانی باید به خاطر حصبه به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر موارد زیر را دارید فوراً به اورژانس مراجعه کنید:
- تب شدید
- مدفوع خونی یا مدفوع قیری
- معده درد شدید
- سرفه یا استفراغ خون
- علائم عصبی مانند گیجی یا تشنج
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
- چگونه داروهای تجویز شده را مصرف کنم؟
- برای درمان علائم خود در خانه از چه چیزی می‌توانم استفاده کنم؟
- چه زمانی باید با پزشک بیماری حصبه پیگیری کنم؟
- چگونه از شیوع تیفوئید جلوگیری کنم؟
- چگونه و چه زمانی باید بعد از بهبودی مجدداً آزمایش بدهم؟
- آیا افراد نزدیک من باید برای تیفوئید واکسن بزنند؟
سوالات متداول در خصوص بیماری تب حصبه
مری حصبه کی بود؟
مری مالون در اواخر دهه ۱۸۸۰ میلادی در نیویورک آشپز بود. او مبتلا به حصبه نبود، اما در عوض ناقلی بود که هنوز هم می‌توانست بیماری را به دیگران سرایت کند. به عنوان یک خطر برای سلامت عمومی، ایالت نیویورک مالون را قرنطینه کرد. آنها به او گفتند که دیگر نمی‌تواند آشپزی کند.
مالون نمی‌دانست چگونه می‌تواند بیماری را بدون این که بیمار باشد گسترش دهد و پس از اولین قرنطینه به کار خود به عنوان آشپز ادامه داد. او مسئول بیماری بیش از ۱۰۰ نفر به تب حصبه و مرگ حداقل پنج نفر بود. تصور می‌شود که او منبع شیوع ۳۰۰۰ مورد تیفوئید در نیویورک باشد. او برای بار دوم تا آخر عمر قرنطینه شد و از آن زمان به عنوان «مری تیفوئید» شناخته می‌شود.
کشورها چگونه از شر حصبه خلاص شدند؟
این بیماری زمانی باعث شیوع‌های مرگبار می‌شد، اما تب حصبه اکنون در بسیاری از نقاط از جمله ایالات متحده، کانادا، استرالیا و اروپای غربی غیرمعمول است. این به دلیل شیوه‌های مدرن بهداشتی است. آب تمیز برای پخت و پز و آشامیدن به طور گسترده ای در دسترس است، حتی در مناطق روستایی.
چگونه در برابر حصبه از خودم مراقبت کنم؟
هنگامی که از تب حصبه بهبود یافتید، مهم است که برای پیگیری با پزشک خود تماس بگیرید. شما باید آزمایش شوید تا مطمئن شوید که دیگر مسری نیستید. مراقب علائم عود باشید. اگر عود دارید یا هنوز مسری هستید، ممکن است نیاز به درمان اضافی با آنتی بیوتیک داشته باشید.
چه زمانی باید در مورد تب تیفوئید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر در منطقه ای زندگی می‌کنید یا اخیراً از منطقه‌ای بازدید کرده‌اید که حصبه شایع است و علائم حصبه را دارید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. اگر زود درمان شوید، به احتمال زیاد به سرعت بهبود خواهید یافت.
سخن آخر
تب حصبه ممکن است مانند طاعون گذشته به نظر برسد، اما مردم در سراسر جهان هنوز هم به شدت از آن بیمار می‌شوند. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا در حال سفر به منطقه ای هستید که حصبه شایع است، واکسن زدن بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به بیماری و گسترش بیماری است. اگر فکر می‌کنید ممکن است تیفوئید داشته باشید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. اگر از تیفوئید بهبود یافته‌اید، مانند مری نباشید: آزمایش بدهید تا مطمئن شوید که نمی‌توانید ناخودآگاه بیماری را به دیگران منتقل کنید.