کلاهک‌های دهانه که به آنها کلاه یا درپوش دهانه رحم نیز می‌گویند در واقع یک مانع فیزیکی برای جلوگیری از ورود اسپرم به دهانه رحم و رحم هستند. استفاده از کلاهک دهانه رحم نوعی پیشگیری از بارداری است. کلاه‌های دهانه رحم زمانی موثرتر هستند که همراه با اسپرم کش استفاده شوند. این ابزار پیشگیری از بارداری را می‌توانید با تایید پزشک از مراکز بهداشتی تهیه کنید و در سه اندازه مختلف وجود دارند. برای نحوه آشنایی با نحوه استفاده و معایب و مزایایی استفاده از کلاهک دهانه رحم با پینو بیبی همراه باشید.
کلاه دهانه رحم چیست؟
کلاهک دهانه رحم یک فنجان کوچک سیلیکونی یا لاستیکی است که قبل از رابطه جنسی برای کمک به جلوگیری از بارداری در واژن قرار می‌گیرد. کلاهک، دهانه رحم را می‌پوشاند تا اسپرم نتواند به تخمک برسد. ایجاد مکش به درپوش کمک می‌کند در جای خود بماند و حرکت نکند. برخی افراد کلاه دهانه رحم را به عنوان کلاه ملوانی توصیف می‌کنند که دارای یک لبه واژگون گسترده با گنبد یا کاسه‌ای در مرکز آن است و دارای بند روی گنبد است که به فرد کمک می‌کند بعد از استفاده آن را جدا کنید.
کارکرد کلاه دهانه رحم چیست؟
کلاهک‌های دهانه رحم یا درپوش‌ها نوعی روش جلوگیری از بارداری هستتند. آنها با جلوگیری از ورود اسپرم به رحم و بارور کردن تخمک عمل می‌کنند. کلاهک دهانه رحم، سرویکس یا ورودی رحم را مسدود می‌کند.
بسیاری از افراد اسپرم‌کش را به کلاهک دهانه رحم اضافه می‌کنند تا هر اسپرمی را که ممکن است در اطراف کلاهک قرار بگیرد از بین ببرد. اسپرم کش یک ماده شیمیایی است که اسپرم را بی‌حرکت می‌کند (یا می‌کشد) و برای محافظت بیشتر، یک مانع شیمیایی به مانع فیزیکی ایجاد شده توسط کلاهک اضافه می‌کند.
کلاهک دهانه رحم در اندازه‌های مختلف وجود دارد. ماما یا متخصص زنان و زایمان به شما کمک می‌کند که درپوش دهانه رحم را در جای خود قرار دهد تا اطمینان حاصل شود که در طول رابطه جنسی کلاهک در جای خود باقی می‌ماند.
کلاه دهانه رحم چقدر موثر است؟
مانند سایر روش‌های پیشگیری از بارداری، کلاه‌های دهانه رحم تنها زمانی موثر هستند که به درستی استفاده شوند. اگر دستورالعمل‌ها را دنبال نکنید یا هر بار که رابطه جنسی دارید از آن استفاده نکنید، شانس باردار شدن شما را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، کلاهک باید محکم در سراسر دهانه رحم قرار گیرد. اگر مناسب نباشد، کارایی دستگاه را کاهش می‌دهد.
همچنین در صورتی که زایمان طبیعی داشته باشید، کلاه دهانه رحم تاثیر کمتری دارد. این به این دلیل است که واژن و دهانه رحم در هنگام زایمان کشیده شده است و ممکن است کلاهک دیگر مناسب آن نباشد. کلاه دهانه رحم در افرادی که زایمان نکرده‌اند حدود ۸۶ درصد موثر است. در افرادی که زایمان کرده‌اند حدود ۷۱ درصد موثر است. کلاهک‌های دهانه رحم به اندازه سایر گزینه‌های کنترل بارداری مانند چسب‌ها، حلقه‌ها، قرص‌ها یا وسایل داخل رحمی (IUD) موثر نیستند.
انتخاب سایز مناسب کلاهک دهانه رحم
از آن جایی که فنجان‌های دهانه رحم در اندازه‌های مختلف هستند، مهم است که ماما یا متخصص زنان و زایمان کلاهک را برای شما نصب کنند. کلاهک‌های دهانه رحم در انواع کوچک، متوسط یا بزرگ هستند. تغییرات در بدن می‌تواند بر روی اندازه کلاه دهانه رحم که استفاده می‌شود، تأثیر بگذارد. برای مثال، زایمان واژینال یا سقط جنین مستلزم تعویض سایز جدید است. به یاد داشته باشید، کلاه‌های دهانه رحم تنها زمانی موثر هستند که به درستی استفاده شوند. عدم تناسب سایز ممکن است منجر به بارداری تصادفی شود.
چگونه از کلاه دهانه رحم استفاده می‌شود؟
ممکن است نیاز باشد که قرار دادن کلاهک دهانه رحم را خودتان نیز انجام دهید و تمرین کنید. از پزشک خود بخواهید که به شما کمک کند تا در اولین بار کلاه دهانه رحم را قرار دهید یا دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی محصول را مطالعه کنید. کلاهک دهانه رحم باید محکم باشد و کل دهانه رحم را بپوشاند.
قبل از هر بار استفاده، کلاهک را از نظر سوراخ‌ها یا آسیب‌های دیگری که ممکن است اجازه دهد اسپرم به صورت مخفیانه از سد عبور کند، بررسی کنید. اگر کلاه دهانه رحم آسیب دیده است، از آن استفاده نکنید. می‌توانید کلاه دهانه رحم را تا شش ساعت قبل از مقاربت قرار دهید.
نحوه قرار دادن کلاهک دهانه رحم
- دست‌های‌تان را بشویید.
- دهانه رحم را با قرار دادن انگشت خودتان در واژن پیدا کنید. دهانه رحم شبیه یک دونات است و سفتی آن مانند نوک بینی احساس می‌شود.
- اسپرم کش را روی کلاهک دهانه رحم در ناحیه گنبد مانند (یا کاسه) و در قسمت لبه صاف درپوش قرار دهید. اسپرم کش باید به شیار بین لبه و گنبد زده شود.
- در یک موقعیت راحت قرار بگیرید. اکثر اشخاص چمباتمه می‌‍زنند یا یک پا را روی صندلی یا یک بلندی قرار می‌دهند.
- لب‌های فرج خود را با یک دست جدا کنید. با دست دیگر کلاه را بردارید.
- کلاهک را فشار داده و آن را در حالی که بند آن رو به پایین است به داخل واژن خود بلغزانید.
- مطمئن شوید که کلاه دهانه رحم را بپوشاند. می‌توانید محل قرارگیری کلاهک دهانه رحم را با قرار دادن انگشت در واژن خود جهت ارزیابی موقعیت آن بررسی کنید.
میزان افزودن اسپرم کش به کلاهک چقدر باید باشد؟
اسپرم کش را به فنجان، لبه و شیار کلاهک دهانه رحم اضافه کنید. کلاهک‌های دهانه رحم، ظروف سیلیکونی کوچکی هستند که وسط آن کمی فرو رفته است. از حدود ۱⁄۴ قاشق چایخوری (۱.۲ میلی‌لیتر) اسپرم کش در فنجان استفاده کنید، سپس آن را در اطراف پخش کنید تا به لبه آن نیز برسد. سپس، ۱⁄۲ قاشق چایخوری دیگر (۲.۵ میلی‌لیتر) اسپرم کش را به شیار کوچک بین لبه و گنبد اضافه کنید.
می‌توانید از هر نوع کرم یا ژل اسپرم کشی که می‌خواهید استفاده کنید. اسپرم کش را در اکثر داروخانه‌ها می‌توان تهیه کرد. اسپرم کش یک لایه محافظ اضافی برای جلوگیری از باردار شدن اضافه می‌کند، زیرا اسپرم را قبل از این که بتواند از دهانه رحم وارد شود، از بین می‌برد.
نحوه خروج کلاهک
کلاه دهانه رحم خود را حداقل شش ساعت پس از رابطه جنسی در جای خود بگذارید. برای خروج درپوش از روی دهانه رحم:
- چمباتمه بزنید یا در یک موقعیت راحت قرار بگیرید مثلاً حالت درازکش.
- از انگشتان خود برای پیدا کردن بند کلاهک استفاده کنید.
- گنبد را فشار دهید تا مکش آن بشکند.
- درپوش را با انگشت خود که در بند قلاب کرده‌اید به سمت پایین و بیرون بکشید.
- در نهایت کلاه دهانه رحم خود را با آب گرم و صابون ملایم بشویید. بگذارید کاملاً خشک شود و سپس آن را در ظرف مخصوص خودش قرار دهید.
چه مدت کلاهک باید در دهانه رحم باشد؟
کلاه دهانه رحم را حداقل شش ساعت پس از آخرین باری که رابطه جنسی داشته‌اید، در جای خود بگذارید. کلاهک‌های دهانه رحم در کل نباید بیش از ۴۸ ساعت در جای خود باقی بماند. شما می‌توانید هر چند بار که می‌خواهید (حداکثر تا ۲ روز یا ۴۸ ساعتی که دهانه رحم قرار دارد) رابطه جنسی داشته باشید. فقط اسپرم کش بیشتری اضافه کنید! برای اضافه کردن اسپرم کش کافی است که با اپلیکاتور مقداری از اسپم کش را وارد واژن نمایید و قتی اطمینان پیدا کردید که به اندازه کافی سر اپلیکاتور داخل شده است و به کلاهک رسیده است، پیستون اپلیکاتور را فشار دهید تا اسپرم کش خارج شود و تمام سطح کلاهک را بپوشاند.
میزان ماندگاری کلاه دهانه رحم
کلاهک دهانه رحم می‌تواند تا دو سال دوام بیاورد. مهم است که بعد از هر بار استفاده درپوش دهانه رحم خود را به درستی تمیز و نگهداری کنید و آن را برای علائم ساییدگی و پارگی احتمالی بررسی کنید. چند نکته برای مراقبت از کلاهک دهانه رحم عبارت هستند از:
- آن را فقط با صابون ملایم و آب گرم بشویید.
- بگذارید در هوا خشک شود.
- از چیزی غیر از اسپرم کش در کلاهک دهانه رحم خود استفاده نکنید. از روان کننده‌هایی که در حین رابطه جنسی استفاده می‌شود، داخل کلاهک استفاده نکنید.
- کلاهک را در یک ظرف و به دور از گرما و سرمای شدید نگهداری کنید.
- با پر کردن آن با آب و جستجوی نشتی کلاه خود را از نظر سوراخ یا ترک بررسی کنید.
سایز و اندازه کلاه دهانه رحم
کلاهک دهانه رحم خود را اندازه بگیرید. استفاده از کلاه دهانه رحم با اندازه مناسب برای اطمینان از راحتی و کارایی مهم است. کلاهک دهانه رحم یک مانع فیزیکی بر روی دهانه رحم ایجاد می‌کند. که از ورود اسپرم جلوگیری می‌کند. اگر آن مانع به اندازه مناسب نباشد، کارآمد نخواهد بود.
کلاهک‌های دهانه رحم معمولاً در ۳ اندازه قطر لبه ۲۲ میلی‌متر، ۲۶ میلی‌متر و ۳۰ میلی‌متر موجود است. کوچکترین قطر کلاه (۲۲ میلی‌متر) برای خانم‌هایی در نظر گرفته شده است که هرگز بچه‌ای به دنیا نیاورده‌اند یا باردار نشده‌اند. درپوش با قطر متوسط (۲۶ میلی‌متر) برای خانم‌هایی در نظر گرفته شده است که باردار بوده‌اند (حتی برای مدت کوتاهی) اما زایمان طبیعی نداشته‌اند. بزرگترین قطر کلاهک (۳۰ میلی‌متر) برای زنانی در نظر گرفته شده است که نوزاد خود را از طریق زایمان واژینال به دنیا آورده‌اند.
نحوه انتخاب درپوش دهانه رحم با اندازه مناسب
انتخاب کلاهک دهانه رحم با اندازه مناسب برای اطمینان از کنترل موثر بارداری بسیار مهم است. کلاهک‌های دهانه رحم در اندازه‌های مختلف هستند و انتخاب اندازه صحیح بستگی به اندازه‌گیری دهانه رحم دارد. برای اندازه‌گیری دهانه رحم می‌توانید از کیت فیتینگ کلاهک دهانه رحم استفاده کنید که در اکثر داروخانه‌ها موجود است. این کیت شامل اندازه‌های مختلف کلاهک دهانه رحم و یک ابزار اندازه‌گیری است. می‌توانید با پیروی از دستورالعمل‌های ارائه شده در کیت، دهانه رحم خود را در خانه اندازه‌گیری کنید.
توجه به این نکته ضروری است که کلاهک دهانه رحم باید به خوبی روی دهانه رحم قرار گیرد، اما خیلی سفت یا ناراحت کننده نباشد. اگر هنگام استفاده از کلاهک دهانه رحم احساس ناراحتی یا درد کردید، ممکن است اندازه آن اشتباه باشد و باید با پزشک خود مشورت کنید تا اندازه مناسب خود را پیدا کنید.
آیا درج کلاهک دهانه رحم درد دارد؟
خیر، کلاهک‌های دهانه رحم نباید دردناک باشد. اگر کلاه دهانه رحم باعث درد و ناراحتی در شما می‌شود، ممکن است به اندازه متفاوت یا شکل دیگری از وسایل کنترل بارداری نیاز داشته باشید. از پزشک یا مامای خود بخواهید به شما نشان دهد که چگونه کلاه دهانه رحم خود را به درستی قرار دهید تا مطمئن شوید که از لحاظ اندازه متناسب است و علت درد و ناراحتی، سایز کلاهک نیست.
مزایای استفاده از کلاه دهانه رحم چیست؟
برخی از مزایای استفاده از کلاه دهانه رحم عبارت هستند از:
- کلاهک‌های دهانه رحم کوچک، مقرون به صرفه و قابل استفاده مجدد هستند.
- شما می‌توانید از کلاه دهانه رحم برای مقاربت جنسی مکرر در عرض ۴۸ ساعت استفاده کنید.
- اکثر مردان، وقتی بانوان کلاهک دهانه رحم را در جای خود قرار می‌دهند،آن را احساس نمی‌کنند.
- بارداری با این روش به راحتی قابل برگشت است، بنابراین می‌توانید بلافاصله پس از برداشتن کلاهک، اقدام به باردار شدن کنید.
- کلاهک‌های دهانه رحم بدون هورمون هستند.
- می‌توان آن را شش ساعت قبل از رابطه جنسی قرار داد تا روند پیش‌نوازی و رابطه جنسی را قطع نکند.
- در دوران شیردهی قابل استفاده است.
- افراد مبتلا به فشار خون بالا و دیابت می‌توانند از آن استفاده کنند.
معایب استفاده از کلاهک دهانه رحم چیست؟
کلاه‌های دهانه رحم نیاز به استفاده مداوم و مناسب در هر بار رابطه جنسی دارند. کلاهک‌های دهانه رحم ممکن است در حین رابطه جنسی از جای خود جدا شوند، به خصوص اگر به درستی نصب نشده باشند. سایر معایب عبارت هستند از:
- نیاز به نسخه پزشک دارد.
- اسپرم‌کش می‌تواند آلوده یا فاسد باشد.
- کلاهک‌های دهانه رحم ممکن است واژن را تحریک کند.
- باید به یاد داشته باشید که آن را پس از دو روز (۴۸ ساعت) خارج کنید.
- کلاهک دهانه رحم هیچ محافظتی در برابر عفونت‌های مقاربتی (STIs) و ابتلای به HIV ایجاد نمی‌کنند.
علاوه بر این، پزشک باید بعد از:
دوباره سایز مناسب کلاهک را برای شما اندازه‌گیری کند.
خطرات استفاده از کلاهک دهانه رحم چیست؟
استفاده از کلاه دهانه رحم ممکن است خطر ابتلا به برخی بیماری‌های پزشکی را افزایش دهد، از جمله:
- عفونت مثانه و مجاری ادراری
- التهاب دهانه رحم (سرویکسیت)
- سندرم شوک سمی (TSS)
برداشتن کلاهک دهانه رحم پس از ۴۸ ساعت برای کاهش خطر ابتلا به TSS مهم است. اگر در طول دوره قاعدگی خود از کلاهک دهانه رحم استفاده کنید، احتمال این که به نشانگان شوک سمی مبتلا شوید، بالا است. اگر نمی‌توانید کلاهک دهانه رحم خود را بردارید، به ماما یا متخصص مراجعه کنید تا آنها بتوانند آن را از واژن شما خارج کنند. عوارض استفاده از کلاه دهانه رحم غیر معمول است، اما باید با متخصص زنان و زایمان در مورد خطرات استفاده از آن صحبت کنید.
چه کسانی نباید از کلاه‌های دهانه رحم استفاده کنند؟
اگر سابقه شرایط پزشکی زیر را دارید، کلاهک دهانه رحم ممکن است برای شما مناسب نباشد:
- انواع خاصی از ناهنجاری‌های تست پاپ اسمیر
- التهاب دهانه رحم (سرویسیت)
- بیماری التهابی لگن (PID)
- عفونت‌های دستگاه تناسلی
- سندرم شوک سمی (TSS)
همچنین نباید از کلاه دهانه رحم استفاده کنید اگر:
- دهانه‌ی رحم نامنظمی دارید مانند دهانه رحم سپتوم دار یا سپتوم واژن یا رحم سپتاته.
- جراحی قبلی بر روی دهانه رحم یا واژن خود داشته‌اید.
- از قرار دادن انگشتان در واژن خود ناراحت هستید.
- به سیلیکون یا اسپرم کش حساسیت دارید.
- در دوره قاعدگی خود هستید.
کدامیک برای پیشگیری از بارداری بهتر است (کلاهک یا دیافراگم)؟
انتخاب شیوه و ابزار کنترل بارداری یک انتخاب شخصی است. کلاهک‌های دهانه رحم و دیافراگم‌ها هر دو روش‌های به عنوان سدی در برابر نفوذ اسپرم به رحم هستند و هدف‌شان جلوگیری از بارداری است. برای محافظت بیشتر می‌توان از اسپرم کش برای هر دو دستگاه استفاده کرد. برخی از تفاوت‌های این دو عبارت هستند از:
- قرار دادن و برداشتن دیافراگم ممکن است نسبت به کلاهک کمی آسان‌تر باشد.
- کلاهک‌های دهانه رحم کوچک‌تر از دیافراگم هستند و شکلی شبیه کلاهک ملوانی با لبه دارند. دیافراگم‌ها گنبدی یا قوسی شکل هستند و فاقد لبه هستند.
- مدت زمان استفاده از کلاهک بیشتر از دیافراگم است (مدت بیشتری می‌توان آن را روی دهانه رحم قرار داد).
متخصص زنان و زایمان و یا ماما می‌تواند به شما کمک کند بر اساس ترجیحات خود بین کلاهک دهانه رحم و دیافراگم تصمیم بگیرید.
از کجا می‌توان کلاه دهانه رحم تهیه کرد؟
کلاهک‌های دهانه رحم فقط با نسخه در دسترس هستند و می‌توان یکی از آنها را از داروخانه تهیه کنید.
چه زمانی باید به خاطر کلاهک دهانه رحم با پزشک تماس گرفت؟
اگر از کلاه دهانه رحم برای کنترل بارداری استفاده می‌کنید، نشانه و علائم زیر را تجربه می‌کنید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد لگن یا شکم
- تغییر در بو یا رنگ ترشحات واژن و یا ترشحات بدبو از واژن
- فرج متورم، خارش‌دار یا قرمز
- درد در حین رابطه جنسی
- واژن دردناک
- همچنین اگر نمی‌توانید کلاهک دهانه رحم را بردارید یا گیر کرد (این نادر است) باید با ماما یا متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
- علائم سندرم شوک سمی، مانند بثورات پوستی مانند آفتاب سوختگی، درد، تب، اسهال، استفراغ یا سرگیجه
در موارد نادر، کلاهک‌های دهانه رحم می‌توانند به TSS (سندرم شوک سمی) منتج شود. علائم TSS عبارت هستند از:
- تب یا لرز غیرقابل توضیح
- کهیر
- اسهال یا استفراغ
- علائم شبیه آنفولانزا
- سرگیجه و احساس ضعف
سخن آخر
کلاهک دهانه رحم نوعی روش پیشگیری از بارداری است که برخی افراد برای جلوگیری از بارداری از آن استفاده می‌کنند. کلاه دهانه رحم زمانی که با ژل یا کرم اسپرم کش استفاده می‌شود کارایی بهتری دارد. اگر علاقه‌مند به استفاده از درپوش دهانه رحم برای پیشگیری از بارداری هستید، با پزشک خود مشورت کنید. هنگام درج کلاه دهانه رحم باید مطمئن شوید که در سراسر دهانه رحم را پوشش داده است و محکم در سر جای خود قرار دارد. پزشک می‌تواند به شما در آموزش نحوه قرار دادن و برداشتن کلاهک دهانه رحم کمک کند. همچنین دستورالعمل‌های درج شده روی بسته‌بندی محصول را نیز مطالعه کنید و ظرف ۴۸ ساعت پس از رابطه جنسی آن را بردارید. ماندن کلاه دهانه رحم به مدت بیش از ۴۸ ساعت خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.