پارگی غشاها پیش از زایمان (PROM) زمانی است که مایع آمنیوتیک پیش از شروع زایمان نشت می‌کند. معمولاً به آن «شکستن کیسه آب یا پارگی کیسه آب» می‌گویند. اگر این اتفاق پس از هفته ۳۷ بارداری اتفاق بیفتد، پزشک نوزاد را زودتر از موعد مورد انتظار به دنیا می‌آورد. اگر زودتر اتفاق بیفتد، پزشک خطر زایمان زودرس را در مقابل خطرات عوارضی مانند عفونت می‌سنجد و بعد اقدام به زایمان زودرس یا صبر کردن برای موعد زایمان را در نظر می‌گیرد. با پینو بیبی همراه شوید تا بیشتر از علت و راهکار شکستن کیسه آب بیشتر بدانید.
پارگی زودرس غشاها چیست؟
پارگی غشاها پیش از زایمان یا PROM زمانی است که کیسه آمنیوتیک پیش از شروع زایمان می‌شکند. پزشک ممکن است آن را «پارگی غشاء پیش از زایمان» بنامد. پیش از زایمان اصطلاح جدیدتر و ترجیحی است زیرا پارگی غشاء را پیش از شروع زایمان «پارگی پیش از زایمان» بدون اشاره به نارس بودن توصیف می‌کند. به طور معمول، غشاهای کیسه آمنیوتیک که جنین را در بر گرفته‌اند، پس از شروع زایمان و یا انقباضات زایمان پاره می‌شوند.
غشاهای آمنیوتیک یک کیسه پر از مایع (که کیسه آمنیوتیک نیز نامیده می‌شود) حاوی مایع آمنیوتیک است. این غشاها در دوران بارداری جنین را احاطه می‌کند. مایع آمنیوتیک از جنین در برابر عفونت محافظت می‌کند، حرکات جنین را مهار می‌کند و به رشد عضلات و استخوان‌های جنین کمک می‌کند، از طرفی جنین را در برابر سرما و گرما و ضربات وارده به شکم مادر محفوظ نگه می‌دارد. غشاهای کیسه آمنیوتیک را گاهی اوقات «کیسه آب» نامیده می‌شوند، که اصطلاح «شکستن آب» از آنجا آمده است. هنگامی که غشاها می‌شکند (پاره می‌شوند)، مایع آمنیوتیک اطراف جنین شروع به نشت یا خروج از واژن بانوی آبستن می‌کند. این نشت آب می‌تواند مشکل ساز باشد زیرا بدون مایع آمنیوتیک، احتمال عفونت، زایمان زودرس و سایر عوارض افزایش می‌یابد. اگر بانوی بارداری فکر می‌کند پرده‌هایش پاره شده‌اند، باید فوراً با متخصص بارداری خود تماس بگیرد.
تفاوت بین PROM و PPROM چیست؟
پارگی غشاء پیش از زایمان (PROM) به عنوان پارگی غشاء پیش از شروع زایمان تعریف می‌شود. هنگامی که پارگی غشاء پیش از زایمان و پیش از هفته ۳۷ بارداری اتفاق می‌افتد، به آن PROM زودرس یا پارگی زودرس غشاها (PPROM) گفته می‌شود. به عبارتی اگر پارگی غشاهای کیسه آمنیوتیک پس از هفته ۳۷ بارداری باشد به آن پارگی غشاء پیش از زایمان PROM می‌گویند و اگر پارگی غشاها پیش از هفته ۳۷ بارداری باشد پارگی زودرس غشاها PPROM می‌گویند.
پارگی زودرس غشاها (PPROM) چیست؟
PROM زودرس (یا PPROM) زمانی است که کیسه آمنیوتیک پیش از هفته ۳۷ بارداری پاره شود. اگر بارداری کمتر از ۳۷ هفته باشد و غشای آمنیوتیک پاره شود، متخصص بارداری تصمیم خواهد گرفت که آیا زایمان ضروری است و یا می‌تواند زایمان را به تاخیر بیندازد. اجازه دادن به بارداری پس از پارگی پرده‌ها، احتمال عفونت و سایر عوارض را افزایش می‌دهد. با این حال، زایمان زودرس نیز با خطراتی همراه است. پزشک پیش از تصمیم‌گیری به دقت این خطرات را می‌سنجد.
اگر پیش از زایمان، غشاء پارگی داشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر پرده‌های کیسه جنینی خیلی زود پاره شود، جنین در معرض خطر زایمان زودرس یا عفونت است. اگر بارداری به هفته ۳۷ برسد، عوارض زایمان زودرس کمتر است. با این حال، اگر نوزاد پیش از هفته ۳۷ به دنیا بیاید، در معرض خطر بالاتری برای عوارض ناشی از تولد زودرس است. این عوارض شامل مشکلات تنفسی و مشکل گرم ماندن بدن نوزاد است. همچنین می‌تواند باعث تغییراتی در موقعیت جنین شود که می‌تواند بر روند زایمان تأثیر بگذارد. علاوه بر این، بدون محافظت از مایع آمنیوتیک و کیسه آمنیوتیک، جنین و رحم در معرض خطر عفونت هستند. عفونت‌ها می‌توانند کاملاً جدی شوند و برای مادر و جنین هر دو خطرناک باشند.
پارگی زودرس غشاها چقدر شایع است؟
PROM در ۱۰ درصد از تمام بارداری‌ها رخ می‌دهد. تا ۹۵ درصد از همه تولدها در ۲۸ ساعت پس از PROM زمانی که در ترم اتفاق می‌افتد (۳۷ هفته) رخ می‌دهد. PPROM در حدود ۳ درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد که PPROM بیشتر بر بارداری دوقلو تاثیر می‌گذارد.
شایع‌ترین علت پارگی زودرس غشاها (PPROM) و پارگی غشاها (PROM) چیست؟
PPROM و PROM می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند. اگر غشای جنینی در ترم (هفته ۳۷ بارداری) پاره شود، معمولاً به دلیل ضعیف شدن غشای آمنیوتیک در اثر فشار انقباضات رحمی است. طبیعی است که غشاها خود به خود بشکنند، اما این معمولاً پس از شروع زایمان اتفاق می‌افتد.
توجه به این نکته مهم است که فقط به دلیل این که بانوان باردار ممکن است نتوانند انقباضات را احساس کنند، بدن آن‌ها همچنان برای زایمان آماده می‌شود. این بدان معنی است که رحم بانوان آبستن ممکن است منقبض شود و دهانه رحم ممکن است نازک، از بین رفته و دچار افاسمان شوند و باز یا متسع شود در اصلاح دچار دیلاتاسیون شود، بدون این که بانوی باردار چیزی را احساس کند. این می‌تواند باعث ضعیف شدن کیسه آمنیوتیک و در نهایت پاره شدن آن شود.
PROM زودرس معمولاً به دلیل یک وضعیت پزشکی یا عارضه بارداری رخ می‌دهد، اما می‌تواند ناشی از دلایل ناشناخته باشد. برخی از شایع‌ترین علل عبارت هستند از:
- خونریزی واژن
- اختلالات مادرزادی که بر رحم تأثیر می‌گذارد (مانند سندرم اهلرز- دانلوس)
- نارسایی دهانه رحم
علائم پارگی زودرس غشاها PROM چیست؟
بارزترین علامت پارگی غشاها احساس فوران مایع از واژن است؛ با این حال، همیشه این خروج مایع موجی و با شدت نیست. برخی از افراد نشت آهسته مایع را احساس می‌کنند. شکستن کیسه آب چیزی نیست که بتوان آن را کنترل کرد. بر خلاف زمانی که فرد ادرار می‌کند، نمی‌توان آن را نگه داشت و مانع نشت آن شد.
گاهی اوقات تشخیص این که آیا مایع آمنیوتیک، ترشحات واژن (که در بارداری افزایش می‌یابد) یا ادرار است، دشوار می‌باشد. قرار دادن یک حوله کاغذی سفید روی شورت برای این که مایع روی آن بریزد، ممکن است به تشخیص کمک کند. اگر مایع زرد است یا بو دارد، احتمالاً ادرار است. اگر شفاف و بی‌بو است، باید با متخصص زنان و زایمان یا ماما تماس گرفت. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بانوی باردار احساس می‌کند که نمی‌تواند ادرار را متوقف کند.
- ترشح یا رطوبت واژن که بیش از حد طبیعی است.
- خونریزی از واژن
- فشار لگن
اگر بانوی باردار اصلاً مطمئن نیست که چه چیزی از واژن او خارج می‌شود، باید با متخصص مراقبت‌های بارداری خود تماس بگیرد.
پارگی غشاء پیش از زایمان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصص بارداری PROM را با یک معاینه اسپکولوم استریل تشخیص می‌دهد. پزشک یک اسپکولوم را در واژن بانوی باردار قرار می‌دهد. اسپکولوم به پزشک اجازه می‌دهد تا دیواره واژن را جدا کرده و دهانه رحم او را ببیند. سپس می‌توانند نمونه‌ای از مایع را برای آزمایش جمع‌آوری کنند. گاهی اوقات، در صورت مشاهده تجمع مایع آمنیوتیک در بالای واژن در طول این معاینه، پزشک می‌تواند به صورت بصری پارگی غشاها را تأیید کند. پزشک همچنین ممکن است یک سونوگرافی برای بررسی وضعیت جنین و میزان مایع آمنیوتیک داخل رحم بانوی باردار انجام دهد.
برای تشخیص پارگی غشاها PROM از چه آزمایشاتی استفاده می‌شود؟
متخصص زنان و زایمان، چندین گزینه برای بررسی و تشخیص پارگی کیسه آب پیش رو دارد. این تست‌ها عبارت هستند از:
- تست pH: این آزمایش شامل آزمایش pH نمونه مایع واژن است. PH طبیعی واژن بین ۴.۵ تا ۶.۰ است. مایع آمنیوتیک کمی قلیایی است و دارای pH بالاتری بین ۷.۱ تا ۷.۳ است. بنابراین اگر غشاها پاره شده باشند PH نمونه مایع واژن بالاتر از حد طبیعی خواهد بود.
- تست نیترازین: این آزمایش شامل ریختن یک قطره مایع به دست آمده از واژن روی نوارهای کاغذی حاوی رنگ نیترازین است. رنگ نوارها بسته به pH مایع تغییر می‌کند. اگر PH بیشتر از ۶.۰ باشد، نوارها آبی می‌شوند. نوار آبی به این معنی است که احتمال پارگی غشاها بیشتر است. با این حال، این آزمایش می‌تواند مثبت کاذب ایجاد کند. اگر خون وارد نمونه شود یا اگر عفونت وجود داشته باشد، pH مایع واژن ممکن است بالاتر از حد طبیعی باشد. مایع منی همچنین دارای pH بالاتری است، بنابراین مقاربت واژینالی اخیر می‌تواند باعث قرائت اشتباه شود.
- سرخس زدن: اگر کیسه آب شکسته شود، مایع مخلوط شده با استروژن به دلیل تبلور نمک، یک الگوی سرخس مانند در زیر میکروسکوپ ایجاد می‌کند. چند قطره مایع روی لام میکروسکوپ گذاشته می‌شود و زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود.
سایر آزمایشات برای تشخیص PROM عبارت هستند از:
- تست رنگ: تزریق رنگ به کیسه آمنیوتیک از طریق شکم؛ اگر غشاها پاره شده باشند، مایع رنگی ظرف ۳۰ دقیقه در واژن پیدا می‌شود.
- آزمایشاتی که سطوح مواد شیمیایی شناخته شده موجود در مایع آمنیوتیک را اندازه‌گیری می‌کند اما در مایع واژن وجود ندارد. این‌ها شامل پرولاکتین، آلفا فتوپروتئین، گلوکز و دیامین اکسیداز است. سطوح بالای این مواد به معنای شکستن غشاها است.
- تست‌های غیرتهاجمی جدیدتر مانند تست AmniSure ROM این آزمایش نیازی به معاینه اسپکولوم ندارد. با شناسایی بیومارکر آلفا میکروگلوبولین-۱ جفت در مایع آمنیوتیک کار می‌کند.
هنگامی که PROM تأیید شد، آزمایش‌های اضافی برای ارزیابی موارد زیر احتمالاً برای ارزیابی موارد زیر انجام می‌شود:
- وجود عفونت با آزمایش مایع آمنیوتیک
- درجه رشد ریه جنین، برای تعیین این که آیا ریه‌های نوزاد به اندازه کافی بالغ هستند که خارج از رحم عمل کنند.
- وضعیت و سلامت جنین، از جمله گوش دادن به ضربان قلب نوزاد
اگر جنین در ترم (بیش از هفته ۳۷ بارداری) هست، ممکن است بانوی باردار به طور طبیعی زایمان کند و یا پزشک ممکن است برای کمک به کاهش خطر عفونت، زایمان را القا کند. اگر پزشک تصمیم به تأخیر زایمان گرفت، باید به نظارت بر مادر و نوزادش ادامه دهد تا مطمئن شود که این تصمیم بهترین راه است. اگر ضربان قلب کودک کاهش یابد، زایمان فوری الزامی است.
درمان پارگی غشاء پیش از زایمان چیست؟
درمان بستگی به سن حاملگی (اصطلاحی برای توصیف فاصله بارداری تا وضع حمل)، سلامت جنین و شدت وضعیت دارد. به طور کلی، دو گزینه پیش رو مادر و پزشک است: تحویل (زایمان) یا مدیریت انتظاری تا زمان وضع حمل. درمان انتظاری درمانی است که زایمان را به تاخیر می‌اندازد. این شامل اقدامات احتیاطی مانند استراحت در بستر، داروها و نظارت مکرر برای عفونت یا ناراحتی جنین است.
درمان PROM پس از ۳۷ هفته
تقریباً ۹۰ درصد از افراد در صورتی که بین هفته ۳۷ تا ۴۰ بارداری باشند، در عرض ۲۴ ساعت زایمان خود به خود را تجربه خواهند کرد. پزشک ممکن است با داروها زایمان را القا کند یا اجازه دهد زایمان به خودی خود پیشرفت کند. تحویل و زایمان ظرف ۲۴ ساعت معمولاً مطمئن‌ترین گزینه است.
درمان برای PROM بین هفته ۳۴ تا ۳۷ بارداری
متخصص زنان و زایمان خطرات زایمان زودرس را با خطرات عفونت و سایر عوارض مرتبط با ادامه بارداری می‌سنجد. اگر پزشک بخواهد نوزاد را به دنیا بیاورد، ممکن است مراقبت‌های تخصصی (مانند مراقبت از NICU) را برای درمان نوزاد در هنگام تولد ترتیب دهد.
درمان PROM زودرس (کمتر از هفته ۳۴ بارداری)
عوارض نارس بودن زمانی که جنین کمتر از هفته ۳۴ بارداری را طی کرده است، زیاد است. پزشک، بانوی باردار را در بیمارستان در حالت استراحت نگه می‌دارد و سعی می‌کند بارداری را طولانی کند. آن‌ها همچنین ممکن است به بانوی آبستن داروهایی را بدهند:
- کورتیکواستروئیدها جهت کمک به رشد ریه‌های جنین
- آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت و طولانی شدن بارداری
- توکولیتیک‌ها (داروی توقف زایمان)
- سولفات منیزیم برای کمک به رشد و عملکرد مغز جنین
پزشک از نزدیک بانوی باردار و جنینش را برای علائم عفونت تحت نظر خواهد داشت. پزشک همچنین ضربان قلب و حرکت جنین را کنترل می‌کنند تا مطمئن شوند که جنین در وضعیت مناسبی است و در خطر نیست. در حالت ایده‌آل، این درمان‌ها اجازه می‌دهند بارداری تا حداقل ۳۴ هفته پیش برود. توجه به این نکته مهم است که اگر در زمان پارگی غشاها، مادر عفونت دارد و یا پس از آن دچار عفونت شده است، زایمان ضروری است.
چگونه می‌توان از PROM جلوگیری کرد؟
راهی برای جلوگیری از PROM وجود ندارد. بهترین کاری که می‌توان انجام داد، این است که مادر سیگار نکشند، بارداری سالمی داشته باشند و در تمام معاینات پیش از زایمان شرکت کند. استفاده از تنباکو یک عامل خطر برای ایجاد PROM (و همچنین سایر عوارض بارداری) است.
عوامل خطر برای PROM و PROM زودرس
اگر فرد شرایطی دارد که غشای کوریوآمنیوتیک (لایه بیرونی کیسه آمنیوتیک) را تضعیف می‌کند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای PPROM یا PROM باشد. این شامل:
- عفونت‌هایی مانند عفونت‌های مقاربتی (STIs) یا واژینوز باکتریایی
- طول کوتاه دهانه رحم
- سوابق PROM در بارداری‌های قبلی
- بارداری چند قلو (دوقلو، سه قلو یا بیشتر)
- پلی‌هیدرآمنیوس
- خونریزی واژن
- آمنیوسنتز
- سوابق قبلی زایمان زودرس
شایع‌ترین خطرات مرتبط با پارگی غشا چیست؟
بزرگترین نگرانی در مورد PROM زایمان زودرس است. زایمان زودرس زمانی است که کودک پیش از هفته سی و هفتم بارداری متولد می‌شود. عوارض ناشی از زایمان زودرس شامل مشکلات تنفسی، دمای پایین بدن و رشد ضعیف جنین است. برخی از نوزادان نارس نیز در مراحل بعدی زندگی دچار تاخیر در رشد می‌شوند. بدون محافظت از مایع آمنیوتیک، بارداری در معرض خطر سایر عوارض است، از جمله:
- عفونت‌هایی مانند کوریوآمنیونیت
- جدا شدن جفت (دکولمان)
- فشرده‌سازی بند ناف یا افتادگی بند ناف
متخصصین بارداری پیش از تصمیم‌گیری در مورد بهترین زمان زایمان، خطرات زایمان زودرس را در مقابل خطرات عفونت و سایر عوارض می‌سنجید.
چه مدت پس از پارگی غشا باید زایمان انجام شود؟
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در عرض ۲۴ ساعت پس از پارگی غشا زایمان می‌کنند، نسبت به افرادی که پس از ۲۴ ساعت زایمان می‌کنند، خطر ابتلا به عفونت کمتری دارند. این خطر با خطرات تولد نوزاد نارس مقایسه می‌شود. پزشک می‌تواند به بانوی آبستن کمک کند تا بهترین تصمیم را برای خود و کودکش بگیرد.
با پارگی پرده‌ها چه مدت می‌توان بارداری را حفظ کرد؟
این به وضعیت زائو و این که در چندمین هفته بارداری است که غشاها دچار پارگی شده‌اند، بستگی دارد. اگر شکستن آب، پیش از هفته ۳۷ بارداری شکسته شود، پزشک به بانوی آبستن کمک می‌کند تا مطمئن‌ترین انتخاب را داشته باشد. در برخی موارد، خطر عفونت و عوارض بسیار زیاد است و زایمان ضروری است.
آیا نوزاد می‌تواند از پارگی زودرس پرده‌ها جان سالم به در برد؟
خوشبختانه بله، اگر کیسه آب خیلی زود بشکند، جنین می‌تواند زنده بماند. این به عواملی مانند سن بارداری و میزان مایع آمنیوتیک باقیمانده بستگی دارد. متخصص بارداری علائم ناراحتی و عفونت جنین را بررسی می‌کند تا تعیین کند که چه زمانی باید کودک را به دنیا آورد.
سخن آخر
در دوران بارداری، یک کیسه پر از مایع به نام کیسه آمنیوتیک، جنین را احاطه کرده و از جنین محافظت می‌کند. در حالت ایده آل، کیسه آب در حین زایمان می‌شکند. با این حال، گاهی اوقات پیش از شروع زایمان و یا چند هفته پیش از شروع زایمان، این کیسه پاره می‌شود. این اتفاق همان پارگی زودرس غشاها (PPROM) یا پارگی غشاها پیش از زایمان (PROM) است. اگر این اتفاق پس از هفته ۳۷ بارداری رخ دهد، متخصص بارداری نوزاد را به دنیا می‌آورد. اگر پیش از هفته ۳۷ بارداری رخ دهد (PROM زودرس)، متخصص زنان و زایمان باید خطرات زایمان زودرس را با خطر عوارضی مانند عفونت و فشردگی بند ناف بسنجد. زود شکستن آب ممکن است برای مادر شوکه کننده باشد. بهتر است بانوی باردار سعی کند اضطراب را از خود دور کند. پزشک هر کاری که می‌تواند انجام می‌دهد تا مطمئن شود که مادر و کودکش سالم و سلامت هستند.