بدن شما در طول بارداری و زایمان تغییرات بسیاری را تجربه می‌کند. بنابراین پس از تولد نوزاد، بدن شما به زمان نیاز دارد تا بهبود پیدا کند. در حین بهبودی پس از زایمان، مهم است که یک قرار ویزیت برای مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان برای مراقبت‌های پس از زایمان تعیین کنید.
در این مقاله در مورد نکاتی صحبت خواهیم کرد که لازم است در مورد ویزیت پزشک پس از زایمان بدانید؛ از جمله این که چه زمانی باید به پزشک خود مراجعه کنید و چه انتظاراتی می‌توانید از او داشته باشید.
دوره پس از زایمان
زمان زندگی شما پس از بچه دار شدن، دوره پس از زایمان یا پس از زایمان نامیده می‌شود. دوره پس از زایمان به سه مرحله زیر تقسیم می‌شود:
- مرحله اول به بهبودی اولیه در طی شش تا دوازده ساعت اول پس از زایمان گفته می‌شود.
- مرحله دوم دو تا شش هفته طول می‌کشد. در این زمان بدن شما از نظر فیزیکی در حال بهبود است و شما در حال تطبیق و سازگار شدن با زندگی همراه نوزاد خود هستید.
- بخش سوم دوره پس از زایمان، بازگشت تدریجی بدن شما به حالت قبل از بارداری است. البته ممکن است برخی از جنبه‌های بدن شما کاملاً به حالت قبل برنگردد. این زمان بهبودی می‌تواند تا شش ماه به طول بیانجامد.
معاینه پس از زایمان چیست؟
معاینه پس از زایمان به قرار ویزیت پس از زایمان با پزشک یا ماما برای بررسی وضعیت جسمی، ذهنی و عاطفی شما پس از بچه دار شدن گفته می‌شود.
در این ویزیت، پزشک شما را معاینه می‌کند تا مطمئن شود که از نظر جسمی در حال بهبودی هستید و همچنین از شما سوالاتی در مورد نحوه مدیریت زندگی خود با یک نوزاد جدید می‌پرسد.
شما ممکن است فقط یک یا دو بار پس از زایمان، ویزیت پزشکی داشته باشید یا ممکن است پس از زایمان، بسته به موقعیت و شرایط خاص خود، دفعات بیش‌تری به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در گذشته، معاینه پس از زایمان یک ویزیت واحد بود که بین چهار تا شش هفته پس از زایمان برنامه ریزی می‌شد. با این حال، تصور در مورد مراقبت‌های پس از زایمان در سال های اخیر تغییر کرده است. پزشکان اکنون مراقبت پس از زایمان را یک فرایند مداوم و بر اساس نیازهای هر فرد در نظر می‌گیرند.
دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) در این رابطه که در سال ۲۰۱۳ منتشر شده است، حداقل چهار ویزیت پزشک پس از زایمان را به مادران توصیه می کند:
- در ۲۴ ساعت اول پس از زایمان
- در روز سوم پس از زایمان
- بین ۷ تا ۱۴ روز پس از زایمان
- بعد از گذشت شش هفته پس از زایمان
در سال ۲۰۱۸، کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) دستورالعمل‌های خود را به روز کرد تا این روند در حال انجام را منعکس کند.
پس از مراقبت های اولیه زمان زایمان، اولین تماس یا ویزیت پزشک لازم است در عرض سه هفته پس از زایمان انجام شود. شما باید در طول سه ماه اول پس از زایمان با پزشک زنان خود در تماس باشید و یک معاینه جامع و کامل نیز باید حداکثر تا دوازده هفته پس از زایمان انجام شود.
چرا پس از زایمان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
شما بعد از بچه دار شدن، تغییرات فیزیکی و عاطفی را در خود تجربه خواهید کرد. ملاقات با پزشک در دوران پس از زایمان می‌تواند به جلوگیری از بروز عوارض پس از زایمان کمک کند. اگر پس از زایمان بخشی در سلامتی شما دچار مشکل شده باشد، پزشک می‌تواند آن را در جلسه ویزیت تشخیص دهد و قبل از این که مشکلی برای شما ایجاد شود، آن را سریعاً درمان کند.
این ملاقات همچنین زمانی است که می‌توانید با پزشک خود در مورد مسائل حساس صحبت کنید و سوالاتی که ممکن است در مورد خونریزی، میل جنسی، کنترل بارداری، افسردگی پس از زایمان و موارد دیگر داشته باشید را با او مطرح کنید و پاسخ بگیرید.
همه زنان باردار باید مراقبت‌های پزشکی پس از زایمان را دریافت کنند؛ حتی اگر بارداری با از دست دادن ناراحت کننده نوزاد به پایان برسد. به هر صورت، مراقبت و حمایت‌های فیزیکی و عاطفی در زمان‌های بسیار سخت حتی اهمیت بیش‌تری هم پیدا می‌کنند.
آیا می توانم نوزادم را به معاینات پس از زایمان بیاورم؟
بله، معمولاً به شما اجازه داده می‌شود و می‌توانید نوزاد جدید خود را به قرار ویزیت و معاینات پس از زایمان خود بیاورید. اگرچه حتماً باید از قبل از پزشک خود بپرسید که آیا این کار مشکلی دارد یا خیر. سعی کنید قرار ملاقات با پزشک را زمانی تنظیم کنید که نوزاد شما بیش از حد خسته یا گرسنه نباشد. البته همه ما می‌دانیم که برنامه ریزی با وجود یک نوزاد بسیار سخت است.
اگر نوزاد خود را به جلسه ویزیت پزشک می‌آورید، کیف پوشک نوزاد خود را با وسایل ضروری اساسی پر کنید: پوشک و دستمال مرطوب، اگر با شیشه شیر به نوزاد خود شیر می‌دهید، یک یا دو شیشه شیر، هر گونه مکمل و وسایل شیردهی که استفاده می‌کنید، یک عدد پیش‌بند پارچه‌ای، یک دست لباس اضافی برای نوزاد، یک میان وعده و آب برای خودتان و هرگونه وسیله دیگری که فکر می‌کنید به آن نیاز پیدا خواهید کرد.
اگر تصمیم دارید که نوزاد را در هنگام ویزیت پزشک به همراه داشته باشید، نیاز است از قبل ترتیبی دهید که فردی دیگر مراقب نوزاد کوچک شما باشد تا زمانی که باید توسط پزشک معاینه شوید، چالش نداشته باشید.
در جلسه ویزیت پزشک چه اتفاقی می‌افتد؟
شما باید در عرض سه هفته پس از زایمان به پزشک مراجعه کنید یا با پزشک خود تلفنی صحبت کنید. اگر سزارین کرده‌اید، عوارض پس از زایمان را تجربه می‌کنید یا سایر اختلالات در سلامتی مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا دارید، بهتر است زودتر به پزشک خود مراجعه کنید و در زمان بهبودی پس از زایمان بیش‌تر با پزشک خود در تماس باشید.
در اولین معاینه خود، مدت زمانی را صرف صحبت با پزشک خود خواهید کرد. پزشک همچنین ممکن است فشار خون شما یا هر گونه نگرانی دیگر را بررسی کند. همانطور که روند مراقبت پس از زایمان شما ادامه دارد، تیم مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به روش‌های مختلف با شما در تماس باشد. می‌توانید به مطب پزشک بروید، یک پزشک به خانه شما مراجعه کند یا تلفنی یا از طریق پیامک با پزشک خود صحبت کنید.
به مرور که معاینه پس از زایمان به پایان خود نزدیک می‌شود، لازم است قبل از رفتن به مرحله معاینات روتین، یک معاینه کامل سلامت و تندرستی بر روی شما انجام شود. معاینه جامع شما می‌تواند تا چهار هفته پس از زایمان انجام شود؛ اما بسته به وضعیت شما، حداکثر تا ۱۲ هفته پس از زایمان حتماً باید صورت بگیرد. در این ویزیت، سلامت جسمی، اجتماعی و روانی شما به طور کامل معاینه خواهد شد.
در طول این قرار ملاقات، پزشک شما یک معاینه فیزیکی کامل را بر روی شما انجام خواهد داد. پزشک شما ممکن است موارد زیر را انجام دهد:
- وزن شما را بررسی کند.
- فشار خون شما را بگیرد.
- پرینه (محدوده میان اندام تناسلی و مقعد) شما را بررسی کند تا ببیند که آیا در حال بهبودی است یا خیر.
- در صورت وجود، اپیزیوتومی (برش جراحی در ناحیه پرینه)، پارگی یا زخم سزارین را بررسی کند.
- بررسی کند که آیا رحم شما همانطور که انتظار می‌رود در حال کوچک شدن است یا خیر.
- سینه‌های شما را معاینه کند و در مورد شیردهی با شما صحبت کند.
- در مورد مسائل بهداشتی و هرگونه مشکلات سلامتی که دارید با شما گفتگو کند.
- در مورد افسردگی و افسردگی پس از زایمان با شما صحبت کند.
- در صورتی که شما سوالی در مورد بارداری و زایمان خود داشته باشید، به سوالات شما پاسخ دهد.
همچنین ممکن است در صورت نیاز، چکاپ عمومی زنان شما توسط پزشک انجام شود. این چکاپ می‌تواند شامل آزمایش پاپ اسمیر، آزمایش خون برای بررسی کم خونی یا قند خون بالا و آزمایش ادرار در صورت داشتن مشکلات ادراری یا علائم عفونت ادراری باشد.
پزشک همچنین در مورد موارد زیر با شما صحبت خواهد کرد:
- چگونه بدن شما پس از زایمان بهبود می‌یابد.
- احساسات شما و احساسی که نسبت به مادر شدن دارید
- خلق و خوی شما
- هر گونه اضطراب یا افسردگی که ممکن است احساس کنید
- حمایت اجتماعی از شما
- وضعیت خواب شما
- تغذیه و عادات غذایی شما
- مراقبت از نوزاد شما چگونه پیش می‌رود
- نحوه تغذیه نوزاد با شیشه یا شیردهی
- آیا در نظر دارید فرزندان بیش‌تری داشته باشید؟
- هر گونه نگرانی در مورد رابطه جنسی
- کنترل بارداری
- مدیریت هرگونه بیماری مانند فشار خون بالا، دیابت یا سایر بیماری‌ها
- مراجعه به سایر پزشکان برای هر مشکلی که ممکن است داشته باشید
- ادامه دادن مراقبت از سلامتی خود از طریق معاینات معمول
سوالات خود را از پزشک بپرسید
مطمئناً سؤالاتی خواهید داشت؛ به خصوص اگر اولین نوزاد خود را به دنیا آورده باشید. اما از آنجایی که بارداری و تولد هر کودک می‌تواند بسیار متفاوت باشد، برای مادران با تجربه نیز ممکن است سوالاتی پیش بیاید.
به محض مطرح شدن سوالات در ذهن خود، آن‌ها را یادداشت کنید تا بتوانید یادداشت خود را در جلسه معاینه خود با پزشک بیاورید. اگر سوالات خود را یادداشت نکنید، ممکن است وقتی در مطب نشستید، همه چیزهایی را که قصد داشتید از پزشک خود بپرسید را به خاطر نیاورید. همچنین به یاد داشته باشید که هیچ سوال احمقانه‌ای وجود ندارد. شما نباید از پرسیدن چیزی از پزشک خود احساس ناراحتی یا خجالت کنید. پاسخ به سوالات شما یکی از دلایلی است که پزشکان وجود دارند و شک نکنید که پزشک می‌خواهد به شما کمک کند. برخی از مواردی که ممکن است بخواهید در مورد آن‌ها سوال بپرسید شامل موارد زیر می‌باشند:
- زایمان شما
- روند بهبود پس از زایمان
- جلوگیری از مشکلات در حال حاضر و آینده
- کنترل بارداری
- ارتباط جنسی
- تامپون
- ورزش
- شیر دادن به نوزاد
- مشکلات سینه مانند درد سینه یا وجود توده در آن
- مراقبت از نوزاد خود
- بازگشت به کار
چه علائمی را با پزشک مطرح کنیم؟
علائم آزاردهنده دوران بارداری ممکن است سرانجام ناپدید شوند؛ اما دوره پس از زایمان مجموعه‌ای از ناراحتی‌های خاص خود را دارد. اغلب اوقات، علائم پس از زایمان شایع و مورد انتظار است. با این حال، گاهی اوقات آن‌ها می توانند نشانه‌ای از یک عارضه نیز باشند. بنابراین شما باید تمام علائم خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
پزشک می‌تواند به شما اطمینان دهد که بدانید چه چیزی طبیعی است و به شما کمک می‌کند تسکین پیدا کنید، اما همچنین علائم نگران کننده شما را بررسی می‌کند. شما باید با پزشک خود درباره موارد زیر صحبت کنید:
- مقدار و رنگ هر خونریزی که تجربه می‌کنید
- سردرد
- درد
- هموروئید
- یبوست
- نشت ادرار
- تعریق
- خستگی
- این که چه احساسی دارید
- در صورتی که غمگین هستید یا استرس زیادی دارید
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
اگر نگرانی‌های فوری دارید، لازم نیست منتظر قرار معاینه برنامه ریزی شده پس از زایمان خود با پزشک باشید تا با پزشک خود صحبت کنید یا به مطب او مراجعه کنید. اگر موارد زیر شامل حال شما می‌شود، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید:
- تب بیش از ۳۸ درجه سانتی گراد
- خونریزی که شدیدتر می‌شود
- درد شدید
- تورم در بدن، به خصوص دست‌ها یا صورت
- تهوع و استفراغ
- سردردی که از بین نمی‌رود یا بدتر می‌شود
- خونریزی یا ترشحات بدبو از واژن
- مشکل در مراقبت از خود و نوزاد شما
- احساس افسردگی
- درد، سوزش ادرار یا تکرر ادرار
عدم معاینه پس از زایمان
همه زنان مراقبت‌های پس از زایمان را دریافت نمی‌کنند. تا ۴۰ درصد از زنان پس از زایمان معاینات خود را با پزشک پیگیری نمی‌کنند. دلایل زیادی برای این موضوع وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- عدم اطلاع از معاینات پس از زایمان
- عدم اطلاع از این که با چه شخصی باید تماس گرفته شود
- مشغله بیش از حد
- کارهای دیگر برای انجام دادن
- تصور این که معاینات پس از زایمان لازم نیست
- نداشتن مشکل
- نبود فردی که در غیاب مادر مواظب نوزاد باشد
- تصور این که معاینات پس از زایمان لازم نیست؛ چون مادر قبلاً بارها معاینه شده
- نگرانی در مورد هزینه ویزیت
- بیمه هزینه آن را پوشش نمی‌دهد
با این که مواردی وجود دارد که می‌تواند رسیدن به مطب پزشک را دشوار یا ناخوشایند کند، باید تمام تلاش خود را برای مراجعه به پزشک انجام دهید. اگر مجبور هستید نوزاد خود را با خود بیاورید، می‌توانید این کار را بکنید. اگر در مورد هزینه یا بیمه خود نگران هستید، با کارکنان بیمارستان یا پزشک خود در این رابطه صحبت کنید.
نادیده گرفتن مراقبت‌های پس از زایمان می‌تواند عواقب ناخواسته بسیاری داشته باشد:
- ممکن است متوجه نشوید که عفونت یا عارضه پس از زایمان دارید.
- ممکن است به خوبی بهبود پیدا نکنید.
- ممکن است به سرعت دوباره باردار شوید.
- ممکن است افسردگی پس از زایمان تشخیص داده نشده داشته باشید.