بوی نامطبوع واژن و راه‌های مقابله با آن
گشادی واژن و بوی بد واژن دو معضل بزرگ بانوان در سنین مختلف است. بوی بد ترشحات بدن می‌تواند بر زندگی روزمره فرد تأثیر منفی داشته باشد؛ علاوه بر این بوی نامطبوع واژن می‌تواند نشانه یک بیماری باشد. بررسی علل بوی بد واژن بسیار مهم است هر چند که در اکثر مواقع علل متصاعد شدن بوی بد از ناحیه واژن چندان مهم و جدی نیست. بوی بد واژن به طور معمول به خودی خوی برطرف می‌شود و نیاز به درمان‌های کیلنیکی ندارد اما در برخی موارد که علت بوی بد واژن مبتلا شدن فرد به عفونت‌های قارچی و باکتریایی است که نیاز به مراجعه به پزشک و مصرف دارو است. در این مقاله به بررسی علل ایجاد بوی بد واژن خواهیم پرداخت و راه‌های مقابله با آن را ارائه خواهیم نمود. با تیم پینو بیبی همراه باشید.
علت بوی بد واژن چیست؟ و راهکارهای درمان آن
واژن یکی از اندام‌های مهم و حساس دستگاه تناسلی بانوان است. واژن در واقع یک کانال کششی و عضلانی است که در روابط جنسی، بارداری و قاعدگی بانوان وظایف مهمی ایفا می‌کند. دو عارضه شایع در مورد واژن که ممکن است تمامی بانوان به آن مبتلا شوند عبارتند از: گشادی واژن و بوی نامطبوع واژن. قبلاً در مقاله‌ای تحت عنوان «گشاد شدن واژن: علت و درمان آن» به تفصیل در مورد این عارضه صحبت کردیم. در این مقاله نیز قصد داریم تا در خصوص بوی بد و نامطبوع واژن با شما همراهان همیشگی پینو بیبی نکاتی را در میان بگذاریم.
بوی بد واژن یک معضل بزرگ برای بانوان است. بوی نامطبوع علاوه بر این که برای خود فرد آزاردهنده است ممکن است شریک جنسی او را نیز آزرده خاطر سازد. عوامل متعددی بر بوی بد واژن تأثیرگذار هستند در واقع بوی بد واژن ناشی از ترشحات ناحیه واژن است که در دوره‌های مختلف، ممکن است بوی متفاوتی داشته باشد. بوی واژن در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی با هم متفاوت است؛ حتی ممکن است بوی این ترشحات در روزهای ابتدایی و انتهایی قاعدگی با هم فرق داشته باشد. لازم به ذکر است که همیشه ترشحات واژن بودار نیستند و گاهی بوی خاصی از ترشحات واژن متصاعد نمی‌شود. بیشتر اوقات بوی بد واژن نگران‌کننده نیست و به مرور زمان برطرف می‌شود اما گاهی نیز نشانه یک مشکل اساسی در بدن است و نیازمند پیگیری و درمان است.
علل بوی بد واژن
همانطور که گفته شد عوامل بسیاری در ایجاد بوی واژن دخیل هستند اما شایع‌ترین این عوامل عبارتند از:
- عدم رعایت نکات بهداشتی به خصوص در دوران قاعدگی و یا بعد از داشتن رابطه جنسی: عدم شست‌وشوی به موقع و کافی ناحیه تناسلی
- وجود عفونت‌های باکتریایی و یا عفونت‌های قارچی
- کوتاه نکردن و اصلاح نکردن موهای زائد ناحیه تناسلی
- تعریق زیاد به خصوص در فصول گرم سال
- پوشیدن لباس‌های بسیار تنگ و چسبان
- استفاده از لباس‌های زیر پلاستیکی و الیاف مصنوعی که موجب افزایش تعریق و نگهداشت بو می‌شوند.
- وجود لابیاهای (چین‌های پوستی اطراف واژن) بلند که موجب تجمع ادرار، ترشحات یا عرق در این نواحی می‌شوند.
- تغذیه نامناسب به ویژه مصرف مواد سرخ‌کردنی و فست‌فودها
- چرخه قاعدگی: بوی واژن در مراحل مختلف سیکل پریودی قابل تغییر است.
- تامپونی که برای مدت طولانی در واژن باقی مانده باشد
- بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری موجب افزایش ترشحات واژن می‌شوند و ممکن است موجب ایجاد بوی بد واژن شوند.
- بیماری‌های مقاربتی (STD) که با عفونت‌های مقاربتی (STI) همراه هستند. مانند عفونت‌های ناشی از بیماری‌های مانند سوزاک، کلامیدیا و …
- فیستول رکتوواژینال: جزو علل نادر ایجاد بوی بد واژن است. این عارضه در واقع اتصال غیرعادی بین بخش انتهایی روده بزرگ به واژن است که می‌تواند منشا بوی بد واژن باشد.
- سرطان دهانه رحم با واژن: در موارد بسیار نادر، بوی نامطبوع و غیرطبیعی واژن ممکن است در اثر ابتلای فرد به سرطان دهانه رحم یا واژن باشد. در چنین شرایطی ترشحات واژن زیاد شده و ممکن است بوی بدی داشته باشد.
سه مورد اخیر جزو عوامل و علل نادر بوی بد واژن هستند و احتمال این که بوی واژن به این بیماری‌ها مربوط باشد کم است اما به هر روی با احتمال کم قابل بررسی هستند.
علائم بوی بد واژن
بوی بد واژن ممکن است توسط خود فرد یا اطرافیان او قابل استشمام باشد و گاهی حتی ممکن است موجب شرمندگی و شرمساری فرد شود. در برخی موارد که بوی واژن بسیار تند و زننده است ممکن است فرد را از رفتن به بیرون از منزل و انجام فعالیت‌های اجتماعی باز دارد. اما معمولاً بوی واژن موقتی است و به خودی خود بعد از مدتی از بین می‌رود. واژن محل زندگی میلیون‌ها باکتری است و این که ترشحات واژن بوی از خود متصاعد کنند کاملاً طبیعی است و اصلاً جای نگرانی ندارد. بنابراین نباید نسبت به آن حساس شد. اما اگر بوی نامطبوع واژن برای مدت طولانی باقی بماند و با علائم دیگری همچون خارش، سوزش و لکه‌بینی همراه باشد، لازم است تا با پزشک متخصص زنان در این مورد مشورت شود.
درمان بوی بد واژن
برای پیدا کردن بهترین روش درمان نیاز است تا ابتدا علت بروز آن را کشف نماییم و سپس با از بین بردن عامل به وجود آورنده، مشکل را برطرف کنیم. در ادامه روش‌های درمانی با توجه به علل مختلف به وجود آورنده بوی بد واژن را با هم بررسی خواهیم نمود.
تغییر سبک زندگی
یکی از اولین گام‌های موثر در از بین بردن بوی بد واژن، تغییر سبک زندگی است. بیشتر بانوان در طول روز تحرک کافی ندارند. تحرک کافی باعث می‌شود بسیاری از سموم بدن، از طریق تعریق دفع شود و دفع سموم باعث می‌شود تا ترشحات واژن درصد کمتری باکتری و سموم مختلف داشته باشند در نتیجه بوی کمتری از خود متصاعد می‌کنند.
همچنین نوشیدن کافی آب نیز به دفع سریع‌تر و آسان‌تر سموم بدن کمک خواهد کرد و متاسفانه اکثر بانوان نسبت به این امر مهم و اهمیت آن بر سلامتی خود غافل هستند.
مصرف دخانیات و مواد مخدر نیز بر بوی بد و تند ترشحات بدن موثر است، پس برای حفظ سلامتی خود و از بین رفتن بوی زننده ترشحات بدن لازم است تا مصرف دخانیات را ترک کنید و یا استعمال این گونه مواد را به حداقل برسانید.
متاسفانه اکثر افراد در مورد مشکلات ناحیه تناسلی سکوت می‌کنند و خجالت و شرم باعث می‌شود که از مراجعه به پزشک متخصص و در میان گذاشتن مشکل خود سرباز بزنند و لذا ممکن است یک مشکل ساده که با یک درمان کوتاه مدت به راحتی مداوا می‌شد در اثر بی‌توجهی به یک مشکل حاد بدل شود. امروزه در کشورهای پیشرفته در مدارس و محیط‌های آموزشی در خصوص مسائل جنسی و بهداشت ناحیه تناسلی نکات آموزشی لازم به دختران جوان ارائه می‌شود تا در صورت بروز هر مشکلی فوراً آن را با متخصص مربوطه در میان بگذارند و از وخیم‌تر شدن اوضاع جلوگیری کنند. لازم است در کشور ما نیز در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.
به نوعی تغییر سبک زندگی همه مواردی که در ادامه توضیح داده خواهد شد را در خود جای داده است که به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت.
اصلاح رژیم غذایی
همانطور که اشاره شد یکی از علل اصلی ایجاد بوی بد واژن مصرف غذاهای سرخ‌کردنی و فست‌فودها است. این مواد غذایی دارای مقادیر زیادی مواد نگهدارنده مانند یپوکلریت‌ها، نیترات و نیتریت، سولفیت‌ها و فسفات‌ها هستند که علاوه بر این که به شدت برای سلامت دستگاه گوارش و سایر اندام‌های بدن مضر هستند می‌توانند بر بوی بدن ترشحات بدن نیز نقش موثری داشته باشند. مصرف بیش از حد غذاهای نیمه آماده، فست‌فودها، استفاده از روغن‌های نباتی جامد، عدم نوشیدن آب کافی، مصرف بیش از تنقلات شور و شیرین و … همه این‌ها می‌تواند بر بوی ادرار، عرق و ترشحات دستگاه تناسلی اثرات نامطلوبی داشته باشد. قطعاً خود شما هم متوجه شده‌اید که روزهایی که سبزیجات تازه و آب بیشتری میل می‌کنید، بوی نامطبوع ترشحات بدن‌تان تا حد زیادی کاهش می‌یابد. بنابراین لازم است تا مصرف مواد غذایی مضر را تا حد ممکن کاهش دهید و به مصرف مواد غذایی مفید و سالم روی آورید.
چک‌آپ مرتب و منظم دستگاه تناسلی
یکی از موارد مهمی که لازم است تا بانوان همواره به آن توجه داشته باشند چکاپ دستگاه تناسلی است. همانطور که اشاره شد ممکن است برخی افراد از مراجعه به پزشک شرم داشته باشند اما سهل‌انگاری در مراجعه به متخصص و درمان بیماری‌ها می‌تواند عوارض بسیار وخیمی برای بانوان داشته باشد. اگر جزو افراد در معرض خطر بیماری‌های وخیم دستگاه تناسلی هستید، چکاپ منظم دستگاه تناسلی از اهمیت زیادی برخوردار است. گروه‌های پرخطر از این منظر به افرادی گفته می‌شود که بیش از دیگران احتمال ابتلا به بیماری‌های دستگاه تناسلی را دارند مانند افرادی که شریک جنسی متعدد دارند، افرادی که در بین خویشاوندان نزدیک آن‌ها سابقه سرطان دهانه رحم، سرطان تخمدان، سرطان رحم و حتی سرطان سینه وجود دارد، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا داروهایی مصرف می‌کنند که سیستم ایمنی آن‌ها را ضعیف می‌کند و افرادی که سابقه عفونت‌های مکرر ناحیه تناسلی را دارند. این افراد بیش از سایرین باید نسبت به معاینات دوره‌ای و مراجعه به پزشک حساس باشند. با مراجعه روتین و منظم، پزشک می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را در همان ابتدای بروز و پیش از حاد شدن معالجه کند و از عوارض ناخوشایند این بیماری‌ها، که یکی از آن‌ها می‌تواند بوی بد واژن باشد، جلوگیری کند.
استفاده از لباس‌های مناسب
برخی بانوان برای مدت‌های طولانی لباس‌های تنگ می‌پوشند، پوشیدن لباس‌های تنگ باعث می‌شود جریان خون در بدن به کندی انجام شود و در نتیجه اکسیژن‌رسانی و دفع مواد زائد به سختی صورت گیرد. این امر موجب افزایش سموم در بدن و باعث نامطبوع شدن بوی ترشحات بدن می‌شود. همچنین پوشیدن لباس‌های پلاستیکی و الیاف مصنوعی تعرق بدن را با مشکل مواجه می‌کند. قطرات عرق لابه‌لای تار و پود این الیاف باقی می‌ماند و ترکیب ترشحات واژن با عرق بدن باعث ایجاد یک بوی نامطبوع خواهد شد. بهتر است به جای استفاده از لباس‌های با الیاف پلاستیکی از لباس‌های نخی استفاده شود. به خصوص بهتر است لباس‌های زیر و البسه‌ای که با پوست بدن در تماس هستند از الیاف طبیعی مانند کتان و پنبه باشند. توصیه می‌شود تا هر روز لباس زیر خود را تعویض کنید و اگر ترشحات ناحیه تناسلی شما زیاد است هر چند ساعت یکبار این کار را تکرار کنید.
رعایت بهداشت دستگاه تناسلی
عدم رعایت بهداشت و نظافت فردی یکی از علل دیگر ایجاد بوی بد واژن است. برخی افراد ممکن است ساعت‌ها جلوی آینه مشغول آرایش کردن باشند اما از تعویض به موقع لباس زیر خود غافل شوند. بیشتر افراد توجه خود را به آنچه دیده می‌شود و در معرض دید است معطوف می‌کنند این در حالی است که ممکن است بوی بد ترشحات بدن آن‌ها اطرافیان‌شان را آزار دهد. زدودن موهای زائد ناحیه تناسلی می‌تواند یکی از روش‌های موثر بر کاهش بوی ترشحات واژن باشد. اگر موهای ناحیه تناسلی بلند باشد ممکن است ترشحات لابه‌لای موهای این ناحیه باقی بماند و باعث ایجاد بوی نامطبوعی شود. شستن ناحیه تناسلی و خشک کردن به وسیله یک حوله تمیز می‌تواند در از بین بردن بوی بد واژن تا حدود زیادی موثر باشد. فراموش نکنید که برای خشک ناحیه تناسلی خود از دستمال کاغذی استفاده نکنید. در دوران پریودی و هر دوره‌ای که ترشحات واژن زیاد است از یک پد بهداشتی مناسب استفاده کنید و از استعمال دستمال کاغذی و پدهای بهداشتی نامرغوب که رطوبت را در خود نگه می‌دارند و باعث افزایش بوی بد واژن خواهند شد، اجتناب کنید. لازم نیست برای شست‌وشوی ناحیه تناسلی از مواد شیمیایی یا ضدعفونی کننده استفاده کنید، شست‌وشوی مرتب با آب و خشک کردن این ناحیه برای حفظ نظافت آن کافی نیست. برخی افراد در تمیز کردن ناحیه تناسلی خود افراط می‌کنند و مرتب از مواد شیمیایی موجود در بازار برای تمیز کردن ناحیه تناسلی خود استفاده می‌کنند. مصرف مکرر این گونه مواد بهداشتی می‌تواند تعادل PH درون واژن و رحم را برهم بزند و عاملی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌های مضر باشد. PH واژن به طور معمول اسیدی است زمانی که محیط اسیدی باشد، قارچ‌ها، باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا قادر به رشد و تکثیر نیستند. استفاده از مواد بهداشتی ممکن است اسیدی بودن واژن را کاهش دهد و محیط واژن را قلیایی کند در نتیجه واژن محلی برای رشد انواع میکروب‌ها خواهد شد که رشد و نمو آن‌ها بوی بد واژن را به همراه خواهد داشت. از طرفی ممکن است این مواد آرایشی و بهداشتی محیط واژن را اسیدی‌تر کنند. شاید به نظرتان این موضوع خوب باشد و باعث شود هر چه باکتری و میکروب بیماری‌زا در واژن وجود دارد از بین برود اما این مسئله اصلاً مورد تأیید پزشکان نیست. در واژن و رحم میلیون‌ها میکروارگانیزم وجود دارند که برای بدن مفید هستند استفاده از این مواد شیمیایی موجب نابودی و تخریب آن‌ها نیز خواهد شد و ممکن است بر ترکیبات مواد موجود در ترشحات واژن تأثیر داشته باشند و خود عاملی برای ایجاد بوی بد واژن باشند.
به هنگام برقراری رابطه جنسی از محصولات بهداشتی معطر مانند لوبریکانت معطر استفاده نکنید و پیش از رابطه واژن خود را به محصولات بهداشتی معطر آغشته نکنید، این محصولات خود می‌توانند PHواژن را برهم بزنند و عاملی برای ایجاد بوی نامطبوع واژن باشند.
بعد از برقراری رابطه جنسی، مثانه خود را تخلیه کنید و ناحیه تناسلی خود را با آب بشویید و آن را با یک حوله تمیز و نرم خشک کنید. معمولاً بعد از برقراری رابطه جنسی، بوی ترشحات ناحیه تناسلی بسیار تند و شدید می‌شود، ادرار کردن باعث می‌شود بوی نامطبوع ترشحات ناحیه تناسلی کمتر شود.
درمان بیماری‌های عفونی
عدم رسیدگی و درمان برخی بیماری‌های ممکن است به مزمن شدن بیماری منجر شود و همانطور که می‌دانید درمان بیماری‌های مزمن، نیازمند صرف زمان و هزینه بیشتری است. اگر رژیم غذایی مناسبی دارید، به اندازه کافی در طول روز آب میل می‌کنید، نظافت شخصی را رعایت می‌کنید اما باز هم ترشحات واژن شما بوی بدی دارد، لازم است تا از حیث ابتلا به بیماری‌های عفونی با پزشک خود مشورت کنید. اگر دچار عفونت واژن هستید پزشک با تجویز داروهای مناسب این مشکل را برطرف خواهد کرد و در نتیجه بوی بد واژن نیز به زودی برطرف خواهد شد. در نظر داشته باشید که گاهی مصرف برخی داروها ممکن ست بر بوی بد ترشحات بدن شما تأثیر داشته باشد بنابراین در بررسی علل بوی بد ترشحات واژن، لیستی از داروهایی را که مصرف می‌کنید در اختیار پزشک متخصص قرار دهید تا اگر بوی بد واژن در اثر مصرف داروهاست پزشک شما را از علت آن آگاه کند. قطعاً در چنین شرایطی تنها راه علاج این است که تحمل کنید تا دوره مصرف دارو به پایان برسد و یا با مراجعه به پزشک متخصص از وی بخواهید داروی جایگزینی را به شما معرفی کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بوی بد واژن معمولاً بعد از مدتی خود به خود از بین می‌رود و عموماً نشانه بروز بیماری حادی نیست اما اگر سبک زندگی شما سبک زندگی سالم و نرمالی است به این مفهوم که بهداشت فردی را رعایت می‌کنید، رژیم غذایی متعادلی دارید، به اندازه کافی آب می‌نوشید، لباس زیر مناسب می‌پوشید و لباس زیر خود را هر رو عوض می‌کنید، موهای زائد ناحیه تناسلی را اصلاح می‌کنید و بعد از هر بار اجابت مزاج، ناحیه تناسلی خود را با یک حوله تمیز خشک می‌کنید و داروی خاصی مصرف نمی‌کنید لازم است تا برای بررسی علت بوی بد واژن با یک متخصص زنان مشورت کنید. به خصوص اگر بوی بد واژن با خارش و سوزش ناحیه تناسلی همراه باشد مراجعه به پزشک ضروری است. در چنین شرایطی احتمال ابتلا به عفونت‌های دستگاه تناسلی زیاد است. اگر حجم ترشحات در دوره خاصی به طور ناگهانی افزایش یابد و یا بوی ترشحات ناگهان زیاد و آزاردهنده شود نیاز است تا پزشک متخصص موضوع را با انجام معاینات مختلف مورد بررسی قرار دهد. در برخی موارد ممکن است پزشک آزمایش خون و یا سونوگرافی تجویز کند در هر صورت انجام معاینات تکمیلی باید در اسرع وقت صورت بگیرد تا علت اصلی متصاعد شدن بوی نامطبوع از واژن مشخص شود.