بارداری پر از شگفتی‌ها و عجایب است. مادران جنین خود را در رحم احساس می‌کنند، اما هیچ راهی ندارند که بدانند بچه‌های کوچک‌شان در رحم در چه حالی هستند. حتی با وجود فناوری‌هایی که امروزه در دسترس ما هستند، دانستن همه کارهایی که جنین در رحم انجام می‌دهد آسان نیست. ما فقط اطلاعات اندکی درباره نحوه تغذیه آن‌ها و نحوه دفع مواد زائد داریم. آنچه مسلم است نوزادان فعال هستند زیرا مادران می‌توانند لگد زدن، چرخش و حتی سکسکه آن‌ها را احساس کنند.اما خواب چطور؟ آیا نوزادان زمانی که در رحم هستند می‌خوابند؟ ساعات خواب جنین در رحم چقدر است؟ آیا جنین چرخه خواب و بیداری منظمی دارند؟ چگونه می‌توان فهمید که جنین در رحم خوابیده است؟ پینو بیبی در این مقاله قصد دارد به این موضوع بپردازد که آیا نوزادان در رحم می‌خوابند یا خیر و به این کنجکاوی مادران باردار پاسخ دهد. پس با پینو بیبی همراه باشید.
خیلی قبل از این که کوچولوی شما حضور خود را در دنیا اعلام کند، شما شروع به تعامل با او می‌کنید. ممکن است متوجه لگدهای کوچک، حرکات و سایر فعالیت‌های او شوید. جنین وقتی در حال راه رفتن هستید ساکت است، اما وقتی برای استراحت دراز می‌کشید، او فعال است. طبیعی است که تعجب کنید که چرا نوزادان گاهی اوقات در رحم فعال هستند، اما دیگر زمان‌ها نه. شاید بپرسید وقتی جنین به مادر لگد نمی‌زند چه می‌کند؟ آیا نوزادان در رحم می‌خوابند؟ آیا آن‌ها خواب می‌بینند؟ چه مدت در رحم می‌خوابند؟
آیا جنین در رحم مادر می‌خوابد؟
پاسخ مثبت است، جنین در رحم می‌خوابد. در واقع او زیاد می‌خوابد. تا زمانی که به حدود ۳۸ هفتگی برسید، کودک شما ۹۵ درصد از اوقات را در خواب به سر می‌برد و در این زمان است که مغز کودک با سرعت مافوق صوت در حال رشد است. این فرایند منجر به تولید حدود ۱۰۰ میلیارد نورون در مغز کودک شما در هنگام تولد می‌شود.
الگوهای خواب جنین چگونه شکل می‌گیرد؟
حتی با پیشرفت‌های تکنولوژیکی، اندازه‌گیری فعالیت مستقیم مغز نوزادی که هنوز در رحم است غیرممکن است. در عوض، محققان می‌توانند با مشاهده حرکات چشم نوزادان، عادات خواب نوزادان را کشف کنند.
همانطور که سیستم عصبی کودک رشد و توسعه می‌یابد، یک چرخه خواب و بیداری شروع به ظهور می‌کند. در حدود ماه هفتم بارداری (هفته ۲۳ تا ۲۸ بارداری)، دانشمندان می‌توانند اولین حرکات سریع چشم نوزاد را مشاهده کنند.
مغز در حال رشد کودک هر ۲۰ تا ۴۰ دقیقه بین خواب REM و غیر REM به عقب و جلو حرکت می‌کند. در طول خواب REM، امواج مغزی جنین فعالیت زیادی نشان می‌دهد، شبیه به حالتی که مغز بیدار است. در طول خواب غیر REM، فعالیت مغز آن‌ها دوره‌های استراحت را نشان می‌دهد. این چرخه‌های خواب و بیداری نشان دهنده ایجاد اولین الگوهای خواب کودک بالغ است. پیشنهاد می‌کنیم مقاله الگوی خواب نوزادان را نیز مطالعه کنید تا وقتی کودک‌تان به دنیا آمد، بتوانید با الگو خواب او، برنامه زندگی‌تان را نیز تنظیم کنید و دچار آشفتگی نشوید.
نتایج تحقیقات علمی در مورد خوابیدن جنین در رحم
هنگام تحقیق در مورد رفتارهای خواب جنین، محققان از روش‌های مختلفی استفاده کرده‌اند تا اطمینان حاصل کنند که می‌توانند پاسخ هر سوالی را در این رابطه ارائه دهند که «آیا جنین در رحم مادر می‌خوابد؟»
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۸ میلادی انجام شد، از ضبط الکتروکاردیوگرافی جنین استفاده شد تا محققان بتوانند عادات خواب نوزادان در رحم و بیرون از رحم (پس از تولد) را مقایسه کنند. در این پژوهش همان نوزادانی که الگوی خواب آن‌ها در دوران جنینی و در داخل رحم مورد ارزیابی قرار گرفته بودند برای بررسی و کشف الگوی خواب بیرون از رحم نیز مورد بررسی قرار گرفتند تا بتوانند رفتار آن‌ها را به درستی مقایسه کنند.
طی این پژوهش علمی محققان دریافتند که الگوهای خواب نوزادان در حالی که هنوز در رحم هستند ایجاد می‌شود. آن دسته از نوزادانی که در رحم بیشتر می‌خوابند، پس از تولد الگوهای خواب بهتری داشتند. به خاطر داشته باشید که در حالی که جنین شما ممکن است در دوران بارداری زیاد بخوابد، به عنوان یک نوزاد تازه متولد شده، حتی کسانی که بهترین عادات خواب را دارند باید هر چند ساعت یک بار برای تغذیه از خواب بیدار شوند. در حالی که وقتی جنین در رحم است، چنین مشکلی ندارد زیرا او مواد مغذی خود را مستقیماً از طریق بند ناف دریافت می‌کرده است.
در مطالعه دیگری که در سال ۲۰۰۹ میلادی انجام شد، محققان در پی یافتن اطلاعات بیشتری در مورد الگوهای خواب انسان در مراحل اولیه بودند. انجام این کار در انسان دشوار است، بنابراین آن‌ها سعی کردند با مطالعه بر روی جنین گوسفند در مورد الگوهای خواب اطلاعات بیشتری کسب کنند. گوسفند متولد نشده الگوهای مغزی را نشان داد که به چرخه‌های نابالغ خواب اشاره داشت. با این حال، در سال ۲۰۰۹ میلادی، محققان جنین‌های گوسفند را مورد مطالعه قرار دادند تا بفهمند که چه زمانی اولین الگوهای خواب شروع می‌شود. محققان دریافتند که جنین گوسفند فعالیت مغزی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده چرخه‌های خواب بسیار زودرس و نابالغ است که بعداً به الگوهای بالغ‌تری تبدیل شد.
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ میلادی انجام شد، ضربان قلب جنین ردیابی شد و نتایج نشان داد که نوزادان متولد نشده الگوهای بیداری و خواب منظمی دارند. خواب دیدن و استراحت دو چیز متفاوت هستند که اغلب با شنیدن یا دیدن کلمه خواب به آن فکر می‌کنیم، اما این همه چیزی نیست که نوزادان در رحم به آن نیاز دارند. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ میلادی انجام شد، مشخص شد که نوزادان نیز خواب REM را تجربه می‌کنند. خواب REM به آن‌ها اجازه می‌دهد تا محیط خود را پردازش کنند. همچنین فعالیت و رشد مغز را تحریک می‌کند.
مطالعات به این نتیجه رسیدند که چهار مرحله خواب وجود دارد که جنین شما آن را تجربه خواهد کرد. مرحله اول و دوم شامل خواب سبک است، در حالی که مرحله سوم و چهارم شامل بهبودی و خواب عمیق است.
آیا می‌دانستید که جنین اکثر مواقع خواب است؟
کوچولوی شما حدود ۹۵ درصد اوقات در رحم می‌خوابد. دانشمندان هنوز نمی‌دانند که آیا این چرخه‌های خواب به آرامی در طول زمان ایجاد می‌شوند یا خیلی سریع و یکدفعه یک روز ظاهر می‌شوند. بسیاری از مادران باردار اغلب در مورد مدت زمانی که نوزاد در رحم مادر می‌خوابد، دچار تس و اضطراب می‌شوند. نوزادان در رحم فقط حدود دو تا سه ساعت در روز بیدار هستند و این فقط در سه ماهه سوم است. این بدان معناست که کودک واقعاً در طول روز یا شب بیدار نیست. در بیشتر مواقع، جنین در واقع عمیقاً به خواب می‌رود. چیزی که جنین به طور متناوب تجربه می‌کند خواب غیر REM و خواب REM است. با این حال، بسیاری از مادران خوشحال خواهند شد که در طول این چند ساعت بیداری، جنین همچنان می‌تواند صدای مادر را بشنود و یاد می‌گیرد که صدای مادر را از سایرین تشخیص دهد.
چرا نوزادان باید در رحم بخوابند؟
نوزادان باید در رحم بخوابند زیرا در طول خواب عمیق REM است که اتصالات عصبی آن‌ها به سرعت در حال توسعه است. با شکل‌گیری و تقویت این ارتباطات عصبی، نواحی مختلف مغز کودک فعال می‌شوند. او طی این روند رشد توانایی شنیدن، حرکت، ترکیب اطلاعات و پاسخ به صداهای خاص که هنگام خواب ایجاد می‌شود را کسب می‌کند.
خواب به مغز جنین اجازه رشد و توسعه یابد و به جنین اجازه می‌دهد تجربیات خود را پردازش کند. همچنین به رشد توانایی حافظه جنین کمک می‌کند.
هر عملکرد بدن جنین شما (از توانایی شنیدن، دیدن، درک و پردازش صداها و احساسات) نتیجه رشد مغز یا مسیرهای عصبی شکل‌گیری و اتصال آن‌هاست و بیشتر این جادو زمانی اتفاق می‌افتد که کودک شما خواب است.
آیا نوزادان در رحم، خواب می‌بینند؟
اکنون که می‌دانیم جنین در گرمای شکم مادر می‌خوابد، طبیعی است که سوال کنیم، آیا نوزادان در رحم خواب هم می‌بینند و اگر خواب ببینند، چه زمانی شروع می‌شود؟
همه نشانه‌ها به این موضوع اشاره می‌کنند، که احتمالاً جنین در رحم خواب می‌بیند. البته پژوهشگران به طور قطع نمی‌دانند که آیا نوزادان در رحم مادر خواب می‌بینند، اما می‌دانند که الگوهای خواب آن‌ها شامل خواب REM نیز هست، REM یعنی زمانی که ما خواب می‌بینیم، بنابراین احتمال دارد که جنین هم در رحم خواب ببیند.
چهار مرحله خواب در رحم چیست؟
خواب جنین در رحم در سه ماهه اول: جنین در هفته یازدهم شروع به خمیازه کشیدن می‌کند، اگر چه هنوز به هیچ حالت خواب واقعی نرسیده است، سلول‌های مغزی که باعث به خواب رفتن انسان‌ها می‌شوند، هنوز در جنین تشکیل نشده‌اند، اما به زودی این اتفاق خواهد افتاد. قبل از این فرایندها، جنین در رحم در حالت خواب دائمی خواهد بود. سلول‌های مغزی که باعث خواب واقعی می‌شوند شروع به رشد می‌کنند. اکنون زمانی است که می‌توانید بگویید که جنین شما همانطور که ما می‌خوابیم، می‌خوابد. به دلیل سلول‌های مغزی که هنوز در حال شکل‌گیری هستند، نوزادان اغلب قبل از بیدار شدن مغزشان در حالت خواب دائمی هستند.
خواب جنین در رحم در سه ماهه دوم: در این زمان، سلول‌های مغزی که باعث به خواب رفتن جنین می‌شوند تشکیل شده‌اند و جنین شروع به بیدار شدن و خوابیدن در چرخه‌های مختلف می‌کند. مغز جنین بیدار خواهد شد. این بدان معناست که نوزادان به مرحله خواب REM نیز می‌رسند. برخی از نوزادان در ۲۴ هفتگی بیدار می‌شوند، برخی دیگر در ۳۰ هفتگی. چرخه خواب و بیداری جنین در رحم در هفته‌های ۲۶ و ۲۸ بارداری یا هر آغاز خواهد شد. اکنون جنین شما می‌تواند چند لحظه بیداری را تجربه کند.
خواب جنین در رحم در سه ماهه سوم: در هفت ماهگی، چشمان جنین شما به سرعت شروع به حرکت می‌کند، انگار که خواب می‌بیند. این اولین نشانه حرکت چشم جنین به محققین می‌گوید که مغز جنین بین خواب REM و غیر REM به عقب و جلو می‌رود و چرخه‌های خواب مانند بزرگسالان در او ایجاد می‌شود. در هفت ماهگی، نوزادان بیشتر اوقات به خواب ادامه می‌دهند. تقریباً هر نیم ساعت یکبار مغز جنین بین خواب غیر REM و REM فعال حرکت می‌کند. هنگامی که جنین از خواب بیدار می‌شود، حرکت او را احساس خواهید کرد و او در این هنگام لگد زدن و کشش را انجام می‌دهد. مغز او به احتمال زیاد شروع به پردازش چیزهایی می‌کند که در زمان بیداری یاد گرفته است. نوزاد چند هفته قبل از تولد به ۹ ساعت خواب REM می‌پردازد. یک هفته قبل از تولد، خواب REM به مدت دوازده ساعت ادامه دارد. در طول سه ماه آخر در رحم، اتصالات عصبی جنین زمانی که در خواب REM قرار دارد با سرعت شهاب سنگی رشد می‌کند به طوری که یک هفته قبل از تولد، خواب REM او از ۹ ساعت به ۱۲ ساعت در روز افزایش می‌یابد.
آیا جنین‌ها در طول شب بیشتر از روز بیدار می‌مانند؟
این عجیب نیست که زنان باردار احساس کنند که نوزادشان در شب بسیار فعال‌تر است. هنگامی که جنین احساس می‌کند که شما در تمام روز در حال حرکت هستید و سپس در شب، این حرکت کمتر شده یا به طور کامل متوقف می‌شود، جنین ممکن است تعجب کند که چه خبر است. حرکات شما اغلب آن‌ها را در طول روز به خواب می‌برد، بنابراین جنین این فقدان حرکت مادر را در طی شب به شدت احساس می‌کند. هنگامی که جنین از عدم حرکت مادر متعجب می‌شود، ممکن است خیلی بیشتر به اطراف حرکت کنند. یادتان باشد که رفتار همه جنین‌ها یکسان نخواهد بود. رفتار جنین در رحم ممکن است در هر جنینی با جنین دیگر متفاوت باشد.
همچنین ممکن است مادران احساس کنند که جنین‌شان در شب بسیار فعال‌تر است، زیرا مادر طی شب از حرکت باز ایستاده و اکنون می‌تواند حرکت جنین را بسیار بهتر از قبل احساس کند. فعالیت روزانه مادر ممکن است حواس او را از درک این موضوع که کودک در طول روز نیز حرکت می‌کند، منحرف کند.
راه‌های خواباندن جنین در رحم
در حالی که نوزادان بیشتر در رحم خواب هستند، چند لحظه بیداری دارند. وقتی این اتفاق می‌افتد، چه چیزی باعث می‌شود نوزاد دوباره بخوابد؟ اگر در مورد چیستی آن کنجکاو هستید، در اینجا چند فکت وجود دارد که می‌تواند کودک را دوباره بخواباند:
- حرکات مادر: در حالی که در طول روز در اطراف حرکت می‌کنید، این حرکت باعث می‌شود جنین در رحم بخوابد. زمانی که نوزاد در رحم مادر است احساس راحتی و گرما می‌کند. کمی تکان دادن ملایم راهی عالی برای خواباندن نوزاد حتی خارج از رحم است. دلیل آن می‌تواند مربوط به بهره‌گیری جنین از حرکتی باشد که در دوران بارداری تجربه کرده است.
- نویز سفید: تنها صدایی که جنین واقعاً می‌تواند در داخل رحم بشنود، ترکیبی از هجوم خون و مایع آمنیوتیک و ضربان قلب است. این صدای طبیعی بدن مادر برای جنین مانند نویز سفید است. این نویز سفید برای جنین شما بسیار آرامش بخش است و باعث می‌شود که نوزاد بخواب برود.
- ارتعاشات و صداهای نرم: نویز سفید و همچنین صدای خفه و نرم مادر، ارتعاشاتی را به رحم می‌فرستد. این کار کودک را آرام می‌کند و جنین را به خواب می‌برد.
- غذایی که مصرف می‌کنید: آن چه می‌خورید تفاوت زیادی در میزان خواب جنین شما ایجاد می‌کند. اگر شکر و کافئین مصرف می‌کنید، احتمالاً کودک شما زیاد نمی‌خوابد. اما هنگامی که شما یک رژیم غذایی متعادل مصرف می‌کنید، کودک شما می‌تواند آرام شود و مانند حالت عادی بخوابد.
سوالات متداول
- آیا الگوهای خواب در رحم نشان دهنده چگونگی خواب نوزاد پس از تولد است؟
جواب مثبت است. بله، محققان ارتباطی بین نحوه خواب نوزادان در اواخر بارداری و الگوهای چرت زدن آن‌ها پس از تولد یافته‌اند، اگر چه شاید آن طور که شما انتظار دارید نباشد. یک مطالعه در سال ۲۰۰۸ میلادی نشان داد که هر چه نوزاد بیشتر در رحم بخوابد، پس از تولد کمتر می‌خوابد. این در واقع به این معنی است که کودک الگوی خواب بالغ‌تری قبل از تولد دارد هر چند که نوزادان برای خوردن غذا هر چند ساعت یک بار باید بیدار شوند. در حالی که جنین در شکم (رحم) مادر چرت می‌زند، می‌توانید با دانستن این که ساعات خواب او به رشد مغز و بدنش کمک می‌کند استراحت کنید و او را برای زمانی که به این دنیا می‌آید و شما را ملاقات می‌کند آماده می‌کند.
- اگر جنین حرکتی نکرد آیا باید نگران باشم یا این که در خواب است؟
ممکن است که عدم احساس حرکت جنین توسط شما صرفاً به دلیل انجام حرکات ریز جنین باشد و شاید هم جنین در مرحله خواب باشد. اما شمارش حرکات جنین و شروع هفته شمارش حرکات جنین تقریباً در هفته ۲۷ یا ۲۸ بارداری هست و پزشک متخصص شما آن را به شما یادآوری می‌کند و نحوه شمارش آن را نیز آموزش می‌دهد. مقاله زمان و نحوه شمارش حرکات جنین به شما در این رابطه اطلاعات کافی را می‌دهد. در آن مقاله ذکر شد که چه موقع با پزشک در مورد عدم احساس حرکت جنین تماس حاصل بفرمایید.