آزمایش هورمون آنتی مولرین برای بررسی چیست؟
آزمایش AMH (تست آنتی مولرین) سطح هورمون ضد مولرین را اندازه‌گیری می‌کند که با تعداد تخمک افراد مطابقت دارد. پزشک همچنین ممکن است از آزمایش AMH برای کمک به تشخیص توده تخمدان استفاده کند. اگر چه این آزمایش به تعداد تخمک مرتبط است، اما باروری فرد را پیش‌بینی نمی‌کند. آزمایش AMH یک آزمایش خون ساده است. پزشک در مورد نتایج آن و هر قدم بعدی با فرد بحث خواهد کرد. در این مقاله پینو بیبی به بررسی آزمایش هورمون ضد مولرین می‌پردازد از اهمیت این آزمایش گرفته و این که نتایج حاصل در این آزمایش چه کمکی به تشخیص و یا درمان می‌کند.
نام‌های دیگر این هورمون عبارت هستند از: هورمون ضد مولر، هورمون آنتی مولر (AMH)، هورمون بازدارنده مولر (MIH)، عامل بازدارنده مولر (MIF)، ماده بازدارنده مولر (MIS).
توسعه سیستم تولید مثل در زنان و مردان
تشکیل رحم در زنان در مراحل اولیه رشد جنین شروع می‌شود و از مجاری جفتی به نام مجرای پارامسونفریک یا مولر ایجاد می‌شود. در جنین‌های جنس مونث، مجاری مولرین رشد می‌کند و برای ایجاد اندام‌های دستگاه تناسلی زنان (رحم، لوله‌های فالوپ و بخشی از واژن) ترکیب می‌شوند. در مرحله آخر، سپتوم مرکزی مجاری مولر جذب می‌شود و در نتیجه حفره رحم را بالا می‌برد. اگر دو مجرای مولر با هم ادغام نشوند ممکن است دیواره‌ای بین واژن (واژن سپتوم دار) یا رحم (ناهنجاری‌های شکلی رحم) تشکیل شود.
در پستانداران نر، هورمون ضد مولر از توسعه مجاری مولر به داخل رحم و سایر ساختارهای مولر جلوگیری می‌کند. البته اثر آن یک طرفه است، یعنی هر بیضه رشد مولر را فقط در سمت خود سرکوب می‌کند. در انسان، این عمل در هشت هفته اول بارداری انجام می‌شود. اگر هیچ هورمونی از غدد جنسی تولید نشود، مجاری مولر به طور خودکار توسعه می‌یابد، در حالی که مجاری ولفیان، که مسئول قسمت‌های تولید مثلی در مردان هستند، به طور خودکار از بین می‌رود. مقدار هورمون آنتی مولر AMH که در خون قابل اندازه‌گیری است بر اساس سن و جنس متفاوت است. AMH از طریق تعامل با گیرنده‌های خاص روی سطوح سلول‌های بافت‌های هدف (گیرنده‌های هورمون ضد مولر) عمل می‌کند مانند مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی (آپوپتوز) مجرای مولرین جنین.
تست هورمون آنتی مولرین (AMH) چیست؟
در سنجش هورمون ضد مولر؛ میزان هورمون ضد مولرین (AMH) را در خون فرد اندازه‌گیری می‌شود. هم مردان (افرادی که در بدو تولد به آن‌ها مرد اختصاص داده شده است) و هم زنان (افرادی که در بدو تولد به آن‌ها زن اختصاص داده شده) هورمون ضد مولرین تولید می‌کنند، اما پزشک اغلب از این آزمایش در زنان استفاده می‌کند و عمدتاً برای ارائه تصویری فوری از سلامت باروری زنان است.
در مردان، هورمون ضد مولر توسط بیضه‌ها ساخته می‌شود که غدد سازنده اسپرم و هورمون‌های مردانه هستند. در زنان، تخمدان‌ها هورمون ضد مولر را می‌سازند. تخمدان‌ها غده‌هایی هستند که در آن تخمک‌ها تشکیل می‌شود و هورمون‌های زنانه در آن‌ها ساخته می‌شود.
AMH در مردان و زنان نقش‌های متفاوتی دارد و سطوح طبیعی هورمون ضد مولرین(AMH) با جنس و سن افراد متفاوت است. اندازه‌گیری سطح هورمون آنتی مولر می‌تواند اطلاعاتی در مورد انواع شرایط سلامت باروری ارائه دهد.
در زنان سالم در سنین باروری، سطوح بالاتر هورمون آنتی مولر (AMH) به این معنی است که تخمدان‌ها منبع بیشتری از تخمک دارند. با افزایش سن، تعداد تخمک‌ها کاهش می‌یابد که باعث کاهش سطح AMH می‌شود. در دوران یائسگی، هیچ تخمکی باقی نمی‌ماند و سطح AMH به صفر می‌رسد.
هومون آنتی مولرین در جنین
در نوزادان متولد نشده، هورمون آنتی مولر به تشکیل اندام‌های تناسلی مرد و زن کمک می‌کند. جنسیت نوزادان متولد نشده توسط کروموزوم‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برند تعیین می‌شود. نوزادان پسر دارای کروموزوم XY و نوزادان دختر دارای کروموزوم XX هستند. اما رشد اندام‌های تناسلی و جنسیتی آن‌ها تحت تأثیر هورمون‌ها از جمله هورمون آنتی مولر (AMH) است.
در هفته‌های اولیه بارداری، نوزادان پسر و دختر دارای مجموعه‌ای از مجراها (لوله‌ها) به نام مجرای مولر هستند. به طور معمول، نوزادان پسر سطوح بالایی از AMH را در بافت بیضه خود تولید می‌کنند. هورمون ضد مولر مجاری مولر را کوچک می‌کند و به رشد اندام‌های مردانه کمک می‌کند. سطح AMH در کودکان پسر تا زمان بلوغ بالا باقی می‌ماند و سپس شروع به کاهش می‌کند.
نوزادان دختر متولد نشده دارای سطوح بسیار پایین هورمون ضد مولر هستند. این به مجاری مولر اجازه می‌دهد تا به رحم، لوله‌های فالوپ و قسمت بالایی لوله به واژن تبدیل شوند. میزان هورمون آنتی‌مولر در کودکان دختر کم می‌ماند. در دوران بلوغ، فولیکول‌های داخل تخمدان‌ها شروع به ساخت هورمون ضد مولر بیشتری می‌کنند. فولیکول‌ها کیسه‌های کوچکی در تخمدان‌ها هستند که تخمک‌های نابالغ را نگه می‌دارند.
هورمون آنتی مولرین (AMH) چیست؟
AMH نقش کلیدی در رشد اندام‌های جنسی کودک در دوران بارداری دارد. سطح AMH در نوزادان پسر بالاتر است، زیرا این امر مانع از رشد اندام‌های تناسلی زنانه می‌شود. نوزادان دختر برای رشد خود فقط به مقدار کمیAMH نیاز دارند.
در زنان، سلول‌های داخل فولیکول‌های تخمدان، AMH تولید می‌کنند. فولیکول‌ها کیسه‌های ریز پر از مایع در تخمدان هستند که تخمک‌ها را در خود جای داده و آزاد می‌کنند.
سطوح AMH با تعداد تخمک‌ها و یا ذخیره تخمدان مطابقت دارد:
- سطوح بالاتر AMH به معنای تخمک بیشتر و ذخیره تخمدان بالاتر است.
- سطوح پایین AMH به معنای تخمک کمتر و ذخیره تخمدان کمتر است.
سنجش هورمون ضد مولرین به چه منظوری انجام می‌شود؟
آزمایشات AMH عمدتاً همراه با آزمایشات دیگر برای تصمیم‌گیری در مورد درمان ناباروری زنان (ناتوانی در باردار شدن) استفاده می‌شود. اگر بانویی در حال انجام درمان ناباروری است، آزمایش هورمون آنتی مولر می‌تواند:
- نشان دهد که چه تعداد تخمک در تخمدان‌ها باقی مانده است که به آن «ذخایر تخمدان» گفته می‌شود. طبیعی است که ذخیره تخمدان با افزایش سن افراد کاهش یابد. آزمایش AMH می‌تواند اندازه ذخیره تخمدان فرد را تعیین کند، اما نمی‌تواند در مورد سلامت تخمک‌ها اطلاعاتی به فرد یا پزشک معالج بدهد و یا پیش‌بینی کند که آیا فرد می‌تواند باردار شود یا خیر؟!
- نتایج این تست پیش‌بینی می‌کند که چقدر بدن فرد متقاضی به داروی باروری پاسخ می‌دهد. به طور معمول، تخمدان‌های هر فرد هر ماه یک تخمک را برای لقاح آماده می‌کنند. اگر فرد از لقاح آزمایشگاهی(IVF) برای بچه‌دار شدن استفاده می‌کند، پزشک داروهای باروری را تجویز می‌کند تا تخمدان‌های فرد همزمان تعداد زیادی تخمک را آماده کنند. تخمک‌ها جمع‌آوری می‌شوند و با اسپرم مخلوط می‌شوند تا جنین‌هایی خارج از بدن بانوی متقاضی ایجاد شود. سپس جنین‌های آماده، منجمد می‌شوند و یا برای شروع بارداری در رحم قرار می‌گیرند.
- آزمایش سطح هورمون آنتی‌مولرین (AMH) به پزشک کمک می‌کند تا بداند برای دریافت بهترین پاسخ ممکن است به چه دوزی از داروی باروری نیاز داشته باشد.
دلایل انجام تست هورمون ضد مولر در زنان
در زنان، آزمایش AMH ممکن است برای موارد زیر نیز مورد استفاده قرار گیرد:
- مشکلات باروری دارند ممکن است به آزمایش AMH نیاز داشته باشید تا:
- دریابید که آیا تخمک برای سن بانو طبیعی است یا خیر.
- برنامه‌ریزی برای درمان لقاح آزمایشگاهی (IVF) سطوح بالاتر AMH به این معنی است که احتمالاً به داروهای باروری پاسخ می‌دهید و ممکن است فقط به دوز کمی نیاز داشته باشید. سطوح پایین AMH ممکن است به معنای نیاز به دوزهای بالاتر برای پاسخ باشد.
- علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) از جمله:
- قاعدگی نامنظم یا اصلاً پریود نیست (آمنوره)
- آکنه
- موهای بیش از حد روی صورت، سینه، شکم یا ران‌ها
- ریزش مو در سر (طاسی با الگوی مردانه)
- افزایش وزن
- لکه‌های تیره پوست
- برای انواع خاصی از سرطان تخمدان تحت درمان هستند. آزمایش AMH می‌تواند نشان دهد که آیا درمان موثر است یا خیر. پس از درمان، آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا سرطان بازگشته است یا خیر.
- آیا بانو در حال نزدیک شدن به یائسگی هست یا روند یائسگی شروع شده است. با نزدیک شدن به یائسگی میزان تخمک کاهش می‌یابد و سطح هورمون آنتی مولرین کاهش می‌یابد. سطوح AMH را می‌توان برای بررسی یائسگی زودرس (قبل از ۴۰ سالگی) و پیش یائسگی (قبل از ۴۵ سالگی) استفاده کرد. اما آزمایش AMH نمی‌تواند زمان یائسگی را پیش‌بینی کند. میانگین سن یائسگی ۵۲ سال است.
دلایل انجام تست هورمون ضد مولر در نوزادان
برای نوزادان و کودکان، آزمایش هورمون آنتی مولر AMH ممکن است استفاده شود:
- برای بررسی بیضه‌های سالم در نوزاد یا کودک پسر که ممکن است بیضه‌های نزول نکرده داشته باشد. این وضعیتی است که در آن بیضه‌ها نمی‌توانند از شکم، جایی که قبل از تولد رشد می‌کنند، به محل مناسب خود در کیسه بیضه حرکت کنند. بیضه‌های سالم در نوزاد پسر AMH تولید می‌کنند. بنابراین، سطح نرمال AMH به این معنی است که کودک دارای بیضه‌های سالم و در حال کار است، اما آن‌ها به داخل کیسه بیضه نیفتاده‌اند. کم بودن AMH نشانه شرایط دیگری است که نیاز به آزمایش بیشتری دارند.
- برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نوزادی که با اندام تناسلی متولد می‌شود که به وضوح مرد یا زن نیست. به این وضعیت «تناسلی غیر معمول» می‌گویند. در گذشته به آن «تناسلی مبهم» یا «اینترسکس» می‌گفتند. انواع مختلفی از اندام تناسلی آتیپیک وجود دارد که علل مختلفی دارند. به عنوان مثال، مشکلات مربوط به AMH و سایر هورمون‌ها در یک نوزاد پسر می‌تواند منجر به رشد اندام‌های تناسلی داخلی زنان و اندام‌های تناسلی خارجی شود که ظاهری معمولی ندارند.
- آزمایش AMH می‌تواند نشان دهد که آیا نوزاد بافت بیضه در حال کار دارد یا خیر. این اطلاعات می‌تواند به تشخیص علت مشکل کمک کند. این آزمایش معمولاً با سایر آزمایش‌ها از جمله آزمایش کروموزوم، سایر آزمایش‌های هورمونی و اسکن اولتراسوند برای بررسی اندام‌های جنسی و غدد انجام می‌شود. نوزاد یا کودک مذکری که بیضه در کیسه بیضه ندارد، ممکن است به آزمایش AMH نیاز داشته باشد تا دریابید که آیا بیضه‌های سالمی در داخل بدن وجود دارد یا خیر.
- نوزادی با اندام تناسلی که به وضوح مذکر یا مؤنث نیستند، ممکن است به آزمایش AMH همراه با سایر آزمایش‌ها برای کمک به تشخیص علت اختلال و تأیید جنسیت نیاز داشته باشد.
در طول آزمایش AMH چه اتفاقی می‌افتد؟
یک متخصص با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی فرد، نمونه خون می‌گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می‌شود ممکن است فرد کمی احساس سوزش کند. این روند معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
چه زمانی پزشک آزمایش هورمون آنتی مولرین را انجام می‌دهند؟
پزشک ممکن است آزمایش AMH را برای تعیین این که آیا توده تخمدانی یک تومور سلول گرانولوزا است انجام دهد. سطوح AMH همچنین ممکن است برای بررسی موارد زیر مورد ارزیابی قرار گیرد:
- آیا درمان موثرخواهد بود.
- آیا تومور برگشته است.
نتایج سنجش هورمون ضدمولر چه حقایقی را در مورد بانوان بیان می‌کند؟
آزمایش AMH تعداد تخمک‌های باقیمانده را به فرد می‌گوید و این که آیا تخمدان‌های خانم ممکن است خیلی سریع پیر شوند یا خیر. تست هورمون آنتی مولر ممکن است نشان دهد که پنجره کوتاه‌تری (دوره تخمک‌گذاری یا لوتئال) برای باردار شدن دارند.
آزمایش AMH همچنین ممکن است نشان دهد که چقدر به داروهای باروری تزریقی برای تحریک تخمدان‌ها جهت بالغ شدن چندین تخمک در آمادگی برای لقاح آزمایشگاهی (IVF) پاسخ می‌دهند.
نتایج سنجش هورمون ضدمولر چه حقایقی را در مورد بانوان بیان نمی‌کند؟
در حالی که تست AMH به تعداد تخمک مرتبط است، باروری فرد (با یا بدون درمان) یا زمانی که یائسه می‌شود را پیش بینی نمی‌کند.
همچنین، باید به خاطر داشت که حتی اگر سطح هورمون ضد مولرین در محدوده معمولی باشد، عوامل دیگری ممکن است بر توانایی فرد برای باردار شدن تأثیر بگذارد، مانند:
- سن، شرایط پزشکی، سیگار کشیدن و غیره
- تعداد و تحرک اسپرم.
- عدم تخمک‌گذاری منظم، انسداد لوله‌های فالوپ، اسکار لگن، اندومتریوز و ناهنجاری‌های رحمی مانند فیبروم.
سطح نرمال هورمون آنتی مولر چقدر است؟
سطوح AMH بسته به سن افراد متفاوت است. در زنان، سطح AMH در دوران نوجوانی شروع به افزایش می‌کند و در حدود ۲۵ سالگی به اوج خود می‌رسد. پس از آن، سطح AMH به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
پزشکان سطح AMH را بر حسب نانوگرم بر میلی‌لیتر (ng/ml) اندازه‌گیری می‌کنند. کارشناسان در مورد چگونگی تعریف سطوح معمولی AMH بحث می‌کنند، اما این محدوده‌ها کلی هستند:
- میانگین: بین ۱.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر تا ۳.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر.
- کم: کمتر از ۱.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر.
- بسیار کم: ۰.۴ نانوگرم در میلی‌لیتر.
توجه به این نکته مهم است که از آن جایی که آزمایشگاه‌ها از تجهیزات متفاوتی استفاده می‌کنند، نتایج آزمایش فرد می‌تواند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشد.
سطح مناسب هورمون ضدمولرین بر اساس سن افراد چقدر است؟
سطح AMH به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، بنابراین طبیعی است که ذخیره تخمدان کمتری را در ۳۰، ۴۰ و ۵۰ سالگی مشاهده شود.
برای اعداد واقعی، باید این تخمین‌ها را در نظر گرفت که در سمت پایین طیف برای هر سن مربوطه قرار دارند:
- ۲۵ سالگی: ۳.۰ نانوگرم در میلی‌لیتر.
- ۳۰ سالگی: ۲.۵ نانوگرم در میلی‌لیتر.
- ۳۵ سالگی: ۱.۵ نانوگرم در میلی‌لیتر.
- ۴۰ سالگی: ۱ نانوگرم در میلی‌لیتر.
- ۴۵ سالگی: ۰.۵ نانوگرم در میلی‌لیتر.
سطوح بالاتر هورمون آنتی مولرین همیشه چیز خوبی نیست. ممکن است در برخی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) بالا باشد.
آیا تست‌های هورمون ضد مولر در خانه معتبر است؟
افراد می‌توانند به راحتی کیت تست AMH را از داروخانه‌ها، فروشگاه‌ها یا آنلاین شاپ‌ها خریداری کنند. آزمایشات AMH در خانه معمولاً نیاز به خون نوک انگشت دارند. در حالی که تست‌های خانگی راحت هستند، بهتر است به یک متخصص مراجعه شود تا در تفسیر نتایج به فرد کمک کند. باروری یک موضوع پیچیده است و نیاز به یک ارزیابی جامع و تخصصی دارد.
جزئیات تست و سوالات متداول در مورد سنجش هورمون آنتی مولر
- تست AMH چگونه کار می‌کند؟ آزمایش AMH یک آزمایش خون است. یک متخصص از یک سوزن نازک برای گرفتن نمونه خون از ورید بازوی فرد استفاده می‌کند. فرآیند فقط چند دقیقه طول می‌کشد.
- آیا باید برای آزمایش AMH در حوالی پریود برنامه‌ریزی کرد؟ افراد می‌توانند آزمایش AMH را در هر زمان از چرخه قاعدگی خود انجام دهند. برخلاف سایر هورمون‌های تولید مثلی، هورمون ضد مولر در طول ماه نوسان زیادی ندارد.
- چگونه برای آزمایش هورمون ضد مولرین آماده شد؟ برای آماده شدن برای تست AMH نیازی به انجام کاری نیست.
- آیا خطری برای آزمایش وجود دارد؟ انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه‌ای که سوزن گذاشته شده درد خفیفی یا کبودی ایجاد شود، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می‌روند.
- چه زمانی باید از نتایج آزمایش مطلع شد؟ اگر نمونه خون به آزمایشگاه ارسال شود، دریافت نتایج ممکن است چند روز طول بکشد. اگر پزشک این آزمایش را تجویز کند، یک قرار ملاقات بعدی برای بحث در مورد نتایج آزمایش AMH و هر نتیجه اضافی تعیین می‌کند. پزشک، بهترین برنامه بارداری یا درمان را برای فرد ارائه خواهد کرد.
تفسیر نتایج آزمایش آنتی مولر
معنای نتایج آزمایش AMH به دلیل انجام آزمایش بستگی دارد:
- تفسیر نتایج در بانوان
- اگر بانو سالم است و در تلاش برای باردار شدن است، پزشک بر اساس سن و سایر نتایج آزمایش AMH را برای باروری بررسی می‌کند. به طور کلی، سطح بالای AMH به این معنی است که فرد تخمک‌های بیشتری در دسترس دارد و سطح پایین به این معنی است که ذخیره تخمک در حال کاهش است و ممکن است زمان برای باردار شدن زن کوتاه‌تر باشد.
- اگر بانو از نظر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مورد آزمایش قرار گرفته است، سطح بالای هورمون بازدارنده مولر (MIH) نشانه‌ای از ابتلا به این بیماری است. آزمایش AMH به تنهایی نمی‌تواند تخمدان پلی کیستیک را تشخیص دهد. هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما علائم را می‌توان با داروها و یا تغییر سبک زندگی کنترل کرد.
- اگر بانو برای یائسگی آزمایش داده است، AMH پایین ممکن است به این معنی باشد که فرد در حال نزدیک شدن به یائسگی است. اما نتایج آزمایش AMH نمی‌تواند پیش بینی کند که چه مدت تا یائسگی فاصله دارد. اگر نتیجه آزمایش بانو هیچ AMH را در خون نشان نداد، به این معنی است که فرد در دوران یائسگی است. اگر کمتر از ۴۰ سال سن دارد و علائم یائسگی دارد، سطح AMH که کمتر از میانگین سن افراد هم جنسن است ممکن است نشانه نارسایی اولیه تخمدان باشد.
- اگر بانو برای سرطان تخمدان تحت درمان است، کاهش میزان هورمون ضد مولر معمولاً به این معنی است که درمان کارآمد است. اگر AMH افزایش یابد، ممکن است به این معنی باشد که درمان بر فرد موثر نیست یا سرطان مجدد بازگشته است.
- تفسیر نتایج در کودکان پسر
سطوح نرمال AMH به این معنی است که بیضه‌های نوزاد کار می‌کند، اما بیضه‌ها در محل مناسبی قرار ندارند. این عارضه با جراحی و یا هورمون درمانی قابل درمان است.
AMH کم یا بدون آن ممکن است به این معنی باشد که بیضه‌ها کار نمی‌کنند یا به طور کامل از بین رفته‌اند. این ممکن است ناشی از تغییر (جهش) در ژن AMH باشد. نوزاد ممکن است اندام‌های تناسلی داخلی زنانه غیر معمول با اندام تناسلی مردانه طبیعی داشته باشد.
اگر نوزادی به دلیل اندام تناسلی که به وضوح مذکر یا مؤنث نیستند مورد آزمایش قرار گیرد، معنای نتایج آزمایش AMH به نتایج آزمایش‌های دیگر بستگی دارد.
سخن آخر
در مورد آن چه که نتایج آزمایش AMH در مورد باروری نشان می‌دهد، سردرگمی زیادی وجود دارد. تستAMH نمی‌تواند باروری را پیش‌بینی کند. اگر فرد در تلاش برای باردار شدن است و یا می‌خواهد در مورد بهبود باروری خود بیشتر بداند. برای ارزیابی جامع به متخصص مراجعه کند و مثل همیشه، با پزشک خود صحبت کند.