آیا می‌توانم در دوران بارداری کاهش وزن داشته باشم؟

بسیاری از ما به دوران بارداری به عنوان زمانی فکر می‌کنیم که باید به جای دو نفر غذا بخوریم و همزمان به طور سالم و طبیعی وزن اضافه کنیم. اما برخی از ما ممکن است از خود بپرسیم که آیا کم کردن و کاهش وزن در دوران بارداری کار درستی است؟

شاید شما در میانه یک رژیم لاغری برای کاهش وزن بودید که ناگهان متوجه شدید که باردار هستید. شاید یک پزشک پیش از بارداری به شما هشدار داده بود که اضافه وزن دارید و اکنون از خود می‌پرسید که آیا کمی کاهش وزن در دوران بارداری ممکن است برای شما یا نوزاد شما مفید باشد. یا شاید به دلیل تهوع صبحگاهی یا استفراغ در بارداری به طور ناخواسته وزن کم می‌کنید و مطمئن نیستید که این موضوع تا چه حد مشکل ایجاد می‌کند.

اگرچه تغییر و نوسان وزن در دوران بارداری به دلایلی از جمله تهوع صبحگاهی و بیزاری از غذا می‌تواند طبیعی باشد، اما رژیم لاغری و کاهش وزن عمدی در دوران بارداری تقریباً هرگز توصیه نمی‌شود. البته در صورتی که شما به شدت اضافه وزن داشته باشید و یک تیم پزشکی تشخیص دهد که وزن شما ممکن است بارداری شما را به خطر بیندازد، این مورد استثنا خواهد بود.

بر اساس گفته پزشکان متخصص زنان و زایمان، کاهش وزن در دوران بارداری به طور کلی توصیه نمی‌شود؛ مگر این که وزن مادر خطری برای بارداری به شمار برود و بتواند احتمال ابتلا به یک بیماری، مانند بالا بودن بیش از حد وزن برای انجام سزارین اورژانسی را افزایش دهد.

آیا کاهش وزن در دوران بارداری درست است؟

به طور کلی، پزشکان و متخصصان تغذیه، رژیم لاغری و کاهش وزن عمدی در دوران بارداری را توصیه نمی‌کنند. اما به ندرت، چاقی شدید ممکن است حاملگی و یا زایمان و به دنیا آوردن نوزاد را خطرناک کند و به همین دلیل پزشک ممکن است کاهش وزن را توصیه کند. با این حال، اکثر پزشکان ترجیح می‌دهند که به دلیل اثر کاهش وزن بر روی جنین در حال رشد، احتیاط کنند.

متخصصان تغذیه بارداری و اطفال اشاره می‌کنند که دستورالعمل‌های کنونی کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان (ACOG) کاهش وزن را در دوران بارداری توصیه نمی‌کنند. اما برخی از آن‌ها با صلاحدید پزشک در شرایط خاص، مانند شرایطی که یک مادر باردار به شدت اضافه وزن داشته باشد، این کاهش وزن را مجاز می‌دانند. حتی در این صورت، معمولاً توصیه می‌شود که به جای کاهش وزن و رژیم لاغری، وزن فعلی خود را حفظ کنید.

کاهش وزن در سه ماهه اول بارداری در نتیجه تهوع صبحگاهی معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، به خصوص اگر در طول بارداری خود مقدار مناسبی وزن اضافه کنید. پزشکان توصیه می‌کنند که در صورتی که کاهش وزن شما بیش از میزان وزن مناسب برای وزن سه ماهه اول بارداری باشد، با یک پزشک صحبت کنید.

به گفته پزشکان، در صورتی که وزن یک مادر باردار بیش از ۱۳۶ کیلوگرم باشد، ممکن است حاملگی او را به خطر بیندازد.

همچنین درک این نکته مهم است که اضافه وزن همیشه به این معنی نیست که بارداری ناسالمی خواهید داشت. داشتن یک رژیم غذایی سالم و تمرینات ورزشی منظم می‌تواند کمک زیادی به حفظ سلامتی شما و جنین شما در دوران بارداری کند، بدون این که بر کاهش وزن تمرکز داشته باشید.

هر بارداری با دیگری متفاوت است. به همین دلیل در صورتی که در مورد کاهش وزن خود در دوران بارداری سوالی دارید، حتماً آن را با یک پزشک در میان بگذارید و با او در مورد شرایط خود مشورت کنید.

آیا کاهش وزن در بارداری برای نوزاد بی خطر است؟

دلیل اصلی این که کاهش وزن در دوران بارداری معمولاً مورد تایید پزشکان نیست، این است که این موضوع می‌تواند به شکل‌های مختلف جنین را به خطر بیندازد. به همین دلیل است که موسسات پزشکی بزرگ مانند کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG)، کاهش وزن مادر در دوران بارداری را توصیه نمی‌کنند.

همانطور که کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG) توضیح می‌دهد، کاهش وزن بیش از حد ممکن است رشد جنین را محدود کند. همچنین ممکن است مادر باردار را مستعد زایمان زودرس کند که این می‌تواند برای سلامتی نوزاد نیز خطرناک باشد. متاسفانه در برخی موارد نیز عدم افزایش وزن کافی در دوران بارداری ممکن است خطر مرگ نوزاد را افزایش دهد.

چرا نباید در دوران بارداری وزن کم کنیم؟

به ندرت پیش می‌آید که کاهش وزن در دوران بارداری مفید باشد. معمولاً خطراتی که کاهش وزن در بارداری برای نوزاد شما ایجاد می‌کند، بیش‌تر از فواید کاهش وزن است. با این حال، درک اثراتی که اضافه وزن ممکن است بر بارداری داشته باشد نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است.

همانطور که کالج آمریکایی زنان و زایمان اشاره می‌کند، اضافه وزن در بارداری خطر تولد نوزادی با نقص مادرزادی (از جمله نقص قلب و لوله عصبی) و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. این موضوع می‌تواند آزمایشات تشخیصی که در بارداری انجام می‌شود، مانند سونوگرافی و پایش ضربان قلب جنین را دشوارتر کند. همچنین وزن بیش از حد در بارداری، خطر تولد نوزاد بزرگ‌تر از حد طبیعی را افزایش می‌دهد که این می‌تواند زایمان را دشوارتر کند و احتمال نیاز به سزارین را افزایش دهد. در نهایت، اضافه وزن می تواند خطر مرده زایی را نیز افزایش دهد.

در صورتی که دارای اضافه وزن هستید و قصد باردار شدن دارید، کالج آمریکایی زنان و زایمان توصیه می‌کند که بهترین زمان برای کاهش وزن، قبل از باردار شدن است. اما اگر این اتفاق نیفتد، کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا در دوران بارداری سالم بمانید و اطمینان حاصل کنید که سلامت و ایمنی نوزاد شما حفظ می‌شود. فارغ از این که سایز و وزن شما چه باشد، داشتن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد غذایی مفید و داشتن ورزش در برنامه روزانه شما بسیار مفید است.

خطرات کاهش وزن در دوران بارداری

کند شدن رشد در نوزاد

بزرگ‌ترین خطر کاهش وزن در دوران بارداری یا عدم افزایش وزن کافی، شکل‌هایی است که ممکن است جنین را به خطر بیندازد. در ادامه نگاهی دقیق‌تر به این خطرات می‌اندازیم.

پژوهش‌هایی که به بررسی مزایا و معایب کاهش وزن در دوران بارداری پرداخته‌اند، افزایش احتمال ابتلای نوزادان کوچک در سن حاملگی را نشان می‌دهند که یک عامل خطر بزرگ برای عوارض جانبی مختلف و مرگ‌ و میر در نوزادان به شمار می‌رود.

عوامل ناشناخته‌ زیادی در این رابطه وجود دارند و لازم است تحقیقات بیش‌تری در این زمینه انجام شود، اما این واقعیت که کاهش وزن بر رشد کودک تاثیر منفی می‌گذارد، به این دلیل است که اکثر پزشکان به ندرت توصیه می‌کنند که مادران باردار به طور فعال وزن کم کنند.

زایمان زودرس

مادرانی که در دوران بارداری وزن کم می‌کنند یا به اندازه کافی وزن اضافه نمی‌کنند، ممکن است در معرض خطر زایمان زودرس قرار گیرند. 

کالج آمریکایی زنان و زایمان توضیح می‌دهد که رژیم‌های غذایی محدود، حتی رژیم‌های غذایی مخصوص مادران باردار که دارای اضافه وزن ناسالم هستند، ممکن است احتمال زایمان زودرس را افزایش دهند. نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند، در هنگام تولد در معرض خطر بیش‌تری برای رشد نابالغ ریه قرار دارند و اغلب به مراقبت‌های اورژانسی نوزادان نیاز پیدا می‌کنند. برخی از نوزادان نارس دچار مشکلات و ناتوانی‌های طولانی مدت می‌شوند.

مرگ و میر پیش از تولد

کالج آمریکایی زنان و زایمان توضیح می‌دهد که عدم افزایش وزن مناسب یا پیروی از یک رژیم غذایی محدود، خطر مرگ و میر پیش از تولد (مرگ نوزاد) را افزایش می‌دهد. آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد، اما کالج آمریکایی زنان و زایمان بین این دو ارتباط پیدا کرده است.

چه زمانی می‌توانم کاهش وزن را دوباره شروع کنم؟

شما باید با پزشک در این رابطه صحبت کنید که دقیقا چه زمانی کاهش وزن بعد از زایمان برای شما بی خطر خواهد بود. به طور کلی، کاهش وزن در عرض چند هفته پس از زایمان بی خطر است.

شما به طور طبیعی در روزها و هفته‌های پس از زایمان و تولد نوزاد شروع به کاهش وزن خواهید کرد، البته بیش‌تر این کاهش وزن به دلیل کاهش مایعات بدن خواهد بود. پس از آن، کاهش وزن شما به طور طبیعی به کاهش چربی تبدیل می‌شود. پزشکان می‌گویند که کاهش وزن پس از زایمان لازم است به تدریج اتفاق بیفتد و تمرکز شما باید بر روی مصرف غذاهای مقوی باشد. فراموش نکنید که شما در حال نقاهت پس از بارداری و زایمان هستید و پس از زایمان، زمان بهبودی است.

اگر در حال شیردهی باشید، لازم است به خاطر داشته باشید که شیردهی به کالری و انرژی اضافی نیاز دارد و در صورتی که بیش از حد سریع وزن کم کنید، احتمالاً احساس کمبود انرژی خواهید کرد. بر اساس مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، تغذیه با شیر مادر به ۴۵۰ تا ۵۰۰ کالری اضافی نیاز دارد. بنابراین شما باید آن را از نظر کاهش وزن در دوران شیردهی در نظر بگیرید. به همین دلیل بهتر است به جای محدود کردن کالری، بر خوردن غذاهای کامل و پیدا کردن راه‌هایی برای گنجاندن حرکات ورزشی سالم در برنامه روزانه خود تمرکز داشته باشید.

جایگزین‌های ایمن کاهش وزن در بارداری

با این که کاهش وزن تقریباً هرگز هدفی نیست که در دوران بارداری باید روی آن تمرکز کنید، این بدین معنی نیز نیست که شما نباید بر روی سالم ماندن و انتخاب سبک زندگی سالم اصرار داشته باشید. بسته به وزن و سلامت کلی شما، پزشک ممکن است شما را تشویق کند که وزن خود را کم‌تر از افرادی که با وزن مناسب وارد دوران بارداری می‌شوند، افزایش دهید. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که وزن بسیار کمی اضافه کنید و در عوض وزن فعلی خود را حفظ کنید.

رژیم غذایی سرشار از مواد مقوی داشته باشید

با این که بیش‌تر افراد در دوران بارداری نیاز به افزایش کالری دارند، در صورتی که افزایش وزن شما به این صورت باشد که وزن فعلی خود را حفظ کنید یا بیش از حد وزن اضافه نکنید، می توانید بر روی خوردن غذاهای کامل و سرشار از مواد غذایی مقوی تمرکز داشته باشید.

صرفاً کنار گذاشتن غذاهای فرآوری شده و فست فودها و تمرکز بر غذاهای کامل می‌تواند بسیار به شما کمک کند. بر اساس گفته متخصصان تغذیه، رژیمی داشته باشید که بیش‌تر دارای پروتئین و سبزیجات باشد. این کار نه تنها به حفظ یا اضافه کردن وزن سالم در دوران بارداری کمک می‌کند، بلکه کاهش وزن بعد از بارداری را نیز آسان تر می‌کند.

پیشنهاد می‌شود که نیمی از بشقاب خود را با سبزیجات غیر نشاسته‌ای، یک چهارم بشقاب با پروتئین و یک چهارم با نشاسته‌های غنی از مواد مغذی (برای مثال، سیب زمینی شیرین، کینوا و غیره) پر کنید.

فعالیت ورزشی را در برنامه روزانه خود بگنجانید

کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG) اشاره می‌کند که تا زمانی که حاملگی سالمی را تجربه کنید، ورزش در دوران بارداری بی‌خطر است. داشتن یک برنامه ورزشی منظم به مادر باردار کمک می‌کند تا پس از زایمان سریع‌تر بهبود پیدا کند و وزن خود را به سرعت پس از بارداری کاهش دهد.

اگر قبلاً هرگز ورزش نکرده‌اید، بهتر است آن را آهسته انجام دهید. اما برای اکثر مادران باردار انجام ورزش‌هایی با شدت متوسط مناسب است. کالج آمریکایی زنان و زایمان ادعا می‌کند که ایمن ترین تمرینات برای افراد باردار شامل پیاده روی، شنا، باغبانی و استفاده از دوچرخه ثابت همراه با یوگا و پیلاتس (هر دو اصلاح شده برای دوران بارداری) است.

با یک متخصص تغذیه مشورت کنید

در صورتی که مشخص شد که کاهش وزن (یا حفظ وزن و عدم افزایش وزن) در دوران بارداری برای سلامت بارداری و برای داشتن زایمان سالم مهم است، لازم است از نزدیک با یک پزشک همکاری کنید تا مطمئن شوید که مواد غذایی و کالری دریافتی مورد نیاز خود را دریافت می‌کنید. شما هم برای خودتان و هم برای جنین در حال رشد خود به این برنامه نیاز دارید.

باز هم، از آنجایی که پزشکان به ندرت کاهش وزن را توصیه می‌کنند، زمانی که این کار را انجام می دهند، با دقت شما را تحت نظارت قرار خواهند داد تا اطمینان حاصل کنند که کاهش وزن (یا حفظ وزن کنونی) به روشی ایمن انجام می‌شود.

سخن آخر

طبیعی است که در دوران بارداری نگران وزن خود باشید. ممکن است این نگرانی به این شکل باشد که وزن ناخواسته زیادی را اضافه کنید یا این که مطمئن نباشید که آیا نیاز است وزن خود را کاهش دهید تا بارداری سالمی داشته باشید.

با این حال، به ندرت توصیه می شود که به طور فعال وزن خود را در دوران بارداری کاهش دهید. بنابراین هرگز نباید یک رژیم لاغری را در پیش بگیرید. در شرایط نادری که کاهش وزن در دوران بارداری ایده خوبی محسوب می‌شود، تصمیم به انجام آن لازم است با نظارت و همکاری یک پزشک گرفته شود.

در صورتی که در مورد وزن خود در دوران بارداری سوال یا نگرانی دارید و نمی‌دانید که چگونه می‌توانید بارداری سالمی را برای خود و جنین خود داشته باشید، بهتر است با پزشک یا ماما صحبت کنید.