تورتیکولی یا کجی گردن در نوزادان و کودکان
تورتیکولی زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات گردن کودک باعث می‌شود سر کودک به یک طرف بچرخد که به آن چروک نیز می‌گویند. این عارضه می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. علائم تورتیکولی شامل سفت شدن و متورم شدن عضلات گردن است. علت تورتیکولی به نوع آن بستگی دارد. درمان معمولاً شامل کشش‌های ملایم عضلانی و تغییر موقعیت است. ماهیچه‌های استرنوکلیدوماستوئید کوتاه و سفت (SCMs) می‌توانند باعث تورتیکولی شوند، وضعیتی که در آن سر کودک به یک طرف می‌پیچد و متمایل می‌شود. با پینو بیبی همراه باشید تا در خصوص این عارضه نسبتاً شایع اطلاعات بیشتری کسب کنید.
تورتیکولی چیست؟
تورتیکولی وضعیتی است که در آن عضلات گردن کودک باعث می‌شود سر کودک به یک طرف بپیچد و متمایل شود. ممکن است به نظر برسد که گردن نوزاد با یک زاویه عجیب و غریب چرخیده است. بالای سر کودک ممکن است به یک طرف و چانه او به طرف دیگر کج شود. تورتیکولی را چروک نیز می‌گویند. تورتیکولی از کلمات لاتین تورتوس Tortus به معنای پیچ خورده و کولوم Collum به معنای گردن گرفته شده است. تورتیکولی در نوزادان و کودکان نسبتاً شایع است. تورتیکولی ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد (مادرزادی) و یا ممکن است بعداً در دوران نوزادی یا کودکی (اکتسابی) ایجاد شود.
تورتیکولی مادرزادی شایع‌ترین نوع تورتیکولی است. معمولاً برای نوزاد بدون درد است. والدین ممکن است تا زمانی که کودک‌شان چند هفته‌ای نشده متوجه آن نشوند. هنگامی که کودک کنترل بیشتری نسبت به نگهداشتن سر خود پیدا می‌کند، ممکن است بتوان آن را تشخیص داد. تورتیکولی اکتسابی معمولاً در چهار تا شش ماه اول زندگی کودک و یا بعد از آن رخ می‌دهد. ممکن است والدین به طور ناگهانی متوجه آن شوند یا ممکن است کندتر ظاهر شود. تورتیکولی اکتسابی ممکن است بی‌ضرر (خوش خیم) باشد یا ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تری برای سلامتی باشد.
علائم تورتیکولی چیست؟
علائم کجی گردن مادرزادی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سر کودک به یک طرف و چانه به سمت دیگر متمایل می‌شود.
- حرکت محدود سر و گردن کودک (در نوزادان به سختی می‌توان متوجه این موضوع شد).
- نوزاد سر خود را به طور کامل برنگردانند تا شما را دنبال کنند.
- یکی از شانه‌های کودک بالاتر از شانه دیگر او است.
- گرفتگی یا سفتی عضلات گردن
- عضلات گردن متورم شده است.
- توده کوچکی به اندازه نخود در یکی از عضلات گردن کودک وجود دارد.
- ویژگی‌های ناهموار (نامتقارن) صورت
- هنگام تغذیه با شیر، مادر هنگام شیر دادن با یک طرف مشکل داشته باشد (یا نوزاد فقط یک سینه را ترجیح دهد).
علائم تورتیکولی اکتسابی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سر کودک به یک طرف و چانه به سمت دیگر متمایل می‌شود.
- حرکت محدود سر و گردن کودک
- یکی از شانه‌های کودک بالاتر از دیگری است.
- سفتی عضلات گردن
- عضلات گردن متورم شده است.
- گردن درد شدید
- لرزش سر و سردرد
چه چیزی باعث تورتیکولی می‌شود؟
گاهی اوقات نوزادان با تورتیکولی به دنیا می‌آیند، به عنوان مثال اگر ترومای هنگام تولد وجود داشته باشد یا اگر در ستون فقرات خود ناهنجاری داشته باشند. پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی از نوزادان با تورتیکولی متولد می‌شوند و برخی دیگر نه. این عارضه ممکن است به دلیل گرفتگی در داخل رحم و یا در یک موقعیت غیرعادی (مانند قرار گرفتن در وضعیت بریچ، موقعیتی که باسن جنین به سمت کانال زایمان است) اتفاق بیفتد. در کودکان و بزرگسالان، تورتیکولی معمولاً به دلیل اسپاسم عضلانی ناگهانی در گردن است که ممکن است به دلیل آسیب یا ضربه به عضله باشد. آسیب ممکن است آن قدر جزئی باشد که حتی آن را به خاطر نیاورید. گاهی اوقات علت ممکن است التهاب در گردن یا اسپاسم ناشی از التهاب بافت و عضلات اطراف گردن باشد.
کوتاه شدن یکی از عضلات استرنو کلیدو ماستوئید (SCM) کودک باعث تورتیکولی مادرزادی می‌شود. عضلات استرنو کلیدو ماستوئیدهای (SCM) دو ماهیچه بزرگ در گردن انسان هستند. این عضلات، پشت جمجمه (از پشت گوش) را به استخوان سینه (جناغ) و استخوان ترقوه (چنبری) متصل می‌کنند. فشار اضافی روی یک طرف SCM می‌تواند باعث سفت شدن آن شود که چرخاندن گردن را برای نوزاد سخت می‌کند. محققان مطمئن نیستند که چرا یکی از این عضلات در برخی از نوزادان کوتاه می‌شود. ممکن است به دلیل زیر این اتفاق رخ دهد:
- نحوه قرار گرفتن کودک در رحم مادر
- توسعه غیر طبیعی در عضلات استرنو کلیدو ماستوئید (SCM)
- تجمعی از خون در عضلات گردن کودک (هماتوم)
- ضخیم شدن غیرطبیعی بافت عضلانی کودک (فیبروز)
- سندرم کلیپل – فیل، یک نقص مادرزادی نادر که باعث جوش خوردن مهره‌های گردن نوزاد می‌شود.
تورتیکولی اکتسابی اغلب به دلیل تورم در گلوی کودک رخ می‌دهد. تورم باعث شل شدن بافت‌های اطراف ستون فقرات بالای کودک می‌شود. این شل شدن به مهره‌های گردن کودک اجازه می‌دهد تا از موقعیت طبیعی خود خارج شوند. این اتفاق باعث اسپاسم عضلات گردن کودک می‌شود و باعث می‌شود سر کودک به یک طرف متمایل شود. تورم ممکن است به دلیل عفونت، آسیب یا دلیل نامشخصی باشد. سایر علل تورتیکولی اکتسابی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- رفلاکس معده به مری (GERD)
- مشکلات بینایی
- واکنش به داروهای خاص
- بافت اسکار یا زخم
- آرتریت گردن (اسپوندیلوز گردنی)
- سندرم ساندیفر، یک بیماری نادر که ترکیبی از رفلاکس معده به مری (GERD) با اسپاسم گردن است.
- سندرم گریزل، یک عارضه نادر عفونت‌های سر و گردن یا جراحی‌های گوش، حلق و بینی (ENT).
تورتیکولی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک اطفال یا کودکان؛ یک معاینه فیزیکی برای تشخیص تورتیکولی انجام می‌دهد. متخصص به میزان پیچ خورده یا کج شدن سر کودک نگاه می‌کنند. پزشکان هم چنین گردن کودک را معاینه می‌کنند و به دنبال عضلات متورم یا سفت در این ناحیه می‌گردند. همچنین یک وسیله نقاله مانند نیز هست که درجه خمیدگی سر نوزاد را می‌توان تشخیص داد. بسته به شدت بیماری، پزشک کودک ممکن است آزمایش‌های زیر را توصیه کند:
- تصویربرداری اشعه ایکس گردن
- توموگرافی کامپیوتری سر و گردن (سی تی اسکن)
- اسکن رزونانس مغناطیسی سر و گردن (MRI)
تورتیکولی چگونه درمان می‌شود؟
اغلب، تمرینات کششی و تغییر وضعیت می‌تواند تورتیکولی مادرزادی را درمان کند. پزشک کودک به والدین آموزش می‌دهد که چگونه عضلات گردن کودک خود را کشش بدهند. والدین باید به آرامی سر کودک خود را به سمت مخالف حرکت دهند. والدین باید چند بار در روز حرکات کششی تورتیکولی را روی گردن کودک انجام دهند و با گذشت زمان، حرکات را به آرامی افزایش دهند. در اینجا چند تمرین برای امتحان وجود دارد:
- والدین برای تغییر وضعیت، هنگام چرت زدن و قبل از خواب، کودک خود را به پشت بخوابانند و سر او را به سمت مخالف قرار دهند.
- هنگامی که کودک می‌خواهد غذا بخورد، شیشه شیر یا سینه را به گونه‌ای به او بدهد که کودک را تشویق کند که از طرف مورد علاقه خود دور شود.
- هنگامی که بیمار در سن کودکی است اسباب‌بازی‌ها و سایر اشیاء را حرکت دهند تا او مجبور شوند گردن خود را در جهت مخالف بچرخانند. در خانه به کودک کمک کنند تا گردن خود را تکان دهد.
- کودک را تشویق کنند تا سر را در هر دو جهت بچرخاند. این به شل شدن عضلات گردن و سفت شدن عضلات شل کمک می‌کند. نوزادان نمی‌توانند با چرخاندن سرشان به خود آسیب برسانند.
- در هنگام خواباندن نوزاد، او را طوری قرار دهند که رو به دیوار باشد. از آنجایی که نوزادان ترجیح می‌دهند به اتاق نگاه کنند، کودک فعالانه از دیوار دور می‌شود و این باعث کشیدگی عضلات سفت شده گردن می‌شود. به خاطر باید داشت، همیشه نوزادان را به پشت بخوابانید تا از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد SIDS جلوگیری شود.
- والدین در طول بازی، توجه کودک را با اسباب بازی‌ها و صداها جلب کنند تا او را در هر دو جهت بچرخانند.
تیم تخصصی پینو بیبی در مقاله‌ای جداگانه حرکات اصلاحی برای کجی گردن در کودکان را بررسی می‌کند؛ پیشنهاد می‌کنیم که آن را مقاله را نیز مطالعه کنید و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
اگر این روش‌ها جواب نداد، پزشک ممکن است کودک را به یک متخصص ارجاع دهد. متخصصان ممکن است ابتدا فیزیوتراپی را توصیه کنند. سایر تخصص‌های مورد نیاز برای درمان کودک ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- فیزیاتر: فیزیاتر پزشکی است که در فیزیاتری یا طب فیزیکی و توانبخشی (PM&R) تخصص دارد.
- متخصص مغز و اعصاب کودکان: متخصص مغز و اعصاب کودکان پزشکی است که در زمینه اختلالات مغز، نخاع و عصبی در کودکان تخصص دارد.
- جراح ارتوپد: جراح ارتوپد پزشکی است که در سیستم اسکلتی عضلانی تخصص دارد. ممکن است کودک شما برای بلند کردن ماهیچه SCM نیاز به جراحی داشته باشد.
درمان تورتیکولی اکتسابی بر وضعیت ایجاد کننده آن و تسکین علائم متمرکز است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی بیوتیک‌ها
- تزریق سم بوتولینوم برای شل کردن عضلات سفت گردن
- گرما درمانی
- ماساژ دادن
- بریس یا یقه گردن
- فیزیوتراپی
چگونه می‌توان از تورتیکولی جلوگیری کرد؟
هیچ راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از تورتیکولی وجود ندارد. اما درمان زودهنگام می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کودک کمک کند و ممکن است مانع از نیاز کودک به جراحی در آینده شود.
والدین باید کشش تورتیکولی را با کودک خود در چند ماه پس از تولد شروع کنند. اگر تمرینات کششی را سریع شروع کنند، می‌توانند از احتمال هر گونه عارضه طولانی مدت نیز جلوگیری کنند. برای کاهش خطر گردن درد، این نکات می‌تواند کمک کننده باشد:
- وضعیت بدن را با تمرینات کششی ملایم بهبود بخشید یا کلاس یوگا یا پیلاتس را امتحان کرد.
- اگر فرد پشت میز کار می‌کند، فضای کار خود را طوری بچینید که میز و صندلی مطابق با نیاز او باشد. اگر متوجه شد که زانوها و باسن همسطح نیستند و پاهایش صاف روی زمین مستقر نمی‌شود از زیرپایی استفاده کند. همچنین ممکن است لازم باشد اقلامی را که مرتباً استفاده می‌کند به خود نزدیک‌تر کند تا برای برداشتن وسایل مورد نیاز، خود را به سمت وسایل نکشد (مثلاً برداشتن مداد یا گرفتن پرینت)
- هنگام خواب از یک بالش برای پشتیبانی و حمایت از گردن خود استفاده کند و فقط با یک بالش بخوابد.
- پشت سر صندلی خود را در ماشین تنظیم کند، به طوری که حداقل در سطح چشم و تا حد امکان به پشت سر نزدیک باشد. اگر نمی‌تواند آزادانه سر خود را بچرخاند، رانندگی نکند.
- از هدست یا بلندگو استفاده کند و گوشی خود را بین شانه و گوش خود قرار ندهد.
اگر کودک تورتیکولی داشته باشد چه انتظاری می‌توان داشت؟
تورتیکولی یک بیماری نسبتاً شایع در نوزادان و کودکان است. کشش گردن کودک و جابجایی سر او معمولاً می‌تواند این بیماری را درمان کند. در عرض چند ماه، باید شاهد بهبودی در کودک خود بود. اگر درمان زودهنگام شروع شود، نباید مشکل طولانی مدت داشته باشند.
عوارض احتمالی کجی گردن مادرزادی چیست؟
اگر کودک کجی گردن دارد، ممکن است به دلیل عدم حرکت عضلات، باعث تغییر شکل در صورت کودک شود. یکی دیگر از عوارضی که ممکن است رخ دهد، سندرم سر صاف (پلاژیوسفالی) است. جمجمه کودک نرم و قابل قالب‌گیری است. اغلب وقتی کودک همان قسمت سر خود را روی یک سطح قرار می‌دهند، فشار می‌تواند آن قسمت از سر او را صاف کند. در برخی کودکان، گردن، فک و صورت نیز ممکن است ناهموار باشد. برخی از نوزادان دچار یک توده یا برآمدگی کوچک در گردن می‌شوند، مانند یک «گره»؛ این موارد با بهتر شدن تورتیکولی از بین می‌روند.
تورتیکولی اسپاسمودیک چیست؟
تورتیکولی اسپاسمودیک نوعی تورتیکولی است که در بزرگسالان ایجاد می‌شود، به آن دیستونی گردنی (cervical dystonia) نیز می‌گویند. این نوع کجی گردن ناشی از یک مشکل عصبی است. تورتیکولی اسپاسمودیک باعث انقباض و اسپاسم در عضلات گردن می‌شود. این باعث می‌شود سر کودک به طور دردناکی به یک طرف بپیچد. هم چنین می‌تواند باعث شود سر کودک به شکل غیرقابل کنترلی به جلو یا عقب متمایل شود. هیچ درمانی برای تورتیکولی اسپاسمودیک وجود ندارد. تزریق سم بوتولینوم گاهی اوقات این بیماری را درمان می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک برای کجی گردن مراجعه کرد؟
اگر تمرینات کششی و تغییر وضعیت کودک، در روند بهبود او اثر نداشت، باید با پزشک کودک تماس گرفت. اگر گرفتگی عضلات گردن در بزرگسالان نیز تا یک هفته بهبود نیافت باید به پزشک مراجعه کنند. ممکن است برای اصلاح این مشکل به درمان بیشتری نیاز داشته باشند. اگر بچه یا بزرگسال این علائم را داشت باید جهت درمان به پزشک ارجاع داده شوند:
- درد بدتر می‌شود.
- درد در حدود یک هفته بهبود نمی‌یابد.
- فرد گزگز، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در بازوها یا پاهای خود دارد.
- بروز مشکل در مثانه یا روده
- تب و همچنین گردن درد
تورتیکولی حاد چیست؟
تورتیکولی حاد هنگامی که فرد با درد و سفتی در یک طرف گردن از خواب بیدار می‌شود و به طور ناگهانی رخ می‌دهد. سفتی باعث می‌شود گردن شخص به یک طرف بپیچد. پیچ خوردگی‌های جزئی گردن یا تحریک عضلات گردن می‌تواند باعث تورتیکولی حاد شود. این وضعیت معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارد. مسکن‌ها معمولاً علائم را برطرف می‌کنند.
تورتیکولی اکتسابی بزرگسالان
تورتیکولی یک پدیده رایج است که در آن عضلات گردن دچار اسپاسم می‌شوند و گردن به پهلو می‌پیچد. این باعث درد در یک طرف گردن و مشکل در صاف کردن گردن می‌شود. کجی گردن (تورتیکولی) در بزرگسالان می‌تواند در اثر ضربه عضلانی ایجاد شود که ممکن است آنقدر جزئی باشد که حتی افراد آن را به خاطر نیاورند. تورتیکولی در این حالت را می‌توان با مصرف مسکن، حرارت موضعی و ماساژ ملایم درمان کرد. علائم معمولاً در عرض یک هفته ناپدید می‌شوند.
تورتیکولی معمولاً باعث درد در یک طرف گردن می‌شود. فرد ممکن است در وسط گردن و شانه‌ها و سر خود احساس درد کند. گردن ممکن است بسیار حساس باشد و اگر فرد سعی کند آن ناحیه را برای تسکین، ماساژ دهد، ممکن است عضلات گردن دچار اسپاسم شوند. هم چنین صاف کردن گردن یا چرخاندن سر به روش خاصی برای فرد مشکل می‌شود. علائم معمولاً در عرض یک هفته کاملاً ناپدید می‌شوند و معمولاً طی یک یا ۲ روز به میزان قابل توجهی درد و گرفتگی کاهش می‌یابند. گاهی اوقات علائم ممکن است بیشتر طول بکشد، اما این شایع نیست.
آیا تورتیکولی در بزرگسالان نشانه بیماری جدی است؟
به ندرت، تورتیکولی ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تری مانند عفونت، آبسه، یا تومور در سر یا گردن و یا آسیب به گردن باشد. اگر تورتیکولی با هر یک از علائم زیر در فرد وجود دارد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند:
- تب
- سردرد
- دوبینی
- حساسیت به نور
- مشکل در حفظ تعادل هنگام راه رفتن
سخن آخر
اگر سر کودک پیچ خورده یا به یک طرف کج شده است، ممکن است یک منظره ناراحت کننده باشد. اما تورتیکولی در نوزادان معمولاً برای آن‌ها دردی ایجاد نمی‌کند. این عارضه را معمولاً می‌توان با کشش و تغییر وضعیت درمان کرد. اگر والدین متوجه شدند که این تمرینات در خانه و سایر درمان‌ها موثر نیستند، باید با پزشک اطفال تماس بگیرند. پزشکان می‌توانند تعیین کنند که آیا کودک به درمان اضافی نیاز دارد یا خیر.