مرحله اول زایمان
زایمان طبیعی از سه بخش اصلی تشکیل شده است. مرحله اول زایمان فشار و انقباضات مادر است، مرحله دوم هل دادن و تولد نوزاد است که مرحله اصلی زایمان محسوب می‌شود، مرحله سوم زایمان؛ خروج جفت می‌باشد.
زایمان هر زنی با دیگر بانوان متفاوت است و ممکن است زایمان هر زنی هر بار که بچه‌دار می‌شود متفاوت باشد. اما الگوهایی برای زایمان وجود دارد که برای اکثر زنان صادق است. یادگیری در مورد مراحل زایمان و آن چه در طول هر یک اتفاق می‌افتد می‌تواند به مادر کمک کند که بداند پس از شروع زایمان چه انتظاری باید داشته باشد. با پینو بیبی همراه باشید تا بیشتر راجع به مرحله اول زایمان بدانیم.
فازهای مرحله اول زایمان
مرحله اول زایمان طولانی‌ترین مرحله در بین مراحل وضع حمل است و شامل سه مرحله است:
- زایمان نهفته یا فاز زودرس: شروع زایمان تا زمانی که دهانه رحم به ۳-۶ سانتی‌متر گشاد شود.
- فاز فعال زایمان: از ۳ سانتی‌متر تا گشاد شدن دهانه رحم تا ۷ سانتی‌متر ادامه می‌یابد.
- فاز انتقال یا مرحله گذار: از ۷ سانتی‌متر تا گشاد شدن کامل دهانه رحم تا ۱۰ سانتی‌متر ادامه می‌یابد.
هر مرحله با احساسات و چالش‌های فیزیکی متفاوت مشخص می‌شود. این مرحله از زایمان به عنوان یک ماجراجویی بزرگ با چندین دستورالعمل مهم است.
فاز نهفته مرحله اول زایمان
مرحله نهفته زایمان اولین مرحله زایمان است. می‌توان آن را بیشتر به عنوان مرحله «بازی انتظار» زایمان در نظر گرفت. برای مادرانی که اولین بار است که زایمان را تجربه می‌کنند، ممکن است مدتی طول بکشد تا مرحله نهفته زایمان را سپری کنند. در این مرحله، انقباضات هنوز قوی یا منظم نیستند. دهانه رحم در حالی که برای رویداد اصلی (وضع حمل) آماده می‌شود، به اصلاح عامیانه گرم می‌شود، در این مرحله دهانه رحم نرم و نازک و کوتاه می‌شود که به آن افسمان می‌گویند.
رحم را به صورت بالون (یک لامپ حبابی بر عکس) تصور کنید. دهانه رحم را به عنوان گردن بالون و تنه رحم را خود بالون در نظر بگیرید. همان طور که بادکنک یا بالون را به سمت بالا پر از هوا می‌کنید، گردن بالون (همان دهانه رحم) با فشار هوای پشت آن به سمت بالا کشیده می‌شود. دهانه رحم نیز مانند بخش پایینی رحم به سمت بالا کشیده و بازتر می‌شود تا جا برای عبور جنین باز شود.
فاز فعال مرحله اول زایمان
زمانی که دهانه رحم در حدود ۵ تا ۶ سانتی‌متر باز (گشاد) می‌شود و انقباضات رحم شروع به طولانی‌تر، قوی‌تر و نزدیکتر شدن به هم می‌کنند، در این هنگام است که یک بانوی باردار در مرحله فعال زایمان قرار دارد.
مرحله فعال زایمان بیشتر با سرعت اتساع (دیلاتاسیون) منظم دهانه رحم در هر ساعت مشخص می‌شود. پزشک انتظار دارد در این مرحله (فاز فعال) دهانه رحم بانوی آبستن با سرعت منظم‌تری باز شود.
فاز انتقال مرحله اول زایمان
انتقال شدیدترین و کوتاه‌ترین مرحله زایمان است. در طول انتقال، انقباضات شدیدی رخ خواهد داد که ممکن است هر یک تا ۲ دقیقه یکبار رخ دهد و تقریباً هیچ وقفه‌ای بین آن‌ها وجود ندارد. این انقباضات قوی هر کدام حدود ۶۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد. بدن بانوی باردار در این مرحله انتقالی بسیار سخت کار می‌کند.
مرحله اولیه زایمان چه باید کرد؟
در این مرحله بانوی باردار فقط باید سعی کند آرامش داشته باشد. نیازی به عجله کردن برای رفتن به بیمارستان یا مرکز زایمان نیست. بانوی باردار باید سعی کند از راحتی در محیط آشنای خانه لذت ببرد. اگر زایمان زودتر از موعود در طول روز اتفاق افتاد، لازم است تا چند برنامه روتین ساده در خانه انجام دهد.
بهتر است بانوی باردار خود را مشغول نگه دارد و در عین حال انرژی خود را نیز حفظ کند. آب فراوان بنوشد و تنقلات کوچک و ریز بخورد. زمان انقباضات خود را پیگیری کند (ثبت کند). اگر زایمان زودتر از موعد در طول شب شروع شد، ایده خوبی است که بانوی باردار سعی کند کمی بخوابد، اگر نمی‌تواند بخوابد، روی انجام برخی فعالیت‌های سبک مانند تمیز کردن کمد، بستن چمدان یا تهیه ناهار برای روز بعد تمرکز کند.
انتظار چه چیزی در مرحله اول زایمان (فاز نهفته) می‌رود؟
- زایمان اولیه تقریباً ۸ -۱۲ ساعت طول می‌کشد.
- دهانه رحم از بین می‌رود و تا ۴ سانتی‌متر گشاد می‌شود.
- انقباضات حدود ۳۰ تا ۴۵ ثانیه طول می‌کشد و بین انقباضات ۵ تا ۳۰ دقیقه استراحت وجود دارد.
- انقباضات معمولاً خفیف و تا حدودی نامنظم هستند اما به تدریج قوی‌تر و مکرر می‌شوند.
- انقباضات ممکن است مانند درد در ناحیه کمر، دردهای قاعدگی و فشار، سفت شدن در ناحیه لگن باشد.
- ممکن است ترشحات مخاطی واژینال بارداری همراه با خون باشد. این فرایند به عنوان نمایش خونین شناخته می‌شود. کیسه آب ممکن است بشکند که به عنوان پارگی کیسه آب شناخته می‌شود و می‌تواند در هر زمانی در مرحله اول زایمان اتفاق بیفتد.
هنگام تجربه انقباضات زایمان بانوی باردار بهتر است به این موارد توجه کند:
- شدیدتر شدن قدرت انقباضات
- پیروی از یک الگوی منظم (فواصل زمانی انقباضات و فواصل بین انقباضات منظم شده است).
- طولانی‌تر شدن انقباضات
- به هم نزدیکتر شدن فواصل انقباضات
هنگامی که کیسه آب (آمنیوتیک) می‌شکند (پارگی کیسه آمنیوتیک) بانوی باردار می‌شکند، به نکات زیر توجه شود:
- رنگ مایع خارج شده از واژن
- بوی مایع خارج شده از واژن
- گسست یا شکست آب چه زمانی رخ داده است.
بهتر است اطرافیان به بانوی باردار، فعالیت‌های ساده‌ای را پیشنهاد دهند که تمرکز او را از زایمان و یا استرس زایمان دور کند تا بانوی باردار قدرت خود را حفظ کند زیرا به زودی به آن نیاز خواهد داشت.
در فاز فعال مرحله اول زایمان چه باید کرد؟
اکنون وقت آن است که بانوی باردار به بیمارستان یا مرکز زایمان منتقل شود. در این مرحله انقباضات قوی‌تر، طولانی‌تر و نزدیکتر به هم خواهند بود. بسیار مهم است که بانوی باردار اکنون حمایت بیشتری دریافت کند. همچنین زمان خوبی برای شروع تکنیک‌های تنفسی و انجام چند تمرین آرام‌سازی بین انقباضات است.
در این مدت بانوی باردار باید موقعیتهای خود را عوض کند، ممکن است بخواهد پیاده‌روی یا حمام آب گرم را امتحان کند. توصیه می‌شود در این مرحله همچنان به نوشیدن آب زیاد و دفع ادرار ادامه دهد.
وقوع چه چیزی در مرحله اول زایمان (فاز فعال) انتظار می‌رود؟
زایمان فعال حدود ۳ الی ۵ ساعت طول می‌کشد. اگر این اولین نوزاد است، یا اگر تزریق اپیدورال دارد، زایمان ممکن است بیشتر طول بکشد.
- دهانه رحم از ۴ سانتی‌متر به ۷ سانتی‌متر گشاد می‌شود.
- انقباضات در این مرحله حدود ۴۵ تا ۶۰ ثانیه و بین ۳ تا ۵ دقیقه استراحت خواهد بود.
- انقباضات قوی‌تر و طولانی‌تر احساس می‌شوند.
- این زمانی است که بانوی باردار می‌تواند از تمهیدات تسکین درد مانند اپیدورال را استفاده کند.
نکاتی برای پشتیبانی در فاز فعال مرحله اول زایمان
- بهتر است اطرافیان توجه بی‌دریغ خود را به مادر معطوف کنند.
- به او اطمینان کلامی دهند و او را تشویق کنند.
- شکم و کمر او را ماساژ دهند.
- انقباضات را پیگیری کنند (اگر او تحت نظر است، نحوه عملکرد دستگاه را زیر نظر داشته باشند).
- همراه با او تکنیک‌های تنفس را انجام دهند.
- به راحتی او کمک کنند (بالش را نگه دارند، آب خارج شده از واژن او را بررسی و لمس کنند).
- به او یادآوری کنند که مرتباً موقعیت خود را تغییر دهد (با او پیاده‌روی کنند یا او را به حمام ببرند).
- عوامل حواس‌پرتی ناشی از زایمان مانند موسیقی، خواندن کتاب یا انجام یک بازی ساده را فراهم کند.
- اگر بانوی باردار به اطرافیان پاسخ نمی‌دهد، نباید گمان کرد که مشکلی رخ داده است در هر صورت باید راحتی و ایمنی زائو را در نظر گرفت.
در فاز انتقال مرحله اول زایمان چه باید کرد؟
در این مرحله، مادر به شدت به فرد حامی خود متکی است. این مرحله چالش برانگیزترین، اما کوتاه‌ترین مرحله زایمان نیز هست. سعی کنید به «یک انقباض در یک زمان» فکر کنید (اگر انقباضات بسیار نزدیک به هم باشند انجام این کار ممکن است سخت باشد). به یاد داشته باشید که تا کجا پیش رفته‌اید و هنگامی که احساس می‌کنید میل به فشار آوردن دارید، به پزشک و ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود بگویید.
وقوع چه چیزی در مرحله اول زایمان (فاز انتقال) انتظار می‌رود؟
- انتقال حدود ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول خواهد کشید.
- دهانه رحم به طور کامل از ۸ سانتی‌متر به ۱۰ سانتی‌متر منبسط می‌شود.
- انقباضات در این مرحله حدود ۶۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد و بین ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه استراحت می‌کند.
- انقباضات در این مرحله طولانی، قوی، شدید و حتی انقباضات می‌توانند همپوشانی داشته باشند.
- این سخت‌ترین مرحله و در عین حال کوتاه‌ترین مرحله زایمان است.
- ممکن است گرگرفتگی، لرز، حالت تهوع، استفراغ یا گاز معده تجربه شود.
برخی از نوزادان زودتر به پایین فرود می‌آیند و مادر احساس می‌کند قبل از این که کاملاً دهانه رحم گشاد شود، باید فشار بیاورد. سایر نوزادان دیرتر پایین می‌آیند و مادر بدون احساس فشار به اتساع کامل می‌رسد.
نکاتی برای پشتیبانی در فاز انتقال مرحله اول زایمان
- بانوی باردار را تشویق کنید و از صبر و استقامت او قدردانی کنید این موضوع به ویژه از جانب همسر بسیار حائز اهمیت است و انرژی و انگیزه زیادی به مادر برای داشتن یک وضع حمل موفق ارائه می‌کند.
- بهتر است از مکالمات کوچک اجتناب شود.
- به نفس کشیدن با او ادامه دهید تا او هم ضمن همراهی از الگو نفس کشیدن با شما، به آرامش برسد و همچنین نفس خود را در نتیجه انقباضات و درد حبس نکند.
- باید او را تشویق کنید و انقباضاتش را رصد کنید.
- او را تشویق کنید که در فواصل بین انقباضات آرام باشد.
- فکر نکنید اگر بانوی باردار عصبانی به نظر می‌رسد مشکلی وجود دارد. این یک بخش عادی از مرحله انتقال است.
مراحل زایمان یا وضع حمل
در کل وضع حمل خود دارای سه مرحله است که مرحله اول زایمان جهت آمادگی برای مرحله دوم زایمان بسیار حائز اهمیت است و هر چه مرحله اول زایمان هر سه فاز (نهفته، فعال و انتقال) به خوبی پیش برود فاز اصلی زایمان یعنی تولد نوزاد نیز بهتر و آسان‌تر پیش خواهد رفت.
مرحله اول زایمان چقدر طول می‌کشد؟
هیچ قانون سفت و سختی و یا پایه علمی محکمی برای مدت زمان ادامه فازهای نهفته و فعال در زنان باردار وجود ندارد. مرحله فعال زایمان می‌تواند از اتساع دهانه رحم در یک دامنه تغییرات از ۰.۵ سانتی‌متر در ساعت تا ۰.۷ سانتی‌متر در ساعت متغیر باشد.
سرعت دیلاتاسیون دهانه رحم به این بستگی دارد که آیا بانو اولین بارداری خود را تجربه می‌کند یا خیر. مادرانی که قبلاً نوزادی به دنیا آورده‌اند، در طول زایمان سریع‌تر پیش می‌روند و روند زایمان کمی کوتاه‌تر است. در هر حال زایمان هر فردی با دیگری متفاوت است و همچنین هر بارداری و وضع حمل در یک زن با بارداری قبلی یا بعدی‌اش متفاوت خواهد بود. برخی از زنان زایمان سریع‌تری را نسبت به دیگر بانوان دارند. برخی از زنان ممکن است در یک مرحله خاص دچار توقف یا ایستایی در روند پیشرفت زایمان شوند و سپس به یک بار خیلی سریع دیلاتاسیون (گشاد شدن دهانه رحم) اتفاق بیفتد.
به طور کلی، هنگامی که مرحله فعال زایمان شروع می‌شود، انتظار اتساع ثابت دهانه رحم هر ساعت یک پیش شرط قابل انتظار و مطمئن است. بسیاری از زنان باردار تا زمانی که اتساع (دیلاتاسیون) دهانه رحم به حدود ۶ سانتی‌متر نزدیکتر شوند، واقعاً روند اتساع منظم دهانه رحم در آن‌ها اتفاق نمی‌افتد. مرحله اول زایمان زمانی به پایان می‌رسد که دهانه رحم زن به طور کامل تا ۱۰ سانتی‌متر گشاد شده (دیلاتاسیون) و کاملاً از بین می‌رود (افاسمان).
مرحله دوم زایمان
مرحله دوم زایمان زمانی شروع می‌شود که دهانه رحم زن به طور کامل تا ۱۰ سانتی‌متر متسع شود. حتی اگر در یک زن دیلاتاسیون کامل باشد، به این معنی نیست که نوزاد لزوماً فوراً به دنیا خواهد آمد. یک بانو ممکن است به اتساع کامل دهانه رحم (دیلاتاسیون) برسد، اما ممکن است کودک همچنان به زمان نیاز داشته باشد تا به طور کامل در کانال زایمان حرکت کند تا برای تولد آماده شود. هنگامی که کودک در موقعیت اصلی قرار گرفت، زمان فشار دادن است. مرحله دوم پس از زایمان به پایان می‌رسد.
مرحله دوم زایمان چقدر طول می‌کشد؟
در این مرحله، باز هم محدوده وسیعی برای مدت زمانی که ممکن است طول بکشد تا کودک بیرون بیاید، وجود دارد. این مرحله می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. برخی از زنان ممکن است تنها با چند فشار سخت زایمان کنند در حالی که عده‌ای دیگر باید یک ساعت یا بیشتر فشار بیاورند.
هل دادن فقط با انقباضات اتفاق می‌افتد و مادر تشویق می‌شود که بین آن‌ها استراحت کند. در این مرحله، فرکانس ایده‌آل انقباضات به فاصله ۲ تا ۳ دقیقه و ۶۰ تا ۹۰ ثانیه خواهد بود.
به طور کلی، فشار دادن برای زنان باردار برای اولین بار و برای زنانی که اپیدورال انجام داده‌اند، بیشتر طول می‌کشد. اپیدورال می‌تواند میل زن به فشار دادن را کاهش داده و در توانایی او برای فشار دادن اختلال ایجاد کند. مدت زمانی که یک زن مجاز به هل دادن است بستگی به موارد زیر دارد:
- سیاست بیمارستان
- صلاحدید پزشک
- سلامتی مامان
- سلامت نوزاد
مادر باید تشویق شود که وضعیت خود را تغییر دهد، در حالت اسکات (پوزیشن زایمان) بنشیند و بین انقباضات استراحت کند. اگر نوزاد پیشرفت نمی‌کند یا مادر در حال خستگی است، زایمان با فورسپس، وکیوم، اودون یا سزارین در نظر گرفته می‌شود.
باز هم تکرار می‌کنیم که روند زایمان در هر زن و نوزاد متفاوت است. هیچ زمان منقطع شدن انقباضات و فشار برای زایمان به صورت یک قانون پذیرفته شده جهانی وجود ندارد. مرحله دوم زایمان با تولد نوزاد به پایان می‌رسد.
مرحله سوم زایمان
مرحله سوم زایمان شاید فراموش شده‌ترین مرحله باشد. با وجود این که «رویداد اصلی» زایمان با تولد نوزاد اتفاق افتاده است، بدن بانوی که نوزاد را تحویل داده است، هنوز کارهای مهمی برای انجام دارد. در این مرحله، مادر جفت را تحویل می‌دهد. در بدن یک بانوی باردار در واقع یک عضو کاملاً جدید و مجزا به نام جفت رشد می‌کند که پس از تولد نوزاد، جفت دیگر عملکردی در بدن ندارد، بنابراین بدن زائو باید آن را دفع کند. جفت مانند جنین از طریق انقباضات به دنیا می‌آید. در مقالات بعدی در خصوص زایمان جفت توضیحات کاملی ارائه خواهد شد.