مصرف جینسینگ در بارداری و اثرات آن

امروزه جینسنگ در بسیاری از کشورهای جهان استفاده می‌شود و به عنوان یک گیاه دارویی با فواید سلامتی بسیار شناخته می‌شود. اما سوال مهم این است «آیا زنان باردار می‌توانند در دوران بارداری خود جینسینگ بخورند؟» برای دریافت پاسخ با پینو بیبی همراه باشید.

جینسنگ چیست؟

جینسینگ گیاهی است دیر رشد و چند ساله از تیره همه درمان Panax از خانواد عشقه(Araliaceae)  است. این درخت در برخی از مناطق چین و سایر نقاط آسیا به نام Ginnyuu نیز شناخته می‌شود. به انگلیسی به آن Ginseng می‌گویند.  Panax Ginseng گیاهی است که در کره، چین و سیبری می‌روید. جینسینگ پاناکس را با گیاهان دیگری که گاهی اوقات به عنوان جینسنگ مانند جینسنگ آمریکایی، آبی کوهوش، کانایگر، کودونوپسیس، الوترو، یا پاناکس نوتوجینسنگ شناخته می‌شوند، اشتباه نگیرید. این‌ها گیاهان مختلف با اثرات متفاوت هستند. جینسینگ یک داروی گیاهی محبوب است که در بخش‌هایی از آسیا و آمریکای شمالی رشد می‌کند. ریشه گیاه جینسنگ قرن‌ها به عنوان یک داروی گیاهی در چین، کره و سایر کشورهای آسیایی استفاده می‌شود.

جینسنگ یک واژه چینی است که دو نوع تلفظ می‌شود جین سنگ یا رین سنگ. رین در زبان چینی به معنی آدم و شین به معنی ریشه گیاه است. برای همین به گیاه جینسینگ «آدم گیاه» نیز می‌گویند. شکل ظاهری ریشه گیاه نیز تداعی کننده بدن انسان است. برخی معتقد هستند که این گیاه از سر تا پا برای همه بخش‌های بدن مفید است. اما سوال اساسی و اصلی این است که آیا در دوران حاملگی نیز خوردن این گیاه مفید است و اثرات سوئی بر بدن مادر و جنین درون رحم او ندارد.  

انواع جنسینگ

جینسینگ آسیایی و جینسینگ آمریکایی که بر اساس این که در چه مناطقی کشت شود به انواع هندی، کره‌ای، سیبری، ژاپنی، همالیایی، کوتوله، پرویی …. دسته‌بندی می‌شوند. تقریباً دو سوم جنسینگ موجود در بازار متعقل به گونه امریکایی است. برخی این گیاه را بر اساس رنگ نیز تقسیم‌بندی می‌کنند. محدوده رنگی ریشه آدم گیاه از زرد بسیار کم رنگ مایل به سفید تا خرمایی و قهوه‌ای در انواع آمریکایی جینسینگ، متنوع است.

خواص کلی جینسینگ

جینسنگ دارای خواص متعددی است: افزایش انرژی کلی بدن، بهبود عملکرد شناختی، کاهش قند خون، از بین بردن استرس، اثربخشی در درمان دیابت و مدیریت اختلال عملکرد جنسی در مردان، تعادل کلسترول. امروزه معمولاً از جینسینگ به عنوان یک گیاه دارویی برای مبارزه با خستگی و بازگرداندن نشاط استفاده می‌شود. جینسینگ پاناکس به صورت خوراکی برای مهارت‌های حافظه و تفکر، بیماری آلزایمر، افسردگی و بسیاری از شرایط دیگر مصرف می‌شود، اما هیچ مدرک علمی خوبی برای تایید و حمایت از بسیاری از این موارد وجود ندارد.

آیا زنان باردار می‌توانند جینسنگ بخورند؟

در دوران بارداری، خون مادر برای تغذیه جنین در حال رشد استفاده می‌شود، بنابراین بدن بانوی باردار در وضعیت نسبتاً گرم قرار می‌گیرد و باعث می‌شود مادر احساس گرما کند. بر اساس باورهای طب غربی، افزایش هورمون پروژسترون در دوران بارداری منجر به افزایش جریان خون در پوست و ایجاد احساس گرما در بانوی باردار می‌شود. از این رو یک ضرب‌المثل وجود دارد: در مرحله قبل از تولد، جنین معمولا گرم است. جینسینگ یک گیاه نسبتاً بی‌خطر برای مصرف در دوران بارداری نیست. تا به امروز، هیچ مدرک علمی در مورد اثربخشی یا بی‌خطر بودن استفاده از جینسینگ در دوران بارداری و شیردهی وجود نداشته است.

یک مطالعه نشان داده است که ترکیب فعال موجود در جینسینگ، جین سنوزید Rb1، به طور مستقیم بر تراتوژن (اختلال در رشد جنین) تأثیر می‌گذارد. هم‌چنین در یک پژوهش علمی مصرف جنسینگ اثرات غیرعادی در جنین موش ایجاد کرد. بنابراین، زنان باید در مصرف جینسینگ در دوران بارداری به خصوص در ۳ ماه اول احتیاط کنند. جینسینگ محبوب شامل جینسنگ آمریکایی Panax Quinquefolius است که اثرات ضعیف‌تری بر بانوی باردار دارد و جینسنگ آسیاییPanax Ginseng  قوی‌تر است و اثرات بیشتری بر زنان باردار دارد. جینسینگ آسیایی یک گیاه تقویت کننده است و به حفظ سلامتی فرد کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که جینسینگ همچنین سیستم ایمنی بدن را بهبود می‌بخشد، عملکرد مغز را تقویت می‌کند و با خستگی مبارزه می‌کند.

طبیعت گیاه جینسینگ گرم است و اگر در دوران بارداری مصرف شود، باعث افزایش گردش خون می‌شود و در نتیجه گرمای بیشتری در بدن بانوان باردار ایجاد می‌شود. در نهایت مصرف این گیاه ممکن است باعث شود که به عنوان تحریک‌پذیری جنین شناخته شود. که در اصطلاح پزشکی به سقط جنین تهدید شده نیز معروف است. لذا در دوران بارداری نباید جینسینگ را یک مقوی همه کاره بدانیم که در هر شرایطی قابل مصرف است. علاوه بر این، تحقیقات اخیر نشان داده است که جینسینگ دارای خواص ضد انعقادی است، بنابراین مصرف آن قبل از زایمان و هنگام زایمان برای جلوگیری از خونریزی پس از زایمان توصیه نمی‌شود. بنابراین، مصرف جینسینگ آسیایی را در بارداری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

جینسینگ آمریکایی – موارد استفاده، عوارض جانبی و موارد دیگر

جینسینگ آمریکاییPanax Quinquefolius  گیاهی است که عمدتاً در آمریکای شمالی رشد می‌کند. در برخی ایالت‌های آمریکا به دلیل تقاضای زیاد این گونه در معرض خطر انقراض است. جینسینگ آمریکایی یک آداپتوژن در نظر گرفته می‌شود. آداپتوژن‌ها مواد طبیعی هستند که اعتقاد بر این است که مقاومت بدن در برابر عوامل استرس‌زا را بیشتر می‌کنند. جینسینگ پاناکس حاوی بسیاری از مواد شیمیایی فعال است. مهمترین آن‌ها جینسنوزیدها یا پاناکسوزیدها نامیده می‌شوند. جینسنگ آمریکایی همچنین حاوی مواد شیمیایی به نام Ginsenosides است که به نظر می‌رسد بر سطح انسولین تأثیر می‌گذارد و قند خون را کاهش می‌دهد.

موارد استفاده و اثربخشی جینسینگ

احتمالاً برای عفونت راه هوایی فوقانی مصرف یک عصاره خاص جینسینگ آمریکایی از طریق دهان در طول فصل آنفولانزا ممکن است از علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا در برخی از بزرگسالان جلوگیری کند. تمایل به استفاده از جینسنگ آمریکایی برای تعدادی از اهداف دیگر وجود دارد، اما اطلاعات قابل اعتماد کافی برای گفتن این که آیا ممکن است مصرف جنسینگ برای تمام موارد مورد ادعا مفید باشد وجود ندارد.

اثرات جانبی جینسینگ

مصرف خوراکی، جینسینگ آمریکایی در صورت استفاده کوتاه مدت احتمالاً بی‌خطر است. دوزهای ۱۰۰- ۳۰۰۰ میلی‌گرم روزانه تا ۱۲ هفته به طور ایمن استفاده شده است. عوارض جانبی مصرف این گیاه ممکن است شامل سردرد باشد، اما معمولاً این نوع سردرد به خوبی قابل تحمل است. افراد جینسینگ آمریکایی را برای استرس، تقویت سیستم ایمنی، برای عفونت‌های مجاری هوایی فوقانی، دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر مصرف می‌کنند. جینسینگ آمریکایی را با جینسنگ آسیایی Panax Ginseng  یا Eleutherococcus Senticosus اشتباه نگیرید. این‌ها گیاهان مختلف، با اثرات متفاوت هستند.

اقدامات احتیاطی و هشدارهای ویژه در افراد مختلف جهت استفاده از جینسینگ

• بارداری: استفاده از جینسینگ آمریکایی در دوران بارداری ممکن است خطرناک باشد. یکی از مواد شیمیایی موجود در Panax Ginseng، با نقایص مادرزادی احتمالی مرتبط است. اگر باردار هستید جینسینگ آمریکایی مصرف نکنید.
• تغذیه با شیر مادر: اطلاعات کافی برای دانستن این که آیا جینسنگ آمریکایی برای استفاده در دوران شیردهی بی‌خطر است یا خیر وجود ندارد. بنابراین برای ایمن ماندن بهتر است از استفاده از آن خودداری کنید.
• کودکان: جینسینگ آمریکایی در صورت استفاده کوتاه مدت احتمالاً بی‌خطر است. در یک مطالعه پژوهشی یک عصاره خاص جینسینگ آمریکایی به نام Afexa Life Science در دوزهای ۴،۵- ۲۶ میلی‌گرم بر کیلوگرم روزانه به مدت ۳ روز در کودکان ۳ تا ۱۲ ساله استفاده شد که در ادامه و یافته‌های پژوهش عوارض خاصی گزارش نشد.

موارد منع مصرف جینسینگ

• شرایط حساس به هورمون مانند سرطان پستان، سرطان رحم، سرطان تخمدان، اندومتریوز یا فیبروم رحم: محصولات جینسینگ آمریکایی که حاوی مواد شیمیایی به نام جین سنوزید هستند ممکن است مانند هورمون استروژن عمل کنند. اگر شرایطی دارید که ممکن است با قرار گرفتن در معرض استروژن بدتر شود، از جینسینگ آمریکایی حاوی جین سنوزیدها استفاده نکنید. برخی از عصاره‌های جینسینگ آمریکایی جین سنوزیدها را حذف کرده‌‌اند.
• بی‌خوابی: مصرف دوزهای بالای جینسینگ آمریکایی ممکن است باعث مشکلات خواب شود. اگر مشکل خواب دارید، از جینسینگ آمریکایی با احتیاط استفاده کنید.
• اسکیزوفرنی (یک اختلال روانی): مصرف دوزهای بالای جینسینگ آمریکایی ممکن است باعث مشکلات خواب و بی‌قراری در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شود.
• جراحی: جینسینگ آمریکایی ممکن است بر سطح قند خون تأثیر بگذارد و ممکن است در کنترل قند خون در حین و بعد از جراحی اختلال ایجاد کند. مصرف جینسینگ آمریکایی را حداقل ۲ هفته قبل از جراحی برنامه‌ریزی شده متوقف کنید.

هشدار در مورد استفاده از جینسینگ در دوران بارداری

در دوران بارداری باید از خوردن جینسینگ خودداری کرد زیرا:

• دارای خواص ضد انعقادی (رقیق کننده خون) است که می‌تواند باعث نقص مادرزادی شود.
• جینسینگ می‌تواند خواب را مختل کند و باعث تغییرات خلقی شود. بنابراین در بانوان باردار که مشکل خواب شدید دارند و یا دارای مشکلات خلق و خو می‌شوند نباید از جینسینگ استفاده نمود. به خصوص اگر دچار مه مغزی هستید اصلاً از جینسینگ استفاده نکنید زیرا خستگی و کمبود خواب بر مه مغزی دوران بارداری اثرات منفی دارد.
• این گیاه همچنین می‌تواند قند خون را کاهش داده و باعث سرگیجه و حالت تهوع شود. بسیاری از بانوان در دوران بارداری از تهوع صبحگاهی رنج می‌برند. با مصرف جینسینگ ممکن است این تهوع تشدید شود.
• جینسینگ ممکن است از لخته شدن طبیعی خون در دوران بارداری و بعد از آن جلوگیری کند. بنابراین هنگامی که نزدیک به وضع حمل هستید بهتر است از مصرف جینسینگ خودداری کنید، چون ممکن است دچار خونریزی شدید پس از زایمان شوید زیرا عمل لخته شدن خون مختل شده است.
• گاهی اوقات مصرف جینسینگ باعث اسهال، خشکی دهان، سردرد، کم آبی بدن و خستگی می‌شود. مسلماً مشکلات رایج بارداری در روند دوران حاملگی بسیار اذیت کننده است و در صورتی که جینسینگ مصرف شود این مشکلات بیشتر می‌شود.
• جینسینگ ممکن است اثرات داروهای تجویز شده توسط متخصص زنان و زایمان را کاهش دهد.
• جینسینگ ممکن است باعث خونریزی بیش از حد در طول سزارین شود. یکی از مهمترین چالش‌های سزارین کمک به مادر بعد از عمل سزارین است تا کمترین آسیب را ببیند و خونریزی ناشی از سزارین را کاهش بدهند که به علت اثرات ضد انعقادی که جینسینگ دارد، مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. به خصوص که ممکن است سزارین غیر برنامه‌ریزی شده اتفاق بیفتد.

جایگزینی برای جینسینگ

همان ‌طور که همه ما می‌دانیم، درمان‌های گیاهی به دلیل طبیعی و کم عوارض بودن تا حد زیادی محبوب هستند. با این حال، این بدان معنا نیست که همه گیاهان برای زنان باردار و یا شیرده ایمن مناسب هستند. چه در حال تلاش برای باردار شدن هستید، چه باردار هستید و چه در دوران شیردهی به سر می‌برید، بهتر است قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی و یا اجتناب از مصرف گیاهان دارویی با یک متخصص واجد شرایط مشورت کنید. هر نوع دمنوش‌های گیاهی با زنجبیل، سیر، دارچین، زیره و نعناع می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای جینسینگ باشد. با این حال، باز هم تاکید می‌کنیم که باید آن‌ها را در حد اعتدال و تنها پس از مشورت با پزشک متخصص مصرف کنید. امروزه برای آمادگی برای بارداری سالم، زن و شوهر باید ۳ تا ۵ ماه قبل از بارداری چکاپ سلامت باروری را انجام دهند و ای زمان خوبی است که مصرف جنسینگ را قطع کنید و از خواص بی‌نظیر آن بعد از تولد فرزندتان بهره ببرید.

تداخل‌های دارویی با جینسینگ

• وارفارین (کومادین) با جینسنگ آمریکایی: وارفارین نوعی رقیق کننده خون است که برای کند کردن لخته شدن خون استفاده می‌شود. گزارش شده است که جینسینگ آمریکایی اثرات وارفارین را کاهش می‌دهد. این ممکن است خطر لخته شدن را افزایش دهد. مشخص نیست که چرا این تعامل ممکن است رخ دهد. برای جلوگیری از این تداخل، در صورت مصرف وارفارین، جینسینگ آمریکایی مصرف نکنید.
• داروهای افسردگی MAOIs با جینسنگ آمریکایی تداخل دارند: جینسینگ آمریکایی ممکن است بدن را تحریک کند. برخی از داروهای مورد استفاده برای افسردگی نیز می‌توانند بدن را تحریک کنند. مصرف جینسینگ آمریکایی همراه با این داروهای مورد استفاده برای افسردگی ممکن است عوارض جانبی مانند اضطراب، سردرد، بی‌قراری و بی‌خوابی را ایجاد کند. برخی از MAOI های رایج عبارت هستند از فنلزین (ناردیل)، سلژیلین (زلاپار) و ترانیل سیپرومین (پارنات).
• تداخل داروهای دیابت (داروهای ضد دیابت) با جینسنگ آمریکایی: مصرف این گیاه دارویی سطح قند خون را کاهش می‌دهد. مصرف جینسینگ آمریکایی همراه با داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود. در صورت مصرف جنسینگ لازم است قند خون خود را به دقت کنترل کنید.
• داروهای کاهش دهنده سیستم ایمنی (سرکوب کننده‌های ایمنی) با جینسنگ آمریکایی تداخل دارند: جینسینگ آمریکایی می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد. برخی از داروها، مانند داروهایی که پس از پیوند استفاده می‌شوند، فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند. مصرف جینسینگ آمریکایی همراه با این داروها ممکن است اثرات این داروها را کاهش دهد. در صورت ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس MS، لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، آرتریت روماتوئید (RA) در مصرف جنیسنگ محتاط باشید؛ به نظر می‌رسد که جینسینگ پانکس فعالیت سیستم ایمنی را افزایش می‌دهد و  ممکن است بیماری‌های خود ایمنی را بدتر کند. اگر دچار بیماری خودایمنی هستید از جینسینگ پانکس استفاده نکنید.
• جینسینگ آمریکایی اغلب توسط بزرگسالان در دوزهای ۲۰۰ الی ۴۰۰ میلی‌گرم خوراکی دو بار در روز به مدت ۳ الی ۶ ماه استفاده می‌شود. با یک پزشک صحبت کنید تا بدانید چه دوزی ممکن است برای یک بیماری خاص بهترین میزان مصرف باشد.
• جینسینگ و کافئین می‌توانند سیستم عصبی را بسیار تحریک‌پذیر کند. مصرف جینسینگ پانکس همراه با کافئین ممکن است خطر عوارض جانبی از جمله افزایش ضربان قلب و فشار خون بالا را افزایش دهد. از مصرف کافئین همراه با جینسینگ به خصوص در دوران بارداری باید خودداری شود و این به خاطر خطر بالای پره اکلامپسی که در دوران بارداری است که ممکن است برای بسیاری از زنان باردار اتفاق بیفتد.
• جینسینگ با انسولین اثرات همدیگر را تقویت می‌کنند و قند خون را بیش از حد کاهش می‌دهد. اگر دیابت بارداری وجود دارد بهتر است ریسک مصرف داروهای کاهنده قند خون با جینسینگ را کنار بگذارید. زیرا ممکن است افت قند خون بسیار بالا برود و بیشتر از حد انتظار باشد.

سخن آخر

مصرف جنسینگ در بارداری چالش‌های زیادی دارد و ممکن است خطراتی برای مادر و جنین داشته باشد بنابراین با این که جینسنگ یک گیاه دارویی مفید است اما باید در دوران بارداری از مصرف آن چشم‌پوشی کرد. محققان حتی برای اطمینان بیشتر به بانوانی که قصد فرزندآوری دارند نیز توصیه می‌کنند از مصرف گیاه جینسنگ اجتناب کنند.