ممکن است فکر کنید که پس از زایمان، می‌توانید به زندگی عادی خود بازگردید. با این‌حال، باید بدانید مراقبت‌های پس از زایمان برای سازگاری با زندگی با یک نوزاد تازه متولد‌شده و همچنین بهبودی لازم است.
مهم است به خاطر داشته باشید که بعد از زایمان بدن شما به مرور زمان باید خود را بازیابی کند. مهم نیست چه نوع زایمان، زایمان طبیعی یا سزارین داشته‌اید، در هر صورت بدن شما برای بهبودی به زمان نیاز دارد.
بارداری بدن شما را بیشتر از آنچه انتظار دارید تغییر می‌دهد و با تولد نوزاد متوقف نمی‌شود. در اینجا به آنچه که از نظر جسمی و احساسی بعد از زایمان نیاز است بررسی شده است
ماه اول تولد نوزاد در خانه ممکن است گاهی‌اوقات طاقت‌فرسا باشد. ممکن است احساس کنید که تمام وقت شما روی مراقبت از کودک شما قرار گرفته است بنابراین نباید از خود مراقبت کنید.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که مراقبت‌های پس از زایمان به مراقبت‌هایی گفته می‌شود که مادر و نوزاد تازه متولد شده پس از تولد به آن نیاز دارد.
بیشترین مرگ و میرهای مادران و نوزادان در هنگام زایمان و پس از زایمان اتفاق می‌افتد. ارتقای سلامت مادر و نوزاد از طریق خدمات سلامت و مراقبت‌های پس از زایمان بهترین راه برای کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان است.
اجزای اصلی مراقبت‌های پس از زایمان
در تمام مراقبت‌های پس از زایمان، مهم است که مادر و نوزاد با هم توسط یک همراه در اتاق گرم، با نور کافی و تهویه مناسب که به میزان مناسبی از حریم خصوصی برخوردار است نگهداری شود.
حمایت از شیردهی
حتما می‌دانید شیردهی فواید زیادی برای کودک شما دارد. شیر مادر سرشار از مواد مغذی بوده و دارای آنتی‌بادی‌هایی است که برای محافظت از کودک شما ضروری است.
نوزادانی که از شیرمادر تغذیه می‌کنند کمتر به آلرژی، آسم و مبتلا می‌شوند، همچنین، این کودکان کمتر دارای اضافه وزن می‌شوند. تغذیه با شیر مادر باعث سلامتی شما و کودکتان می‌شود. این بخشی طبیعی از روند زایمان است، اما همیشه آسان نیست. بسیاری از زنان برای شیر دادن به کمک نیاز دارند. در چند روز اول پس از تولد، سینه‌ها آغوز تولید می‌کنند(شیر اول) و معمولا این شیر به رنگ زرد طلایی است. وقتی کودک شما متولد می‌شود، سینه‌های شما شروع به پر شدن می‌کند. در ابتدا، بدن شما یک «پیش شیر» به نام آغوز تولید می‌کند. این می‌تواند نازک و آبکی یا غلیظ و بیشتر به رنگ زرد باشد.
آغوز دارای مقدار بسیار بالایی از مواد مغذی بوده و برای کودک بسیار مفید است. مقدار تولید این شیرمادر از چند قطره تا یک قاشق چایخوری متفاوت است، باید گفت این تمام چیزی است که کودک نیاز دارد.
اکثر نوزادان ۱ تا ۲ ساعت پس از تولد آماده خوردن شیر هستند. در زیر راهنمای گام به گام تغذیه با شیر مادر آورده شده است.
- قبل از هر بار تغذیه دست‌های خود را تمیز بشویید.
- کودک خود را در یکی از موقعیت‌های شیردهی قرار دهید.
- شست دست آزاد خود را بالای سینه و انگشتان دیگر را زیر آن قرار دهید.
- لب‌های کودک را به نوک پستان خود لمس کنید تا زمانی که کودک دهان خود را کاملا باز کند.
- نوک سینه خود را تا انتها در دهان کودک قرار دهید و نوزاد را به سمت خود بکشید. این به فک کودک شما اجازه می‌دهد که مجاری شیر را در زیر آرئول (نوک پستان) فشار دهد.
تغذیه
عوامل متعددی بر مسیر بهبودی شما پس از بارداری و زایمان تأثیر می‌گذارد. دو مورد از این عوامل تغذیه و ورزش است. بهبودی کامل شما ممکن است کمتر یا بیشتر از حدانتظار طول بکشد، اما پیروی از این دستورالعمل‌های تغذیه و ورزش پس از زایمان می‌تواند به سرعت بخشیدن به بهبودی شما کمک کند.
رژیم غذایی سالم، یک رژیم غذایی متعادل است. غذایی که حاوی انواع مواد غذایی است که تمام نیازهای غذایی شما را پوشش می‌دهد. رژیم غذایی متعادل پس از زایمان باید شامل موارد زیر باشد:
- چربی‌های سالم
- پروتئین بدون چربی
- غلات کامل
- کربوهیدرات‌های پیچیده
- فیبر ویتامین‌ها
- مواد معدنی
- پلی‌فنول‌ها
- کلسیم
- غذاهای غنی از آهن
- نان سبوس‌دار
- برنج قهوه‌ای
- گوشت بدون چربی
- ماهی
- آووکادو
- آجیل
- دانه‌ها
- ماست
- تخم‌مرغ
- میوه‌ها و سبزیجات همگی منابع غذایی عالی و سالمی هستند که تغذیه موردنیاز پس از زایمان را تامین می‌کنند.
زنان در دوره پس از زایمان نیاز به حفظ یک رژیم غذایی تغذیه و مغذی دارند. مهم است که یک مادر قدرت کافی خود را به دست آورد. توصیه می‌شود مصرف مکمل آهن و اسید فولیک تا ۳ ماه پس از تولد ادامه یابد. زنان شیرده به غذای اضافی نیاز دارند و باید آب کافی بنوشند.
بهداشت شخصی
یکی دیگر از مراقبت‌های پس از زایمان، مراقبت و توجه به بهداشت فردی است. مادران باید در مورد نیازهای زیر آگاه شوند:
- دست‌های خود را قبل و بعد از شیردهی بشویید.
- سینه‌ها و نوک سینه‌ها را خشک نگه دارید.
- قبل و بعد از تعویض پد و استفاده از توالت دست‌های خود را به خوبی بشویید.
- پدهای خود را به‌طور مرتب در طول روز عوض کنید.
- به‌طور منظم حمام کنید.
بخیه
یکی دیگر از موارد مهم در مراقبت‌های پس از زایمان، مراقبت و رسیدگی از بخیه‌ها است. اگر بخیه‌ها قابل‌جذب مجدد نباشند باید برداشته شوند. توصیه می‌شود که همیشه از بخیه‌های قابل‌جذب مجدد برای ترمیم استفاده شود.
درد واژن
اگر در حین زایمان، پارگی واژن داشتید یا پزشک شما برشی ایجاد کرد، ممکن است زخم برای چند هفته درد داشته باشد. برای کاهش ناراحتی در دوران نقاهت کارهای زیر را انجام دهید:
- روی یک بالش یا حلقه بالشتکی بنشینید.
- این ناحیه را با یک کیسه یخ خنک کنید.
- هنگام دفع ادرار از یک بطری فشاری برای ریختن آب گرم استفاده کنید.
- به مدت پنج دقیقه در یک حمام آب گرم بنشینید تا به‌طور کامل باسن شما را بپوشاند، در صورت می‌توانید به جای آب گرم از آب سرد استفاده کنید.
- در صورت داشتن درد می‌توانید یک مسکن بدون نسخه مصرف کنید. در صورت نیاز از پزشک خود در مورد اسپری یا کرم بی‌حس‌کننده سوال کنید.
- با پزشک خود در مورد استفاده از ملین برای جلوگیری از یبوست صحبت کنید.
ترشحات واژن
پس از زایمان، شما شروع به ریختن غشای مخاطی سطحی می‌کنید که رحم شما را در دوران بارداری پوشانده است. هفته‌ها ترشحات واژن از این غشاء و خون خواهید داشت. ترشحات در روزهای اول پررنگ و غلیظ خواهد بود، به‌مرور آبکی می‌شود و در نهایت به رنگ قهوه‌ای مایل به صورتی و سفید مایل به زرد تغییر می‌کند. چنانچه خونریزی شدید واژن دارید با پزشک خود تماس بگیرید.
انقباضات
ممکن است در چند روز اول پس از زایمان احساس انقباضات گاه‌به‌گاه داشته باشید که گاهی‌اوقات درد نیز دارد. این انقباضات که اغلب شبیه دردهای قاعدگی هستند با ایجاد فشار در رگ‌های خونی در رحم از خونریزی شدید رحم جلوگیری می‌کند. این دردهای بعد از زایمان به دلیل ترشح هورمون اکسی‌توسین شایع است.
سینه‌های حساس
چند روز پس از تولد، ممکن است سینه‌های پر، سفت و حساس (احتقان) را تجربه کنید. برای جلوگیری یا به حداقل رساندن گرفتگی، شیر دادن مکرر در هر دو سینه توصیه می‌شود.
اگر سینه‌های شما از جمله دایره‌های تیره پوست اطراف نوک سینه‌ها پر شده باشد، ممکن است کودک شما در گرفتن سینه مشکل داشته باشد. برای کمک به کودکتان، بهتر است قبل از شیر دادن به نوزاد، با دست به او شیر بدهید یا از پمپ سینه برای دوشیدن مقدار کمی شیر مادر استفاده کنید.
برای تسکین ناراحتی سینه، قبل از شیردهی از پارچه‌های گرم استفاده کنید یا دوش آب گرم بگیرید.
اگر به نوزاد خود شیر نمی‌دهید، از یک سینه‌بند حمایت‌کننده مانند سوتین ورزشی استفاده کنید. شیر را بیرون ندهید که باعث می‌شود سینه‌های شما شیر بیشتری تولید کند.
ریزش مو و تغییرات پوستی
در دوران بارداری، افزایش سطح هورمون به این معنی است که موهای شما سریعتر ریزش می‌کنند. انتظار داشته باشید هر پوستی که در دوران بارداری تیره شده است، مانند لکه‌های تیره روی صورت شما نیز به آرامی محو می‌شود.
تغییرات خلق و خوی
زایمان باعث ایجاد مجموعه‌ای از احساسات قدرتمند می‌شود. بسیاری از مادرانی که به تازگی زایمان کردند دوره‌ای از احساس ناراحتی یا اضطراب را تجربه می‌کنند. علائم شامل نوسانات احساسات، گریه، اضطراب و مشکل در خوابیدن است.
اگر در مدت کوتاهی پس از زایمان دچار نوسانات خلقی شدید، از دست دادن اشتها، خستگی شدید و عدم شادی در زندگی می‌شوید، ممکن است افسردگی پس از زایمان داشته باشید.
اگر فکر می‌کنید ممکن است افسرده باشید، به‌خصوص اگر علائم شما به خودی خود از بین نرود، در مراقبت از کودک یا انجام کارهای روزانه مشکل دارید، یا به فکر آسیب رساندن به خود یا کودکتان هستید، با پزشک خود تماس بگیرید.
کاهش وزن
بعد از زایمان، ممکن است به نظر برسد که هنوز باردار هستید، این کاملا طبیعی است. اکثر زنان در طول تولد(۶ کیلوگرم) از وزن خود را دست می‌دهند که شامل وزن نوزاد، جفت و مایع آمنیوتیک می‌شود. در روزهای بعدی پس از زایمان، وزن بیشتری از مایعات باقیمانده را از دست خواهید داد. پس از آن، یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به شما کمک کند تا به تدریج به وزن قبل از بارداری خود بازگردید.
مراقبت‌های پس از زایمان در سزارین
زنانی که به صورت سزارین زایمان می‌کنند نیاز به مراقبت بیشتر در طول دوره پس از زایمان دارد. زنانی که سزارین شده‌اند و به دلیل درد از عمل ممکن است شیردهی را در چند ساعت اول بعد از شروع زایمان انجام دهند.
راهکارهایی برای فعال نگه داشتن خود بیابید فعال ماندن نه تنها به کاهش وزنی که در دوران بارداری به دست آورده‌اید کمک می‌کند، بلکه برای مقابله با استرس نیز مفید است. با قدم زدن هر روز، حتی اگر فقط برای چند دقیقه باشد، کمی ورزش کنید.
زنان معتقدند که نباید تا شش ماه پس از سزارین ورزش کنند. با این‌حال، چنین نیست. مادری که زایمان طبیعی داشته ممکن است از روز اول ورزش را شروع کند و مادری که سزارین شده است می‌تواند بعد از چهار روز ورزش را شروع کند. تکنیک‌های تنفسی، تمرینات عضلات کف لگن و تمرینات پس از بارداری با شدت کم، همگی راهکارهای خوبی برای شروع هستند.
نکات مهم مراقبت‌های پس از زایمان
به دنیا آوردن نوزاد کار سختی است. سعی کنید زمانی که نوزاد شما در حال خواب است شما هم بخوابید. این کار به روند بهبودی شما کمک می‌کند.
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین: در دوران نقاهت باید از بلند کردن هر چیزی که سنگین خودداری کنید. این امر به ویژه در صورتی که زایمان سزارین داشته باشید بسیار مهم است.
- شستن دست‌ها: ممکن است به نظر کار کوچکی باشد، اما مطمئن شوید که دست‌های خود را مرتب بشویید. پس از مراجعه به حمام، دستان خود را بشویید، پوشک کودک خود را عوض کنید و قبل از اینکه به کودک خود غذا بدهید، شستن دست‌ها را فراموش نکنید.
- محدود کردن بالا رفتن از پله: در هفته اول زایمان، باید میزان بالا رفتن از پله را کاهش دهید. سعی کنید تعداد دفعاتی را که هر روز از پله‌ها بالا و پایین می‌روید، در حین بهبودی محدود کنید.
- ساده نگه داشتن مراقبت از کودک: برنامه و نیازهای کودک در چند هفته اول به اندازه کافی سخت است، بهتر است بدانید که کودک شما هر روز نیازی به حمام ندارد. در عوض می‌توانید از دستمال استفاده کنید تا مطمئن شوید که صورت، دست‌ها و ناحیه پوشک کودکتان روزانه تمیز می‌شود. برخی از نکات مهم که باید به خاطر بسپارید عبارتند از:
- محدود کردن بازدیدکنندگان از مادر و نوزاد: مردم مایلند به خانه شما بیایند و با عضو جدید خانواده شما ملاقات کنند. با این‌حال، بعد از زایمان، زمان خوبی برای میزبانی از مهمانان نیست.
باید بدانید که محدود کردن بازدیدکنندگان یا نه گفتن کامل به ملاقات در چند هفته اول اشکالی ندارد. در طول این مدت، شما با زندگی جدید با کودک خود سازگار می‌شوید و همچنین با مراقبت‌های پس از زایمان خود را به سرعت بهبود می‌بخشید.
- درخواست کمک: از درخواست کمک نترسید. این می‌تواند به معنای پختن غذا، کمک به شستن لباس‌ها، انجام کارهای خانه، نگهداری از خواهر و برادر یا خرید از فروشگاه باشد.
عوارض پس از زایمان چیست و بعد از زایمان باید به دنبال چه علائمی باشم؟
بیماری پس از زایمان، یک بیماری شایع است که بسیاری از مادران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این ترکیب پیچیده‌ای از تغییرات، احساسی و رفتاری است که می‌تواند اتفاق بیفتد. غم، نگرانی، ناامیدی، گناه و همگی می‌تواند از عوارض ناشی از زایمان باشد. اگر هر یک از احساسات یا افکار زیر را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- وقتی خلق افسرده در بیشتر روز باشد و به مدت دو هفته طول بکشد.
- در انجام کارهای معمولی در خانه برای مراقبت از خود یا کودکتان مشکل دارید.
- فکر آسیب به خود یا کودکتان، این شامل افکار خودکشی می‌شود.
- افکار ناامیدی، اضطراب، گناه، وحشت یا بی‌ارزشی.
چگونه بعد از زایمان خود را از نظر جسمی سالم نگه دارم؟
مراقبت‌های پزشکی شما به محض اینکه بچه‌دار می‌شوید شروع می‌شود. منتظر بمانید تا رابطه جنسی را تا اولین جلسه معاینه بعد از زایمان انجام دهید.
- بدن شما برای بهبودی پس از زایمان به زمان نیاز دارد و صبر کردن برای رابطه جنسی بخشی از این روند بهبودی است.
- در چند هفته اول پس از تولد، دوش نگیرید یا از تامپون استفاده نکنید. در چهار تا شش هفته اول پس از زایمان از تامپون استفاده کنید. استفاده از پدهای بهداشتی، ایمن‌ترین روش برای خونریزی پس از زایمان است.
- مصرف ویتامین‌های دوران بارداری خود را هر روز ادامه دهید. اگر ویتامین‌های دوران بارداری شما تمام شود، می‌توانید ویتامین‌های مولتی را دریافت کنید.
- وعده‌های غذایی سالم بخورید. این ایده خوبی است که در هفته‌های پس از زایمان، غذاهای سالم بسیار مصرف کنید. یک رژیم غذایی سالم به بهبودی شما کمک می‌کند. همچنین توصیه می‌شود در این مدت از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید.
- هر روز هشت لیوان بزرگ مایعات بنوشید، آب و شیر انتخاب‌های خوبی از مایعات هستند.
- خوب است در خانه کمی ورزش کنید. پیاده‌روی، روشی ملایم برای شروع مجدد ورزش پس از زایمان است. با پزشک در مورد اینکه چه زمانی می‌توانید با خیال راحت یک برنامه ورزشی جدید را شروع کنید و چه مقدار فعالیت را در یک زمان انجام دهید، صحبت کنید.
سخن پایانی
زایمان و مراقبت‌های پس از زایمان یک رویداد مهم و قابل‌توجه در زندگی هر مادری است. پزشک زنان و زایمان توصیه می‌کند که مراقبت پس از زایمان باید یک فرآیند مداوم باشد. در طول مراقبت‌های پس از زایمان، پزشک معالج شما خلق و خوی شما را بررسی می‌کند، در مورد پیشگیری از بارداری و فاصله تولد یک فرزند دیگر صحبت می‌کند و اطلاعات مربوط به مراقبت و تغذیه نوزاد را بررسی می‌کند.
پزشک شما همچنین در مورد عادات خواب و مسائل مربوط به استراحت صحبت می‌کند و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. این ممکن است شامل بررسی شکم، واژن، دهانه رحم و رحم باشد تا مطمئن شود که در حال بهبودی هستید. این زمان بسیار خوبی برای صحبت در مورد نگرانی‌هایی است که ممکن است داشته باشید، از جمله از سرگیری فعالیت جنسی و نحوه سازگاری شما با زندگی با نوزاد جدید بررسی می‌شود.