هیسترکتومی، یک روش جراحی است که در آن رحم را خارج می‌کنند. پس از این جراحی، امکان باردار شدن وجود ندارد و دیگر پریود نمی‌شوید. از دلایل انجام این جراحی می‌توان به خونریزی غیر‌طبیعی، افتادگی رحم، فیبروم و سرطان اشاره کرد.
بهبودی بعد از جراحی معمولا چهار تا شش هفته طول می‌کشد، بسته به نوع جراحی شما این زمان متفاوت است. در ادامه مطلب با انواع هیسترکتومی و مزایا و معایب آن صحبت خواهیم کرد.
هیسترکتومی چیست؟
جراحی رحم هیسترکتومی به برداشتن رحم که معمولا بیشتر دهانه رحم است، گفته می‌شود. با توجه به دلیل جراحی، بعضی از اندام‌ها و بافت‌های اطراف رحم مثل لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیز جراحی می‌شود.
نقش رحم، محل رشد جنین در دوره است. دیواره رحم خونی است که در زمان عادت ماهانه این دیواره خونی فرو می‌ریزد. بهتر است بدانید بعد از انجام این جراحی امکان بارداری و پریود شدن وجود ندارد.
چه زمانی نیاز به هیسترکتومی است؟
به دلایل زیادی ممکن است پزشک معالج شما این جراحی را به شما توصیه کند.
فیبروم‌های رحمی، یک نوع توده غیرسرطانی هستند که در رحم ایجاد می‌شوند. آنها یکی از رایج‌ترین دلایل هیسترکتومی هستند.
فیبروم‌ها باعث ایجاد درد یا اتساع معده می‌شوند. همچنین ممکن است بر باروری تاثیر بگذرند.
پزشک شما ممکن است داروهایی مانند قرص‌های ضدبارداری خوراکی یا سایر روش‌های کم‌تهاجمی مانند میوکتومی را برای درمان فیبروم توصیه کند. در میوکتومی فقط فیبروم‌ها را برداشته و رحم را دست‌نخورده باقی می‌ماند.
- سرطان
سرطان دلیل حدود ۱۰ درصد از تمام هیسترکتومی‌ها است. در صورت داشتن سرطان موارد زیر، پزشک ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند:
- رحم
- تخمدان
- دهانه رحم
- آندوتر
درمان شما به نوع سرطان، میزان پیشرفته بودن آن و سلامت کلی شما دارد. گزینه‌های دیگر ممکن است شامل شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد.
گاهی‌اوقات، پزشکان در صورت داشتن شرایط پیش‌سرطانی یا مشکوک به سرطان، جراحی را توصیه می‌کنند. در برخی موارد، برداشتن رحم ممکن است روشی مطمئن برای تشخیص سرطان در نمونه‌برداری از رحم سالم باشد.
- ادنومیوز
آدنومیوز زمانی اتفاق می‌افتد که پوشش داخلی رحم به عضله رحم تبدیل شود. این باعث ضخیم شدن دیواره رحم می‌شود که باعث درد و رنج شدید می‌شود.
اگر علائم شما در این وضعیت شدید باشد، ممکن است زودتر به درمان نیاز داشته باشید.
معمولاً ابتدا درمان‌های دارویی و مسکن امتحان می‌شود. اگر این داروها مفید نباشند، هیسترکتومی ممکن است یک گزینه باشد.
افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که رحم شما از محل معمول خود بلغزد و به داخل واژن بیفتد. این عارضه در افرادی که چند بار زایمان طبیعی داشته‌اند، شایع‌تر است. همچنین می‌تواند افراد چاق یا افرادی که یائسه شده‌اند را تحت‌تاثیر قرار دهد. علائم شایع افتادگی رحم عبارتند از:
- فشار لگن
- مشکلات بیماری
- مشکلات روده
- هیپرپلازی
به این معنی است که پوشش داخلی رحم شما بیش از حد ضخیم است. این وضعیت ممکن است به دلیل داشتن استروژن بیش از حد ایجاد شود. در برخی موارد، هیپلازی می‌تواند به سرطان رحم شود. هیپرپلازی می‌تواند باعث ایجاد خونریزی شدید و نامنظم قاعدگی شود.
به‌طور معمول، گزینه‌های درمانی شامل انواع معمول از درمان‌های هورمونی است. اگر هیپرپلازی شما شدید باشد یا پزشک مشکوک باشد که ممکن است به سرطان تبدیل شود، ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند.
انواع مختلف جراحی هیسترکتومی چیست؟
پزشک معالج شما در مورد نوع هیسترکتومی با توجه به شرایط شما صحبت خواهد کرد. در نتیجه مشخص می‌شود که آیا لوله‌های فالوپ و تخمدان شما نیاز به برداشتن دارند یا خیر.
هیسترکتومی سوپراسرویکال
در این روش برداشتن تنها قسمت بالایی رحم در حالی که دهانه رحم برداشته می‌شود جراحی هیسترکتومی انجام می‌شود.
هیسترکتومی کامل با سالپنگو اوفورکتومی دوطرفه
در این روش جراحی برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ (سالپنژکتومی) و تخمدان‌ها (اووفورکتومی) انجام می‌شود. اگر یائسگی را تجربه نکرده‌اید، برداشتن تخمدان‌ها باعث شروع علائم یائسگی می‌شود.
هیسترکتومی رادیکال با سالپنگو اوفورکتومی دوطرفه
در این روش با برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، قسمت بالایی واژن و برخی از بافت‌ها و غدد لنفاوی اطراف جراحی انجام می‌شود.
چگونه برای هیسترکتومی آماده شوم؟
پزشک معالج شما را با همه جزییات جراحی و عوارض و مزایای آن آشنا می‌کند. چنانچه هر سوال یا نگرانی در مورد جراحی دارید می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.
در طول هیسترکتومی چه اتفاقی می‌افتد؟
پزشک معالج شما با توجه به نوع شرایط شما نوع جراحی هیسترکتومی را تعیین می‌کند. قبل از جراحی لباس بیمارستان را تن کرده و با متصل شدن به مانیتورهایی ضربان قلب شما مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در مرحله بعد متخصص بیهوشی وارد عمل شده و فرایند بیهوش کردن شما را انجام میدهد، متخصص بیهوشی یکی از موارد زیر را روی شما اعمال می‌کند:
- بیهوشی عمومی، که در آن شما در طول عمل بیدار نخواهید بود.
- بی‌حسی منطقه‌ای (که بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی نیز نامیده می‌شود)، که در آن داروها در نزدیکی اعصاب کمر شما قرار می‌گیرند تا هنگام بیدار ماندن، درد را مسدود کنند. چندین روش جراحی مختلف وجود دارد که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است برای انجام هیسترکتومی از یکی از آنها استفاده کند.
هیسترکتومی واژینال
در هیسترکتومی رحم شما با یک برش در بالای واژن برداشته می‌شود. در این نوع جراحی هیو برش خارجی ایجاد نمی‌شود و بخیه های قابل‌حل در داخل واژن شما گذاشته می‌شود.
این جراحی در بیشتر موارد افتادگی رحم و سایر شرایط غیر‌بدخیم (یا غیرسرطانی) استفاده می‌شود. کمترین عوارض و سریعترین بهبودی (تا چهار هفته) بعد از جراحی است.
هیسترکتومی لاپاراسکوپیک
در این روش، یک لاپاروسکوپ (یک لوله نازک با یک دوربین فیلمبرداری در انتهای آن) از طریق یک برش کوچک در ناف شما در قسمت پایین شکم شما وارد می‌شود. ابزارهای جراحی از طریق چندین برش کوچک دیگر وارد می‌شوند. رحم شما را می‌توان در قطعات کوچک از طریق برش‌های شکم یا از طریق واژن برداشت. برخی از افراد در همان روز یا بعد از یک شب در بیمارستان مرخص می‌شوند و بهبودی خیلی زود صورت می‌گیرد.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی
در این روش پزشک جراحی را با کمک یک دستگاه رباتیک انجام میدهد. انجام آن به این شکل است که جراح یک لاپاراسکوپ در شکم شما قرار میدهد تا بخش لگن شما مشخص شود.
در ادامه با کمک ابزار خاصی سه تا پنج برش در اطراف ناف شما ایجاد می‌کند. در این نوع هیسترکتومی ابزار رباتیک توسط پزشک کنترل می‌شود.
هیسترکتومی شکمی
در این نوع جراحی هیسترکتومی رحم شما از طریق یک برش روی شکم برداشته می‌شود. مکان این برش روی شکم از سمت ناف تا سمت استخوان شرمگاهی است، بعد از برداشتن رحم، جراح برای بستن برش از بخیه استفاده می‌کند. این روش جراحی شکمی برای شرایطی است که بیمار درگیر سرطان است یا بیماری به ناحیه اطراف لگن نیز پخش شده است. این روش هیسترکتومی دوره بهبودی طولانی‌تری دارد.
عمل هیسترکتومی چقدر طول می‌کشد؟
جراحی هیسترکتومی با توجه به نوع جراحی ممکن است یک تا سه ساعت طول بکشد. زمان جراحی ممکن است با توجه به اندازه رحم شما و نیاز به از بین بردن جای زخم ناشی از جراحی‌های قبلی متفاوت باشد. همچنین زمان جراحی به اینکه سایر بافت‌های رحم مانند بافت آندومتر و سایر اندام‌ها همراه با رحم بستگی دارد.
شایع‌ترین عوارض هیسترکتومی چیست؟
جراحی هیسترکتومی نیز ممکن است مانند هر جراحی دیگر عوارضی داشته باشد. مهم‌ترین عوارض جانبی جراحی که ممکن است تا شش هفته بعد از عمل نیز صورت بگیرد مربوط به تخلیه رحم است، تحریک و سوزش محل برش نیز یکی از عوارض این جراحی است.
اگر تخمدان شما برداشته شود ممکن است علائم یائسگی مانند گرگرفتگی را تجربه کنید. خشکی واژن، از دست دادن میل جنسی، بی‌خوابی از دیگر عوارض احتمالی این جراحی است.
بعد از هیسترکتومی چه اتفاقی می‌افتد؟
مدت زمان بیشتر شدن شما در بیمارستان بعد از انجام هیسترکتومی بستگی به نوع جراحی شما دارد. پزشک بعد از جراحی شما را تحت‌نظر خواهد داشت تا مطمئن شود که هیچ علامتی از عوارضی مانند لخته شدن خون یا خونریزی وجود ندارد.
برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاهایتان، باید در اسرع وقت بعد از جراحی راه بروید. اگر جراحی هیسترکتومی شکمی انجام دادید، احتمالا نیاز است چند روز در بیمارستان بستری شوید.
جراحی هیسترکتومی واژینال و لاپاراسکوپی معمولاً نیازی به یک شب بستری در بیمارستان ندارند. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما دستورالعمل‌های بهبودی، از جمله محدودیت‌های مربوط به فعالیت‌های روزانه‌تان را بررسی می‌کند.
مزایای انجام هیسترکتومی چیست؟
جراحی هیسترکتومی می‌تواند به شما کمک کند زندگی لذت‌بخشی داشته باشید، به‌خصوص اگر درد لگنی مداوم یا خونریزی و نامنظم دارید. اگر در معرض خطر بالاتری مانند سرطان رحم هستید، هیسترکتومی می‌تواند این خطر را کاهش دهد و به‌طور بالقوه برای سلامتی شما حیاتی باشد.
معایب انجام هیسترکتومی چیست؟
هیسترکتومی یک نوع جراحی مهم با دوره بهبودی طولانی است. البته مانند هر جراحی دیگری خطرات و عوارض جانبی دارد و دائمی است. بسته به نوع جراحی که انجام می‌دهید، می‌توانید یائسه شوید یا علائم یائسگی را تجربه کنید. همچنین، همانطور که اشاره شد بعد از عمل نمی‌توانید باردار شوید.
آیا هیسترکتومی بر زندگی جنسی تأثیر می‌گذارد؟
کیفیت روابط جنسی شما معمولا تحت‌تأثیر هیسترکتومی قرار نمی‌گیرد. اگر تخمدان‌های شما همراه با رحم شما برداشته شود، این فقط می‌تواند علائم یائسگی را شروع کند. در بعضی مواردعلائمی مانند کم شدن میل جنسی و خشکی واژن بعد از این جراحی اتفاق می‌افتد. استفاده از روان‌کننده‌های مبتنی بر آب می‌تواند به خشکی واژن کمک کنند.
چگونه فضای خالی بعد از هیسترکتومی پر می‌شود؟
پس از انجام هیسترکتومی، بقیه اندام‌های شما حرکت می‌کنند تا این فضای خالی را پر کنند. روده‌های کوچک و بزرگ شما معمولا بخشی را که رحم شما در آن قرار داشت را در پر می‌کند.
جایگزین‌های هیسترکتومی چیست؟
پزشک معالج شما را راهنمایی می‌کند تا بهترین برنامه درمانی را برای علائم یا وضعیت شما ایجاد کند. هنگامی که هیسترکتومی از نظر پزشکی ضروری نیست، برخی از جایگزین‌های آن عبارتند از:
- مصرف قرص‌های ضدبارداری برای مدیریت عادت ماهیانه دردناک یا خونریزی بیش از حد
- سوزش پوشش داخلی رحم به دلیل خونریزی شدید
- روش کوچک کردن و جراحی برای برداشتن فیبروم رحم نیز جایگزین مناسبی برای هیسترکتومی است.
- تمریناتی که به افتادگی رحم و بهبود ماهیچه‌های رحم کمک می‌کند
- انجام یک جراحی برای درمان آندومتریوز یا خونریزی شدید واژینال( در این جراحی همه قسمت‌های رحم برداشته نمی‌شود)
بعد از هیسترکتومی چه احساسی خواهم داشت
حتما می‌دانید که پس از هیسترکتومی، پریود شدن شما متوقف خواهد شد. گاهی‌اوقات، ممکن است احساسی شبیه نفخ کردن داشته باشید و علامت‌ها و شرایطی که در دوره قاعدگی داشته‌اید را تجربه کنید. این علامت‌ها شامل مقداری کم خونریزی واژینال یا ترشحات قهوه‌ای تیره است که تا چهار تا شش هفته بعد از جراحی کاملا طبیعی است.
همچنین این امکان وجود دارد که تا یک ماه بعد از جراحی در ناحیه برش احساس زخم کنید، بعد از حدود چهار تا شش هفته هر گونه قرمزی، کبودی و تورم در محل برش برطرف خواهد شد. خیالتان راحت باشد که احساس سوزش، خارش بعد از هیسترکتومی کاملا طبیعی است، حتی ممکن است احساس بی‌حسی در اطراف برش و پایین پای خود داشته باشید. همانطور که اشاره شد این احساسات کاملا نرمال است و به‌طور متوسط دو ماه طول می‌کشد.
داشتن جای زخم، چه داخلی و چه خارجی، امری کاملا عادی است. بهتر است بدانید که جراحی لاپاراسکوپی باعث ایحاد زخم‌های کوچکتر شده و به نسبت جراحی‌های دیگر هیسترکتومی کمتر قابل‌مشاهده است.
واکنش احساسی بعد از هیسترکتومی
در واقع بعد هیسترکتومی واکنش‌های احساسی به آن در هر فردی متفاوت است و این واکنش‌ها به دلایلی مانند میزان آمادگی شما برای جراحی، علت انجام جراحی و اینکه آیا مشکل درمان شده است، در هر فردی متفاوت خواهد بود.
برخی از افراد ممکن است احساس از چیزی دست دادن کنند، اما باید گفت این واکنش‌های احساسی در افراد بیشتر اوقات معمولا موقتی و گذرا هست.
اما در مقابل بعضی از افراد احساس متفاوتی دارند، این افراد احساس می‌کنند که این جراحی سلامت و رفاه آنها را بیشتر کرده و آن را یک عمل نجات‌‌دهنده می‌دانند. در هر صورت بهتر است هرگونه نگرانی خود را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. مطمئن باشید که نگرانی شما برطرف خواهد شد.
سخن پایانی
در نهایت باید گفت که هیسترکتومی مزایایی مانند تسکین بسیاری از شرایط نامساعد رحم، مانند خونریزی نامنظم یا دوره‌های دردناک را دارد.
به‌خاطر داشته باشید، بهترین کار این است که با پزشک معالج خود در مورد مشکل خود صریح و صادقانه صحبت کنید تا آنها بتوانند بهترین درمان را توصیه کنند. حتما با آشنایی با روش و نحوه بهبودی، هیسترکتومی را انجام دهید.