پروستاتیت: انواع، علائم و درمان
پروستاتیت یک اختلال غده پروستات است که معمولاً با التهاب همراه است. پروستاتیت اغلب باعث ادرار دردناک یا دشوار و هم‌چنین درد در کشاله ران، ناحیه لگن یا اندام تناسلی در مردان می‌شود. عفونت‌های باکتریایی باعث برخی از موارد، اما نه همه موارد پروستاتیت می‌شوند. پروستاتیت (التهاب پروستات) گروهی از شرایط است که شامل التهاب پروستات باکتریایی حاد، مزمن و سندرم درد مزمن لگن (CPPS) می‌شود. می‌تواند باعث عفونت، التهاب و درد در غده پروستات شود. ممکن است مردان مبتلا به پروستاتیت التهابی علائمی نداشته باشند. پروستاتیت حاد (ناگهانی) یک وضعیت اورژانس پزشکی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص پروستاتیت و التهاب و عفونت پروستات با پینو بیبی همراه باشید.
پروستاتیت چیست؟
پروستاتیت به چهار بیماری مختلف اشاره دارد که بر غده پروستات تأثیر می‌گذارد. دو نوع پروستاتیت با عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) مرتبط هستند و سایر انواع التهاب پروستات علل دیگری دارند. مردان مبتلا به پروستاتیت ممکن است عفونت، التهاب و یا درد داشته باشند. مردان بالغ در هر سنی ممکن است به پروستاتیت مبتلا شوند. بسیاری از مردانی که برای آن‌ها تشخیص پروستاتیت می‌دهند، تشخیص اشتباه است و در واقع شرایط و بیماری متفاوتی دارند. اطلاعات منسوخ زیادی در مورد پروستاتیت وجود دارد.
غده پروستات چیست؟
غده پروستات به اندازه یک گردو است و بخشی از دستگاه تناسلی مردانه است. غده پروستات در مردان درست زیر مثانه، جلوی راست روده قرار دارد و قسمت بالایی را احاطه کرده است که ادرار را از مثانه (مجرای خروجی ادرار) تخلیه می‌کند. وظیفه اصلی پروستات تولید مایعی است که اسپرم را تغذیه و انتقال می‌دهد (مایع منی). مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار و مایع منی را از بدن خارج می‌کند) از مرکز غده عبور می‌کند.
وظیفه غده پروستات چیست؟
پروستات به افزودن مایع اضافی به مایع منی (انزال) کمک می‌کند. انزال یک مایع خاکستری مایل به سفید است که هنگام ارگاسم از آلت تناسلی مردان خارج می‌شود. این مایع حاوی آنزیم‌ها، روی و اسید سیتریک است که به تغذیه سلول‌های اسپرم و روان‌سازی مجرای ادرار کمک می‌کند. مجرای ادرار لوله‌ای است که از طریق آن انزال و ادرار از بدن مردان خارج می‌شود. ماهیچه‌های پروستات هم‌چنین به فشار دادن منی به داخل و از طریق مجرای ادرار هنگام ارگاسم کمک می‌کنند.
پروستاتیت چقدر شایع است؟
نیمی از مردان در مقطعی از زندگی خود علائم پروستاتیت را دارند. پروستاتیت شایع‌ترین مشکل دستگاه ادراری در مردان کمتر از ۵۰ سال است. در مردان بالای ۵۰ سال، سومین مشکل شایع است. بیش از دو میلیون مرد هر ساله به خاطر بروز علائم التهاب پروستات به پزشک مراجعه می‌کنند.
انواع پروستاتیت چیست؟
التهاب غذه پروستات را بر اساس عاملی که باعث آن می‌شود تقسیم‌بندی می‌کنند، انواع التهاب پروستات عبارت هستند از:
- پروستاتیت حاد باکتریایی (دسته ۱): عفونت ادراری باعث عفونت در غده پروستات می‌شود. علائم شامل تب و لرز است. ممکن است بیمار دچار تکرر ادرار و درد در این ناحیه شود یا در ادرار کردن مشکل داشته باشید. پروستاتیت حاد باکتریایی نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
- پروستاتیت باکتریایی مزمن (دسته ۲): باکتری‌ها در غده پروستات به دام می‌افتند و باعث عفونت ادراری می‌شوند که درمان آن دشوار است.
- سندرم درد مزمن لگن یا CPPS (دسته ۳): سندرم درد مزمن لگن شایع‌ترین نوع پروستاتیت است. التهاب غده پروستات تقریباً در یک از ۳ مرد رخ می‌دهد. همان طور که از نام آن پیدا است، این نوع باعث درد مزمن در لگن، پرینه (ناحیه بین کیسه بیضه و راست روده) و اندام تناسلی می‌شود. این نوع التهاب غده پروستات به پروستاتیت مزمن نیز معروف است.
- پروستاتیت التهابی بدون علامت (دسته ۴): این بیماری باعث التهاب غده پروستات می‌شود اما هیچ علامتی ندارد. ممکن است بیمار پس از انجام آزمایشاتی برای یافتن علت مشکلات دیگر متوجه شود که این بیماری (پروستاتیت) را دارد. به عنوان مثال، تجزیه و تحلیل مایع منی برای ناباروری ممکن است پروستاتیت التهابی بدون علامت را تشخیص دهد. این نوع التهاب پروستات نیازی به درمان ندارد.
آیا پروستاتیت نشانه سرطان پروستات است؟
پروستاتیت خوش خیم است (سرطانی نیست) و خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش نمی‌دهد. با این حال، التهاب ناشی از پروستات گاهی اوقات باعث افزایش سطح آنتی‌ژن‌های اختصاصی پروستات (PSA) در خون می‌شود، درست مانند سرطان پروستات. آزمایشات بیشتر می‌تواند به تعیین این که چه چیزی باعث افزایش سطح PSA می‌شود کمک کند.
عوارض التهاب پروستات چیست؟
مردان مبتلا به التهاب پروستات حاد باکتریایی ممکن است دچار سپسیس (عفونت خونی) شوند. این التهاب گسترده می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و نیاز به درمان فوری پزشکی دارد. آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باعث ناراحتی معده شوند. مردان مبتلا به پروستاتیت باکتریایی مزمن ممکن است برای درمان عفونت‌های مکرر به آنتی‌بیوتیک‌های زیادی نیاز داشته باشند. برخی از افراد مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد می‌کنند که درمان را بی‌اثر می‌کند. التهاب پروستات بدون علامت می‌تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد و بر باروری تأثیر بگذارد.
عوارض پروستاتیت حاد یا مزمن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عفونت باکتریایی خون (باکتریمی)
- التهاب لوله پیچ خورده متصل به پشت بیضه (اپیدیدیمیت)
- حفره پر از چرک در پروستات (آبسه پروستات)
- عفونتی که به استخوان لگن فوقانی یا ستون فقرات تحتانی گسترش می‌یابد.
عوارض پروستاتیت مزمن و سندرم درد مزمن لگن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اضطراب یا افسردگی
- اختلال عملکرد جنسی، مانند ناتوانی در ایجاد و حفظ نعوظ (اختلال نعوظ)
- تغییرات در اسپرم و مایع منی که ممکن است باعث ناباروری شود.
هیچ شواهد مستقیمی مبنی بر این که پروستاتیت می‌تواند منجر به سرطان پروستات شود وجود ندارد. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا التهاب مزمن پروستات یک عامل خطر برای سرطان است یا خیر.
چه چیزی باعث التهاب پروستات می‌شود؟
انواع مختلف التهاب پروستات علل مختلفی دارند. علائم و نشانه‌های پروستاتیت بسته به نوع اختلال می‌تواند متفاوت باشد. عوامل خطر برای سندرم درد مزمن لگن (CPPS)، شایع‌ترین نوع عفونت پروستات، مشخص نیست. شرایط پزشکی بالقوه‌ای که باعث CPPS عبارت هستند از:
- بیماری‌های خود ایمنی
- اسپاسم عضلات کف لگن
- استرس و اضطراب
علل بالقوه اشکال باکتریایی پروستاتیت عبارت هستند از:
- عفونت مثانه یا سنگ مثانه
- سنگ‌های پروستات
- احتباس ادرار (عدم تخلیه کامل مثانه)
- عفونت‌های دستگاه ادراری و دستگاه تولیدمثل
- بزرگسالی جوان یا میانسال
- پروستاتیت قبلی
- عفونت HIV یا ایدز
- استفاده از لوله‌ای که در مجرای ادرار برای تخلیه مثانه قرار می‌گیرد (کاتتر ادراری).
- نمونه برداری تشخیصی از بافت پروستات (بیوپسی)
- آسیب عصبی در ناحیه لگن در اثر جراحی یا ضربه
علائم پروستاتیت چیست؟
علائم التهاب غده پروستات بسته به نوع و علت آن متفاوت است. افراد مبتلا به پروستاتیت التهابی بدون علامت، هیچ نشانه و علامتی ندارند. مردان مبتلا به سندرم درد مزمن لگن یا پروستاتیت باکتریایی مزمن ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- درد در آلت تناسلی، بیضه یا پرینه (ناحیه بین بیضه و راست روده). درد ممکن است به قسمت پایین کمر منتشر شود.
- میل مکرر به ادرار کردن
- مشکل در ادرار کردن، مانند قطره چکان یا تردید در ادرار کردن
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن (دیسوریا)
- تکرر ادرار به خصوص در شب (شب ادراری)
- جریان ضعیف ادرار یا جریان ادراری که شروع و متوقف می‌شود.
- انزال دردناک یا درد هنگام مقاربت
- خون در منی (هماتوسپرمی)، ادرار کدر
- خون در ادرار
- اختلال در نعوظ
- پروستاتیت باکتریایی حاد باعث تب و لرز می‌شود.
- درد در ناحیه شکم، کشاله ران یا کمر
- درد یا ناراحتی آلت تناسلی یا بیضه
- تب، لرز، دردهای عضلانی و سایر علائم مشابه آنفولانزا (با پروستاتیت حاد باکتریایی)
پروستاتیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک علائم بیمار را ارزیابی می‌کند و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. آزمایشات کمتر تهاجمی برای پروستاتیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه دیجیتال رکتوم: پزشک یک انگشت دستکش‌دار و روغن کاری شده را وارد راست روده بیمار می‌کند تا غده پروستات را از لحاظ برای درد و تورم بررسی کند. این معاینه ممکن است شامل ماساژ پروستات برای جمع‌آوری نمونه مایع منی باشد.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار و کشت ادرار برای بررسی باکتری‌ها و عفونت‌های ادراری.
- آزمایش خون: آزمایش خون PSA، پروتئین ساخته شده توسط غده پروستات را اندازه‌گیری می‌کند. سطوح بالا سطح آنتی‌ژن‌های اختصاصی پروستات (PSA) ممکن است نشان دهنده پروستاتیت، BPH یا سرطان پروستات باشد.
آزمایش‌های تهاجمی‌تر برای التهاب پروستات عبارت هستند از:
- سیستوسکوپی: سیستوسکوپی می‌تواند سایر مشکلات دستگاه ادراری را بررسی کند اما پروستاتیت را تشخیص نمی‌دهد. پزشک از یک سیستوسکوپ (لوله نورانی به اندازه مداد با دوربین یا لنز در انتهای آن) برای مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می‌کند.
- سونوگرافی ترانس رکتال: مردان مبتلا به التهاب پروستات باکتریال حاد یا پروستاتیت باکتریال مزمن که با آنتی بیوتیک بهبود نمی‌یابد ممکن است سونوگرافی ترانس رکتال دریافت کنند. یک کاوشگر سونوگرافی باریک که در راست روده قرار می‌گیرد از امواج صوتی برای تولید تصاویر غده پروستات استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند ناهنجاری‌های غده پروستات، آبسه و یا سنگ را نشان دهد.
سندرم درد مزمن لگن (CPPS) چگونه مدیریت یا درمان می‌شود؟
درمان پروستاتیت بسته به علت و نوع آن متفاوت است. پروستاتیت التهابی بدون علامت نیازی به درمان ندارد. برای سندرم درد مزمن لگن (CPPS)، پزشک ممکن است از سیستمی به نام UPOINT برای طبقه‌بندی علائم به ۶ دسته استفاده کند. پزشک از چندین روش درمانی به طور همزمان استفاده می‌کند تا فقط علائمی را که تجربه می‌کند، درمان کند. تقریباً ۸۰ درصد از مردان مبتلا به سندرم درد مزمن لگن (CPPS)، با سیستم UPOINT بهبود می‌یابند. این سیستم بر روی این علائم و درمان‌ها تمرکز دارد:
- ادراری: داروهایی مانند تامسولوسین (Flomax®) و آلفوزوسین (Uroxatral®)، عضلات اطراف پروستات و مثانه را برای بهبود جریان ادرار شل می‌کنند.
- روانی و اجتماعی: مدیریت استرس می‌تواند کمک کننده باشد. برخی از مردان از مشاوره یا داروهایی برای اضطراب، افسردگی و فاجعه‌سازی (واکنش بیش از حد به استرس‌های جزئی رایج در افراد مبتلا به درد مزمن) سود می‌برند.
- اندام: مکمل‌های کوئرستین و گرده زنبور عسل ممکن است تورم و التهاب غده پروستات را تسکین دهند.
- عفونت: آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌های عامل عفونت را از بین می‌برند.
- نورولوژیک: داروهای ضد درد تجویزی، مانند آمی تریپتیلین (Elavil®) و گاباپنتین (Gralise®)، درد نوروژنیک را تسکین می‌دهند. این درد می‌تواند شامل فیبرومیالژیا یا دردی باشد که به پاها، بازوها یا کمر کشیده می‌شود.
- حساسیت: فیزیوتراپی کف لگن ممکن است شامل رهاسازی میوفاشیال (ماساژ ملایم برای کاهش تنش در عضلات سفت کف لگن) باشد. این درمان می‌تواند اسپاسم عضلانی را کاهش یا از بین ببرد.
انواع باکتریایی پروستاتیت چگونه مدیریت یا درمان می‌شوند؟
آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری‌هایی که باعث انواع باکتریایی پروستاتیت می‌شوند را از بین ببرند. مردان مبتلا به پروستاتیت حاد باکتریایی ممکن است به ۱۴ تا ۳۰ روز آنتی بیوتیک نیاز داشته باشند که با آنتی بیوتیک IV در بیمارستان شروع می‌شود. به ندرت، مردان به جراحی برای تخلیه آبسه روی پروستات نیاز دارند. درمان پروستاتیت باکتریایی مزمن چالش برانگیز است. ممکن است برای عقیم‌سازی پروستات بیمار تا سه ماه به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد. اگر غده پروستات را نمی‌توان عقیم کرد، می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌های کم دوز طولانی مدت برای جلوگیری از عود استفاده کرد. برخی از مردان برای برداشتن سنگ‌های پروستات یا بافت اسکار در مجرای ادرار نیاز به جراحی دارند. به ندرت، جراحان بخشی یا تمام غده پروستات را برمی‌دارند (پروستاتکتومی).
چگونه می‌توان از پروستاتیت پیشگیری کرد؟
درمان سریع عفونت ادراری ممکن است از گسترش عفونت به پروستات جلوگیری کند. اگر فرد هنگام نشستن در ناحیه پرینه خود درد احساس می‌کند، باید به پزشک مراجعه کند. بیمار می‌تواند اقدامات لازم را برای رفع این مشکل قبل از این که منجر به سندرم درد مزمن لگنی شود انجام دهد.
پیش آگهی برای افرادی که پروستاتیت دارند چیست؟
آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند پروستاتیت حاد باکتریایی را درمان کنند. این داروها هم چنین علائم پروستاتیت مزمن باکتریایی را در حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد مردان کاهش می‌دهند. تا ۸۰ درصد از مردان مبتلا به سندرم درد مزمن لگنی پس از دریافت درمان‌های مناسب برای علائم خود با استفاده از سیستم UPOINT احساس بهتری دارند. مردان مبتلا به پروستاتیت التهابی بدون علامت نیازی به درمان ندارند.
چه زمانی برای عفونت پروستات باید با دکتر تماس گرفت؟
شرایط متعددی می‌توانند در بروز علائم و نشانه‌های مرتبط با التهاب پروستات نقش داشته باشند. مهم است که در اسرع وقت تشخیص و درمان دقیق انجام شود. اگر فرد علائم زیر را تجربه کرد باید با پزشک تماس بگیرد:
- وجود خون در ادرار یا منی
- مشکل در ادرار کردن و یا ناتوانی در دفع ادرار
- ادرار دردناک یا دشوار همراه با تب
- تکرر ادرار (بی‌اختیاری)
- درد در هنگام ادرار یا مقاربت
- ناراحتی یا درد شدید در ناحیه لگن یا اندام تناسلی
چه سوالاتی باید از پزشک در مورد التهاب پروستات پرسید؟
بیمار در ویزیت با پزشک خود می‌تواند این سوالات را در مورد التهاب پروستات بپرسد:
- چه نوع پروستاتیت دارد؟
- بهترین درمان برای این نوع پروستاتیت چیست؟
- خطرات و عوارض جانبی درمان التهاب پروستات چیست؟
- چگونه می‌توان از ابتلای مجدد به پروستاتیت جلوگیری کرد؟
- بعد از درمان به چه نوع مراقبت‌های بعدی نیاز دارد؟
- آیا باید مراقب علائم عوارض بعدی عفونت غده پروستات بود؟
سخن آخر
پروستاتیت یک مشکل رایج است که بسیاری از مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. متأسفانه، سردرگمی زیادی در مورد این بیماری وجود دارد. افراد (از جمله برخی از پزشکان) از کلمه پروستاتیت برای توصیف چهار وضعیت مختلف استفاده می‌کنند. درمان یکسانی برای همه انواع التهاب پروستات وجود ندارد، به همین دلیل است که تشخیص دقیق بسیار مهم است تا بیمار درمان مناسب را دریافت کند.