این مقاله چهارمین مقاله از سری مجموعه مقالات مونته‌سوری است که در ۵ مقاله به معرفی فعالیت‌های عملی و کاربردی مونته‌سوری جهت پرورش خلاقیت، بالا بردن سطح کارایی و مسئولیت‌پذیری کودکان می‌پردازد. در این مقاله مجموعه‌ای از فعالیت‌های عملی، حسی، ریاضی و زبانی مخصوص کودکان رده سنی ۵ تا ۶ سال ارائه می‌شود. شما والدین عزیز میتوانید با کمی خلاقیت دایره این فعالیت‌ها را بسیار گسترده‌تر کنید. فراموش نکنید هدف از انجام این فعالیت‌ها، آموزش انواع مهارت‌ها به روشی شاد و کاربردی به کودکان است. در نظر گرفتن روحیه، علاقه و حوصله کودک برای انجام این فعالیت‌ها، شما والدین و مربیان عزیز را در جهت کسب نتایج مطلوب‌تر یاری خواهد رساند. با تیم متخصص پینو بیبی و فعالیت‌های مونته‌سوری همراه باشید تا کودک توانمندتری داشته باشید. فعالیت‌های مونته سوری ذکر شده در این مقاله کودک را برای ورود به پیش دبستانی و دبستان آماده می‌کند. چنین کودکانی عملکرد بهتر و نمرات درخشان‌تری نسبت به همسالان خود خواهند داشت.
ماریا مونته‌سوری کیست؟
مونته‌سوری نامی آشنا در نظام تعلیم و تربیت کودکان است. ماریا مونته‌سوری (Maria Montessori) بانوی ایتالیایی بود که توانست به عنوان اولین زن ایتالیایی مدرک دکترای خود را از دانشگاهی در ایتالیا اخذ کند. تا پیش از او هیچ زنی پا به دانشگاه پزشکی نگذاشته بود. او تحصیلاتش را با موفقیت به پایان رساند اما نظام مردسالانه حاکم بر مراکز درمانی و بهداشتی اجازه طبابت به او را نداد و او به ناچار و شاید از روی خوش‌شناسی سر از آسایشگاه کودکان معلول در آورد. آنجا با تجربیات خود و مشاهده کودکانی که در انجام کارهای اولیه و روزانه خود نیز عاجز بودند به این فکر افتاد که آموزه‌ها و تعلیمات کودکان را با روشی مفرح‌تر و خلاقانه‌تر ارائه کند. مرکز معلولین جای خوبی برای پرورش ایده‌های او بود و او توانست با روش‌های ابتکاری خود که از قضا بسیار هم ساده بودند تحول عظیمی در کارایی کودکان معلول ایجاد کند. بدین ترتیب خیلی زود مدارس مونته‌سوری در ایتالیا یکی پس از دیگری گشوده شد. اما موسولینی که با آزادی اندیشه و خلاقیت فکر، میانه خوبی نداشت او را از کشور اخراج کرد. مونته‌سوری به خاطر خدمات بی‌شائبه و دلسوزانه خود موفق به دریافت جایزه یونسکو شد.
نکات کلی در خصوص فعالیت‌های مونته‌سوری
در انجام فعالیت‌های مونته‌سوری به نکات کلی زیر توجه داشته باشید:
- در انجام فعالیت‌ها همواره ایمنی را رعایت کنید و بر فعالیت کودک نظارت داشته باشید.
- کودک را قضاوت نکنید. هرگز او را با دیگران مقایسه نکنید. هر کودکی توانایی‌های خاص خود را دارد.
- از هر فرصتی برای آموزش به کودک بهره ببرید و کودک را به فراگیری هر مهارتی ترغیب کنید.
- در انجام فعالیت‌های مونته‌سوری به سن کودک توجه داشته باشید. اگر تکرار تمرینات رده سنی کودک برای او کسل‌کننده است فعالیت‌های ساده‌تر رده سنی بعدی را با کودک تمرین کنید. اگر کودک شما مهارت‌های لازم برای انجام فعالیت رده سنی خود را ندارد، تمرینات را ساده کنید و اگر لازم است به فعالیت‌های رده سنی پایینتر مراجعه کنید.
- سطح توقعات از کودک‌تان را بالاتر از توانایی‌ها و قابلیت کودک در نظر نگیرید. فراموش نکنید بخشی از هوش ارثی است و بخشی اکتسابی. توجه داشته باشید در پروسه تشویق کودک تلاش اوست که مورد تشویق قرار می‌گیرد نه هوش و استعداد او.
- توجه کنید که این فعالیت‌ها هم برای کودکان دختر و هم برای کودکان پسر طراحی شده و کلیه این تمرینات را هر دو دختر و پسر باید انجام دهند و هیچ تمرینی تفکیک جنسیتی ندارد.
- کودک را به خاطر اشتباهاتش تنبیه نکنید. فعالیت‌های مونته‌سوری باید به صورت بازی و کاملاً مفرح و شاد انجام شود.
- کودک را تشویق به پرسیدن سوال کنید و سوالات کودک‌تان را با اشتیاق و علاقه جواب دهید.
- فعالیت‌های مونته‌سوری باید به شکل بازی انجام شوند خلاقانه برای هر فعالیت یک نام انتخاب کنید مثلاً: «سوال کن»، « بازی جستجوی کلمه»، «بازی بعدیش را بگو» و ….
- اجازه ندهید کودک ناامید شود. اگر کودک در انجام فعالیت‌ها ناکام است و مرتب شکست می‌خورد شاید فعالیت‌ها برای او مناسب نیست، حتی اگر در رده سنی او باشد، فعالیت ساده‌تر را امتحان کنید، اگر احساس کردید کودک عصبی یا دلسرد شده است با راهنمایی او را به بازی بگردانید مثلاً به او را در رسیدن به جواب کمک کنید.
- امروزه بسیاری از سایت‌ها و فروشگاه‌های اسباب‌بازی برخی از اسباب‌بازی‌ها را با نام اسباب‌بازی مونته‌سوری عرضه می‌کنند، شما میتوانید این ابزار را خریداری کنید اما هدف از انجام فعالیت‌های مونته‌سوری آشنایی کودک با وسایل پیرامونش هست. هدف این است که کودک طریقه استفاده از وسایل ساده زندگی را یاد بگیرد و مهارتش را در انجام امور ساده و اولیه زندگی بالا ببرد، بنابراین هر چه این وسایل دم دست‌تر باشد آموزش برای کودک ملموس‌تر است. ضمن این که ممکن است خرید این اسباب‌بازی‌ها برای همه خانواده‌ها میسر و مقدور نباشد اما آنچه در ادامه به عنوان فعالیت‌های مونته‌سوری ارائه می‌شوند با وسایل ساده‌ایی که در هر خانه‌ای یافت می‌شود قابل انجام است.
هدف از انجام فعالیت‌های مونته‌سوری:
- بالا بردن مهارت دستورزی
- انجام حرکات ظریف
- افزایش تمرکز و پرورش خلاقیت کودکان ۵ تا ۶ سال
- تقویت مهارت‌های عمومی زندگی
- بالا بردن سطح معلومات عمومی
- بالا بردن احساس مسئولیت
- تقویت حواس پنجگانه
- آمادگی برای آموزش‌های سخت در رده‌های سنی بالاتر
- معیاری برای سنجش توانایی‌های کودک
- بررسی تحقق نقاط عطف رشد در سنین مختلف
- کمک به یافتن مشکلات کم‌توانی و ناتوانی حرکتی و ذهنی در کودکان
- کشف استعدادها و قابلیت‌های بالقوه کودکان
- خارج کردن آموزه‌ها از حالت انتزاعی و ملموس کردن آن‌ها
- برقراری ارتباط بین آموزش‌های علمی و فعالیت‌های عملی و زندگی واقعی
تیم متخصص پینو بیبی در ۵ مقاله به تشریح برخی فعالیت‌های موثر در مهارت‌آموزی کودک در ۵ رده سنی مختلف پرداخته است. این فعالیت‌ها در چهار شاخه فعالیت‌های زندگی عملی، فعالیت‌های حسی، فعالیت‌های ریاضی و فعالیت‌های زبانی برای رده سنی ۵ تا ۶ سال ارائه شده‌اند. توصیه می‌کنیم همچنان فعالیت‌های رده‌های سنی پایینتر را با کودک تمرین کنید. امیدواریم با بکارگیری این شیوه‌های عملی و علمی، کودکانی شاد، اندیشمند و کارآمد تربیت نمایید تا آینده درخشانی را برای ایران عزیز رقم بزنند. برای اطلاعات بیشتر در خصوص نکات کلی درباره انجام فعالیت‌های مونته‌سوری، بخش نکات کلی در خصوص فعالیت‌های مونته‌سوری در مقاله اول از این مجموعه را مطالعه بفرمایید.
فعالیت‌های زندگی عملی برای کودکان ۵ تا ۶ ساله
بخشی از فعالیت‌های آموزشی مونته‌سوری مربوط به فعالیت‌های عملی، انجام حرکات یدی و فیزیکی است که باعث می‌شود مهارت کودکان در استفاده از اعضای حرکتی بدن تقویت شود. در ضمن کودکان ضمن تقویت ماهیچه‌ها، فعالیت‌های متناسب با مهارت‌های زندگی را خواهند آموخت. فعالیت‌هایی که در ادامه آورده شده مناسب برای کودکان بین ۵ تا ۶ سال است. اگر کودک شما در انجام هر کدام از فعالیت‌ها مشکل خاصی داشت مثلاً با این که مفاهیم را برای او توضیح می‌دهید باز هم در بیان رخدادها و یا تعامل با دیگران مشکل دارد، یا در استفاده از انگشتانش و انجام حرکات ظریف ناتوان است و یا به سختی می‌تواند روی فعالیتی که انجام می‌دهد متمرکز شود، لازم است تا با پزشک متخصص اطفال مشورت شود.
در انجام کلیه این فعالیت‌ها رعایت نکات ایمنی و علاقه کودک به مشارکت مهم‌ترین فاکتورها جهت ادامه و پیگیری فعالیت‌های بعدی است. به علاقه‌مندی‌های کودک توجه کنید و زمان مناسب برای این فعالیت‌ها را انتخاب کنید؛ تایمی که هم شما و هم کودک‌تان انرژی و حوصله انجام فعالیت را داشته باشد.
- به او نشان دهید چطو پرده‌ها را با انداختن حلقه آویزان می‌کنید و از او در انجام این کار کمک بخواهید.
- نشان دهید چطور موهایش را باید بشوید. او را به حمام ببرید و مقدار مناسب شامپو بچه‌ای که باید استفاده کند را به او نشان دهید. به او نشان دهید که باید شامپو را روی کف دستش بریزد و سپس با دست‌هاش به آرامی سرش را ماساژ دهد. آبکشی کردن موها را به او یاد دهید.
- به او مقداری پودر صابون بدهید و اجازه دهید در حمام در یک تشت کوچک دستمال سفره، جوراب، یا یک تکه کوچک از لباسش را بشوید.
- فعالیت‌های عملی مربوط به گروه سنی پایینتر را همچنان با او ادامه دهید.
- از کودک‌تان بخواهید با وسایل دور ریختنی کاردستی درست کند. اجازه دهید ذهن خلاق کودک به تکاپو واداشته شود. چند عدد لیوان یکبار مصرف به او بدهید و از او بپرسید با این لیوان‌ها چه کارهای می‌توان انجام داد. ممکن است در ابتدا کودک پاسخ‌های ساده‌ای بدهد مثل این که «میشه باهاش آب خورد» اما کمی که با او سوال و جواب می‌کنید ممکن است او یک پیشنهاد خلاقانه بدهد؛ مثلاً برای لیوان چشم و ابرو بگذارد و آن را به یک عروسک بدل کند. یا آن به شکل یک حیوان دربیاورد.
فعالیت‌های حسی برای کودکان ۵ تا ۶ ساله
این فعالیت‌ها برای تقویت حواس پنجگانه کودک بسیار موثر هستند. در انجام این فعالیت‌ها نکات ایمنی را رعایت فرمایید.
- یک ذره‌بین در اختیار کودک قرار دهید و از بخواهید در پارک به دنبال موجودات ریزی مانند مورچه، حلزون یا شاپرک بگردد. آن را زیر ذره‌بین به خوبی مشاهده کند و آنچه دیده است را به خاطر بسپارد. وقتی به منزل برگشتید از او بخواهید مشاهداتش را روی یک کاغذ نقاشی کند و قسمت‌های مختلف بدن حشره‌ای را که کشیده است رنگ‌آمیزی نماید.
- به مجلات و روزنامه‌های مختلف نگاهی بیاندازید و یک بازی حدس بزن با کودک‌تان انجام دهید. از او بخواهید سن هر فردی را که در مجله هست حدس بزند.
- از کودک‌تان بخواهید تا لیستی از چیزهایی که در خانه به شکل مکعب، کروی، استوانه، مخروط و … هست را تهیه کند. برای مثال کمد، آباژور، برخی وسایل دکوری منزل و قوطی حلبی روغن و …
- فعالیت‌های حسی که برای گروه‌های سنی پایینتر بیان شد، را همچنان ادامه دهید.
- یک زیرانداز بزرگ پهن کنید. یک لباس کار تن کودک کنید که اگر لکه‌دار شد نگران برطرف نشدن لکه نباشید. مقداری رنگ گواش یا رنگ انگشتی در اختیار کودک قرار دهید. یک مقوا یا کاغذ بزرگ در اختیار او قرار دهید و از او بخواهید با فرو بردن انگشتان دستش در رنگ نقاشی بکشد. ممکن است کودک خودش را حسابی رنگی کند. بنابراین فضای کافی در اختیار او قرار دهید. میتوانید این کار را در فضای باز انجام دهید و قبل از ورود کودک به خانه دست‌ها و پاهای او را تمیز کنید.
فعالیت‌های ریاضی برای کودکان ۵ تا ۶ ساله
هدف از انجام فعالیت‌های ریاضی در این رده سنی شمارش اعداد تا ۱۰۰، آشنایی با شکل نوشتاری اعداد، درک مفاهیم اولیه مقادیر پول و تکمیل فعالیت‌های ریاضی رده سنی قبلی است.
- اگر کوک‌تان در رده‌های سنی پایینتر شمارش بعد از ۱۰ را یاد گرفته باشد شما میتوانید فعالیت‌ها را پیچیده‌تر کنید اما اگر کوک هنوز شمارش بعد از ۱۰ را یاد نگرفته است لازم است شمارش تا ۱۰۰ را به او بیاموزید سختی کار شمارش بعد از ۱۰ است وقتی کودک مجموعه ۱۰ تا ۱۹ و ۲۰ تا ۳۰ را یاد بگیرید بقیه سری ۳۰، ۴۰، … تا ۱۰۰ کار سختی نخواهد بود چون این مجموعه‌ها قواعد یکسان و تکرار شونده دارند.
- وقتی مطمئن شدید کودک شمارش تا ۱۰۰ را بلد است، تمام اعداد از یک تا ۱۰۰ را روی کاغذ بنویسید و از کودک بخواهید هر عددی را که می‌خوانید روی کاغذ خط بزند.
- از یک تا ۱۰۰ به کودک دیکته بگویید و از او بخواهید اعداد را روی کاغذ بنویسید. فراموش نکنید که کودک پیشتر نوشتن اعداد را آموخته است و حالا نیاز است تا مفاهیم ذهنی خود را جمع و جور کند و در ذهن مجسم کند که ۷۸ چگونه نوشته می‌شود. نه این که ۷ چگونه نوشته می‌شود و ۸ چگونه.
- مفاهیمی همچون بلندی قامت و وزن را به کودک بیاموزید. یک متر خیاطی به او بدهید و نحوه استفاده از آن را به او آموزش دهید. ترازوی خانه را به او نشان دهید و به او یاد دهید که چگونه ترازو، وزن هر کس را نشان می‌دهد. از افراد خانواده بخواهید تا با کودک همکاری کنند و همه اعضای خانواده روی ترازو بروند. کودک می‌تواند وزن همه افراد خانواده را یادداشت کند و بگویید چه کسی از همه وزن بیشتری دارد و چه کسی وزن کمتری دارد. در مورد اندازه‌گیری قد به کودک کمک کنید. ابتدای متر را بالای سر خود قرار دهید و انتهای متر را در اختیار کودک بگذارید و از او بخواهید تا قد شما و دیگر اعضای خانواده را اندازه بگیرد و بلند قدترین و کوتاه قدترین فرد خانواده را مشخص کند.
- کودک در رده‌های سنی پایینتر مفاهیمی مانند روز، هفته و ماه را فراگرفته است. حتی تا حدودی کار با تقویم را هم آموخته است حالا وقت آن است که مفهوم سال را به کودک آموزش دهید. به او بگویید هر سال ۱۲ ماه دارد. تقویمی در اختیار او بگذارید تا با این مفاهیم بیشتر کار کند. ممکن است درک این مسائل برای برخی کودکان کمی دشوار باشد. تمپلیت‌های آماده تقویم را از اینترنت تهیه و چاپ کنید. با استفاده از مداد و ماژیک رنگی و مهره‌های رنگی سعی کنید مفاهیم را به صورت ساده به کودک منتقل کنید. از کودک بخواهید هر ماه را به یک رنگ دربیاورد و هر روز بعد از بیدار شدن، روی تقویم روزی که در آن قرار گرفته را علامت بزند.
- یک خط‌کش دارای شکل‌های هندسی برای کودک تهیه کنید و از او بخواهید تا با کشیدن شکل‌های مختلف نقاشی کند. وقتی نقاشی او تمام شد از او بپرسید برای کشیدن نقاشی از چه اشکال هندسی استفاده کرده است مثلاً اگر یک آدم کشیده است ممکن است از دایره، مثلث، مربع و مستطیل استفاده کرده باشد. از او بپرسید در نقاشی‌اش چند دایره وجود دارد.
فعالیت‌های زبانی برای کودکان ۵ تا ۶ ساله
برقراری تعامل با دیگران، تقویت مهارتِ بیان تفکرات و احساسات، جمله‌سازی موثر و افزایش دایره واژگان از اهداف مهم این فعالیت‌ها هستند.
- حروف مختلف الفبا را روی کارت‌هایی بنویسید و با نشان دادن یک کارت از کودک بخواهید تا کلمه‌ای را که با آن صدا آغاز می‌شود بگویید.
- به تدریج به کودک بیاموزید که چطور حروف مختلف الفبا را بنویسید.
- وقتی پیش‌بینی می‌کنید که کودک‌تان تمایل به نوشتن دارد تا جایی که امکان دارد تمام مواد و وسایل نوشتن مانند: لوحه، دفتر، گچ، کاغذ و مداد را در در دسترسش قرار دهید.
- زمانی که حس نوشتن کودک‌تان فوران کند، او هر چیزی را که به ذهنش بیاید خواهد نوشت و املای آن را از شما نمی‌پرسد. ممکن است او «ذرت» را «زرت» بنویسد؛ «پول» را «پل» و اشتباهات املایی زیادی داشته باشد. این کلمات از نظر تلفظ صحیح هستند اما از لحاظ املایی اشتباه هستند. کودک‌تان را تصحیح نکنید زیرا ممکن است اعتماد به نفس و علاقه‌اش به نوشتن را از دست بدهد. آن چه مهم است این است که کودک باید به نوشتن علاقمند باشد. بنابراین برای نوشتن به او آزادی بدهید و در کار او دخالت نکنید.
- اگر کودک در به کاربردن حروف هم‌صدا اشتباه کرد او را سرزنش نکنید و فقط طریقه درست نوشتن کلمه را به او بیاموزید و برای او توضیح دهید که چون صدا و آوای این حروف یکسان هستند ممکن است هر کسی در نوشتن این کلمات اشتباه کند بنابراین املای درست چنین کلماتی نیازمند تمرین و دقت زیاد است. او را تشویق کنید تا مثلاً کلماتی را که صدای «ز» دارند بگویید و هر کلمه را برای او بنویسید. بدین ترتیب کودک متوجه خواهد شد که ممکن است شکل نوشتاری برخی حروف متفاوت باشد اما صدا و آوای یکسانی داشته باشند. قبلاً در مهارت‌های مربوط به رده سنی ۴.۵ تا ۵ سال گفتیم که برای کودک توضیح دهید که برخی حروف صداهای یکسانی دارند اما شکل نوشتاری آن‌ها با هم فرق دارد. این حروف در زبان فارسی عبارت هستند از: «س، ث،ص»، «ت، ط»، «ز، ذ، ظ، ض»، «ق، غ»، «هـ، ح». علاوه بر این شکل ء، ا و ه نیز ممکن است صداهای یکسانی داشته باشند.
- وقتی مهارت خواندن کودک پیشرفت کند، روان خواندنش و آگاهی‌اش از این حقیقت که زبان فارسی از این دست اشکالات دارد به او کمک خواهد کرد تا بیشتر کشف کند و در املا بهتر شود.
- در دوره‌های پیش‌دبستانی طریقه درست نوشتن کلمات و املای صحیح آن‌ها به کودکان آموزش داده می‌شود و کودک به تدریج با املای صحیح لغات آشنا خواهد شد.
- هرگز کودک را وادار به نوشتن نکنید اجازه دهید خود او این کار را وقتی تمایل دارد، انجام دهد.
- وقتی کودک‌تان شروع به نوشتن می‌کند، کپی کردن از کتاب را به او پیشنهاد نکنید. به جای آن، کاری خلاقانه‌تر پیشنهاد کنید، از او بخواهید تا آنچه در ذهن دارد را بنویسد. یا در مورد یک موضوع انشا بنویسد. لغاتی که در بیان و تشریح موضوعی خاص به کار می‌برد سطح درک او از آن موضوع و اندازه دایره واژگان او را مشخص می‌کند و به شما سرنخ‌هایی می‌دهد که کودک در چه زمینه‌هایی نیازمند کسب اطلاعات بیشتر است. مثلاً وقتی از کودک می‌خواهید راجع به گل‌ها مطلبی بنویسد و او از هیچ گلی نام نمی‌برد لازم است تا در فعالیت‌های آتی به این نکته توجه داشته باشید و مثلاً با نشان دادن عکس گل‌ها و یا بردن او به گل‌فروشی او را با انواع گل آشنا کنید.
- نوشتن نامه و داستان می‌تواند خلاقیت کودک را پرورش دهد و دامنه واژگان او را افزایش دهد بنابراین کودک را به انجام این فعالیت‌ها تشویق کنید.
- میتوانید از کودک‌تان بخواهید تا لیست خرید خانه را در برگه‌ای یادداشت کند. در دیکته لیست خرید از لغات متناسب استفاده کنید مثلاً نگویید تخم‌مرغ بلکه بگویید یک شانه تخم‌مرغ، یک کیلوگرم سیب، یک پاکت شیر، یک قوطی کنسرو تن ماهی؛ بدین ترتیب کودک را با واحد شمارش مواد آشنا می‌کنید. در ضمن کودک مجبور می‌شود لغات بیشتری بنویسید. کودکان معمولاً از انجام این کار لذت می‌برند؛ خصوصاً اگر آخر لیست، خوراکی‌های مورد علاقه‌شان را بنویسند. در فروشگاه از او بخواهید تا از روی لیست بخواند و به شما بگویید که چه چیزهایی باید خریداری کنید. یک ماژیک یا خودکار همراه داشته باشید و از کودک بخواهید هر چه را در سبد خرید قرار می‌دهید از لیست خط بزند. وقتی برای تسویه به پای صندوق می‌روید زمانی که در صف منتظر هستید تا نوبت شما برسد از کودک بخواهید تا لیست را دوباره چک کند و مطمئن شود چیزی از قلم نیفتاده است. به صندوق‌دار بگویید که لیست خرید را فرزندتان تهیه کرده است. این کار اعتماد به نفس کودک را بالا می‌برد و او را برای نوشتن لیست‌های بعدی ترغیب می‌کند. این لیست می‌تواند علاوه بر لیست خرید، لیست لوازم مورد نیاز برای پیک‌نیک آخر هفته باشد و یا لیست اسامی کسانی که قرار است برای مهمانی دعوت‌شان کنید. از هر فرصتی برای تشویق کودک به نوشتن استفاده کنید.
- قدر هر چیزی را که کودک به تنهایی می‌نویسد بدانید. نیازی نیست اشتباهاتش را تصحیح کنید روی مفهوم آنچه که نوشته است تمرکز کنید نه روی اشتباهات کودک.
- کودک در سنین پایینتر بازی با کلمات را یاد گرفته است. صدایی را یادآوری کنید و از کودک‌تان بخواهید حرفی که آن صدا را نشان می‌دهد در روزنامه، روی پاکت‌ها و قوطی‌های متفاوت و تابلوی اعلانات و … جستجو کند.
- تمام حروفی را که با کودک‌تان در مهد کودک و پیش‌دبستانی کار شده است روی کارت‌های جداگانه بنویسید. از کودک بخواهید که هر کارت را بردارد و آن را روی شی که با آن صدا شروع می‌شود قرار دهد. بعد، از او بخواهید کارت را روی اشیایی قرار دهد که با آن صدا خاتمه می‌یابند.
- از او بخواهید حروف مختلف را در روزنامه یا مجله پیدا کند. مثلاً ۸ تا حرف «م» را پیدا کند که در انتهای کلمات آمده است و با مداد رنگ بنفش دور آن‌ها مثلث بکشد. یا ۲۵ تا حرف «س» پیدا کند که در وسط کلمه آمده است دور آن‌ها با مداد آبی یک بیضی بکشد.
- یک دفتر یادداشت برای کودک‌تان بخرید و از او بخواهید هر روز آنچه را در ادامه می‌آید بنویسد: زمان بیدار شدن و خوابیدن، چیزهایی که هر روز برای صبحانه ناهار و شام خورده است، کارهایی که انجام داده است، جاهایی که رفته است، موقعیت‌های آب و هوایی مانند بادی، آفتابی یا بارانی، تصویر ماه هر شب (هلال کامل یا ماه کامل)، اسامی کسانی که به خانه شما آمدند و …. وقتی مهارت کودک بیشتر شد جزئیات می‌تواند افزایش یابد. دفتر را به یک ژورنال هنری بدل کنید و از کودک‌تان بخواهید گوشه دفتر مرتبط با آنچه که نوشته است نقاشی کند یا برای زیبایی دفتر کنار صفحات گل بکشد و یا با کاغذ رنگی یک کاردستی کوچک درست کند و آن را در دفتر بچسباند. کودک را تشویق کنید که دفترش را به اقوام و دوستان نشان دهد و در حضور جمع از او برای تهیه چنین دفتری تعریف و تمجید کنید.
- به کودک‌تان پیشنهاد کنید تا اسم تمام چیزهایی که در هر یک از اتاق‌های خانه یافته است، بنویسد. برای مثال در اتاق نشیمن: کاناپه، تلویزیون، در، ساعت، پرده و … وجود دارد و در آشپزخانه: ظرف‌شویی، یخچال، اجاق گاز، چاقو، مخلوط‌کن، آسیاب و … وجود دارد.
- وقتی حس خواندن کودک فوران کرد از پشت کارت‌های ویزیت قدیمی یا از تعدادی کارت تبریک قدیمی استفاده کنید یا تعدادی مقوا تهیه کنید و همان‌طور که در بالا یادآوری شد اسم تمام چیزهایی را که در هر اتاق پیدا شده است روی آن‌ها بنویسید (هر کارت یک اسم). از کودک‌تان بخواهید آن‌ها را بخواند و روی اشیا مورد نظر بگذارد. بعد از جور کردن تمام کارت‌ها از کودک‌تان بخواهید تا آن‌ها را جمع‌آوری کند. میتوانید این کارت‌ها را نگه دارید و از کودک‌تان بخواهید این فعالیت را به دفعات ممکن تکرار کند.
- سوالاتی بپرسید که سبب خواهد شد کودک‌تان را وادار به فکر کردن کند و او را در حل مسئله به چالش بکشد. برای مثال: «اگه بیایی خونه و ببینی در قفله، چی کار میکنی؟ اگر یه نفر بخواهد کیفت رو بدوزده باید چی کار کنی؟ اگر من رو تو فروشگاه گم کنی چی کار میکنی؟ اگر رنگ سبز نداشته باشی و بخواهی یک درخت بکشی اونوقت چی کار میکنی؟ اگر مامان و بابا خونه نباشن و تو گشنه باشی چی کار میکنی؟ و …..» اجازه بدهید کودک آنچه در ذهن دارد را برای شما بازگو کند. سعی نکنید مدام او را تصحیح کنید. اگر احساس می‌کنید که کودک جواب‌های درست و منطقی به شما نمی‌دهد باید به صورت غیرمستقیم آموزش برخی مطالب را در فعالیت‌های کودک قرار دهید. مثلاً اگر کودک در پاسخ به سوال «اگر من رو تو فروشگاه گم کنی چی کار میکنی؟» پاسخ می‌دهد: «گریه میکنم». لازم است تا طی یک داستان ساختگی برای او تشریح کنید که وقتی در یک مکان شلوغ گم می‌شود چه کارهایی را باید انجام دهد. برای این که مطمئن شوید کودک در این زمینه اطلاعات کافی کسب کرده است میتوانید چند روز بعد در یک فعالیت مشترک با کودک یک نقاشی در این زمینه بکشید یا یک نمایش با هم بازی کنید.
- زمانی را پیدا کنید که تمام اعضای خانواده می‌توانند گرد هم آیند و کتاب بخوانند. گاهی از اوقات میتوانید آنچه را که خوانده‌اید زمان خواب با کودک‌تان در میان بگذارید.
- بازی سوال کردن را انجام دهید. نمونه سوالاتی که می‌تواند پرسیده شود: «بزرگترین قاره جهان کدام است؟»، «ایران چند استان دارد؟»، «چه تفاوتی بین درخت چنار و درخت کاج وجود دارد؟» و ….
- چند نوار باریک کاغذ داشته باشید و چند دستور روی آن بنویسید تا کودک‌تان بخواند و آن را اجرا کند برای مثال به آشپزخانه برود و برگردد، لامپ را روشن کند، کمی آب بنوشد و تعداد چراغ‌های خانه را بشمارد.
- از کودک‌تان بخواهید تا لیستی از تمام حیواناتی که می‌شناسد، تهیه کند، همچنین میتوانید از او بخواهید تا لیستی از پرندگان، سبزیجات، میوه‌ها، وسایل نقلیه، رنگ‌ها، گل‌ها و …. تهیه کند. میتوانید فعالیت را گسترده‌تر کنید و از کودک بخواهید تا لیستی تهیه کند که با صدای «م» شروع می‌شود یا لیستی بنویسد که همه اجزای آن، رنگشان قرمز باشد.
- به کودک‌تان نشان دهید چطور با پول خرید و فروش کند. مبلغ اندکی پول به او بدهید و بگذارید چیزهایی را برایتان بخرد. مثلاً یک کیلوگرم پیاز یا گوجه فرنگی؛ دو عدد نان؛ یک قوطی رب و ….
- وقتی حس خواندن کودک‌تان فوران کرد او را به خواندن هر چیزی که بر سر راهش می‌بیند تشویق کنید؛ پلاکاردها، پوسترها و غیره. این وظیفه شماست که هر وقت بیرون هستید از کودک‌تان بخواهید تا نام تابلوهای مغازه‌ها، همین‌طور کلمات نوشته شده روی واگن‌های مترو، اتوبوس‌ها و …. را بخواند. در خانه میتوانید از کودک بخواهید تا آنچه روی پاکت شیر و دیگر غذاهای بسته‌بندی شده مانند شکلات، ماکارانی، صابون، شامپو بچه و …. نوشته شده است را بخواند.
- بازی جستجوی کلمه را انجام دهید. کلمه‌ای را که در جایی از اتاق نوشته شده، بیان کنید و از کودک‌تان بخواهید آن را جستجو کند و ببیند آن کلمه کجا نوشته شده است مثلاً کلماتی که روی تابلو، یا روی بسته‌بندی مواد غذایی، یا روی جلد مجله نوشته شده یا اسم هر ماهی که کودک می‌تواند آن را روی یک تقویم پیدا کند.
- یک دفتر تلفن داشته باشید و کودک‌تان را تشویق کنید تا نام اشخاصی را که زنگ می‌زنند، زمان و تاریخ پیغام را، در آن وارد کند. یا میتوانید دفتری به کودک‌تان بدهید تا نام کسانی را که هر روز به خانه‌تان می‌آیند، یادداشت کند.
- با کودک‌تان در مورد تجربیات کودکی‌تان صحبت کنید.
- کنار کودک‌تان بنشینید و اسم چهار حیوان را به او بگویید که نام سه تا از آن‌ها با یک صدا شروع می‌شود: برای مثال، «ب» و یکی از آن‌ها با صدایی متفاوت شروع شود مثلاً «پ»، از کودک‌تان بخواهید تشیخص دهد کدامیک با صدایی متفاوت شروع می‌شود. به عنوان مثال: ببر، بز، پلنگ، بلبل.
- همین کار را با سبزیجات اسم اشخاص و اماکن و … انجام دهید، اجازه بدهید کودک نیز از شما سوال کند.
- از کودک بخواهید برای خاله، عمه، دایی یا عمو و یا هرکسی که دوست دارد تعریف کند که در طول روز چه کاری انجام داده است. او را تشویق کنید که راجع به چیزهایی که یاد گرفته است با دیگران صحبت کند. مثلاً بگویید چه کسی در خانواده بلند قدتر و سنگین وزنتر است. سعی کنید در هنگام آموزش مفاهیم وزن، قد، مفهوم ماه و سال و هفته از واژگان جدید استفاده کنید. مثلاً بگویید پدر از همه بلند قامت‌تر است. یا بردار شما چاق یا لاغر است.