زمانی که والدین جدید متوجه می‌شوند که نوزاد تازه متولد شده آن‌ها کمی نامنظم نفس می‌کشد، ممکن است از خود بپرسند که آیا الگوی تنفس کودک شما طبیعی است یا خیر. اما مهم است که به یاد داشته باشید که نوزادان دارای الگوهای تنفسی متفاوت از بزرگسالان هستند. چیزی که ممکن است در تنفس نوزاد برای شما غیر معمول یا نگران کننده به نظر برسد در واقع می‌تواند برای نوزاد شما کاملا طبیعی باشد.
در این مقاله در مورد نکاتی صحبت خواهیم کرد که لازم است در مورد تنفس نوزاد خود بدانید.
تنفس نوزاد به چه شکل است؟
نوزادان تازه متولد شده بسیار سریع‌تر از نوزادان بزرگ‌تر، کودکان و بزرگسالان نفس می‌کشند. ممکن است آن‌ها در ابتدای تولد پیش از رشد کافی برای ایجاد شدن یک الگوی تنفسی منظم، به طور نامنظم تنفس کنند.
نوزادان زیر ۶ ماه حدود ۴۰ تا ۶۰ بار در هر دقیقه نفس می‌کشند. اگر نفس کشیدن نوزاد خود را تماشا کنید بسیار سریع به نظر می‌رسد.
تعداد تنفس نوزاد در خواب ممکن است تا ۳۰ نفس در دقیقه کاهش پیدا کند. همچنین لازم به ذکر است که نوزادان، دارای تنفس دوره ای هستند؛ این بدین معنی است که تنفس نوزاد تازه متولد شده ممکن است به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه متوقف شود و سپس نوزاد شما دوباره با سرعت بیش‌تری، حدود ۴۰ تا ۶۰ نفس در دقیقه به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه، شروع به نفس کشیدن کند. نوزاد شما نباید بیش از ۱۰ ثانیه بین نفس‌های خود مکث کند؛ حتی زمانی که در حال استراحت و خواب است.
پیشنهاد می‌کنیم که خود را با الگوی تنفسی عادی نوزاد خود در حالی که سالم و آرام است، آشنا کنید. این کار می‌تواند به شما کمک کند تا اگر چیزی در تنفس نوزاد تغییر کرد و از حالت طبیعی خارج شد، متوجه آن شوید.
الگوی تنفس صدا دار در نوزاد
اگر به نظر می‌رسد که نوزاد شما شما در هنگام تنفس سر و صدا ایجاد می‌کند، اصلا تعجب نکنید. نوزاد شما در دو ماه اول زندگی فقط می‌تواند از طریق بینی نفس بکشد که این ممکن است باعث شود در هنگام دم و بازدم نوزاد، انواع صداها از خرخر و غرغر گرفته تا صدای قرقره کردن شیر و سوت تولید شود.
این تنفس پر سر و صدا لزوما نباید باعث نگرانی شود. با این حال، به علائم دیسترس تنفسی در نوزاد خود توجه داشته باشید و در صورت مشاهده هرگونه علائم هشدار دهنده، فوراً با پزشک اطفال خود تماس بگیرید.
علائم و نشانه‌های هشدار دهنده در تنفس نوزاد
در صورتی که متوجه هر یک از علائم و نشانه‌های هشدار دهنده زیر در نوزاد خود شدید، فوراً با پزشک کودک خود یا در صورت نیاز حتی با اورژانس تماس بگیرید:
- پوست نوزاد در تمامی بدن یا در مناطقی که معمولاً جریان خون زیادی وجود دارد، مانند لب‌ها، زبان و واژن نوزاد، آبی شود. حتی با وجود این که آبی شدن دست‌ها و پاهای نوزاد شما به دلیل این که سیستم گردش خون او نابالغ و تکامل نیافته است می‌تواند در نوزادان نسبتاً رایج باشد، اگر سایر نواحی بدن فرزند شما نیز آبی شوند، به این معنی است که زمان آن رسیده است تا او فوراً تحت نظر پزشک قرار گیرد.
- سرعت تنفس نوزاد به طور قابل توجهی افزایش یافته است و بیش از ۶۰ بار تنفس در دقیقه باشد.
- نوزاد برای نفس کشیدن تقلا می‌کند که این حالت با مشاهده سوراخ های بینی او که به طور مداوم باز و بسته می‌شوند و قفسه سینه او که به طور غیر معمولی بالا و پایین می‌رود، قابل تشخیص است.
- نوزاد تغذیه ضعیف و بدی دارد یا علاقه‌ای به شیر خوردن از خود نشان نمی‌دهد.
- نوزاد بی حال یا بیش از حد خواب آلود است.
نوزاد به طور مکرر عطسه می‌کند
برخی از والدین نوزاد خود را از بیمارستان به خانه می‌آورند، شاهد عطسه‌های مکرر فرزند خود هستند و به این نتیجه می‌رسند که احتمالاً نوزاد آن‌ها به حیوان خانگی خانواده آلرژی دارد. اما حتی پس از رد کردن حیوان خانگی خود، پدر و مادر کمی بعد متوجه می‌شوند که هیچ تغییری در عطسه‌های مکرر نوزادشان ایجاد نشده است.
وقتی می‌گوییم نوزاد به طور کامل از طریق بینی خود تنفس می‌کند، به این معنی است که تمام ذرات هوا که وارد بدن کودک می‌شوند در بینی او جای می‌گیرند. از آنجایی که مجرای بینی نوزادان بسیار ریز است، آن‌ها مستعد عطسه کردن مکرر برای پاک کردن بینی خود و خارج کردن این مواد هستند.
بنابراین عطسه کردن نوزاد کاملاً طبیعی است و فقط نشانه این است که بدن او همانطور که از آن انتظار می‌رود کار می‌کند.
اما هنگامی که عطسه های مکرر نوزاد با مشکلات دیگری مانند استفراغ، اسهال، خس خس سینه و قولنج همراه باشد، می‌تواند به این معنی باشد که نوزاد شما به شیر خشکی که به او می‌دهید، حساسیت دارد. در این صورت، نگرانی خود در این زمینه را با پزشک اطفال خود در میان بگذارید. او به احتمال زیاد به شما توصیه می‌کند که از شیر خشک ضد حساسیت برای نوزاد خود استفاده کنید.
تنفس دوره ای نوزاد
هنگامی که نوزاد شما به خواب می‌رود، در او متوجه حالتی که با عنوان تنفس دوره ای شناخته می‌شود، خواهید شد. در تنفس دوره ای نوزاد، گاهی اوقات ممکن است سرعت تنفس او سریع باشد و سپس به دنبال آن دوره هایی از نفس کشیدن‌های ضعیف و کم قدرت ایجاد شود. حتی ممکن است مکث‌های کوتاهی بین نفس کشیدن نوزاد وجود داشته باشد که در آن به نظر می‌رسد کودک شما برای چند ثانیه اصلا نفس نمی‌کشد.
این الگوی تنفس دوره ای معمولاً کاملاً طبیعی و بخشی از رشد طبیعی نوزادان است. کودک شما باید با بالا رفتن سن و رشد کردن از این مرحله عبور کند.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
در صورتی که نوزاد شما هر یک از علائم زیر را از خود نشان داد، ممکن است مشکلی فراتر از تنفس دوره‌ای وجود داشته باشد و لازم است با پزشک اطفال خود در این رابطه صحبت کنید:
- مکث‌های بین تنفس نوزاد، بیش از ۱۰ ثانیه طول می‌کشد.
- نوزاد هنگام نفس کشیدن غرغر می‌کند.
- سرفه یا خس خس سینه نوزاد مداوم و همیشگی است.
- نوزاد نفس‌های بسیار عمیق‌تر از حالت طبیعی می‌کشد؛ به صورتی که نفس کشیدن او باعث بیرون زدگی دنده‌ها می‌شود.
علائم نخستین سرماخوردگی نوزاد
این غیر طبیعی نیست که نوزاد شما به ظاهر اولین سرماخوردگی خود را در اوایل تولد تجربه کند. اما بهتر است توجه داشته باشید که اغلب علائم گرفتگی بینی که به نشانه‌های سرماخوردگی شبیه هستند، به دلیل ریز بودن سوراخ‌های بینی نوزاد و احتمال گرفتگی آن‌ها با پرز، گرد و خاک، دود، ترش کردن شیر توسط نوزاد و سایر موارد اینچنین اتفاق می‌افتند. البته این علائم و نشانه‌ها، به احتمال زیاد شما را بیش‌تر از نوزادتان را آزار می‌دهد و ممکن است نوزاد شما حتی نیازی به کمک کردن به او و پاک کردن بینی نداشته باشد.
گاهی اوقات بهترین کار ممکن این است که به سادگی اجازه دهید بینی نوزاد شما به حال خودش باشد و آن را دستکاری نکنید.
با این حال، اگر شدیداً احساس می‌کنید که نوزاد شما به طور واضح برای نفس کشیدن به کمک شما نیاز دارد، می‌توانید اتاق کودک را عاری از گرد و غبار و موهای حیوانات خانگی نگه دارید، از قطره‌های نمکی بینی برای فرزند خود استفاده کنید و در صورت لزوم، آسپیراتور بینی نوزاد را به کار ببرید. اما توصیه می‌شود قبل از هر کاری ابتدا با پزشک اطفال خود مشورت نمایید.
اگر نوزاد شما علائم دیگری همراه با گرفتگی بینی از خود نشان می‌دهد، ممکن است واقعاً اولین سرماخوردگی خود را تجربه کرده باشد و در این صورت لازم است توسط پزشک اطفال شما معاینه شود.
- تب
- سرفه کردن
- مشکل در خوابیدن
- کاهش اشتها
- افزایش تحریک پذیری
سکسکه نوزاد
سکسکه یکی دیگر از تجربه‌های رایج برای نوزادان است که ممکن است تداوم پیدا کند. در واقع، بسیاری از مادران حتی ممکن است احساس کنند که جنین آن‌ها در رحم دچار سکسکه می‌شود. بلعیدن هوا در حین شیر خوردن و تغییر ناگهانی دمای معده هر دو از دلایل رایج سکسکه نوزاد هستند. اما جای نگرانی نیست؛ سکسکه کردن نوزاد نیز با رشد او می‌گذرد.
گاهی اوقات سکسکه علامتی برای رفلاکس معده به مری (GER) است که در آن، محتویات معده نوزاد به طور مرتب به مری می آید.
رفلاکس معده به مری به ویژه در نوزادان نارس شایع است و معمولاً به دلیل رشد معده نوزاد رفع می‌شود و معده نوزاد می‌تواند غذای بیش‌تری را در خود نگه دارد. با این حال، اگر نوزاد شما علائم و نشانه‌های پیوسته از رفلاکس معده به مری مانند افزایش وزن کم، تحریک پذیری شدید و سرفه‌های مداوم را از خود نشان می‌دهد، زمان آن است که به پزشک اطفال خود مراجعه کنید.
صداهای تنفس نوزاد به چه معنا هستند؟
مهم است که با صداها و الگوهای تنفس عادی نوزاد خود آشنا شوید. اگر چیزی در آن متفاوت به نظر می‌رسد، با دقت گوش دهید تا بتوانید تفاوت آن را برای متخصص اطفال خود توضیح دهید.
بر اساس تحقیقات علمی، دیسترس تنفسی یکی از شایع ترین علل بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان است. در ادامه صداهای رایجی که ممکن است در تنفس نوزاد بشنوید را نام می‌بریم و علل آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
صدای سوت
صدای سوت ممکن است به دلیل انسداد در سوراخ‌های بینی نوزاد به وجود بیاید که با ساکشن پاک می‌شود. از پزشک اطفال خود بپرسید که چگونه باید مخاط را به آرامی و به طور موثر مکش کنید.
گریه خشن و سرفه ناگهانی
این صدا ممکن است ناشی از انسداد لوله نای نوزاد باشد. ممکن است مانند بیماری خروسک، مخاط یا التهاب در جعبه صدای نوزاد وجود داشته باشد. این حالت می‌تواند نشانه خروسک باشد که در این صورت ممکن است در شب بدتر شود.
سرفه عمیق
سرفه عمیق نوزاد احتمالاً به دلیل یک انسداد در برونش‌های بزرگ او به وجود می‌آیند. نایژه یا برونش‌های بزرگ لوله‌هایی هستند که هوا را بین نای و ریه‌ها حمل می‌کنند. برای تایید این تشخیص، پزشک باید با گوشی پزشکی به تنفس نوزاد گوش کند.
خس خس سینه نوزاد
خس خس سینه نوزاد می‌تواند نشانه انسداد یا باریک شدن راه هوایی تحتانی باشد. انسداد راه هوایی نوزاد ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- آسم
- ذات الریه
- ویروس سین‌سیشیال تنفسی
تنفس سریع نوزاد
تنفس سریع نوزاد می‌تواند به معنای وجود مایع در مجاری تنفسی ناشی از عفونت، مانند ذات الریه باشد. تنفس سریع همینطور می‌تواند ناشی از تب یا سایر عفونت‌ها باشد و باید فورا مورد ارزیابی قرار گیرد.
صدای خرناس هنگام تنفس
این صدا معمولاً به دلیل وجود مخاط در سوراخ‌های بینی به وجود می‌آید. در موارد نادر، خروپف نوزاد می‌تواند نشانه یک بیماری مزمن مانند آپنه خواب یا بزرگ شدن لوزه‌های نوزاد باشد.
استریدور
بر اساس تحقیقات سال ۲۰۲۱، استریدور یک صدای ثابت و بلند است که نشان دهنده انسداد راه هوایی است. گاهی اوقات این صدا می‌تواند ناشی از لارنگومالاسی باشد.
غرغر کردن
صدای غرغر ناگهانی و کم در هنگام بازدم نوزاد معمولاً نشان دهنده مشکل یک یا هر دو ریه است. این صدا همچنین می‌تواند نشانه عفونت شدید باشد. اگر نوزاد شما بیمار است و هنگام نفس کشیدن غرغر می‌کند، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کنید.
عطسه‌های مکرر
عطسه در نوزادان شایع است و معمولاً جای نگرانی ندارد.
عطسه‌های مکرر نوزاد به این دلیل است که نوزادان تازه متولد شده دارای مجرای بینی کوچک‌تری نسبت به بزرگسالان هستند و در حالی که رشد می‌کنند، همچنان از طریق بینی خود تنفس می‌کنند. اگر عطسه با علائم دیگری مانند سرفه کردن، مشکل در تنفس یا تب همراه باشد، لازم است با پزشک مشورت کنید. طبق تحقیقات این علائم می‌تواند نشانه عفونت تنفسی باشد.
عطسه مکرر همچنین می‌تواند نشانه حساسیت به انواع خاصی از شیر خشک و همچنین سندرم پرهیز نوزادی باشد. سندرم پرهیز نوزادی زمانی اتفاق می‌افتد که نوزاد قبل از تولد در معرض مواد مخدر قرار می‌گیرد.
عوامل خطر
نوزاد نارس ممکن است دارای ریه‌های رشد نیافته باشند و به احتمال زیاد مشکلات تنفسی داشته باشند. با توجه به گفته موسسه ملی قلب، ریه و خون، نوزادانی که قبل از هفته ۳۲ بارداری به دنیا می‌آیند، احتمال دارد که به سندرم دیسترس تنفسی نوزاد مبتلا شوند.
نوزادان ترم که به روش سزارین به دنیا می‌آیند، در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به سایر مشکلات تنفسی مانند تاکی پنه گذرا در نوزاد، بلافاصله پس از تولد قرار دارند. خاطرنشان می‌شود که این وضعیت معمولاً ظرف ۳ روز پس از تولد برطرف می‌شود. اگر هر یک از این عارضه‌ها برای نوزاد شما تشخیص داده شده باشد، پزشک می‌تواند در مورد علائمی که باید تحت نظر داشته باشید صحبت کند.