نوزادان تازه متولد شده اغلب هنگام تنفس صداهای غیر عادی از خود تولید می‌کنند. بیشتر این صداها طبیعی هستند و جای نگرانی ندارند. اما آگاهی از الگوی تنفسی طبیعی کودک می‌تواند به شما کمک کند تا هر گونه مشکل در زمینه تنفس فرزند خود را به سرعت تشخیص دهید. بررسی تنفس کودک در هنگام خواب از اهمیت بالایی برخوردار است و بسیاری از مادران و پدران این کار را انجام می‌دهند. دلیل این کار این است که اگر چه بروز مشکلات در خواب برای نوزادان و کودکان غیر معمول است، اما سندرم مرگ ناگهانی نوزاد که به اختصار SIDS نیز نامیده می‌شود، یک نگرانی واقعی برای والدین هنگام مراقبت از فرزندشان به شمار می‌رود.
تنفس طبیعی کودک در خواب چیست؟
نوزادان اغلب الگوهای تنفسی نامنظمی دارند که مادران و پدران جدید را نگران می کند. آنها ممکن است سریع نفس بکشند، مکث های طولانی بین نفس‌های خود داشته باشند و صداهای غیر عادی از خود ایجاد کنند. ظاهر و صدای تنفس نوزادان با بزرگسالان متفاوت است زیرا: آنها بیشتر از طریق سوراخ های بینی نفس می‌کشند تا دهان. از طرفی مسیرهای تنفسی آنها بسیار کوچک‌تر از انسان بزرگسال است و راحت تر مسدود می‌شود. دیواره سینه آنها نیز نسبت به بزرگسالان انعطاف پذیرتر است؛ زیرا عمدتاً از غضروف ساخته شده است. همچنین تنفس آنها به طور کامل تکامل نیافته است. زیرا آنها هنوز باید یاد بگیرند که از ریه ها و عضلات تنفسی مرتبط استفاده کنند. همینطور نوزادان ممکن است بلافاصله پس از تولد هنوز مایع آمنیوتیک و مکونیوم در راه‌های هوایی خود داشته باشند. معمولاً چیزی برای نگرانی در مورد تنفس نوزادان در خواب وجود ندارد. اما والدین و مراقبان ممکن است همچنان نگران باشند. یکی از کارهایی که می‌توانید در این رابطه انجام دهید این است که به الگوی تنفس معمولی نوزاد خود توجه دقیق داشته باشید. به این ترتیب می توانید یاد بگیرید که چه چیزی برای آنها طبیعی است. بنابراین می‌توانید بعداً تشخیص دهید که آیا چیزی متفاوت از حالت عادی تنفس می‌باشد.
نوزادان تازه متولد شده تمایل دارند در هنگام خواب در یک فرآیند سیکل وار نفس بکشند. به طوری که تنفس آنها ابتدا تند و سپس کند و در نهایت غیر عمیق می‌شود و مجدد این فرآیند تکرار می‌گردد. این نوع تنفس اغلب به عنوان تنفس دوره‌ای طبقه بندی می‌شود. در تنفس دوره‌ای، نوزاد شما در نفس کشیدن مکث می‌کند، اما سپس با نفس های عمیق تر تنفس را از سر می‌گیرد. اگر نگران تنفس کودک خود در هنگام خواب هستید، می توانید موارد زیر را بررسی کنید:
- در بررسی تنفس کودک خود در خواب ببینید آیا قفسه سینه او بالا و پایین می‌رود. زیرا این نشانه قطعی است که او نفس می‌کشد.
- گوش کنید تا بشنوید که آیا کودک شما نفس می‌کشد یا خیر.
- با نزدیک شدن و فشار دادن گونه خود به گونه او می‌توانید احساس کنید که آیا کودک شما نفس می‌کشد یا خیر.
آپنه انسدادی
برخی از نوزادان از وضعیتی به نام آپنه انسدادی رنج می برند. آپنه انسدادی (obstructive sleep apnoea; OSA)، نوعی اختلال خواب است که در آن دیواره‌های گلو در طول خواب ریلکس و شل و باریک می‌شوند. به همین دلیل انسداد راه هوایی اتفاق می‌افتد و نفس کشیدن را برای کودکان دشوار می‌کند. این وضعیت باعث ایجاد توقف‌هایی در تنفس می‌شود. این توقف‌ها می‌توانند برای چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند و می‌توانند در طول شب چندین بار رخ دهند. آپنه انسدادی زمانی که کودک شما خواب است بیشتر اتفاق می افتد.
این وضعیت خواب فرد را مختل می‌کند. افراد مبتلا به OSA می‌توانند در طول روز بسیار خسته باشند یا حتی به خواب روند. این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد. در کودکان، آپنه خواب می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در مدرسه یا بیش‌فعالی آنها شود. این اختلال علائمی دارد که می توانید به آنها توجه کنید:
- کودک شما ممکن است بعد از بیدار شدن احساس خواب آلودگی زیادی داشته باشد.
- برخی از کودکان در هنگام ابتلا به آپنه انسدادی مشکلات توجه دارند.
- کودک شما ممکن است خروپف کند و سپس در هنگام خواب مکث کند یا نفس نفس بزند.
- کودک شما ممکن است در موقعیت های غیر عادی بخوابد و بی‌قرار باشد.
آپنه مرکزی و مختلط
این اختلال خواب در بیشتر موارد در نوزادان رخ می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که مغز نوزاد، فرآیند تنفس را به درستی حفظ نمی‌کند. نوزادان نارس بیشتر مستعد ابتلا به آپنه مرکزی (CSA) هستند. زیرا مغز آنها هنوز به رشد کافی نیاز دارد. اغلب CSA با یک بیماری زمینه‌ای مرتبط است. پراکنده شدن خواب، خواب‌آلودگی روزانه و مشکلات تفکر که بر اثر آپنه مرکزی به وجود می‌آیند، بر سلامت کلی بدن تأثیر میگذارند. علائم و درمان آپنه انسدادی خواب می‌تواند با آپنه مرکزی خواب همپوشانی داشته باشد. CSA یک اختلال متمایز از آپنه انسدادی است.
آپنه مختلط ترکیبی از آپنه مرکزی و انسدادی است و در نوزادان و کودکان خردسال شایع است. کودکانی که از آپنه مختلط رنج می‌برند، به طور معمول علائم تنفس غیر طبیعی را دارند.
اگر فرزندمان مشکلات تنفسی مرتبط با خواب دارد، چه کار کنیم؟
اگر مشکوک هستید که کودک شما ممکن است مشکلات تنفسی مرتبط با خواب داشته باشد، لازم است که فوراً با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است پزشک شما را به متخصص خواب ارجاع دهد یا آزمایشاتی را انجام دهد تا ببیند آیا فرزند شما از مشکل تنفسی رنج می‌برد یا خیر.
مانیتور تنفس کودک
مانیتور تنفس کودک دستگاهی است که تنفس کودک شما را اندازه گیری می‌کند. اگر کودک شما بیش از ۲۰ ثانیه نفس نکشد، زنگ خطر آن به صدا در می آید.
آیا مانیتور تنفس کودک بخرم؟
کاملاً قابل درک است که در مورد تنفس کودک خود در هنگام خواب نگران و نگران باشید. با این حال، خطر اتفاق در خواب برای کودکان بسیار کم است و اکثر پزشکان به والدین توصیه می‌کنند که اگر کودک شما سالم است و رشد خوبی دارد، نیازی نیست که مانیتور تنفس بخرند. نظرسنجی‌های انجام شده در بین پزشکان و متخصصان اطفال نشان داده است که بیشتر متخصصان این حس را دارند که مانیتورهای تنفس کودک فقط باعث تشدید اضطراب شما می‌شوند و خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب را کاهش نمی‌دهند. همچنین در برخی موارد، مانیتورهای تنفسی ممکن است باعث ایجاد آلارم‌های کاذب شوند که ممکن است والدین را وحشت زده و ناراحت کند.
در برخی موارد، مانیتور تنفس نوزاد ممکن است به نوزادان نارس توصیه شود. اما به گفته متخصصان بهداشت، نوزادانی که از تناسب اندام بهره‌مند هستند و سالم می‌باشند نیازی به استفاده از مانیتور تنفس ندارند. به مادران و پدرانی که در گذشته نوزادی را به دلیل سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب از دست داده‌اند نیز ممکن است مانیتور تنفس نوزاد پیشنهاد شود. با این حال، پزشکان می‌گویند که مهم است مردم بدانند که استفاده از مانیتور به خودی خود به جلوگیری از سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب کمکی نمی‌کند و فقط نقش مانیتورینگ را در بررسی تنفس کودک دارد.
پیشگیری از مرگ تخت نوزاد
پیشگیری از سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب غیرممکن است. زیرا هیچ کس واقعاً علت آن را نمی‌داند. با این حال، اقداماتی وجود دارند که می توانیم برای کاهش خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب انجام دهیم. این موارد عبارتند از:
- مطمئن شوید که کودک خود را بر روی پشت قرار می‌دهید.
- از کشیدن سیگار در نزدیکی نوزاد خودداری کنید و در دوران بارداری آن را ترک کنید.
- مطمئن شوید که کودک شما گرمش نیست؛ اگر دمای بیرون گرم است، نوزاد را فقط با یک پوشک و یک لباس رویی بخوابانید و پتوی او را بردارید.
- روی نوزادان زیر ۱۲ ماه لحاف نکشید.
- اطمینان حاصل کنید که صورت کودک در هنگام خواب پوشیده نیست
- در استفاده از لباس و پتوی نوزاد زیاده روی نکنید.
تنفس طبیعی نوزادان چگونه است؟
به طور معمول، یک نوزاد تازه متولد شده ۳۰ تا ۶۰ بار در هر دقیقه نفس می‌کشد. این تعداد می‌تواند در هنگام خواب به ۳۰ تا ۴۰ تنفس در هر دقیقه کاهش یابد. در ۶ ماهگی، نوزادان ۲۵ تا ۴۰ بار در هر دقیقه نفس می‌کشند. در حالی که یک فرد بالغ در هر دقیقه حدود ۱۲ تا ۲۰ بار نفس می کشد.
نوزادان تازه متولد شده همچنین ممکن است نفس های سریع بکشند، سپس هر بار تا ۱۰ ثانیه مکث کنند. همه این‌ها با الگوهای تنفس بزرگسالان بسیار متفاوت است. به همین دلیل است که والدین جدید ممکن است در مورد تنفس کودک خود نگران شوند. اما در عرض چند ماه، بیشتر بی نظمی‌های تنفس نوزاد خود به خود برطرف می‌شوند. برخی از نگرانی‌های تنفسی نوزادان مانند تاکی پنه گذرای نوزادی (TTN) در چند روز اول شایع‌تر هستند. اما پس از ۶ ماهگی کودک، بیشتر مشکلات تنفسی احتمالی به دلیل آلرژی یا یک بیماری کوتاه مدت مانند سرماخوردگی به وجود می‌آیند.
صداهای تنفس کودک به چه معناست؟
در بررسی تنفس کودک ، مهم است که با صداها و الگوهای تنفس طبیعی کودک خود آشنا شوید. اگر چیزی در تنفس او متفاوت از همیشه به نظر می‌رسد، با دقت گوش دهید تا بتوانید تفاوت آن را برای متخصص اطفال خود توضیح دهید. سندروم دیسترس حاد تنفسی یا سندروم زجر تنفسی (ARDS ) یکی از شایع ترین علل بستری شدن در بیمارستان مراقبت‌های ویژه نوزادان به شمار می‌رود.
در ادامه صداهایی که ممکن است در نتیجه بررسی تنفس کودک خود در خواب بشنوید را نام می‌بریم و علت هر یک را توضیح می‌دهیم:
صدای سوت
این صدا ممکن است در نتیجه یک انسداد در سوراخ های بینی به وجود بیاید که با ساکشن (برداشتن) پاک می‌شود.
گریه و سرفه خش دار
این صدا ممکن است از انسداد لوله نای به وجود بیاید. ممکن است لوله نای به دلیل مخاط یا التهاب دچار انسداد شده باشد. این وضعیت می‌تواند نشانه کروپ یا خروسک باشد که در این صورت ممکن است در شب بدتر شود.
سرفه عمیق
این احتمالاً یک انسداد در نایژه یا برونش‌های تنفسی است. نایژه‌ها لوله‌هایی هستند که هوا را بین نای و ریه‌ها را حمل می‌کنند. برای تایید این تشخیص، پزشک باید با گوشی پزشکی به صدای کودک شما گوش کند.
خس خس سینه
خس خس سینه می تواند نشانه انسداد یا باریک شدن راه‌های هوایی تحتانی باشد. انسداد ممکن است ناشی از بیماری‌های زیر باشد:
- آسم
- ذات الریه
- ویروس سنسیشیال تنفسی
تنفس سریع
این حالت می‌تواند به معنای وجود مایع در مجاری تنفسی ناشی از عفونت‌هایی مانند ذات الریه باشد. تنفس سریع نیز می‌تواند ناشی از تب یا سایر عفونت ها باشد و لازم است فورا مورد ارزیابی قرار گیرد.
خرناس
این معمولاً به دلیل وجود مخاط در سوراخ های بینی است. در موارد نادر، خروپف می تواند نشانه یک بیماری مزمن مانند آپنه خواب یا بزرگ شدن لوزه ها باشد.
صدای استریدور
استریدور یک صدای ثابت و بلند است که نشان دهنده انسداد راه هوایی است. این صدا گاهی اوقات می تواند ناشی از لارنگومالاسی باشد.
صدای غرغر
صدای ناگهانی و کم در هنگام بازدم معمولاً نشان دهنده مشکل یک یا هر دو ریه است. همچنین این صدا می‌تواند نشانه عفونت شدید باشد. اگر کودک شما بیمار است و هنگام نفس کشیدن غرغر می‌کند، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
عطسه های مکرر
عطسه در نوزادان شایع است و معمولاً جای نگرانی ندارد. عطسه‌های مکرر به این دلیل اتفاق می‌افتند که نوزادان تازه متولد شده دارای مجرای بینی کوچک‌تری نسبت به بزرگسالان هستند و هنوز قادر به تنفس درست از طریق بینی نمی‌باشند. اما اگر عطسه با علائم دیگری مانند سرفه، مشکل در تنفس یا تب همراه است، لازم است با پزشک مشورت کنید. زیرا این علائم می تواند نشانه عفونت تنفسی باشد.
عطسه مکرر همچنین می تواند نشانه حساسیت به انواع خاصی از شیر خشک و همچنین سندرم پرهیز نوزادی (NAS) باشد. سندرم پرهیز نوزادی زمانی رخ می‌دهد که نوزادان قبل از تولد در معرض مواد مخدر قرار گیرند.
تنفس مقطعی
تنفس مقطعی در نوزادان شایع است. نشانه اصلی این تنفس، مکث‌هایی در تنفس است که حداقل ۳ ثانیه طول می‌کشند و به دنبال آن نفس‌هایی که اغلب سریع و کم عمق هستند اتفاق می‌افتند. این حالت در کودکان طبیعی است و معمولاً نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر مکث در تنفس بیش از ۲۰ ثانیه طول بکشد، ممکن است نشان دهنده مشکلی مانند آپنه نوزاد باشد.
سرماخوردگی کاذب
به نظر می‌رسد بسیاری از نوزادان خیلی زود علائم اولین سرماخوردگی کاذب را تجربه می‌کنند، که به این دلیل رخ می دهد که مجرای بینی آنها بسیار کوچک است و می‌تواند به راحتی مسدود شود. اگر چه این حالت معمولاً به هیچ درمانی نیاز ندارد، ممکن است در مورد راه‌هایی برای کمک به بهبود تنفس و در صورت نیاز استفاده از قطره‌های سالین یا آسپیراتور بینی، با یک متخصص اطفال صحبت کنید.
اگر کودک شما علائم سرماخوردگی دیگری مانند تحریک پذیری، کاهش اشتها یا مشکل در خواب را نیز تجربه می کند، بهتر است با پزشک صحبت کنید تا نگرانی های خود را برطرف کرده و مشخص شود که آیا ممکن است کودک شما سرماخوردگی یا عفونت دیگری داشته باشد.
سکسکه
سکسکه در کودکان شایع است و می‌تواند در نوزادان، کودکان و بزرگسالان رخ دهد. سریع غذا خوردن و بلعیدن هوا در حین غذا خوردن دو مورد از علل احتمالی سکسکه در نوزادان است. سکسکه همچنین ممکن است یکی از علائم رفلاکس معده به مری باشد، که زمانی رخ می‌دهد که محتویات معده به مری می‌ریزد و باعث نارسایی می‌شود.
سخن آخر
اگر نگران تنفس کودک خود هستید، هرگز در تماس با پزشک خود تردید نکنید. تنفس نامنظم کودک می‌تواند بسیار نگران کننده باشد و ممکن است باعث اضطراب والدین یا مراقبان شود. اما ابتدا با بررسی تنفس کودک ببینید که آیا کودک شما مشکلی دارد یا خیر. اگر نگران تنفس کودک خود هستید، چند توصیه برای شما داریم:
- الگوی تنفسی معمولی فرزندتان را بفهمید تا برای تشخیص موارد غیر معمول آماده باشید.
- از تنفس کودک خود فیلم بگیرید و آن را به پزشک نشان دهید.
- همیشه کودک خود را به پشت بخوابانید. این امر خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را کاهش می‌دهد.
- قطره های نمکی که بدون نسخه در داروخانه‌ها فروخته می‌شوند، می‌توانند به شل شدن مخاط غلیظ کمک کنند.
- گاهی اوقات، نوزادان در هنگام گرمازدگی یا ناراحتی سریع نفس می کشند.