چگونه با کودک بیش فعال رفتار کنیم؟

اگر کودک مشکل‌داری در خانه دارید که به نظر نمی‌رسد آرام بنشیند یا با هوشیاری و تمرکز به حرف شما گوش کند، این ممکن است نشانه‌ی بیش فعالی باشد. اگر از معلمان درباره بی‌احتیاطی و بی‌توجهی فرزندتان در داخل و خارج از کلاس شکایت کنید، بدتر می‌شود. دکتر پینو در اینجا همه چیزهایی که باید در مورد بیش فعالی در کودکان بدانید و نکاتی برای مقابله با آنها را گرداوری کرده است، پس با پینو بیبی همراه باشید.

بیش فعالی در کودکان چیست؟

بیش فعالی در کودکان با رفتار بی‌پروا و فعالیت بیش از حد مشخص می‌شود که ناشی از عدم توجه کافی است. بچه‌های بیش فعال به ندرت خسته می‌شوند. آنها نمی‌توانند تمرکز کنند یا به طور کلی دامنه توجه کوتاهی دارند. بیش فعالی در کودکان منجر به عملکرد ضعیف تحصیلی، عدم اجتماعی شدن و در موارد شدید حتی کناره گیری کامل از شرکت در فعالیت‌های گروهی می‌شود و در نتیجه منجر به افسردگی، ناامیدی و اعتماد به نفس ضعیف می‌شود.

چه چیزی باعث بیش فعالی در کودکان می‌شود؟

کودکان زمانی بیش فعال می‌شوند که در تولید دو انتقال دهنده عصبی آدرنالین و دوپامین در مغز اختلال ایجاد شود. بیش فعالی در درجه اول از ADD (اختلال کمبود توجه) سرچشمه می‌گیرد و بیشتر موارد بیش فعالی با ADHD (اختلال کمبود توجه و بیش فعالی) مرتبط است.

سایر علل بیش فعالی شامل محیط و خانواده‌هایی است که بچه‌ها به آنها تعلق دارند. در اینجا چگونگی ایجاد بیش فعالی در کودکان در خانواده آمده است:

۱. فرزندپروری مستبدانه

زمانی که قوانین خود را بیش از حد محدود می‌کنید و اجازه نمی‌دهید فرزندتان انعطاف پذیر باشد، احتمال بیش فعالی فرزندتان بیشتر می‌شود. والدینی که دائماً فرزندان خود را به دلیل نگرفتن نمرات خوب تنبیه می‌کنند یا همیشه به جای صحبت کردن سرزنش می‌کنند، نمونه یا نشانه‌ای از فرزندپروری مستبدانه است. فرزندپروری مستبدانه اعتماد به نفس کودکان را کاهش می‌دهد، عزت نفس را تضعیف می‌کند و تمام این عدم تربیت ذهنی منجر به نتایج ضعیف و بیش فعالی در کلاس درس می‌شود. از آن جایی که بچه‌ها احساس حقارت می‌کنند، با شکست بیشتر یا بیش فعال بودن در خانه یا مدرسه، ناامیدی خود را تخلیه می‌کنند.

۲. سهل انگاری والدین

اگر دائماً از فرزندان خود غافل می‌شوید و به نیازهای آنها توجه نمی‌کنید، در این صورت آنها شخص یا والدینی را نخواهند داشت که در هنگام مشکل یا زمانی که با چیزی خارج از منطقه آسایش خود روبرو می‌شوند برای مشاوره به او مراجعه کنند. سهل انگاری والدین هم چنین باعث عدم احساس اطمینان می‌شود و کودکان گاهی اوقات عواقب اعمال خود را نمی‌دانند، بنابراین بدون مراقبت دوم در دنیا بی‌پروا و بیش فعال عمل می‌کنند.

۳. فرزندپروری بیش از حد محافظت کننده

آیا لباس بچه‌هایتان را می‌پوشید، تصمیم می‌گیرید چقدر پول تو جیبی بگیرند، یا به طور کلی، نحوه ادامه زندگی را در هر دقیقه از زندگی‌شان دیکته می‌کنید؟ این چیزی است که ما آن را فرزندپروری بیش از حد محافظت کننده می‌نامیم. بچه‌ها تا حدی به آزادی و خودمختاری نیاز دارند و وقتی والدین در هر دقیقه از زندگی‌شان به فضای آن‌ها حمله می‌کنند، ناامید، ناراحت و بیش فعال می‌شوند.

علائم و نشانه‌های بیش فعالی کودک

علائم و نشانه‌های کودک بیش فعال به شرح زیر است:

تکانشگری یا عدم کنترل خود.
عدم تمرکز و فاصله توجه بسیار کوتاه.
مکالمات را مدام قطع می‌کند و افکار خود را با صدای بلند به اشتراک می‌گذارد.
فعالیت حرکتی زیاد و نمایش حرکات کنترل نشده.
نمی‌تواند برای چند ثانیه تا چند دقیقه ثابت بنشیند.
عدم کنترل خود

چگونه بیش فعالی در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود؟

هیچ نشانه یا علامت خاصی از بیش فعالی وجود ندارد زیرا بیشتر کودکان پیش دبستانی و خردسالان تا حدی بیش فعال هستند. با این حال، اینها راه‌هایی هستند که پزشک شما ممکن است بیش فعالی دوران کودکی را تشخیص دهد.

از طریق بررسی سابقه خانوادگی و پزشکی.
درخواست گزارش روزانه از مهدکودک‌ها، مربیان پیش دبستانی و همسایگان.
او ممکن است سابقه فعالیت‌های روزانه و اطلاعات تغذیه کودک شما را بخواهد.
از طریق مشاوره رفتار درمانی.

بیش فعالی و تکانشگری چگونه بروز پیدا می‌کند؟

کودکی که الگویی از علائم بیش فعالی و تکانشی را نشان می‌دهد اغلب ممکن است:

دست یا پاهای او بی‌قرار هستند یا ضربه می‌زنند، یا روی صندلی تکان می‌خورند
در نشستن در کلاس درس یا در موقعیت های دیگر مشکل دارند
مداوم در حرکت هستند
در موقعیت‌هایی که مناسب نیست می‌دوند یا از چیزی بالا می‌روند
در بازی کردن یا انجام یک فعالیت بی‌سر و صدا مشکل دارند
زیاد حرف می‌زنند
پاسخ‌ به سوالات را به تعویق می‌اندازند و حرف سؤال‌کننده را قطع می‌کنند
در انتظار نوبت خود مشکل دارند
مکالمات، بازی‌ها یا فعالیت‌های دیگران را قطع می‌کنند یا در آنها مداخله می‌کنند

چگونه می‌توانید با کودک بیش فعال خود برخورد کنید؟

در اینجا چند ترفند و راهنمایی برای کنترل کودک بیش فعال وجود دارد:

۱. بچه‌های خود را به پیاده روی ببرید

پیاده روی نه تنها ذهن، بلکه روح را نیز شاداب می‌کند. علاوه بر کاهش وزن و بهبود سلامت قلب و عروق، پیاده روی تضمین می‌کند که بچه‌های شما در بهترین حالت باقی می‌مانند و هم چنین تمرکز آنها را افزایش می‌دهد. پیاده روی راهی برای رها کردن ذهن سرگردان و لذت بردن از مناظر در طول مسیر است.

۲. یوگا و مدیتیشن

برخی از کودکان انرژی فراوانی دارند و یک راه معنی دار برای آرام کردن آنها هدایت آن در جهت مثبت است. یوگا و مدیتیشن، وقتی با هم ترکیب شوند، به آنها می‌آموزد که چگونه این انرژی را هدایت کنند و زندگی آگاهانه داشته باشند. این امر به رشد آگاهی از محیط اطراف کمک می‌کند، به بچه‌ها کمک می‌کند تا روی زمان حال متمرکز بمانند و در نهایت، دامنه توجه و حافظه بلند مدت آنها را بهبود می‌بخشد.

۳. مشارکت در کارهای خانه

کارهای خانه ممکن است در نگاه اول خسته کننده به نظر برسند، اما وقتی با هم انجام می‌شوند می‌توانند به یک فعالیت سرگرم کننده خانوادگی تبدیل شوند. کارهای خود را بین فرزندانتان تقسیم کنید، خواه باغبانی، چمن زنی، تمیز کردن آشپزخانه، آشپزی یا هر چیز دیگری که نیاز دارید در خانه انجام شود. انجام کارهای خانه باعث ایجاد حس نظم، مسئولیت و افزایش عزت نفس می‌شود!

۴. خواندن کتاب‌های خوب

دادن مجموعه‌ای از کتاب‌های جالب برای خواندن، یادگیری، حافظه و هوش آن‌ها را تقویت می‌کند. هر چه بیشتر یاد بگیرید، بیشتر رشد می‌کنید، اما در عین حال نمی‌خواهید بچه‌های کوچک خود را بیش از حد تحت تأثیر قرار دهید. مطمئن شوید که با چند کتاب شروع کرده‌اید و برای شروع به فرزندانتان اجازه دهید یکی دو کتاب را انتخاب کنند. پس از اتمام، آنها می‌توانند به انتخاب چند مورد بعدی ادامه دهند.

۵. تغییر رژیم غذایی

از نظر تغذیه، ADHD و OCD می‌توانند تا حدودی (یا در برخی موارد کاملاً) با تغییر رژیم غذایی کودک خود درمان شوند. مطمئن شوید که غذاهای فرآوری شده، قندهای افزوده شده، نمک و هر چیزی که بسته بندی شده یا روی برچسب ناسالم به نظر می‌رسد را حذف کنید. به کودکان خود غذاهای تازه، ارگانیک و خانگی بدهید که فاقد مواد نگهدارنده و طعم دهنده‌های مصنوعی هستند. سالم خوردن به بهبود خلق و خو، سبک زندگی و سلامت کلی جسمی ‌و روانی کمک می‌کند.

۶. تعادل را حفظ کنید

سیستمی ‌از روال‌ها و پاداش‌ها در خانواده ایجاد کنید که ماهیت کمی ‌انعطاف ‌پذیر دارد. شما نمی‌خواهید فرزندان خود را با القای نظم و انضباط محض تا حد مرگ خسته کنید و خلق و خوی آنها را خراب کنید. والدین خوب می‌دانند چه زمانی عواقب ناتوانی در دستیابی به اهداف را در حالی که زمان کافی را با فرزندان خود می‌گذرانند، اعمال کنند. آنها را تقویت می‌کنند و به آنها یادآوری می‌کنند که وقتی اشتباهات خود را درک می‌کنند هنوز خوب هستند. یک والدین مقتدر باشید، نه یک والدین مستبد یا دیکتاتور.

۷. هرگز غفلت نکنید

فرزندان خود را هر روز تنها نگذارید. با تکالیف مدرسه، فعالیت‌های روزانه آنها درگیر باشید و مقداری از توجه خود را به آنها که خیلی آرزو دارند، جلب کنید. بیش فعالی ناشی از عدم توجه است. با نشان دادن قدردانی در لحظاتی که آنها را در حال انجام یک کار خوب یا سازنده می‌گیرید، آرام می‌شوند و از تلاش خود اطمینان می‌یابند. بیش فعالی به طور خودکار از بین می‌رود. فقط مطمئن شوید که خیلی سریع قضاوت نکنید و روی نکات مثبت تمرکز نکنید و در عین حال نکات منفی را نادیده بگیرید.

۸. استراحت بدهید

آنها را از استراحت یا شکستن قوانین کوچک منع نکنید. هنگامی ‌که اجازه می‌دهید احساس بیش فعالی در کلاس درس در آنها فرو برود، آرام می‌شوند و پاسخ مناسب می‌دهند.

۹. فرصت‌های دوم را در نظر بگیرید

کودکان را تشویق کنید که به جزئیات توجه کنند و قبل از ارسال یا نمایش آثارشان را مرور کنند. اگر اشتباه می‌کنند و به نظر می‌رسد که از نظر تحصیلی دچار لغزش می‌شوند، به آنها فرصت دوم بدهید.

۱۰. با آنها صحبت کنید

به فرزندان خود اجازه دهید تا در مورد احساسات خود صحبت کنند و احساسات خود را به طور روزانه به اشتراک بگذارند. در به اشتراک گذاشتن افکار و بیان خود با شما احساس آزادی و بسته بودن به آنها بدهید. اساساً به آنها توجه کنید.

فعالیت‌ها و بازی‌هایی برای مشغول نگه داشتن کودکان بیش فعال

در اینجا چند فعالیت و بازی برای مشغول نگه داشتن کودکان بیش فعال آورده شده است:

فعالیت‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارید – یک پروژه مشارکتی را با یک بچه دیگر در کلاس اختصاص دهید. با جفت کردن یک کودک با یک دوست، بی‌قراری را کاهش می‌دهید و هم چنین تحمل او را برای کار از حالت نشسته افزایش می‌دهید.
هنرهای رزمی‌- اگر فرزندان شما انرژی زیادی دارند، وقت آن است که از آن استفاده خوبی کنید. آنها را در یک کلاس هنرهای رزمی ‌مانند کونگ فو یا کاراته سنتی ثبت نام کنید و تماشا کنید که در این روند تناسب اندام، اعتماد به نفس و آرامش دارند.
یک توپ استرس بدهید – توپ‌های استرس گیر هستند و به رشد توجه و تمرکز کمک می‌کنند. توپ استرس راهی عالی برای مقابله موثر با مشکلات یکپارچگی حسی کودکان است.
بازی – چه در داخل خانه یا خارج از منزل، کمی ‌بازی با فرزندانتان ضرری ندارد. شطرنج، لودو، منچ، لگو، بازی‌های تخته‌ای و کارتی را با آنها امتحان کنید. اگر کمی ‌احساس ماجراجویی می‌کنند، آن را با بازی‌هایی مانند تنیس روی میز، بدمینتون، فوتبال و والیبال به بیرون از منزل ببرید.
شنا – شنا یک فعالیت شگفت انگیز برای کودکان بیش فعال است. انضباط شخصی ایجاد می‌کند، کالری می‌سوزاند، فضایی را برای حرکت مداوم فراهم می‌کند و هم چنین سرگرم کننده است! چه کسی می‌داند؟ حتی ممکن است ورزشکاران حرفه‌ای در حال تربیت باشند، زمانی که فرزندانتان در هنر شنا تسلط پیدا کنند و در آن مهارت پیدا کنند.

چه زمانی باید به خاطر بیش فعالی کودک به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نگران هستید که کودک شما علائم ADHD را نشان می‌دهد، به پزشک اطفال یا پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص، مانند یک متخصص اطفال رشدی – رفتاری، روانشناس، روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب اطفال ارجاع دهد، اما مهم است که ابتدا یک ارزیابی پزشکی داشته باشید تا سایر علل احتمالی مشکلات فرزندتان را بررسی کنید.

سوالات متداول

۱. آیا کودک بیش فعال طبیعی است؟

اکثر کودکان سالم در یک زمان بی‌توجه، بیش فعال یا تکانشی هستند. برای کودکان پیش دبستانی معمول است که دامنه توجه کوتاهی دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی به یک فعالیت پایبند باشند. حتی در کودکان بزرگتر و نوجوانان، دامنه توجه اغلب به میزان علاقه بستگی دارد اما به طور کلی اکثر کودکان بیش فعال، طبیعی هستند و سبک زندگی امروزی عامل اصلی این عدم تمرکز در کودکان است.

۲. چگونه با کودک بیش فعال رفتار کنید؟

وقتی فرزندتان سازش پذیر، ساکت و آرام است به او توجه مثبت داشته باشید. از تظاهرات منفی بپرهیزید هنگامی که کودک شما بیش از حد فعال است، آرام بمانید و سعی کنید انرژی بالا را به فعالیت سازنده‌تری هدایت کنید. اگر بیرون هستید، فورا آنها را به خانه ببرید. شما مجبور نخواهید بود این کار را چندین بار انجام دهید.

۳. چگونه بفهمم فرزندم بیش فعال است؟

علائم اصلی بیش فعالی و تکانشگری عبارت هستند از:

ناتوانی در نشستن به خصوص در محیط آرام یا ساکت.
مدام در حال بی‌قراری
عدم توانایی در تمرکز روی کارها
حرکت فیزیکی بیش از حد
حرف زدن زیاد
نمی‌توانند منتظر نوبت خود باشند.
بدون فکر عمل کردن
قطع کردن مکالمات

۴. آیا کودک بیش فعال باهوش است؟

هم چنین گزارش شده است که کودکان مبتلا به ADHD نسبت به کودکان بدون تشخیص، تقریباً ۹ امتیاز نمره هوش (IQ) کمتری دارند. با این وجود، مطالعات پژوهشی امکان داشتن ADHD و IQ بالا را هم نشان می‌دهد.

۵. آیا بیش فعالی با افزایش سن از بین می‌رود؟

در بیشتر موارد، ADHD از بین نمی‌رود. در حالی که نه تنها از بین نمی‌رود، بلکه در طول زمان تغییر می‌کند. ویژگی‌های بیماری می‌توانند تغییر کنند، اما محیط اطراف و مهارت‌های مقابله‌ای فرد مبتلا نیز تغییر می‌کند.

۶. چرا فرزند من اینقدر ناآرام است؟

بسیار معمول است که کودکان، به ویژه در سنین پایین‌تر، بسیار فعال باشند. در بیشتر موارد این رفتار طبیعی است و به تدریج از آن خارج می‌شوند. با این حال، برای برخی از کودکان، ممکن است یک مشکل اساسی مانند اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) وجود داشته باشد.

۷. کدام رژیم غذایی برای کودک مبتلا به بیش فعالی (ADHD) بهتر است؟

کربوهیدرات‌های پیچیده را در رژیم غذایی کودک بگنجانید؛ دادن میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر و هم چنین غلات کامل سرشار از کربوهیدرات‌های پیچیده به کودک ADHD می‌تواند به بهبود کیفیت کلی خواب او کمک کند که به کاهش بیش فعالی و تکانشگری کمک می‌کند.

۸. بزرگترین علامت ADHD چیست؟

برخی از افراد مبتلا به ADHD با افزایش سن علائم کمتری دارند، اما برخی از بزرگسالان هم چنان علائم عمده‌ای دارند که در عملکرد روزانه اختلال ایجاد می‌کند. در بزرگسالان، ویژگی‌های اصلی ADHD ممکن است شامل مشکل در توجه، تکانشگری و بی‌قراری باشد. علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.

۹. علت اصلی ADHD چیست؟

ژنتیک ADHD معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شود و در بیشتر موارد، تصور می‌شود ژن‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برید، عامل مهمی در ایجاد این بیماری هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که والدین و خواهران و برادران افراد مبتلا به ADHD بیشتر احتمال دارد که خودشان به ADHD مبتلا شوند.

۱۰. آیا افراد ADHD در ریاضیات خوب هستند؟

ADHD می‌تواند استدلال ریاضی و مهارت‌های حل مسئله را به دلیل چالش‌های مربوط به توجه پایدار، حافظه فعال و عملکردهای اجرایی، مختل کند. این مشکلات می‌توانند بر توانایی تمرکز، پیروی از روش‌های چند مرحله‌ای و به‌کارگیری استراتژی‌های تفکر انتقادی در طول تکالیف ریاضی تأثیر بگذارند.

سخن آخر

اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD) یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها کودک را در سرتاسر دنیا تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. ADHD شامل ترکیبی از مشکلات مداوم، مانند مشکل در حفظ توجه، بیش فعالی و رفتار تکانشی است.

کودکان مبتلا به ADHD همچنین ممکن است با اعتماد به نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه دست و پنجه نرم کنند. علائم گاهی با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این حال، برخی از افراد هرگز به طور کامل علائم ADHD خود را بیشتر نمی‌کنند. اما آنها می‌توانند استراتژی‌هایی را برای موفقیت یاد بگیرند. در حالی که درمان ADHD را درمان نمی‌کند، می‌تواند کمک زیادی به علائم کمک کند. درمان معمولاً شامل داروها و مداخلات رفتاری است. تشخیص زودهنگام و درمان می‌تواند تفاوت زیادی در نتیجه ایجاد کند.

بیش فعالی یک مرحله طبیعی در کودکان است و گاهی اوقات باید قبل از این که در زندگی به یک مشکل تمام عیار تبدیل شود، توجه بیشتری به آن داشته باشیم. این نکات را به خاطر بسپارید، با کودک خود صبور باشید و به زودی نتایج را خواهید دید.

در صورت مفید بودن این مقاله برای شما لطفا امتیاز دهید.