داستان‌ها، محلی برای رویاپردازی، تجربه احساسات ناشناخته، کشف دنیای ماورای واقعیت، جولانگاه تخیل و پرواز ذهن و فرار از دغدغه‌های روزمره هستند. این خصوصیات، به ویژه برای کودکان که مهارت کمتری در مدیریت احساسات خود دارند و وقت آزاد بیشتری برای غرق شدن در رویا و تخیل دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است اما آیا همه داستان‌ها و قصه‌ها برای کودکان ما آموزنده هستند؟ آیا خواندن هر کتاب داستانی برای کودک ما مفید است؟ اساساً ویژگی کتاب داستان خوب برای کودکان چیست؟ چه قصه‌های خوبی برای بچه‌های خوب مناسب است؟ و برای تهیه کتاب داستان کودکان باید به چه نکاتی توجه کرد؟ با توجه اهمیت موضوع مطالعه و کتاب‌خوانی، تیم متخصص پینو بیبی در این مقاله قصد دارد تا به تمامی سوالات مطرح شده در زمینه انتخاب کتاب داستان مناسب برای کودکان پاسخ دهد، پس با پینو بیبی همراه باشید تا ۱۰ ویژگی کتاب داستان خوب برای کودکان آشنا شوید.
۱۲ فاکتور مهم در انتخاب کتاب داستان برای کودکان
قطعاً وقتی به فروشگاه‌ها و مرکز فروش کتاب می‌روید با خیل عظیمی از کتاب‌های مختلف مواجه می‌شوید که توسط انتشارات گوناگون منتشر شده‌اند. در بین این همه گزینه‌های مختلف شاید انتخاب کتاب داستان مناسب برای کودک کار دشواری باشد. این مقاله یک راهنمای کامل برای انتخاب کتاب داستان متناسب با سن و علایق کودک است؛ با در نظر گرفتن ۱۲ موردی که در پایین لیست شده است شما به راحتی می‌توانید از بین گزینه‌های متعدد و موجود در بازار کتاب یکی از مناسب‌ترین کتاب‌ها را برای کودک خود انتخاب کنید. در ادامه هر کدام از این آیتم‌ها به تفصیل شرح داده خواهند شد.
- متناسب با رده سنی کودک
- محتوای مناسب
- حجم مناسب مطالب
- داشتن تصاویر و عکس‌های جذاب
- خوانش راحت و روان
- قابل فهم بودن
- آموزش غیرمستقیم به کودک
- سرگرم کننده بودن
- امیدبخش بودن
- توجه به علاقه کودک
- متناسب با فرهنگ خانوادگی کودک
- قیمت کتاب
متناسب بودن با رده سنی کودک
همین ابتدای امر باید بگوییم که کودکان با هم متفاوت هستند و توانایی، علایق و سطوح درک مفاهیم زبانی در کودکان مختلف با هم متفاوت است. ممکن مفاهیم یک کتاب برای کودک ۴ ساله شما قابل درک باشد اما برای خواهر یا برادر بزرگتر او قابل فهم نباشد. همانطور که در مجموعه مقالات مونتسوری نیز اشاره شد باید همواره تفاوت‌های فردی کودکان را در ارزیابی و تهیه و تدارک فعالیت‌های تربیتی در نظر گرفت. از سال‌ها قبل کانون پرورش فکری کودک و نوجوان بر اساس برخی معیارها و شاخص‌های مختلف، کتاب‌های رده سنی کودکان و نوجوانان را در ۵ رده سنی مختلف طبقه‌بندی و ارائه می‌کرد که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت اما این نهاد آموزشی و تربیتی معتقد است که با توجه به تغییرات اجتماعی، دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت، تغییرات سبک زندگی و بالا رفتن اطلاعات عمومی، علمی و فرهنگی کودکان، دیگر این رده‌بندی سنی کاربرد ندارد. به روشنی نمی‌توان دریافت که نقاط عطف رشد زبانی در یک کودک ۵ ساله شهری چقدر با یک کودک ۵ ساله روستایی متفاوت است. از این رو گاهی ممکن است کودکان رده سنی بالاتر به خواندن یک کتاب رده سنی پایین‌تر علاقه داشته باشند و شاید این طبقه‌بندی سنی باعث شود کودک از به دست گرفتن و مطالعه کتاب رده سنی پایین‌تر احساس شرمساری کند. به واقع نمی‌توان حد و مرزی دقیق و خط‌کشی شده‌ای برای تعیین حدود سنی یک کتاب مشخص کرد.
مجموع عوامل بالا سبب شده است که امروزه ناشران به جای درج رده سنی، پایین‌ترین و کمترین سن مناسب برای مطالعه کتاب را روی جلد کتاب درج کنند. این اعداد با علامت مثبت و منفی در روی جلد یا شناسنامه کتاب قابل رویت است و مثلاً وقتی روی کتابی ۵+ درج می‌شود یعنی همه کودکان بالای ۵ سال می‌توانند از این کتاب بهره ببرند یا وقتی عدد ۱۲- روی کتاب درج می‌شود یعنی محتوای کتاب برای کودکان زیر ۱۲ سال مناسب نیست. روانشناسان و مربیان حوزه کودک این نگرش را بیشتر تایید می‌کنند اما بهر حال سیستم طبقه‌بندی قبلی هنوز به قوت خود پا برجاست پس لازم است شما والدین و مراقبین و مربیان کودک با آن آشنا شوید.
معمولاً پشت جلد کتاب یا در صفحه داخلی در قسمت شناسنامه و معرفی اطلاعات کتاب می‌توانید رده سنی که برای مطالعه کتاب در نظر گرفته شده است را پیدا کنید.
گروه سنی (الف): گروه سنی الف شامل کودکان از یک سالگی تا ۶ سالگی می‌شود و از آن به سنین قبل از دبستان یاد می‌شود. همچنین به آن دوران خردسالی نیز می‌گویند. کودکان قبل از سنین دبستان هنوز در حال یادگیری زبان، مفاهیم، لغات و زبان‌آموزی هستند اما قطعاً یک کودک دو ساله درک کمتری از مفاهیم دارد تا یک کودک ۶ ساله، بنابراین می‌توان کودکان را در این رده سنی به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول کودکان کوچک‌تری هستند که در حال یادگیری زبان هستند و دسته دوم کودکانی که هستند که تقریباً به نقاط عطف رشد زبانی دست پیدا کرده‌اند و مهارت بیشتری در به کارگیری کلمات و ساخت جملات دارند. کودک کم سن و سال‌تر بیشتر با تصاویر ارتباط برقرار می‌کنند و رنگ‌ها و نقوش کتاب برای آن‌ها جذاب‌تر است، کودکان کمی بزرگتر ممکن مفاهیم کمی پیچیده‌تر را متوجه شوند و کتاب‌های شعرگونه برای‌شان جالب باشد. این کودکان می‌توانند تا حدودی روابط منطقی بین شخصیت‌ها داستان، شکل‌های ساده ترسیم شده و روابط علت و معلولی را درک کنند.
گروه سنی (ب): گروه سنی ب شامل کودکان ۶ تا ۸ سال است یعنی کودکانی که به تازگی وارد مدرسه شده‌اند. به این رده سنی، کودکان سال‌های اول ابتدایی یا سال‌های اول دبستان نیز گفته می‌شود. در سن رشد منطق و درک روابط برای کودکان کمی بیشتر شده است. ورود به مدرسه روابط اجتماعی کودکان در این سن را بسیار متحول می‌کند، یادگیری مفاهیم اولیه دستور زبان و همچنین توانایی نوشتن حروف و اعداد کودکان را به خواندن کتاب مشتاق می‌کند. کودکان در این سن قدرت یادگیری بیشتری دارند و باید از این فرصت طلایی جهت آموزش کودکان بهره برد، همچنین بسیاری از عادات کودک در این سن قبل از دبستان و سال‌های اولیه مدرسه شکل می‌گیرد پس می‌توان با در دسترس قرار دادن کتاب‌های مفید و جذاب عادت مطالعه و کتاب خواندن را در کودک نهادینه کرد. قدرت حافظه و تجزیه و تحلیل مسائل ساده این امکان را به شما می‌دهد تا به سراغ کتاب‌های داستانی با مفاهیم کمی پیچیده‌تر بروید و کتاب‌های شعرگونه قبل از دوره دبستان هم‌کنون می‌توانند جای خود را به کتاب‌های داستان‌های نثرِ کوتاه بدهند. برای تمرین مهارت حل مسئله و بالا بردن قدرت استدلال و تجزیه و تحلیل بهتر است در این سن کتاب‌هایی برای کودک انتخاب شود که کمی چالش‌برانگیز باشند و قدرت تحلیل و استدلال کودک را به کار بیاندازند.
گروه سنی (ج): گروه سنی ج شامل کودکان بین ۹ تا ۱۱ سال است. این رده سنی را کودکان سال‌های میانی دبستان نیز می‌نامند و شامل کودکان سال‌های سوم، چهارم و پنجم دبستان می‌باشد. در این سن کودک به تنهایی قادر به خواندن و نوشتن است و این باعث می‌شود که او در انتخاب کتاب مورد علاقه‌اش مشارکت فعال‌تری داشته باشد. کودکان در این سن درک عمیق‌تری از مفاهیم انتزاعی مانند عشق، نفرت، صلح، خشم، مهربانی، غم و … دارند. شاید در این سن، دیگر کتاب‌های داستان کوتاه چند صفحه‌ای برای آن‌ها جذاب نباشد و آن‌ها ترجیح دهند که داستان‌های بلندتری را بخوانند و بشنوند. هدف کودکان از مطالعه کتاب در این سن علاوه بر سرگرمی، بالا بردن مهارت‌های اجتماعی و قدرت تحلیل منطقی است تا بتوانند نقش موثرتری در جامعه به ویژه گروه همسالان داشته باشند.
گروه سنی (د): این گروه سنی مختص نوجوانان است. یک مرحله حساس از زندگی کودکان محسوب می‌شود که نوعی جهش رشدی و عاطفی است. آن‌ها وارد دنیای نوجوانی می‌شوند. این رده سنی شامل نوجوانان ۱۰ و ۱۱ سال است. این رده سنی سال‌های پایانی دبستان و سال‌های اولیه متوسطه اول محسوب می‌شود. این رده سنی اوج تعارضات روحی نوجوانان است، تغییرات جسمی، ورود به مرحله بلوغ و کنش‌های فردی و اجتماعی، نوجوانان را در این رده سنی بسیار حساس و آسیب‌پذیر می‌کند. در این رده سنی نوجوانان به دنبال ماجراجویی هستند، کشش عجیبی به ابرقهرمان‌ها دارند و در حال الگوسازی از افراد موفق، سرشناس، سلبریتی‌ها و مربیان خود هستند. انتخاب کتاب خوب و مناسب در این رده سنی می‌تواند بخش زیادی از هیجانات درونی این نوجوانان را تکسین دهد و به کنجکاوی‌های آنان پاسخ مناسب دهد. در این دوره می‌توان با انتخاب کتاب‌های داستان مفید، الگوی رفتاری نوجوان را اصلاح کرد و شور نوجوانی او را در جهت درست هدایت نمود.
گروه سنی (هـ): این رده سنی شامل نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال است و از لحاظ مقطع تحصیلی سال‌های پایانی متوسط اول و سال‌های اولیه متوسطه دوم را شامل می‌شود. در این رده سنی هنوز تغییرات جسمی مربوط به بلوغ ادامه دارد و روحیه حساس نوجوانان هنوز هم درگیر تعارضات درونی است. تعامل با همسالان یا به طرز شگفت‌آوری خوب و مطلوب است و یا به طرز ناامیدکننده‌ای، نامطلوب است و موجب سرخوردگی نوجوان می‌شود. در هر صورت یک راه کنار آمدن با این تغییرات شگرف پناه بردن به دنیای پرهیاهو و ایمن داستان‌هاست. در این رده سنی کودکان به خواندن رمان‌ها علاقه‌مند می‌شوند. داستان‌های ماجراجویانه و سرگذشت بزرگان و بررسی داستان‌های تاریخی برای آن‌ها جذاب است. نوجوانان رده سنی (هـ) به دنبال پیدا کردن قهرمان زندگی خود در لابه‌لای صفحات کتاب‌ها می‌گردند و دیگر فقط به خواندن کتاب‌های داستانی بسنده نمی‌کنند و کتاب‌های علمی و تخیلی نیز جایگاه ویژهای نزد نوجوانان این رده سنی دارد. مطالعه زندگی‌نامه مشاهیر و بزرگان علم و ادب و تاریخ در یافتن الگوی مناسب به آن‌ها کمک می‌کند و خواندن کتاب می‌تواند بخشی از سرکشی ذاتی آن‌ها را در این دوران حساس سرکوب کند.
همان طور که در ابتدای همین بحث نیز گفته شد، تقسیم‌بندی افراد در گروه‌های خاص امکان‌پذیر نیست چرا که تفاوت‌های فردی، ویژگی‌های شناختی، رشد و بلوغ فکری، سطح فرهنگ و سواد خانواده، محیط اجتماعی، جمعِ دوستان و بسیاری از عوامل دیگر بر رشد و بلوغ افراد تاثیرگذار هستند و ممکن است یکی از فرزندان شما در ۱۱ سالگی شاهنامه بخواند اما فرزند دیگر شما در سن ۱۸ سالگی هنوز هم از خواندن کمیک استریپ‌های مجلات لذت ببرد، آن چه مهم است علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه است تا وقت آزاد خود را بهتر و بهینه‌تر صرف کنند و مدت زمان کمتری را پای گوشی‌های موبایل و تبلت بگذارنند و به محتوای مناسب دسترسی داشته باشند. در بخش بعدی درباره محتوای مناسب اطلاعاتی ارائه خواهد شد.
محتوای مناسب کتاب داستان کودکان
آن چه که همواره توصیه می‌شود خواندن کتاب و مطالعه است اما آیا خواندن هر کتابی برای هر فردی مناسب است؟ آیا والدین باید بر محتوای کتابی که فرزندشان مطالعه می‌کند نظارت داشته باشند؟ آیا هر کتابی یک یار مهربان است؟ واقعیت این است که چنین نیست و برخی از کتاب‌ها برای برخی از گروه‌های سنی مناسب نیستند و متاسفانه برخی از کتاب‌ها برای هیچ رده سنی مناسب نیستند و خواندن این قبیل کتاب‌ها نه تنها مفید نیست بلکه مضر هم هست. این مسئله در ارتباط با کودکان از اهمیت ویژهای برخوردار است. کودکان نیاز دارند که متناسب با درک و فهم‌شان، داستان بخوانند و بشنوند. گاهی محتوای داستان به قدری دلهره‌آور است که ممکن است کودک دچار شب‌ادراری شود، گاهی به کار بردن کلمات رکیک در داستان، قبح این کلمات را در نظر کودک از بین می‌برد. برخی داستان‌ها ممکن است مفاهیم ترویج خشونت یا تبعیض نژادی را رواج دهند. درست است که کتاب‌خوانی یک فضلیت است اما متاسفانه گاهی مطالعه برخی کتاب‌ها مضرات بیشتری دارد. از این رو باید محتوا با توجه به سطح درک کودک و متناسب با روحیات او تهیه شود.
حجم مطالب مناسب باشد
یکی از مزیت‌های دسته‌بندی کتاب‌ها بر اساس رده سنی توجه به این مقوله است. کودکان در سنین پایین توانایی تمرکز بر موضوعات طویل و بلند مدت را ندارند. اساساً کودکان برای مدت طولانی نمی‌توانند یکجا بنشینند و داستان گوش دهند از طرفی حافظه کوتاه مدت کودکان هنوز قدرت و توانایی خود را کسب نکرده است تا بتوانند جزئیات داستان‌های بلند را به خاطر بسپارد، برای کودکان سنین پایین بهتر است از کتاب‌های داستان با محتوای کمتر و عکس‌های بیشتر استفاده شود اما ممکن است کودکان رده‌های سنی بالاتر علاقه بیشتری به خواندن داستان‌های بلند داشته باشند.
داشتن تصاویر و عکس‌های جذاب
داشتن تصاویر گرافیکی جذاب و مصور بودن کتاب داستان بخشی از جاذبه محتوایی کتاب داستان است. کودکان با دیدن تصاویر موجود در کتاب داستان خیال‌پردازی می‌کنند و به دنیای قصه پا می‌گذارند. اهمیت تصاویر به خصوص برای کودکانی قادر به خواندن نیستند بسیار زیاد است. اگر تصاویر کتاب شاد، جذاب و رنگارنگ باشد حتماً توجه کودک را به خود معطوف خواهد ساخت. در برخی مواقع کودکانی که سواد خواندن ندارند با تماشای تصاویر موجود در کتاب‌های داستان شروع به داستان‌سرایی می‌کنند و این نشان دهنده آن است که تصاویر می‌توانند خلاقیت کودک را تقویت کنند. گاهی تصاویر کتاب‌ها به درک بهتر مفاهیم داستانی نیز کمک می‌کنند و کودک را در طول قصه با شخصیت‌های داستانی همراه می‌سازند.
خوانش راحت و روان
کتاب داستان به خصوص در سنینی که کودک مهارت خواندن را فرا می‌گیرد باید به گونه‌ای باشد که کودک را از تلاش برای خواندن دلسرد نکند. عدم بکارگیری کلمات دشوار و خارج از عرف یکی از موضوعات مهم در این زمینه است. این موضوع بیشتر در خصوص کتاب‌های ترجمه شده به چشم می‌خورد. استفاده از رسم الخط امروزی مطابق با آیین نگارش کتب درسی از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده از فونت مناسب، رعایت فواصل بین خطوط و رعایت سجاوندی (نشانه‌گذاری) در متن بسیار مهم است. اگر قصد خرید کتاب داستان برای تشویق و ترغیب کودک‌تان به خواندن کتاب را دارید این موضوع را با وسواس بیشتری ارزیابی کنید.
قابل فهم بودن
شاید خواندن داستان‌های انتزاعی، ماورالطبیعه و فانتزی برای شما جذاب باشد اما آیا کودک شما نیز از شنیدن یا خواندن چنین داستان‌هایی لدت می‌برد. گاهی مفاهیم گفته شده در این داستان‌ها به قدری با استعاره و تمثیل و کنایه بیان می‌شوند که درک آن نیازمند تفسیر و تشریح است. اگر قصد دارید کودکان را با ادبیات فاخر و سطح بالا آشنا کنید حتماً متون کتاب را قبل از خریداری بررسی کنید، از کتاب‌هایی که نثر ساده و روانی دارند استفاده کنید و یادتان باشد ممکن است درجه سختی کلمات و دشوار بودن مفاهیم ممکن است کودک را نسبت به کتاب خواندن بی‌انگیزه و دلزده کند.
آموزش غیرمستقیم به کودک
ادبیات غنی فارسی پر از حمکت‌ها و اندرزهایی است که به زبانی شیرین و با بیانی ساده، مفاهیم و چارچوب‌های اخلاقی را به خواننده منتقل می‌کنند. هیچ کس از این که مستقیماً مورد نصیحت قرار بگیرد، لذت نمی‌برد. شاید در سنین پایین‌تر که درک مفاهیم استعاری برای کودک دشوار است آموزش مستقیم از طریق شعر و تصویر پسندیده باشد اما در سنین بالاتر هر چه مفاهیم آموزشی غیرمستقیم و غیر صریح‌تر ارائه شوند تاثیرگذاری بیشتری دارند.
سرگرم کننده بودن
برخی از والدین گمان می‌کنند کتاب باید فقط جنبه آموزشی داشته باشد و معمولاً برای خرید کتاب یکراست به سراغ قفسه کتاب‌های دایره‌المعارف، فرهنگ‌نامه‌ها، اطلس‌ها و کتب کمک آموزشی می‌روند در حالی که بخشی از فرایند مطالعه، جنبه سرگرمی و تفریح است و اساساً کتاب خواندن باید برای کودکان به یک تفریح و فعالیت جذاب بدل شود و نه یک کار اجباری و سخت. قطعاً اگر کودک شما یک کتاب کمیک استریپ را برای ساعاتی مطالعه کند بهتر از این است که ساعت‌ها وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی بدون هدف بگذارند. مطالعه رفته رفته به یک عادت بدل می‌شود و به تدریج کودک برای پاسخ به سوالاتش یاد می‌گیرد که به سراغ کتاب برود و مطالعه کند.
امیدبخش بودن
مهم است که کتابی که برای مطالعه کودک در نظر می‌گیرید مفاهیم شاد و امیدبخشی را القا کنند، این موضوع به خصوص در مورد کودکان سنین پایین‌تر بسیار حائز اهمیت است. کتاب‌هایی که شخصیت‌های داستانی آن‌ها در آخر قصه سرانجام خوبی دارند نوعی احساس رضایت، امید و شادی را در کودک تقویت می‌کنند. حتی کودکان سنین بالاتر نیز دوست دارند در پایان قصه، کارکترهای داستان یک پایان خوشایند و رضایت‌بخش را تجربه کنند.
توجه به علاقه کودک
فعالیت مطالعه مانند هر کار دیگری باید با احساس رضایت توامان باشد. اجبار در هیچ کاری ثمره‌بخش نیست و همواره نتیجه معکوس خواهد داشت. با رفتار مناسب خود و مطالعه گاه به گاه کتاب، الگوی مناسبی برای کودک باشید. در انتخاب کتاب داستان سلیقه و نظر کودک خود را دخیل کنید. اگر کودک شما تمایلی به خواندن داستان‌های شاهنامه ندارد در عوض ترجیح می‌دهد قصه‌های ماجراجویانه تن‌تن را مطالعه کند او را وادار به خرید و مطالعه شاهنامه نکنید. اجازه ندهید حس لجبازی کودک فوران کند و خواندن کتاب را برای همیشه کنار بگذارد. روحیه ایران‌دوستی و توجه به ادبیات فاخر فارسی ستودنی است اما برای مشتاق کردن کودک به مطالعه چنین کتاب‌های لازم است از قبل فرهنگ‌سازی کرده باشید و درباره جذابیت‌های چنین کتاب‌هایی برای کودک خود توضیحاتی ارائه کرده باشید. حتی می‌توانید خودتان چند داستان شاهنامه را به صورت شفاهی برای کودک تعریف کنید تا اشتیاق او را به خرید چنین کتابی افزایش دهید.
متناسب با فرهنگ خانوادگی کودک
همان طور که در مبحث قبلی گفتیم توجه به فرهنگ و ادبیات غنی ایرانی یک عمل پسندیده است. اما لازمه ایجاد علاقه در کودکان توجه به تمامی مواد بالا از جمله ساده‌سازی کتاب، متناسب کردن ادبیات و اصول نگارش مطابق با آیین نگارشی روز، استفاده از علائم نگارشی امروزی، استفاده از فونت مناسب، کوتاه بودن داستان‌ها و همچنین استفاده از تصاویر زیبا و جذاب می‌باشد. در خرید کتاب‌های ترجمه شده نیز دقت کنید برخی از این کتاب‌ها بدون توجه به فرهنگ و رسوم ایرانی ترجمه و تالیف شده‌اند و حتی تصاویر کتاب با فرهنگ ایرانی سازگار نیستند و ممکن است مطالعه چنین کتاب‌های کودک را دچار تعارض کند.
قیمت کتاب
کتاب، همان یار مهربان، دانا و خوش بیان است که بسیار باارزش است و صرف هزینه برای آن به نوعی هزینه برای تضمین سلامت روح و روان کودک است اما بهر جهت بودجه خانواده محدود است و ممکن است برای همه خانواده‌ها خرید کتاب مقدور نباشد یا تعداد کتب خریداری شده در سبد فرهنگی خانوار کم باشد. بهتر است هزینه‌های مصرفی در سبد فرهنگی خانوار را ارزیابی کنید و حتماً بخشی را برای خرید کتاب اختصاص دهید. همچنین ثبت‌نام کودک در یک کتابخانه عمومی نیز می‌توان روش مناسب و جذابی برای تهیه کتاب باشد. ثبت‌نام در کتابخانه‌های عمومی نوعی احساس استقلال و اعتماد به نفس به کودک می‌دهد و او را به خواندن کتاب علاقه‌مندتر می‌کند.
سخن آخر
امروزه از کتاب‌خوانی به عنوان روشی برای درمان اختلالات روانی و روحی استفاده می‌شود که از آن به عنوان داستان‌درمانی و کتاب درمانی یاد می‌شود که زیرشاخه هنردرمانی است. کتاب‌ها می‌توانند مفاهیم والایی همچون شجاعت، وطن‌پرستی، از خودگذشتگی، ایمان به خود، صداقت، مهربانی و … را به کودکان بیاموزند. کودکان می‌توانند از طریق هم‌ذات پنداری با شخصیت‌های داستان تجربیات مفیدی را کسب کنند که شاید در زندگی واقعی امکان تجربه و درک آن‌ها برای کودک وجود نداشته باشد. کتاب همان یار مهربانی است که با آن که بی‌زبان است پندهای فراوانی دارد. عادات خوب مطالعه کردن باید از دوران خردسالانی در کودکان نهادینه کرد و مانند هر عادت دیگری کودک نیازمند الگوسازی از والدین و بزرگترهای خود است. اگر والدین افراد کتاب‌خوان و اهل مطالعه‌ای نباشند نباید انتظار داشته باشند تا کودکان‌شان به مطالعه روی آورند.