سندرم تونل کارپال (CTS) ناشی از تورم و التهاب اعصابی است که حفره تونل کارپ مچ دست را که در مچ هر دست قرار دارد، پوشانده‌اند. نشانگان تونل کارپال یک اتفاق رایج در دوران بارداری است که به دلیل ادم و تجمع مایعات در بافت‌های بدن است. بر اساس برخی برآوردها، بیش از ۶۰ درصد از افراد باردار ممکن است علائم سندرم تونل کارپال را با درجات مختلف و شدت متفاوت تجربه کنند. علائم شایع سندرم تونل کارپال CTS شامل درد، بی‌حسی، مشکل در گرفتن اشیا و احساس سوزن سوزن شدن در دست‌ها، کف دست‌ها و انگشتان است. گر چه سندرم تونل کارپال معمولاً در پایان بارداری کاهش می‌یابد، اما ممکن است تا شش ماه پس از زایمان همچنان ادامه یابد. دانستن این که چگونه علائم را از ابتدا درمان کنید تا بدتر نشوند می‌تواند به کاهش درد و بازیابی کامل دامنه حرکتی مچ دست کمک کند. با پینو بیبی همراه باشید تا بهتر راجع به راهکارهای درمانی این سندرم بدانید.
قبل از این که بدون دنبال تسکین درد تونل کارپال باشید باید بدانید که آیا به این سندرم مبتلا هستید یا خیر. برای اطمینان از این مسئله مقاله «چگونه سندروم تونل کارپال تشخیص داده می‌شود؟» را در مجله اینترنتی پینو بیبی مطالعه کنید.
تسکین درد سندرم تونل کارپال CTS
تسکین علائم درد تونل کارپل به ویژه در دوران بارداری حائز اهمیت است. به ویژه هنگام شب که یک بانوی باردار ممکن است با علل گوناگون از خواب بلند شود برای مثال به خاطر تکرر ادرار، تشنگی و …؛ درد تونل کارپال نیز مزید بر علل مختلف خواهد شد و خواب شبانه بانوی باردار را آشفته خواهد ساخت و با وجود سندرم تونل کارپل و به خاطر درد ناشی از آن، بانوی باردار بارها بارها از خواب بیدار می‌شود لذا به کارگیری راهکاری‌های ساده برای کاهش علائم درد در بارداری از اهمیت دو چندانی برخوردار است. راهکارهای درمانی اکثراً غیر دارویی هستند و این از نکات برجسته تکسین علائم درد این سندرم است.
درمان درد سندرم تونل کارپال: پک یخ روی مچ دست
یخ درمانی یک مسکن عالی و درمان ضد التهابی است، زیرا به بی‌حس شدن سریع دردهای ضربان‌دار کمک می‌کند. یخ همچنین می‌تواند با کند کردن جریان خون به محل آسیب، التهاب را کاهش دهد. از یک کیسه یخ استفاده کنید یا چند تکه یخ را در یک حوله تمیز بپیچید. همچنین می‌توانید مچ دست خود را هر بار به مدت ۱۰ دقیقه زیر آب سرد شیر آب بگیرید.
هر بار کیسه‌های یخ را بیش از ۲۰ دقیقه روی دست قرار ندهید. یخ را حداقل ۱۰ دقیقه قبل از استفاده مجدد از آن کیسه خارج کنید. برخی افراد معتقدند که درمان‌های سرد و گرم متناوب می‌تواند برای کاهش درد تونل کارپال موثر باشد. برای انجام این کار، به طور متناوب بین کمپرس یخ و کمپرس گرم به مدت یک دقیقه فاصله بگذارید، هر کمپرس را به مدت پنج تا شش دقیقه ادامه دهید. اگر به طور متناوب درمان‌های گرم و سرد را انجام دهید، می‌توانید روال درمان را سه تا چهار بار در روز تکرار کنید.
درمان درد سندرم تونل کارپال: استفاده از آتل یا مچ‌بند برای مچ دست
بسیاری از اشخاص متوجه می‌شوند که پوشیدن آتل مچ دست می‌تواند به کاهش حرکت مچ دست کمک کند در حالی که علائم سندرم تونل کارپال ادامه دارد. این به مچ دست اجازه می‌دهد تا نسبتاً ثابت بماند تا بهبود یابد.
درمان درد سندرم تونل کارپال: داشتن استراحت کافی
استراحت برای بهبودی هر آسیبی مهم است، زیرا به بدن زمان می‌دهد تا بهبود یابد. این امر به ویژه زمانی که صحبت از قسمت‌های پرکاربرد بدن مانند دست‌ها و مچ‌ها می‌شود بسیار مهم است. فعالیت‌های غیر ضروری را کاهش دهید یا به طور کامل حذف کنید. در حین بهبودی از سندرم تونل کارپال تا حد امکان از انجام هر کاری سنگین با دست یا مچ خودداری کنید.
درمان درد سندرم تونل کارپال: بالا نگه داشتن دست‌ها به ویژه هنگام خواب
در طول استراحت، بالا بردن ساعد و دست (یا هر دو، در صورت تجربه CTS در هر دو مچ) می‌تواند مفید باشد. بالا بردن دست آسیب دیده می‌تواند با کند کردن جریان خون به کاهش تورم و التهاب در ناحیه مچ دست کمک کند. برای بالا بردن بازوها، از یک بالش یا یک حوله تمیز و رول شده استفاده کنید.
درمان درد سندرم تونل کارپال: ایجاد یک وضعیت خواب مناسب
بهتر است هنگام بارداری به پهلو و یا پشت بخوابید. اطمینان حاصل کنید که دست‌ها به هم فشرده نیستند، بلکه در وضعیت خنثی و آرام هستند. اگر به پهلو می‌خوابید، می‌توانید از یک بالش برای استراحت دست خود استفاده کنید و حالت خنثی خود را حفظ کنید. اگر نیمه شب با بی‌حسی یا گزگز از خواب بیدار می‌شوید، سعی کنید تا زمانی که درد از بین برود، دست خود را تکان دهید. همیشه مطمئن شوید که مچ دستتان هنگام خواب خم نشده باشد و یا وزن بدن‌تان را روی دستان‌تان نیانداخته باشید (روی دستان‌تان نخوابید). استفاده از آتل ممکن است به صاف نگه داشتن مچ دست کمک کند.
درمان درد سندرم تونل کارپال: ورزش مچ دست برای تسکین CTS
مچ دست را به سمت بالا و پایین خم کنید. سندرم تونل کارپل تحرک مچ دست را کاهش می‌دهد و می‌تواند انجام حتی ابتدایی‌ترین عملکردهای دستی را دشوار کند. یکی از راه‌های تقویت مچ دست، تقویت قدرت با استفاده از تکرار حرکات ملایم است. خم کردن مچ دست به بالا و پایین می‌تواند به افزایش تحرک و بازسازی دامنه حرکتی شما کمک کند.
- حرکت اول: انگشتان خود را صاف نگه دارید و بازوی خود را صاف در مقابل خود دراز کنید. مچ دست را به جلو و عقب خم کنید، تمام دست را با حرکات ملایم و متناوب بالا و پایین ببرید. اگر در انجام این تمرین با بازوی صاف از جلو مشکل دارید، می‌توانید دست خود را روی میز دراز کنید و مچ دست را از لبه میز آویزان نگه دارید و سپس مچ دست را به بیرون و داخل خم کنید. این تمرین را هر روز ۱۰ بار تکرار کنید.
- حرکت دوم: این تمرین مربوط به حرکت انگشتان دست می‌شود. علاوه بر کاهش تحرک مچ دست، بسیاری از افرادی که از سندرم تونل کارپ رنج می‌برند، در حرکت دادن انگشتان خود یا مشت کردن انگشتان دست خود مشکل دارند. علاوه بر تمرینات مچ دست، بازسازی قدرت و تحرک در انگشتان و دست نیز به همان اندازه مهم است. با گرفتن یک توپ نرم یا یک خمیر بازی سعی کنید انگشتان دست خود مشت کنید و تا جایی که می‌توانید بدون ایجاد درد، مشت خود را فشار دهید. قبل از این که انگشتان را به حالت کشیده بازگردانید، مشت را به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین را هر روز ۱۰ بار تکرار کنید.
- حرکت سوم: دامنه حرکتی مچ دست خود را افزایش دهید. یک سری جامع و کامل تمرینات ورزشی تونل کارپال باید برای تقویت تمام قسمت‌های دست و مچ بکار بیایند. هر یک از انگشتان ممکن است دامنه حرکتی کاهش یافته را تجربه کنند، بنابراین مهم است که روی تک تک انگشتان دست تمرکز کنید. با انگشت اشاره، انگشت شست خود را لمس کنید، شکل حرف «O» را بسازید. سپس سایر انگشتان را نیز به انگشت شست برسانید. این تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید و ردیف انگشتان به سمت بالا و پایین حرکت دهید.
درمان نشانگان کارپال CTS بعد از زایمان
شاید بپرسید چه زمانی باید برای سندرم کارپال به پزشک مراجعه کنید. اکثر موارد سندرم تونل کارپال ناشی از بارداری، طی چند هفته پس از تولد نوزاد، خود به خود برطرف می‌شوند. با این حال، برخی از موارد CTS مرتبط با بارداری می‌تواند تا شش ماه پس از زایمان ادامه یابد. اگر سندرم تونل کارپال در مراحل اولیه درمان شود، اغلب به راحتی می‌توان علائم را مدیریت کرد تا زمانی که درد خود به خود برطرف شود. با این حال، اگر CTS درمان نشود، ممکن است پیشرفت کند و باعث آسیب گسترده شود. در موارد شدید که CTS درمان نشود، ممکن است نیاز به جراحی یا درمان داشته باشد.
- مصرف مسکن‌ها
پزشک ممکن است به شما توصیه کند از مصرف داروهای ضددرد، از جمله داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) در دوران بارداری خودداری کنید. با این حال، پس از تولد نوزاد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای کاهش درد، دارو مصرف کنید. اگر قصد دارید به کودک خود شیر دهید، مهم است که با پزشک خود در مورد این که آیا برخی از داروها می‌توانند از طریق شیر مادر روی کودک شما تأثیر بگذارند یا خیر صحبت کنید. داروهای مسکن رایج عبارت هستند از NSAID مانند ایبوپروفن و استامینوفن. برای دردهای جدی‌تر، پزشک ممکن است یک داروی ضد درد با نسخه قوی را توصیه کند.
- تزریق استروئید
از پزشک خود در مورد کورتیکواستروئیدها سوال کنید. بسته به شدت سندرم تونل کارپ، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید را توصیه کند. کورتیکواستروئیدها، مانند کورتیزون، می‌توانند به تسکین تورم و التهاب کمک کنند، که به نوبه خود می‌تواند فشار روی اعصاب مچ دست شما را کاهش دهد. کورتیکواستروئیدهای خوراکی به اندازه تزریقی برای درمان CTS موثر نیستند. برای کاهش التهاب، پزشک یا فیزیوتراپیست متخصص ممکن است برای شما یک تزریق استروئید در تونل کارپال را تجویز کند. تزریق ممکن است ناراحت کننده باشد، اما اثرات آن می‌تواند هفته‌ها یا ماه‌ها باقی بماند. تزریق استروئید به مفصل مچ دست ممکن است در صورت ابتلا به آرتریت به تسکین درد مچ دست کمک کند. درد شما باید در عرض ۲ هفته کاهش یابد و شما باید طی یک دوره ۴ تا ۶ هفته‌ای بهبود پیدا کنید.
- گزینه‌های جراحی
در بیشتر موارد، سندرم تونل کارپال پس از تولد نوزاد خود به خود برطرف می‌شود، بنابراین احتمالاً نیازی به جراحی نخواهید داشت. با این حال، اگر مستعد درد تونل کارپال هستید و علائم شما پس از زایمان برطرف نشد، پزشک ممکن است جراحی را به عنوان یک گزینه توصیه کند. جراحی خطراتی را به همراه دارد، از جمله خطر آسیب‌های عصبی یا عروقی که می‌تواند به طور دائم دامنه حرکتی شما را محدود کند. گزینه‌های جراحی به طور کلی بی‌خطر هستند، اما ممکن است برای تسکین درد طولانی مدت موثر باشند.
جراحی آندوسکوپی یک روش CTS است که در آن جراح از آندوسکوپ (ابزار تلسکوپی بلند و نازک) برای ورود به تونل کارپ استفاده می‌کند و رباطی را که باعث درد و التهاب می‌شود را جدا می‌کند. به طور کلی جراحی آندوسکوپی نسبت به جراحی باز با درد کمتری در نظر گرفته می‌شود. جراحی باز شامل یک برش نسبتاً بزرگتر در کف دست است. سپس جراح از طریق برش وارد مچ می‌شود و رباط را قطع می‌کند تا عصب آزاد شود. این روش مشابه جراحی آندوسکوپی است، اما بسیار تهاجمی‌تر است و در نتیجه ممکن است روند بهبودی طولانی‌تر طول بکشد.
- درمان توانبخشی
برخی از افراد مبتلا به درد طولانی مدت تونل کارپال ممکن است برای بازیابی دامنه وسیعی از حرکت در مچ دست و انگشتان دست به فیزیوتراپی و کاردرمانی نیاز داشته باشند. برخی از تکنیک‌های درمانی توانبخشی می‌توانند به تسکین درد و تقویت عضلات دست و مچ کمک کنند.
- سونوگرافی با شدت بالا
علاوه بر فیزیوتراپی و کاردرمانی، برخی افراد متوجه می‌شوند که سونوگرافی با شدت بالا می‌تواند به مچ دست کمک کند. این درمان شامل افزایش دما در داخل و اطراف مچ دست برای کاهش درد و افزایش جریان خون به منظور بهبود جراحت است.
تمرینات ورزشی بعد از جراحی و یا تزریق دارو جهت درمان سندرم تونل کارپال
زمانی که مچ دست شما به اندازه کافی قوی شد، تمرینات تقویتی را جهت قوی شدن مچ دست باید انجام دهید. هنگامی که درد به میزان قابل توجهی کاهش یافت می‌توان تمرینات تقویتی را انجام داد. بهتر است با تمرینات ایزومتریک شروع کنید.
- حرکت اول: مچ دست خود را در حالت خنثی و کف دست پایین نگه دارید و دست دیگر خود را بالای مچ خود قرار دهید. مشت را کمی بسته نگه دارید و سعی کنید مچ خود را به عقب بکشید، در حالی که در عین حال مقاومت کافی را با دست دیگر خود برای جلوگیری از حرکت مچ خود ایجاد می‌کنید. به مدت ۱۰ ثانیه در وضعیت خود بمانید و ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید. می‌توانید این تمرین را سه بار در هفته انجام دهید.
- حرکت دوم: دست خود را طوری قرار دهید که کف دست شما رو به بالا باشد و دست خود را در حالت بسته و راحت قرار دهید. دست دیگر را روی دست بسته قرار دهید و سعی کنید مچ دست خود را خم کنید، در حالی که با دست دیگر به اندازه کافی مقاومت کنید تا مچ شما حرکت نکند. این وضعیت را به مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید و پنج بار تکرار کنید.
- حرکت سوم: خم شدن مچ دست و حرکت دادن مچ دست به جلو و عقب. آرنج خود را روی میز قرار دهید، بازو به سمت بالا باشد، مچ دست صاف باشد. سپس به آرامی مچ دست خود را با زاویه قائمه به جلو خم کنید و ۵ ثانیه نگه دارید. بعد مچ دست خود را صاف کنید. به آرامی آن را به سمت عقب خم کنید و ۵ ثانیه نگه دارید. این حرکت را ۳ ست هر دفعه ۱۰ بار تکرار کنید.
- حرکت چهارم: لیفت مچ دست. کف دست خود را روی میز قرار دهید و انگشتان را بالا ببرید. دست دیگر خود را در زاویه ۹۰ درجه روی بند انگشتان قرار دهید و در حالی که سعی می‌کنید دست پایینی را به سمت بالا بکشد، با دست دیگر فشار دهید. باید احساس کنید که عضلات ساعدتان منقبض می‌شوند. دست‌ها را عوض کنید و حرکت را تکرار کنید.
- حرکت پنجم: خم کردن مچ دست. بازوی خود را صاف در جلوی بدن نگه دارید و کف دست خود را رو به پایین نگه دارید، به آرامی مچ دست خود را به سمت پایین خم کنید. از دست مخالف استفاده کنید تا انگشتان دست را به صورت کششی به سمت بدن خود فشار دهید و ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. سپس مچ دست خود را صاف کنید. به آرامی انگشتان همان دست را به سمت عقب خم کنید و از دست مخالف برای کشش انگشتان به عقب استفاده کنید. ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. برای هر مچ ۳ ست این تمرین را انجام دهید.
- حرکت ششم: این حرکت خمش انگشتان دست است. ابتدا مچ دست و انگشتان خود را صاف نگه دارید. به آرامی مفاصل میانی انگشتان خود را به سمت پایین به سمت کف دست خود خم کنید و به مدت ۵ ثانیه نگه دارید. این حرکت را ۳ ست ۱۰ تایی تکراری کنید.
- حرکت هفتم: کشش مچ دست با اضافه بار (وزنه)، یک وزنه سبک (مثلاً یک قوطی کنسرو لوبیا) در دست بگیرید، بازوی خود را با کف دست رو به پایین از جلو دراز کنید. به آرامی مچ دست خود را به سمت بالا خم کنید و سپس به حالت اولیه بازگردید. ۳ ست و هر بار ۱۰ مرتبه این حرکت را در طول روز انجام دهید. به تدریج اضافه بار ایجاد کنید و وزن را بالاتر ببرید ولی همان تعداد را تکرار کنید. هرگز برای انجام تمرینات به خودتان فشار غیرقابل تحمل وارد نکنید و در انجام تمرینات باید صبر و تحمل داشت تا به نتیجه مطلوب رسید.
- حرکت هشتم: تمرین فشار انگشتان دست. یک توپ لاستیکی را بین انگشتان دست خود فشار دهید و ۵ ثانیه نگه دارید. سپس رها کنید. این تمرین را ۳ ست ۱۰ تایی انجام دهید.
سخن آخر
سندرم تونل کارپال معمولاً به راحتی قابل درمان است. علائم در شب بدتر می‌شوند و با توجه به این که یکی از مشکلات حاملگی اختلال در خواب است پس سندرم کارپال می‌تواند به روند اختلال در خواب شما بیفزاید. بنابراین انجام تمرینات ساده می‌تواند کارساز باشد. دست خود را از رختخواب آویزان کنید یا برای کاهش درد آن را تکان دهید. برخی فعالیت‌ها می‌توانند علائم را بدتر کنند. استفاده از آتل مچ دست کارآمد ممکن است مفید باشد. برای کمک به کاهش درد و جلوگیری از آسیب‌های بعدی، تمرین‌های پیشنهادی در این مقاله را امتحان کنید.