دمای بدن یکی از علائم حیاتی اصلی است که نشان می‌دهد بدن چقدر خوب عمل می‌کند. دمای بدن در واقع اندازه گیری میزان تولید و دفع گرما توسط بدن است. بدن به شدت دمای خود را از طریق تنظیم حرارت حفظ می‌کند. این حفظ حرارت به بازگشت بدن شما به هموستاز یا تعادل در سیستم‌های بدن برای بقا و عملکرد روزانه کمک می‌کند.
تب در کودکان معمولاً به دلیل عفونت ایجاد می‌شود. معمولا دمای بدن کودک در خواب و در طول روز باید ۳۶.۴ و ۳۷.۴ درجه سانتی‌گراد باشد. چند راهکار برای اندازه‌گیری دمای طبیعی بدن کودک وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
دمای طبیعی بدن بر اساس سن
دمای بدن طبیعی می‌تواند بسته به سن متفاوت باشد. به طور کلی، برای کودکان (حدود ۱۱ سال به بالا) و بزرگسالان، دمای بدن معمولاً ۳۶.۴ و ۳۷.۴ درجه سانتی‌گراد است.
دمای طبیعی بدن نوزادان می‌تواند نوسان بیشتری داشته باشد. در نوزادان گاهی اوقات می‌توانید طیفی از دما را بین ۳۵.۵ تا ۳۷.۴ درجه سانتی‌گراد مشاهده کنید. به همین دلیل است که نوزادان در هنگام گرم شدن هوا یا زمانی که داخل ماشین گرم است در معرض خطر بیشتری برای گرمازدگی هستند.
روش‌های اندازه گیری دمای بدن کودک
روش‌های مختلفی برای اندازه گیری دمای طبیعی بدن کودک وجود دارد که عبارتند از:
- دماسنج مقعدی
- دماسنج زیر بغل (بغل)
- دماسنج دهانی (دهانی)
- دماسنج تمپانیک (گوش)
- دماسنج شریان تمپورال (پیشانی)
نحوه اندازه گیری دمای مقعدی (برای کودکان زیر ۵ سال):
فقط در صورتی از دماسنج مقعدی استفاده کنید که در انجام این کار احساس راحتی می‌کنید و یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی به شما نحوه استفاده ایمن از آن را نشان داده است.
- مرحله۱: دماسنج را قبل از استفاده از آن با آب خنک و صابون بشویید.
- مرحله ۲: انتهای دماسنج را با وازلین بپوشانید.
- مرحله ۳: کودک خود را به پشت بخوابانید و زانوهایش را خم کنید. باسن او را نگه دارید، دماسنج را به آرامی حدود ۲.۵ سانتی متر (۱ اینچ) داخل رکتوم او قرار دهید. دماسنج را به مدت یک دقیقه در جای خود نگه داشته تا زمانی که صدای بوق بشنوید یا هر نشانه‌ای که به معنای آماده بودن خواندن دماسنج باشد.
- مرحله ۴: دماسنج را بردارید و دما را بخوانید.
- مرحله ۵: دماسنج را پس از استفاده با آب خنک و صابون بشویید.
نحوه اندازه گیری دمای گوش (برای کودکان ۲ سال یا بیشتر):
- مرحله ۱: دماسنج را قبل از استفاده با آب خنک و صابون بشویید.
- مرحله ۲: به آرامی گوش را به عقب بکشید. این کار مجرای گوش را برای نشان دادن تب کودک، صاف می‌کند.
- مرحله ۳: دماسنج را به آرامی داخل گوش قرار دهید تا جایی که مجرا کاملاً پر شود.
- مرحله ۴: دماسنج را با توجه به راهنمای استفاده از آن در گوش کودک قرار دهید تا زمانی که آماده خواندن باشد.
- مرحله ۵: دماسنج را بردارید و دما را بخوانید.
- مرحله ۶: دماسنج را بعد از استفاده با آب خنک و صابون بشویید.
توجه: همیشه از دهان تمیز استفاده کنید و دستورالعمل‌های سازنده را به دقت دنبال کنید. گریه، عفونت گوش و جرم گوش هیچ تاثیر قابل توجهی بر خواندن دما ندارند.
نحوه اندازه گیری دمای دهان (برای کودکان ۵ سال یا بیشتر):
- مرحله ۱: دماسنج را قبل از استفاده با آب خنک و صابون بشویید.
- مرحله ۲: نوک دماسنج را با دقت زیر زبان قرار دهید.
- مرحله ۳: از کودک خود بخواهید با بستن لب‌هایش (بدون گاز گرفتن) به مدت ۱ دقیقه دماسنج را در دهان خود نگه دارد تا زمانی که صدای بوق یا هر علامتی که نشان دهنده آماده بودن خواندن دماسنج باشد، شنیده شود.
- مرحله ۴: دماسنج را بردارید و دما را بخوانید.
- مرحله ۵: دماسنج را با پس از استفاده با آب خنک و صابون بشویید.
توجه: اگر کودک شما مایع سرد یا گرم نوشیده است، قبل از اندازه گیری دمای بدن او حداقل ۱۰ دقیقه صبر کنید. اگر کودکتان نمی‌تواند در حین اندازه گیری دمای بدنش از طریق بینی نفس بکشد، ممکن است بخواهید از این روش اجتناب کنید، زیرا تنفس از طریق دهان نتیجه را کاهش می‌دهد.
نحوه اندازه گیری دمای زیر بغل (برای کودکان در تمام سنین):
- مرحله ۱: دماسنج را قبل از استفاده با آب خنک و صابون بشویید.
- مرحله ۲: نوک دماسنج را زیر بغل کودک، در مرکز قرار دهید، مطمئن شوید که بازوی او روی بدنش فشار داده شود.
- مرحله ۳: دماسنج را به مدت یک دقیقه زیر بغل نگه دارید تا زمانی که آماده خواندن باشد.
- مرحله ۴: دماسنج را بردارید و دما را بخوانید.
- مرحله ۵: دماسنج را با آب خنک و صابون پس از استفاده بشویید.
جدول نتایج حاصل از اندازه گیری دمای بدن
از جدول زیر ببینید کدام روش برای کودک شما روش بهتری است:
| سن | دمای طبیعی مقعدی | تب |
| زیر ۵ سال | ۳۶.۶ درجه سانتی گراد – ۳۸ درجه سانتی گراد (97.9 درجه فارنهایت – ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) | ۳۸.۱ درجه سانتی‌گراد (۱۰۰.۵ درجه فارنهایت) یا بیشتر |
| سن | دمای گوش (در گوش) طبیعی است | تب |
| کودکان ۲ ساله یا بیشتر | ۳۵.۸ درجه سانتی گراد – ۳۸ درجه سانتی گراد (96.4 درجه فارنهایت – ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) | ۳۸.۱ درجه سانتی‌گراد (۱۰۰.۵ درجه فارنهایت) یا بیشتر |
| سن | دمای طبیعی دهان (در دهان). | تب |
| کودکان ۵ ساله و بالاتر | ۳۵.۵ درجه سانتی‌گراد – ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد (95.9 درجه فارنهایت – ۹۹.۵ درجه فارنهایت) | ۳۷.۶ درجه سانتی‌گراد (۹۹.۶ درجه فارنهایت) یا بیشتر |
| سن | دمای طبیعی زیربغل کودک | تب |
| کودکان در تمام سنین | ۳۶.۵ درجه سانتی‌گراد – ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد (97.8 درجه فارنهایت – ۹۹.۵ درجه فارنهایت) | ۳۷.۶ درجه سانتی‌گراد (۹۹.۶ درجه فارنهایت) یا بیشتر |
چند نکته مهم:
- از دماسنج دهانی برای اندازه گیری دما به صورت مقعدی یا دماسنج مقعدی برای اندازه گیری دما به صورت خوراکی استفاده نکنید.
- قبل و بعد از هر بار استفاده، دماسنج را با آب خنک و صابون بشویید.
عوامل موثر بر تغییر دما
نوسان دمای بدن کودک طبیعی است. دلایل تغییر دمای طبیعی بدن کودک عبارتند از:
- زمان روز (معمولاً کمترین مقدار در اوایل صبح و بیشترین مقدار در عصر است).
- فعالیت بدنی کودک
- محیط، از جمله دما و رطوبت
- لباس سنگین
- داروها
- صدمات به سطح پوست، مانند سوختگی شدید
- شرایط هورمونی
بیشتر بخوانید: تب و بی‌قراری کودک بعد از واکسیناسیون و مراقبت‌های بعد از آن
دمای طبیعی یا تب؟
دمای بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد در کودکان تب در نظر گرفته می‌شود، البته برای کودکان خردسال، این عدد بسته به قسمتی از بدن که دما از آن گرفته می‌شود، می‌تواند متفاوت باشد.
به طور معمول به خصوص در کودکان تب در اثر یک عفونت، مانند یک ویروس یا باکتری ایجاد می‌شود. اما تب به جای اینکه نشانه‌ای از خود بیماری باشد، نشانه‌ای است که بدن در حال مبارزه با بیماری می‌باشد.
تب بخشی طبیعی از بدن شما است که با عفونت مبارزه می‌کند. البته اکثر تب‌ها به خودی خود خطرناک نیستند. در عوض، افزایش دمای بدن سیستم ایمنی را برای مبارزه تحریک می‌کند و ممکن است رشد باکتری‌ها و ویروس‌هایی را که باعث عفونت می‌شوند سخت‌تر کند.
علائم تب در کودکان
- لرز؛
- پوست گرم در لمس؛
- احساس سرما؛
- ضربان قلب تندتر؛
- سردرد؛
- تنفس سریعتر؛
- خستگی و بی‌حالی
اگر کودک شما هر یک از این علائم را داشت و متوجه کاهش فعالیت شدید، باید دمای بدن او را بررسی کنید. اگر درجه حرارت کودک شما برابر یا بالاتر از موارد زیر باشد، تب دارد:
- ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد (۱۰۱.۵ درجه فارنهایت) برای دمای اندازه گیری شده در مقعد (رکتوم).
- ۳۸.۰ درجه سانتی‌گراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) برای دمای گرفته شده در دهان (زیر زبان).
- ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد (۹۹.۰ درجه فارنهایت) برای دمای زیر بازو (در زیر بغل).
- ۳۸.۰ درجه سانتی‌گراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) برای دمای اندازه گیری شده در گوش.
برای کودکان ۴ تا ۱۸ ماهه، تب ممکن است مربوط به دندان درآوردن باشد. برای اطلاعات بیشتر با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
در کودکان با سنین ۳ ماه تا ۵ سال، زمانی که تب خیلی سریع بالا می‌رود، ممکن است باعث حرکات غیر ارادی تمام اندام‌های بدن (یا تنها بخشی از آن)، از دست دادن هوشیاری شود. این حرکات، تشنج ناشی از تب نامیده می‌شود. تشنج معمولاً عواقب جدی برای کودک دارند و به مغز او آسیب می‌رسانند.
علل تشنج ناشی از تب هنوز نامشخص است. در صورت وجود موارد تشنج ناشی از تب در خانواده (والدین، برادران، خواهران و غیره) این خطرات بیشتر است.
سخن آخر
دمای طبیعی بدن کودک می‌تواند بسته به سن او متفاوت باشد. به طور کلی، برای کودکان (حدود ۱۱ سال به بالا) و بزرگسالان، دمای بدن معمولاً ۳۶.۴ و ۳۷.۴ درجه سانتی‌گراد است. از یک دماسنج الکترونیکی استفاده کنید، زیرا به شما امکان می‌دهد به سرعت دمای طبیعی بدن کودک را اندازه گیری کنید و نتیجه را به راحتی بخوانید. بسته به سن کودک شما می‌توان از روش‌های مختلفی برای اندازه گیری دما استفاده کرد.
قبل از استفاده حتما دستورالعمل سازنده دماسنج را مطالعه کرده و به دقت رعایت کنید. روش‌های مختلفی از جمله دماسنج مقعدی، دماسنج زیر بغل، دماسنج دهانی برای اندازه گیری دمای طبیعی بدن کودک وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها کمک بگیرید.