آنچه باید در مورد فریز کردن تخمک بدانید
انجماد تخمک روشی اثبات شده برای گسترش گزینههای باروری زنان برای آینده است. اگر فکر میکنید میخواهید روزی بچهدار شوید، اما اکنون زمان آن نیست، فریز کردن تخمکها گزینهای است که میتواند به حفظ باروری برای آینده کمک کند. با پینو بیبی همراه باشید تا در این رابطه بیشتر بدانید و به برخی سوالات ایجاد شده در ذهن شما پاسخ دهیم.


انجماد تخمک (Egg Freezing) چیست؟
انجماد تخمک به عنوان منبع مطمئنی جهت نگهداری تخمک شناخته میشود و یکی از انواع فناوری کمک باروری (ART) است. در طول این روش، از داروهایی برای تحریک رشد تخمک استفاده میشود. سپس این تخمکها از تخمدانها برداشت میشوند و برای ذخیرهسازی منجمد میشوند. در تاریخ بعدی، تخمکها را میتوان ذوب کرده و با اسپرم ترکیب کرد تا جنین ایجاد شود. سپس جنین را میتوان در طول چرخه انتقال جنین در رحم کاشت.
در حالی که برخی از افراد ممکن است تصمیم بگیرند تخمکهای خود را برای استفاده در آینده منجمد کنند، برخی از افراد با هدف اهدا تخمک، انجماد تخمک را انجام میدهند، برخی اهداکننده تخمکهایی را به شخص دیگری میدهد تا در طول درمانهای باروری از آنها استفاده کند.
صرف نظر از دلیل انجماد تخمکها، هدف کلی یکسان است: نگهداری تخمک به فرد این امکان میدهد با برداشت تخمک در سنین پایینتر، باروری را حفظ کند و بتواند در زمانهای بعدی از آن استفاده کند. اگر چه این تضمینی برای بارداری نخواهد بود، اما میتواند شانس باردار شدن موفق را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
چرا افراد تخمکهای خود را فریز میکنند؟
به طور کلی، افراد بیش از هر زمان دیگری منتظر بچهدار شدن هستند و بسیاری از افراد با امید به افزایش شانس باردار شدن در سنین بالاتر، تخمکهای خود را فریز میکنند. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است افراد بخواهند تخمکهای خود را فریز کنند، اما اساساً، بیشتر آنها را میتوان در این واقعیت خلاصه کرد که آنها هنوز برای بارداری در شرایط فعلی خود آماده نیستند. در اینجا به برخی از این دلایل اشاره میشود:
- زمان مناسبی نیست: ممکن است افراد احساس کنند از نظر مالی یا عاطفی برای بچهدار شدن آمادگی ندارند، یا شاید از نظر شغلی در حال حاضر این امکان را ندارد. افرادی که بارداری را به دلایل غیرپزشکی به تعویق میاندازند، میخواهند گزینههایی برای زمانی که در نهایت آماده تشکیل خانواده هستند، داشته باشند.
- یک وضعیت پزشکی که بر باروری آنها تأثیر میگذارد: بیماری کلیوی، مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) و لوپوس همگی میتوانند بر باروری تأثیر بگذارند. درمان برخی از این شرایط ممکن است بر توانایی فرد برای باردار شدن یا بارداری ایمن تأثیر بگذارد. انجماد تخمک میتواند گزینههایی را برای باروری در آینده فراهم کند.
- شخص در حال آماده شدن برای درمان پزشکی است: پرتودرمانی و شیمی درمانی میتواند برای تخمکها و تخمدانها سمی باشد. اگر فرد برای درمان آماده میشود، انجماد تخمکها میتواند گزینههای باروری در آینده را حفظ کند.
- شخص در حال تغییر جنسیت است: اگر در بدو تولد به شخص، جنسیت زن اختصاص داده شده است، اما در حال شروع به تغییر جنسیت کرده است، انجماد تخمک میتواند به شخص کمک کند که باردار شود یا به یک جانشین حاملگی اجازه دهد کودک او را در آینده حمل کند.


وقتی تخمکها فریز میشود چه اتفاقی میافتد؟
فرآیند فریز کردن تخمکها که از نظر فنی به عنوان انجماد تخمک شناخته میشود، اول از همه با مراجعه به متخصص باروری شروع میشود، که شخص را در این فرآیند راهنمایی میکند. مراحل انجماد تخمک به صورت زیر است:
- تست و ارزیابی: شخص با مشاوره با یک پزشک، معمولاً یک متخصص باروری غدد درونریز تولیدمثل، شروع میکند. از طریق آزمایش خون، پزشک تعداد تخمکها را ارزیابی میکند (که به عنوان ذخیره تخمدان شناخته میشود). پزشک ممکن است سونوگرافی را نیز درخواست کند. همچنین در بسیاری از کشورها شخص را ملزم به انجام غربالگری بیماریهای عفونی برای شرایطی مانند HIV و هپاتیت B و C میکند.
- تزریق هورمون: یک سری از تزریقهای هورمونی انجام خواهد شد که تخمدانها را تحریک میکند و چندین تخمک را به بلوغ تشویق میکند. در طول ویزیتهای بعدی پزشک، تخمدانها و تخمکها را از طریق سونوگرافی کنترل میکند. این بخش نیاز به چندین ویزیت پزشک دارد (فرض کنید شخص به مدت ۱۰ روز تخمدانهایش تحریک میشود. در طول این بازه زمانی، او ممکن است سه سونوگرافی، تقریباً در فواصل سه روزه، انجام دهد تا رشد تخمکها را در طول فرآیند مشاهده کند).
- بازیابی تخمک: تخمکها طی یک روش سرپایی یکباره جمعآوری میشوند که حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد. این روش تحت بیهوشی انجام میشود، بنابراین دردناک نیست و فرد متقاضی میتواند همان روز به خانه برود. برای دیدن تخمدان از سونوگرافی استفاده میشود و یک سوزن کوچک (همان نوعی که برای خونگیری استفاده میشود) به تخمدان شخص وارد میشود تا تخمکها را خارج کنند.
- انجماد شیشهای: تخمکهای جمعآوریشده سپس در فرآیندی به نام «انجماد» منجمد میشوند، که تضمین میکند هیچ کریستال یخی روی آنها تشکیل نمیشود. از زمانی که انجماد تخمک در سال ۲۰۰۵ میادی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت، انجماد شیشهای میزان موفقیت را برای افرادی که سعی میکنند با استفاده از تخمکهایی که منجمد کردهاند باردار شوند، افزایش داده است.


معاینات پزشکی لازم پیش از انجام انجماد تخمک
ابتدا فرد باید با یک متخصص باروری ملاقات کند تا در مورد تمایل خود به فریز کردن تخمک صحبت کند. پزشک یک مجموع از معاینات را برنامهریزی میکند که در آن تاریخچه پزشکی کامل، آزمایش خون و آزمایش هورمون تعیین میشود.
علاوه بر این، ممکن است انجام یک سونوگرافی ترانس واژینال را برای انجام شمارش فولیکول آنترال (AFC) توصیه کند، که راهی برای ارزیابی ذخیره تخمدان یا تعداد تخمکهای باقیمانده در تخمدانهای فرد متقاضی است.
در طول این مدت، پزشک باروری فرد را برای پروتکل تحریک توصیه شده برای اطمینان از این که حداکثر تعداد تخمک را میتوان بدون خطر ابتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) بازیابی کرد، تشریح میکند. OHSS واکنشی است که میتواند در پاسخ به تزریقهای هورمونی که یک زن در طول تحریک تخمدان انجام میدهد رخ دهد. پزشک همچنین تخمینی از تعداد تخمکهایی که انتظار دارند بازیابی کنند ارائه میکند. همچنین نحوه مصرف داروهای لازم برای تحریک تخمدانها و آماده شدن برای بازیابی تخمک را توضیح میدهد.
تحریک و نظارت بر تخمدان
بسته به توصیههای پزشک و محل چرخه قاعدگی فعلی فرد متقاضی، ممکن است این فرآیند را با مصرف قرصهای ضدبارداری یا سایر داروها مانند استروژن، لوپرون یا آیژستین شروع شود تا فولیکولها به همگامسازی کمک کنند تا به داروهای محرک (داروهایی که بعداً به فرد متقاضی داده میشود) پاسخ مشابهی بدهند.
اگر داروهای ضد بارداری یا سایر داروهای هماهنگ کننده توصیه شود، معمولاً فرد متقاضی باید مصرف آنها را در طول دوره قاعدگی یا بلافاصله پس از تخمکگذاری شروع کند.
فرد متقاضی (زن) با آزمایش خون یا سونوگرافی همچنان تحت نظر پزشک خواهد بود تا اطمینان حاصل شود که تزریق دارو؛ تحریک تخمدانها را در زمان مناسب شروع میکند. هنگامی که از شروع تزریق دارو گذشت؛ پزشک دستورالعملهای دقیقی را برای تزریق خود به خود ارائه میدهد.
در حالی که رژیمهای دارویی و پروتکلهای درمانی میتوانند متفاوت باشند، اکثر افراد از گنادوتروپینها (هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین کننده (LH) استفاده میکنند که تخمدانها را برای تولید چندین تخمک در طول یک چرخه تحریک میکند.
این تزریقها در حدود ۱۰ تا ۱۲ روز متوالی انجام میشود و به صورت زیر جلدی در شکم انجام میشود. در طول روزهای تزریق، فرد متقاضی به طور منظم تحت نظر خواهد بود و پزشک ممکن است دوز و ترکیب داروهای او را بسته به نحوه پاسخ بدنش به تزریقات، تنظیم کند.
در روز ۵ یا ۷، تخمدانهای فرد ممکن است شروع به بزرگ شدن کنند، ممکن است که پزشک به فرد توصیه کند در این مدت از انجام فعالیتهای شدیدتر مانند دویدن یا تمرینهای پرتحرک خودداری کند.
در طول مرحله تحریک، معمولاً ۳ تا ۵ ویزیت نظارتی برای ارزیابی پیشرفت فولیکولهای فرد متقاضی انجام خواهد گرفت. هنگامی که فولیکولها به اندازه مناسبی رسیدند، فرد یک واکسن ماشهای دریافت خواهد کرد که یک داروی تزریقی است (معمولاً گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)، لوپرون یا ترکیبی از این دو میباشد).
بازیابی تخمک
بازیابی تخمک به عنوان برداشت تخمک نیز شناخته میشود، بازیابی تخمک فرآیندی است که در آن تخمک از تخمدان فرد خارج میشود. در طول این فرآیند، فرد به مطب یا کلینیک پزشک رفته و یک IV انجام خواهد شد. این به پزشکان اجازه میدهد تا بیهوشی عمومی را برای این روش ارائه دهند، زیرا فرد در طول فرآیند بازیابی، بیهوش خواهد بود.
در طول بازیابی تخمک، پزشک از یک پروب سونوگرافی ترانس واژینال با یک سوزن استفاده میکند که تحت هدایت سونوگرافی در فولیکولهای فرد متقاضی قرار میگیرد. مایع داخل فولیکولها که حاوی تخمکها است آسپیره میشود و در لولههایی جمعآوری میشود و سپس به یک جنینشناس داده میشود.
جنین شناس مایع فولیکولی را بررسی کرده و تخمکها را شناسایی میکند. کل فرآیند تقریباً ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد. پس از به هوش آمدن فرد، پزشک به او خواهد گفت که چند تخمک بازیابی شده در اختیار دارند.
تعداد تخمکهای بازیابی شده به چندین متغیر بستگی دارد که سن و ذخیره تخمدان دو عامل مهم هستند. به طور کلی، افرادی که ۴۰ سال و بالاتر هستند در مقایسه با افراد جوانتر یا کمتر از ۳۵ سال تخمک کمتری بازیابی میکنند.


ریکاوری و انجماد تخمک
تجربه گرفتگی، نفخ، یبوست و لکه بینی واژن در ۲۴ ساعت اول پس از بازیابی تخمک غیر معمول نیست. بیشتر بیماران میتوانند با مسکنهای بدون نسخه یا پدهای گرم کننده، ناراحتی خود را کاهش دهند.
اگر درد شکم شدیدتر، احساس ضعف یا سبکی سر، یا خونریزی شدید واژن وجود دارد، بیمار باید با پزشک خود تماس بگیرد.
در نهایت، طی چند ساعت پس از بازیابی تخمک، تخمکهای بالغی که با موفقیت جمعآوری شدهاند، از طریق فرآیندی به نام انجماد؛ فریز میشوند. این فرآیند بر انجماد سریع از طریق استفاده از نیتروژن مایع برای به حداقل رساندن خطر تشکیل بلورهای یخ بر روی تخمها و با هدف بهبود نرخ بقا متکی است.
در زمان استفاده از تخمک منجمد چه اتفاقی میافتد؟
در زمان استفاده از تخمکها، آنها ذوب میشوند و سپس با اسپرم همسر یا با اسپرم اهداکننده لقاح داده میشوند تا جنینی ایجاد شود که به مدت پنج یا شش روز در آزمایشگاه رشد میکند.
جنین طی یک عمل جزئی که شبیه پاپ اسمیر است در رحم شخص کاشته میشود. پزشک یک اسپکولوم را از طریق واژن شخص وارد میکند و تحت هدایت سونوگرافی از یک کاتتر منعطف و توخالی برای انتقال جنین به رحم برای حاملگی احتمالی استفاده میکند.
تخمک چقدر میتواند یخ زده بماند؟
پس از این که تخمکها منجمد شدند، میتوانند به طور نامحدود ذخیره شوند تا زمانی که شخص بخواهد از آنها استفاده کند. تخمکها و جنینهای منجمد اساساً برای همیشه زنده هستند. اما اکثر افراد از تخمکهای منجمد خود در مدت سه تا ۱۰ سال آینده استفاده میکنند و هیچ نگرانی در مورد نگهداری ایمن تخمکها در این بازه زمانی وجود ندارد.
اگر در نهایت از تخمکهای خود استفاده نکنید (مثلاً اگر فرد به طور ناخواسته باردار شود یا تصمیم بگیرد که نمیخواهد بچهدار شود)، میتوان آنها را دور انداخت، یا به مراکز تحقیقاتی یا به زوج دیگری اهدا کرد.
فرایند انجماد تخمک چقدر زمان میبرد؟
بعد از این که زن با متخصص باروری خود ملاقات کرد و تحت آزمایشات لازم برای فرآیند انجماد تخمک قرار گرفت، از تحریک هورمونی تا بازیابی تخمک، فقط چند هفته طول میکشد.
اگر بر اساس جدول زمانی پزشکی و سلامتی شخص عجله داشته باشد، این خبر خوبی است. زیبایی این فرآیند این است که میتوان آن را با سرعت بسیار بالایی برای بیمارانی که به آن نیاز دارند انجام داد. به عنوان مثال، اگر فردی سرطان دارد و انکولوژیست میخواهد به زودی شیمی درمانی را شروع کند، میتواند تخمکهای خود را در کمتر از دو هفته منجمد کند.
در حالی که جدول زمانی برای افراد ممکن است کمی متفاوت باشد، میتوان انتظار داشت که کل فرآیند انجماد تخمک بین ۲ تا ۳ هفته طول بکشد. اکثر چرخهها را میتوان در کمتر از ۲ هفته انجام داد.
تحریک تخمدانها برای تولید تخمک با چرخه قاعدگی فرد هماهنگ میشود تا از نتایج مطلوب اطمینان حاصل شود. در طی این فرآیند، تخمدانها با استفاده از سونوگرافی و آزمایش خون برای بررسی سطح هورمونها به دقت کنترل میشوند. از زمانی که شخص دارو را شروع میکند تا زمانی که تخمکها از تخمدان خارج میشوند و برای انجماد وارد آزمایشگاه میشوند، هشت تا ۱۴ روز زمان لازم است.


چه تعداد تخمک برای انجماد ایدهآل است؟
منجمد کردن تا حد امکان تخمکها ایدهآل است، اما اغلب با تعداد تخمکهای موجود بر اساس ذخیره تخمدان، سن و سایر شرایط پزشکی هر بیمار محدودیت وجود دارد. فرآیند بازیابی تخمک معمولاً ۱۰ تا ۱۲ تخمک تولید میکند، اما این احتمال وجود دارد که همه تخمکها از فرآیند ذوب زنده نمانند و بقیه تخمکها بارور نشوند. برخی دیگر به طور غیرطبیعی بارور میشوند و برخی دیگر از رحم خارج نمیشوند تا بارور شوند. برای افزایش تعداد تخمکها جهت ذخیرهسازی، برخی از افراد چندین چرخه جمعآوری تخمک را انتخاب میکنند.
خطرات انجماد تخمک
تخمین زده میشود که هر تخمکی که منجمد میشود ۴.۵ تا ۱۲ درصد احتمال دارد روزی یک کودک شود. اما تضمین نمیشود که آن تخمکها منجر به بارداری شوند. انجماد تخمک یک فناوری مطلوب است، اما یک فناوری کامل نیست.
عوارض جانبی فرایند انجامد تخمک عبار است از:
- PMS: تزریق هورمونی که در ابتدای فرآیند انجام میشود، میتواند علائمی مانند نفخ، تحریکپذیری، گرفتگی عضلات و گرگرفتگی ایجاد کند.
- سندرم تحریک بیش از حد تخمدان: این وضعیت میتواند باعث تورم تخمدانها و نشت مایعات به بدن شخص شود. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان که در حدود ۵ درصد مواقع رخ میدهد، در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک شایعتر است.
- خطرات بیهوشی: عوارض بالقوهای در ارتباط با بیهوشی وجود دارد، اما این عوارض در هنگام انجماد تخمک غیرمعمول است. بیماران سالم معمولاً تحت بیهوشی خوب عمل میکنند و خطرات برای نوع بیهوشی بستگی به مرکز درمانی و نوع بیهوشی دارد.
- سوراخ کردن سوزن: در طول بازیابی تخمک، خطر آسیب بسیار کمی از طریق استفاده از سوزن وجود دارد. کمتر از یک درصد خطر سوراخ شدن یک ساختار داخلی روده، مثانه، رحم، دهانه رحم یا رگ خونی وجود دارد.
هزینه فریز کردن تخمک چقدر است؟
فرآیند انجماد تخمکها شامل پرداخت هزینه برای آزمایشها، سونوگرافیها و … میشود علاوه بر این هزینه ذخیرهسازی سالانه و روشهای پیگیری هنگامی که زمان استفاده از تخمکها فرا میرسد را نیز باید در نظر گرفت. برخی از طرحهای بیمه، فریز تخمکهای پزشکی یا انتخابی را پوشش میدهند. برای مثال کارفرمایان شرکتهای مانند اپل و متا پوشش هزینههای انجماد تخمک به عنوان امتیازی برای کارمندان خود اعلام کردند اما معمولاً این طور نیست که تحت پوشش بیمه باشد و احتمالاً خانوادهها باید از جیب خود هزینهها را پرداخت کنند.
نحوه آمادگی برای فرآیند انجماد تخمک
در روز برداشتن تخمک، فرد متقاضی باید همسر و یا دوست یا خویشاوند مورد اعتماد خود را به همراه داشته باشد. لباس راحت بپوشد و برای استراحت بعد از عمل برنامهریزی کند. بسیار معمول است که برای بهبودی از ناراحتی مرتبط با این عمل و بازیابی مجدد به چند روز زمان نیاز است.
همچنین فرد متقاضی باید منتظر برخی از پیامدها و همچنین زمانبندیهای لازم برای فرایند انجماد تخمک باشد برای مثال حداقل در طول مدت فرآیند انجماد تخمک، زندگی روزمره او کمی متفاوت خواهد بود.
فرد متقاضی باید به رژیم غذایی خود توجه کند و مصرف کافئین و الکل خود را به حداقل برساند. در همین حال، دستورالعملهای پزشک خود را دنبال کند، به ویژه زمانی که پزشکان فرد متقاضی را تشویق میکنند از فعالیتهای شدیدتر مانند ورزش شدید یا حتی برقراری رابطه جنسی اجتناب کند.
به دلیل هورمونهایی که فرد مصرف میکند، احساس کمی استرس بیشتر یا تغییرات خلقی طبیعی است. فرد متقاضی باید موقعیت خود را درک کند و با خود مهربان باشد و زمانی را برای استراحت اختصاص دهد.
شانس بچهدار شدن با استفاده از تخمک منجمد چقدر است؟
این به عوامل مختلفی از جمله سن گیرنده و همچنین کمیت و کیفیت تخمکهای استفاده شده بستگی دارد.
یک مطالعه نشان داد که افراد در سن زیر ۳۵ سال، اگر ۲۰ تخمک را فریز کند، ۹۴.۴ درصد احتمال دارد که حداقل یک تولد زنده داشته باشند. نرخ تولد زنده برای افرادی که تنها ۵ تخمک را در سنین بالاتر فریز میکنند به ۵.۹ درصد کاهش مییابد.
فریز کردن تخمکها تضمینی برای بارداری نیست
تصمیمگیری برای فریز کردن تخمکها میتواند به حفظ گزینههای باروری افراد در ادامه راه کمک کند اما مهم است بدانید که هنوز هم انجماد تخمک تضمین نمیکند که فرد بتواند باردار شود یا این که جنین تا تولد زنده بماند. جنینها میتوانند به طور غیر طبیعی رشد کنند یا در رحم لانه گزینی نکنند و سقط جنین هنوز در دوران بارداری یک خطر است.
«انجماد تخمک یک گزینه بسیار خوب برای بسیاری از افراد است. روشی ایمن و اغلب مؤثر است. اما متأسفانه هیچ راهی برای تضمین نتایج آن وجود ندارد.»
سوالات متداول در مورد فرآیند انجماد تخمک
- آیا فرآیند انجماد تخمک دردناک است؟ افراد برای انجماد تخمک تحت بیهوشی خواهند بود. با این حال، احساس کمی گرفتگی، درد یا ناراحتی بلافاصله پس از عمل معمول است.
- بهترین سن برای فریز کردن تخمکها چه سنی است؟ برای اکثر زنان، سن ۳۰ سالگی نشان دهنده اوج باروری است. در حالی که میتوان تخمکها را فراتر از آن زمان بازیابی و منجمد کرد، اکثر متخصصان باروری کمتر احتمال دارد که انجماد تخمک را برای زنان ۴۰ ساله تشویق کنند.
- آیا احتمال عوارض یا خطرات احتمالی برای جنینی که از تخمک منجمد به وجود میآید، وجود دارد؟ با فرض این که هیچ بیماری زمینهای وجود نداشته باشد، هیچ خطر شناخته شدهای برای جنینهایی که از تخمکهای یخ زده رشد میکنند وجود ندارد. با این حال، هنگامی که تخمک و اسپرم را در کنار هم قرار میگیرند تا جنین ایجاد شود، میتوان آزمایش ژنتیکی پیش از لانه گزینی یا PGT را روی جنین خود انجام داد تا مشکلات کروموزومی احتمالی را بررسی شود.
سخن آخر
انتخاب به تعویق انداختن بارداری با فریز کردن تخمکها نسبت به گذشته رایجتر شده است. انجامد تخمک به دلیل تمایل به دنبال کردن شغل، یافتن شریک زندگی یا رسیدگی به نگرانیهای سلامتی میباشد، انتخاب فریز کردن تخمکها به افراد این فرصت را میدهد تا سایر جنبههای زندگی را مدیریت کنند تا زمانی که برای باردار شدن آماده شوند.
گر چه انجماد تخمک دیگر یک مفهوم انتزاعی نیست و بسیار گسترده شده است، اما همه افراد از روند کامل آن آگاه نیستند. درک آن چه باید انتظار داشت، هزینههای مرتبط و این که چگونه انجماد تخمک میتواند باروری را حفظ کند، هنوز برای برخی افراد دشوار است. تیم متخصص پینو بیبی امیدوار است با این مقاله به تعداد زیادی از سوالات شما مخاطبین عزیز در خصوص انجاد تخمک و چگونگی انجام آن پاسخ داده باشد.