وقتی والدین علاقه و مشارکت فعالی در رسیدگی به امور مدرسه و تکالیف کودک خود داشته باشند، بچهها در مدرسه موفقتر هستند؛ این به بچهها نشان میدهد که کاری که انجام میدهند مهم است.
البته کمک در انجام تکالیف نباید به معنای گذراندن ساعتها وقت پشت میز کودک باشد. والدین میتوانند با نشان دادن مهارتهای مطالعه و سازماندهی، توضیح یک مشکل پیچیده، یا فقط تشویق کودکان به استراحت و نظارت بر فعالیتهای آنها از کودک خود حمایت کنند. چه کسی میداند؟ حتی ممکن است والدین یک یا دو چیز جدید نیز یاد بگیرند!
این که چگونه کودک را برای انجام تکالیف تشویق کنیم؛ تقریباً در حال حاضر در ذهن همه والدین است. وادار کردن بچهها به انجام تکالیف همیشه سخت و طاقتفرسا نیست در واقع، میتواند کاملاً سرگرم کننده باشد. در این مقاله، راز انگیزه دادن به فرزندتان را برای نه تنها انجام تکالیف بلکه عشق به تکالیف را به اشتراک میگذارم. بله درست خواندید میتوان عاشق انجام کارهای مدرسه بود. نیازی به فریاد زدن، جیغ زدن، تهدید یا گریه نیست.
در این مقاله پینو بیبی چند نکته برای راهنمایی والدین ارائه کرده است.
نبرد تکالیف: چگونه کودکان را وادار به انجام تکالیف کنیم؟
والدین اغلب احساس میکنند که وظیفه آنها این است که فرزندانشان را در مدرسه موفق کنند. به طور طبیعی، ممکن است به عنوان والدین در مورد این مسئولیت مضطرب شوید. همچنین ممکن است از به موفقیت رساندن فرزندانتان در زندگی عصبی و خسته شوید و تکالیف اغلب کانون این نگرانی میشوند.
بیشتر والدین احساس میکنند که این وظیفه آنهاست که فرزندانشان را به موفقیت برسانند و مهمترین فاکتور در موفقیت فرزند انجام تکالیف مدرسه و گرفتن نمرات درخشان در مدرسه است. این خواسته والدین عموماً آنها در وضعیت چالش برانگیز و پرمخاطرهای قرار میدهد و نبرد در مورد تکالیف به نبردی بر سر کنترل تبدیل میشود. فرزند شما شروع به مبارزه میکند تا کنترل بیشتری بر انتخابهای زندگی خود داشته باشد، در حالی که شما احساس میکنید وظیفه شما به عنوان والدین کنترل همه چیز است. بنابراین شما هر دو سختتر میجنگید و این به جنگ در خانه شما تبدیل میشود.
گرچه شما به عنوان والدین ممکن است تمام تلاش خود را در برای پیروزی دراین جنگ به کار بگیرید اما روشهای خلاقانه زیادی وجود دارد که بچهها در مورد تکالیف مدرسه سرکشی کنند و از انجام تکالیف و نوشتن مشق شانه خالی کنند. فرزند شما ممکن است فراموش کند که تکالیف خود را انجام دهد، تکالیف خود را انجام دهد اما آن را تحویل ندهد، آن را با شلختگی یا بیدقتی انجام دهد، یا به درستی برای آزمون خود مطالعه نکند. اینها تنها چند راه است که بچهها سعی میکنند کنترل اندکی را که دارند حفظ کنند.
وقتی این اتفاق میافتد، والدین بیشتر و بیشتر احساس میکنند که کنترل ندارند، بنابراین تنبیه، ناله، تهدید و بحث بین والدین و فرزندان شروع میشود. برخی از والدین به کلی از تلاش برای وادار کردن فرزندان خود به انجام تکالیف دست میکشند و یا والدین با انجام تکالیف به جای فرزندان خود بیش از حد کار میکنند.
اکنون نبرد در جریان است: با افزایش اضطراب، واکنشپذیری افزایش مییابد و تکالیف در این میان گم میشوند. حقیقت سخت برای والدین این است که شما نمیتوانید فرزندانتان را مجبور به انجام کاری کنید، چه رسد به تکالیف. اما کاری که میتوانید انجام دهید این است که محدودیتهایی تعیین کنید، به انتخابهای فردی آنها احترام بگذارید و به انگیزه دادن به آنها کمک کنید تا به خودشان انگیزه بدهند.
ممکن است با خود فکر کنید: «تو فرزند من را نمیشناسی. من نمیتوانم او را برای انجام کاری تشویق کنم.» بسیاری از والدین میگویند که فرزندانشان انگیزهای برای انجام وظایفش ندارند. این باور اشتباه است بچهها انگیزه دارند اما ممکن است آن طور که والدین میخواهند انگیزه نداشته باشند. به خاطر داشته باشید که نگرانی، ترس، ناامیدی و نگرانی بیشتر از فرزندتان به شما منتقل میشود. به یاد داشته باشید، تا زمانی که نگرانیهای آنها را به دوش میکشید، آنها مجبور نیستند، وظایف خود را بپذیرند.
در ادامه چند راهکار ساده و کاربردی برای تشویق کودکان به انجام تکالیف ارائه میشود. پینو امیدوار است با به کارگیری این راهکارهای کاربردی بتوانید فرزندان مسئولیتپذیر و موفقی داشته باشید.
معلمان کودک خود را بشناسید و با آنها تعامل داشته باشید
با معلمان کودک خود در ارتباط باشید بدانید آنها به دنبال چه هستند. در رویدادهای مدرسه، مانند کنفرانسهای والدین و معلمان، برای ملاقات با معلمان فرزندتان شرکت کنید. در مورد سیاستهای تکالیف آنها و نحوه مشارکت خود از معلمان کودک سوالات خود را بپرسید.
مکان مناسبی برای انجام تکالیف مهیا کنید
یک مکان مناسب و دنج برای انجام تکالیف در نظر بگیرید، جایی از خانه که با روحیات کودک سازگار باشد. مطمئن شوید که بچهها مکانی روشن برای تکمیل تکالیف دارند. لوازم التحریر، کاغذ، مداد، چسب، قیچی، کتاب و … را در دسترس کودک قرار دهید.
زمان انجام تکالیف را مشخص کنید
یک زمان مطالعه منظم را برنامه ریزی کنید. برخی از بچهها بعد از ظهرها، بعد از یک میان وعده و دوره بازی، بهترین کارایی را دارند. برخی دیگر از بچهها ممکن است ترجیح دهند تا بعد از شام صبر کنند.
تکالیف را به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید
به آنها کمک کنید تا برنامه ریزی کنند. در شبهای سنگین تکالیف یا وقتی که یک تکلیف سنگین برای انجام دادن وجود دارد، فرزندتان را تشویق کنید تا کار را به بخشهای قابل کنترل تقسیم کند. در صورت لزوم یک برنامه کاری برای شب ایجاد کنید و در صورت امکان هر ساعت ۱۵ دقیقه استراحت کنید.
عوامل حواس پرتی را به حداقل برسانید
این بدان معناست که کودک موقع انجام تکالیف نباید صدای تلویزیون، موسیقی بلند یا تماس تلفنی را بشنود. (هر چند گاهی اوقات، تماس تلفنی با همکلاسی در مورد یک تکلیف میتواند مفید باشد.)
آنها را خودکفا تربیت کنید
مطمئن شوید که بچهها کار خودشان را انجام میدهند. اگر خودشان فکر نکنند و اشتباهات خودشان را مرتکب شوند، یاد نخواهند گرفت. والدین میتوانند پیشنهاداتی ارائه دهند و در جهت راهنماییها کمک کنند. اما این کار یک کودک شماست که تکالیفش را انجام دهد و در خلال انجام تکالیف، فرایند یادگیری را دنبال کند.
محرک و ناظر باشید
در مورد تکالیف، آزمونها و تستها بپرسید. کودک را به انجام تکالیف تشویق کنید، تکالیف تکمیل شده را بررسی کنید.
الگوی خوبی برای کودک باشید
آیا فرزندانتان هرگز شما را در حال متعادل کردن بودجه یا خواندن کتاب میبینند؟ بچهها بیشتر از توصیههای والدین خود پیروی میکنند. آنها بیشتر از آن که به گفتههای شما عمل کنند از آن چه شما انجام میدهید تقلید میکنند.
آنها را تحسین کنید
کار و تلاش آنها را تحسین کنید. یک آزمایش یا پروژه هنری کودک روی یخچال نصب کنید. موفقیتهای تحصیلی کودکتان را برای بستگان ذکر کنید.
اگر مشکلات مداوم در مورد تکالیف وجود دارد، کمک بگیرید
در مورد آن با معلم فرزندتان صحبت کنید. برخی از بچهها در دیدن تخته مشکل دارند و ممکن است نیاز به عینک داشته باشند. دیگران ممکن است برای یک مشکل یادگیری یا اختلال توجه نیاز به ارزیابی داشته باشند.
مقاله مربوط به «نشانههای اختلالات یادگیری در کودکان و درمان آنها» را مطالعه کنید تا بتوانید ارزیابی بهتری از وضعیت فرزندتان داشته باشید.
چرا بچهها از تکالیف متنفرند؟
بیایید با مهدکودکها شروع کنیم. برای بسیاری از کودکان، مهد کودک اولین تجربه رسمی آنها در مدرسه است. مهدکودک در دهه گذشته تغییرات زیادی کرده است. مهدکودکها که زمانی مکانی برای اجتماعی شدن و بازی بودند، اکنون بر اهمیت یادگیری خواندن، شمارش، نشستن و گوش دادن به معلمان تأکید میکنند.
رفتن از بازی تمام روز در خانه به رفتار یا بی حرکت ماندن در یک محیط ساختاریافته برای ساعتها در یک زمان، انتقال سختی است. علاوه بر این، بسیاری از مهدکودکها نیز تکالیف را به این کودکان کوچک اختصاص میدهند و زمان بازی در دسترس آنها را کاهش میدهند. جای تعجب نیست که برخی از کودکان انگیزهای برای انجام تکالیف ندارند.
انگیزه انجام تکالیف
به یاد دارید زمانی که کودک شما هنوز یک کودک نوپا بود، درباره هر چیزی سوال میپرسید و به همه چیز علاقه نشان میداد. آنها کنجکاو بودند و مشتاق بودند تا در مورد همه چیز اطراف خود بیاموزند. در واقع آنها دانش آموزان پرشوری بودند که میخواستند درباره همه چیز بدانند. کودکان به طور طبیعی عاشق یادگیری هستند، اگر ما محیط مناسب را فراهم کنیم و به آنها انگیزه مناسب بدهیم.
مشکل اینجاست وقتی کلمه «انگیزه» را میشنوید، در مورد آن چه فکر میکنید؟ اگر به اسباببازیها، پول، iPad، امتیازات، برچسبها و غیره فکر میکنید، تنها نیستید.
پاداشها (و گاهی اوقات تنبیه) برای بسیاری والدین انگیزه هستند. والدین آنها را دوست دارند زیرا آنها تقریباً بلافاصله کار میکنند. شما به کودک جایزه میدهید و کودک برای دریافت آن با نظر شما موافقت میکند. مشکل حل شد؛ ساده و موثر.
اما خیلی زود متوجه نتایج ناخواستهای خواهید شد. به عنوان مثال: چند سال پیش، پس از یک سخنرانی، زن و شوهری به پروفسور مارک لپر (متخصص کودکان) مراجعه کردند و به او در مورد سیستم پاداشهایی که برای پسرشان تنظیم کرده بودند، گفتند که رفتار بسیار بهتری در سر میز شام ایجاد کرده بود. آنها گزارش دادند: «او صاف مینشیند و نخود و کلم بروکسل خود را میخورد و واقعاً رفتار خوبی دارد». تا این که، یعنی اولین باری که خانواده در یک رستوران خوب شام خوردند. کودک به اطراف نگاه کرد، یک لیوان کریستالی را از روی میز برداشت و پرسید: «چند جایزهای به من میدید که لیوان رو نشکنم؟» دکتر لپر میگوید یک مثال خوب از اثرات مضر اتکای بیش از حد بر پاداشها برای شکل دادن به رفتار کودکان. این یک مثال آشناست.
در واقع، زمانی که کودک صرفاً با یک پاداش بیرونی انگیزه میگیرد، پس از حذف پاداش، کودک دیگر علاقهای به ادامه رفتار مطلوب نخواهد داشت.
راه درست برای ایجاد انگیزه در فرزندانمان چیست؟
پاسخ انگیزه درونی است. انگیزه درونی به درگیر شدن در یک فعالیت برای لذت خالص آن اشاره دارد. این لذت از درون فرد سرچشمه میگیرد و یک رضایت روانی ناشی از انجام وظیفه است، نه از یک نتیجه بیرونی. به عبارت دیگر، برای این که فرزندتان را وادار به انجام تکالیف کنید، ابتدا به او کمک کنید از انجام آن لذت ببرد.
آنقدرها هم که به نظر میرسد سخت نیست. کودکان دوست دارند کار را از بازی جدا کنند بنابراین به طور طبیعی، احساس میکنند که تکالیف مشقت بار است. اما لازم نیست تکالیف خسته کننده باشد. تکالیف ابزاری برای یادگیری و آشنایی کودکان با دانش تدریس شده در کلاس است. برای لذت بردن از تکالیف، کودک باید از یادگیری لذت ببرد.
چگونه یک کودک را برای انجام تکالیف تشویق کنیم؟
برای ایجاد انگیزه در بچهها، ابتدا باید طرز فکر خود را تغییر دهید، از طرز فکر کاری به ذهنیت یادگیری. هدف از رفتن به مدرسه؛ ورود به دانشگاه، یافتن شغل خوب، کسب درآمد پایدار و غیره نیست. البته، همه آنها فوقالعاده هستند، اما این یک طرز فکر کارمحور است، شما همه این کارها را به دلایلی غیر از لذت بردن از خود یادگیری انجام میدهید.
رفتن به مدرسه در واقع دلیلی برای یادگیری، کسب دانش، کشف موضوعات جدید و رشد به عنوان یک فرد است. در ایران، میانگین سالهای مورد انتظار برای تحصیل ۱۷ سال است. اگر کودکی مدرسه را دوست نداشته باشد، ۱۷ سال از عمرش را با زجر و بدبختی سپری خواهد کرد. قطعاً شما این را برای فرزندتان نمیخواهید.
اما خبر خوب اینجاست، اگر بتوانید زودتر مداخله کنید، مانند مهدکودک یا حتی قبل از مهدکودک، فرزندتان شروع خوبی خواهد داشت. بنابراین، خود را متقاعد کنید که از طرز فکر کاری به ذهنیت یادگیری تغییر مسیر دهید. انتزاعی به نظر میرسد، اما در اینجا پینو ۷ مرحله ملموس برای حرکت به سمت آن هدف را ارائه میکند:
۱- از اشاره به انجام تکالیف کودک به عنوان کار کودک خودداری کنید
وقتی شما تکالیف مدرسه را «شغل و کار» مینامید، به این مفهوم اشاره میکنید که همه چیز کار خواهد بود و سرگرمی در بین نیست. انجام این کار باعث میشود کودک احساس بدی داشته باشد و تصور کند مجبور به انجام یک کار و فعالیت تحمیلی است.
۲- مقوله تکالیف را از بازی جدا نکنید
ممکن است شما به فرزندتان بگویید: «تا زمانی که تکالیف خود را تمام نکنید، نمیتوانید بازی کنید». شما ناخواسته تکالیف و بازی کردن را در دو دستهبندی جدا قرار دادهاید که یکی حکم پاداش برای انجام دیگری را دارد و باز هم با قرار دادن تکالیف در مقولهای جدا از بازی، میگویید که تکالیف مدرسه نمیتوانند لذت بخش باشند. اهمیت بازی را نمیتوان نادیده گرفت. به فرزندتان بگویید که میتواند هر دو را انجام دهد (البته فقط بازیهای فیزیکی سالم مانند بسکتبال یا دوچرخه سواری، اما اجازه بازی با کامپیوتر، لپ تاپ و آی پد را ندارد).
آنها میتوانند ترتیب انجام آنها را تعیین کنند به شرطی که هر دو را تا پایان روز انجام دهند. تعجب خواهید کرد دادن استقلال به کودک در برنامه تکالیفش یکی از بزرگترین انگیزهها است.
۳- از «تکلیف» به عنوان تنبیه استفاده نکنید
برخی از معلمان به دانش آموزان میگویند اگر رفتار خوبی داشته باشد «امشب بدون تکلیف» خواهند بود و از آن به عنوان پاداش استفاده میکنند. انجام تکالیف برای کودک تمرین آن چه در مدرسه آموخته است، میباشد و به کودک کمک میکند مطالبی که یاد گرفته است را بهتر درک کند و به خاطر بسپارد.
انجام تکالیف یک تنبیه یا شکنجه نیست که برای احساس بهتر نیاز به حذف آن باشد. این تصور را به فرزندتان ندهید که تکالیف چیزی است که به آنها تحمیل میشود و باید آن را به اجبار انجام دهند.
۴- نق نزنید، رشوه ندهید یا زور نگویید
نق نزنید و فرزندتان را مجبور به انجام تکالیف نکنید، چه از طریق پاداش یا تنبیه. شاید بپرسد پس چگونه بچهها را وادار به انجام تکالیف کنیم؟ پاسخ این است که فرزندتان را مجبور به انجام تکالیف نکنید.
اجبار یا رشوه دادن فقط نتیجه معکوس خواهد داشت و انگیزه درونی فرزند شما را کاهش میدهد. انگیزه انجام تکالیف باید از درون خود کودک ناشی شود.
۵- اجازه دهید فرزندتان با عواقب طبیعی عدم انجام تکالیف روبرو شود
بسیاری از والدین ناامید میپرسند: اما وقتی فرزندم از انجام تکالیف امتناع میکند چه باید کرد؟ وقتی فرزندتان از انجام تکالیف مدرسه امتناع میورزد، بعد از این که توضیح دادید چرا انجام تکالیف برای یادگیری مهم است و اگر این کار را نکند در مدرسه چه اتفاقی میافتد به او اجازه دهید از انجام تکالیف شانه خالی کند.
کودک را از طریق تشریح پیامدهای طبیعی انجام ندادن تکالیف راهنمایی کنید؛ اگر کودک تکالیفش را به خوبی انجام نمیدهد و باید هر پیامد طبیعی را در مدرسه بپذیرند.
او باید به معلم توضیح دهند که چرا تکالیفش را انجام نداده است و ممکن است مدتی از زمان استراحت و غیره را از دست بدهند (اما ابتدا مطمئن شوید که مدرسه از تنبیه بدنی یا سایر انواع تنبیه ظالمانه استفاده نمیکند).
آیا شما باید اجازه بدهید فرزندتان شکست بخورد؟ انجام ندادن تکالیف در مقاطع پایین تحصیلی، پایان کار تحصیلی فرزند شما نیست.
به این فکر کنید، شما نمیتوانید در دانشگاه به فرزند خود زور یا رشوه بدهید. در حال حاضر به آنها کمک کنید هدف از یادگیری و انجام تکالیف را درک کنند. شما به آنها کمک میکنید تا تصمیم درستی بگیرند و به آنها اجازه میدهید زودتر عواقب طبیعی را بفهمند و با آن روبرو شوند.
۶- تکالیف را با فرزندتان انجام دهید
به فرزندتان نگویید که تکالیف مهم است، با عمل خود به او نشان دهید. تکالیف را با آنها انجام دهید. شما با این کار، به فرزندتان میگویید که برای این کار آنقدر ارزش قائل هستید که حاضرید برای انجام آن با هم وقت بگذارید. علاوه بر این، مشارکت والدین با عملکرد بهتر دانشآموزان در مدرسه ارتباط دارد.
۷- انجام تکالیف را سرگرم کننده و مثبت کنید
راههای زیادی برای سرگرم کردن تکالیف برای بچهها وجود دارد. بیایید نگاهی به دو روشی که استفاده شده است و نتایج آن بیاندازیم. میتوانید آنها را امتحان کنید یا روشهای خلاقانه خودتان را اختراع کنید.
روش اول: از انجام تکالیف به عنوان «پاداش» استفاده کنید (کودکان کوچکتر مانند مهدکودکها). من از تکالیف به عنوان پاداش استفاده میکنید. من به فرزندتان نشان دهید که انجام تکالیف آنقدر خوب است که او باید «آن را به دست آورد». میتوانید چیزهای مختلفی را امتحان کنید. مثلاً به فرزندتان بگویید: «اگر خوب رفتار کنی، میتوانی تکالیف را با من انجام بدهی و اگر فلان کار را نکنی، نمیتوانی تکالیف را انجام دهی.»
اگر از پیش دبستانی شروع کنید و نتایج خوبی خواهید گرفت. والدینی که این را امتحان کردهاند، نتایج خوبی در ایجاد انگیزه در فرزندان خود برای انجام تکالیف نیز گزارش میدهند.
اما برخی از آنها نگرانیهایی دارند، این والدین به این ایده اعتقاد ندارند که تکالیف میتوانند سرگرم کننده باشند. بنابراین آنها احساس میکنند که دارند به کودک دروغ میگویند. اما باید نگرش به انجام تکالیف را حتی در خودتان به عنوان والدین تغییر دهید. اگر خودتان قانع نشدهاید، ممکن است نتوانید این روش را امتحان کنید. یا اگر فرزند شما بزرگتر است و قبلاً از تکالیف متنفر است، کارساز نخواهد بود.
روش دوم: انجام تکالیف را به یک بازی و یک فعالیت پیوندی تبدیل کنید
کتابهای رنگارنگ مشق شب را خریداری کنید و با هم آنها را انجام دهید. گاهی اوقات انجام تمرینها را نوبتی کنید؛ یک تمرین را شما انجام دهید و تمرین بعدی را فرزندتان حل کند. گاهی اوقات با فرزندتان مسابقه دهید تا ببینید چه کسی صفحه را سریعتر تمام میکند.
گاهی عمداً اشتباه کنید تا فرزندتان به جوابهای اشتباه اشاره کند و شما را تصحیح کند. این کار برای فرزندتان بسیار راضی کننده است و اعتماد به نفس او را افزایش میدهد این که او بتواند اشتباهات مادرش را بگیرد، بسیار خوشایند است.
وادار کردن فرزندتان به انجام تکالیف تنها اولین قدم در ایجاد یک عادت یادگیری خوب است. تمام کردن تکالیف یا گرفتن نمرات خوب هدف از رفتن به مدرسه نیست. عشق به یادگیری را در اوایل سنین کودکی به فرزنذ خود تلقین کنید و فرزندتان مادام العمر از آن سود خواهد برد.
سخن آخر
هر شب بر سر تکالیف با بچههایتان دعوا نکنید. محدودیتهایی را در مورد زمان تکالیف تعیین کنید. به کودک بگویید تکالیف هر شب باید در ساعت مشخصی انجام شود. فرایند یادگیری را برای کودکتان لذتبخش کنید، بدون در دست گرفتن کنترل مداخله کنید و در انجام تکالیف به فرزندتان کمک کنید. اجازه دهید فرزندتان با عواقب انتخابهای خود مواجه شود.
بررسی کنید که آیا فرزند دچار اختلال یادگیری است یا خیر. اگر اختلال یادگیری وجود دارد، ممکن است فرزند شما به کمک بیشتری نیاز داشته باشد. ممکن است لازم باشد نزدیک فرزندتان بنشینید و کمی بیشتر به او کمک کنید. فرزندتان به راهنمایی شما نیاز دارد، اما بدانید که راهنمایی به این معنا نیست که تکالیف را به جای او انجام دهید. بلکه به آنها کمک میکند تا تکالیف خود را مرور کنند. اگر فرزند شما درخواست کمک کرد، میتوانید او را راهنمایی کنید. به آنها پیشنهاد دهید که با معلم خود در مورد این که چگونه دانش آموز خوبی باشند صحبت کنند و این مهارتهای ارتباطی را به آنها آموزش دهند. به عبارت دیگر، به آنها نشان دهید که چگونه به خودشان کمک کنند. پشتکار و پشتکار خود را برای فرزندتان الگو کنید و به فرزند خود ایمان داشته باشید.