دندان درآوردن یکی از طبیعی‌ترین مراحل رشد کودک است که او را با چالش‌های زیادی مواجه می‌کند. زیرا علائم رویش دندان و تحمل آن برای کودکان کمی سخت است. اما شما به عنوان والدین کودک، با افزایش آگاهی خود درباره ترتیب رویش دندان، نحوه مراقبت از کودک برای کاهش درد و همچنین رسیدگی به دندانهای او، می‌توانید به بهترین شکل به فرزند خود کمک کنید. برای این منظور ما در این مطلب به هر آن چیزی که شما باید درباره دندان درآوردن کودکان بدانید اشاره کرده‌ایم.
دندان کرسی کودک کی در میاد؟
دندان درآوردن یکی از مراحل رشد کودک است که باید به خوبی با آن آشنا باشید. یکی از سوالات رایج که ذهن اکثر والدین را به خود مشغول کرده است، زمان رویش دندان کودک و نحوه مراقبت از آن است. در واقع شما با آگاهی کامل از فرآیند دندان درآوردن کودک، می‌توانید بر روند طبیعی رویش دندانهای فرزند خود نظارت داشته باشید. بعضی از نوزادان ممکن است تا اولین سال تولد خود، هیچ دندانی نداشته باشند. باید بدانید که اکثر کودکان از حدود ۳ ماهگی، علائم رویش دندان از جمله افزایش میزان ترشح بزاق دهان را تجربه می‌کنند. این در حالی است که به طور معمول از حدود ۶ ماهگی، رشد اولین دندان کودک آغاز می‌شود. همچنین دندانهای جلوی پایینی (ثنایای مرکزی پایین)، جزو اولین دندان‌هایی هستند که در می‌آیند. اکثر کودکان معمولا تا سن ۳ سالگی تمام دندانهای شیری خود را خواهند داشت.
یکی از کارهایی که می‌توانید در مراقبت از دندانهای کودک دلبند خود، در نظر بگیرید، مکمل فلوراید است. فلوراید یک ماده معدنی است که با سفت کردن مینای دندان از پوسیدگی آن جلوگیری می‌کند. برای این منظور حتما با پزشک متخصص برای پاسخ به این سوال که آیا کودک شما به مکمل فلوراید نیاز دارد یا خیر، مشورت کنید.
جدول رویش دندانهای دائمی
ترتیب رویش دندان کودک، یکی دیگر از مواردی است که باید آن را بدانید. نمودار زیر ترتیب و زمان رویش دندانهای دائمی را نشان می‌دهد.
- دندانهای پیشین مرکزی: ۵ تا ۷ ماهگی
- دندانهای پیشین بالا(ردیف جلو بالا): ۶ تا ۸ ماهگی
- دندانهای پیشین جانبی ردیف بالا(دو طرف دندان پیشین): ۹ تا ۱۱ ماهگی
- دندانهای پیشین جانبی ردیف پایین (در دو طرف دندان پیشین): ۱۰ تا ۱۲ ماهگی
- دندانهای آسیاب اول (دندانهای عقبی): ۱۲ تا ۱۶ ماهگی
- دندانهای نیش (عقب دهان): ۱۶ الی ۲۰ ماهگی
- دندانهای آسیاب دوم: ۲۰ ماهگی
در برخی از کودکان ممکن است اولین دندان آسیاب دائمی، جزو اولین دندانی باشد که ظاهر می‌شود. اما در برخی دیگر، دندان ثنایا، ممکن است جزو اولین دندان‌ها باشد. تا سن ۱۳ سالگی، اکثر ۲۸ دندان دائمی در جای خود قرار خواهند گرفت. یک تا چهار دندان عقل یا آسیاب سوم در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی ظاهر می‌شوند و تعداد کل دندانهای دائمی به ۳۲ دندان می‌رسد.
سن درآوردن دندان آسیاب در کودکان
جالب است بدانید که در بین دندانهای مختلف کودک، هشت دندان دائمی وجود دارد که به صورت مستقیم و بدون نیاز به دندانهای شیری رشد می‌کنند. یکی از آنها، دندان آسیاب(شماره ۶) است. شما به عنوان والدین و مراقب کودک باید با علائم رویش دندان و ویژگی‌های هر کدام از آنها آشنا باشید. زیرا در صورت اشتباه گرفتن دندانهای دائمی مانند آسیاب با دندان شیری و سهل انگاری در مراقبت از آنها، ممکن است شاهد پوسیدگی زود هنگام دندان آسیاب کودک باشید.
باید بدانید که سن درآوردن دندانهای آسیاب، متفاوت است. اما به طور طبیعی این دندان از حدود ۵ تا ۷ ماهگی شروع به رشد می‌کند. این دندان قرار است تا سن بزرگسالی همراه کودک دلبند شما باشد، بنابراین در مسواک زدن و تمیز کردن آن دقت داشته باشید. مطمئنا کودک شما از عهده این کار برنمی‌آید، پس تا زمانی که کودک بتواند کارهای شخصی خود را انجام بدهد، این وظیفه بر عهده شما است.
علائم درآوردن دندان کرسی در کودکان
علائم رویش دندان در اکثر کودکان مشابه است. اما برخی از کودکان به دلیل شرایط بدنی و ژنتیکی متفاوت، ممکن است علائم سخت‌تر یا راحت‌تری را در این مرحله از رشد خود تجربه کنند. همچنین گاهی اوقات دندانهای شیری بدون درد یا ناراحتی، رشد می‌کنند. اما در صورتی که این علائم را مشاهده کردید، بدانید که کودک در حال دندان درآوردن است:
- لثه کودک در جایی که دندان در حال بیرون آمدن است، زخم و قرمز است.
- دمای بدن کودک کمتر از ۳۸ درجه سانتیگراد است.
- گونه کودک برافروخته است.
- ممکن است علائم راش(خشکی و قرمزی) روی صورت کودک ظاهر شود.
- کودک مدام در حال مالیدن یا خاراندن گوش‌های خود است.
- کودک علاقه زیادی به جویدن بیش از حد دارد.
- خواب کودک به هم می‌ریزد، پریشان و ناآرام است.
- برخی از کودکان ممکن است علائمی مانند تب یا اسهال را نیز تجربه کنند.
اولین دندان نوزاد از کجا در میاد؟
همان‌طور که می‌دانید همه ما در طول زندگی خود شاهد رشد دو دسته دندان از جمله دندان شیری و دندان دائمی هستیم. اگر فرزند دارید یا دوران کودکی خود را به یاد می‌آورید، ممکن است خاطراتی از از دست دادن دندانهای شیری داشته باشید. این فرآیند به طور طبیعی در بدن هنگام رشد و تکامل کودک اتفاق می‌افتد. نوزادان به دلیل داشتن فک کوچک و فضای کم در دهان خود، در کل فقط ۲۰ دندان دارند. این در حالی است که با افزایش سن کودک شاهد تکامل تعداد و ترتیب رویش دندانهای او خواهید بود.
دندانهای شیری که جزو اولین دندانهای نوزاد محسوب می‌شوند، از سن ۳ تا ۱۲ ماهگی رشد می‌کنند. هر کودکی ممکن است شرایط متفاوتی را تجربه کند، به این صورت که در برخی از کودکان چند دندان همزمان رشد می‌کند و در برخی دیگر شاهد رشد دندان‌ها به صورت تکی هستید. اما در اکثر موارد، ابتدا دو دندان جلویی بالا و سپس دو دندان جلوی پایین در می‌آیند.
دانستنی های جالب درباره رشد دندان کودک
- یک قانون کلی این است که به ازای هر ۶ ماه زندگی کودک، تقریبا ۴ دندان در می‌آید.
- به طور معمول دختران در رویش دندان از پسرها پیشی می‌گیرند.
- دندانهای پایین معمولا قبل از دندانهای بالایی رشد می‌کنند.
- دندانهای هر دو فک معمولا به صورت جفت، رشد می‌کنند.(یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ)
- دندانهای شیری نسبت به دندانهای دائمی از نظر اندازه کوچکتر بوده و از نظر رنگ سفیدتر هستند.
- زمانی که کودک به سن ۲ تا ۳ سالگی می‌رسد، باید تمام دندانهای شیری او رشد کرده باشد.
- اندکی پس از ۴ سالگی، فک و استخوان‌های صورت کودک شروع به رشد کرده و بین دندانهای شیری فاصله ایجاد می‌شود. این روند نشان دهنده رشد طبیعی کودک است، زیرا برای رویش دندانهای دائمی بزرگتر به فضای بیشتری نیاز است.
- در سنین ۶ تا ۱۲ سالگی، ترکیبی از دندانهای شیری و دائمی در دهان کودک وجود دارد.
نحوه مراقبت از دندان های شیری کودک
پس از آشنایی با علائم رویش دندان و ترتیب رشد آنها، باید نحوه مراقبت از دندانهای شیری کودک را نیز بدانید. زیرا این دندان‌ها به محض رشد و عدم رسیدگی به آن، ممکن است شروع به پوسیدگی کنند. بنابراین توجه داشته باشید که:
- نوشیدن زیاد مایعات شیرین می‌تواند دندانهای شیری را از بین ببرد. پس از هر بار شیر خوردن باید لثه‌های کودک خود را با یک دستمال مرطوب یا یک پد تمیز، پاک کنید.
- بهتر است با مشاهده ترتیب رویش دندان کودک، برای تمیز کردن آنها با یک مسواک نرم و کمی آب آماده شوید.
- برای تمیز کردن دندان کودکان بالای ۱۸ ماه می‌توانید از مقدار کمی خمیر دندان مخصوص کودکان که حاوی فلوراید کمی هستند، استفاده کنید. توجه داشته باشید کودک خود را عادت دهید که شوینده دندان خود را تف کرده و نبلعد.
- برای کاهش خطر پوسیدگی دندان، هرگز اجازه ندهید کودک شما با خوردن شیر مادر، شیر خشک، آب میوه یا مایعات شیرین و بدون شستشوی دندان او، به خواب برود.
فرآیند رویش دندان کودک خود را مدیریت کنید
سیستم ایمنی نوزادان از حدود ۶ ماهگی شروع به تغییر می‌کند. این امر در کنار تمایل به گذاشتن اشیا در دهان، آنها را مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها می‌کند. علائم بیماری‌های رایج دوران کودکی مانند تغییر در الگوهای خواب و غذا خوردن، گیجی، بثورات پوستی، آبریزش بینی و اسهال اغلب با دندان درآوردن مرتبط هستند. بنابراین توصیه می‌شود در این دوران مراقب بهداشت و سلامت کودک خود از طریق تمیز کردن اشیایی که کودک با آنها بازی می‌کند، باشید.
دندان درآوردن حدود ۸ روز طول می‌کشد که شامل ۴ روز قبل و ۳ روز پس از بیرون آمدن دندان از لثه می‌شود. در این دوران ممکن است شاهد برآمدگی آبی مایل به خاکستری روی لثه کودک، جایی که قرار است دندان رشد می‌کند، باشید. این علائم رویش دندان است که به آن کیست رویش می‌گویند. برای کاهش درد و التهاب کیست رویش دندان می‌توانید:
- به آرامی لثه کودک را با انگشتان تمیز یا یک پارچه نرم و مرطوب ماساژ دهید.
- همچنین فشار یک جسم سرد می‌تواند ناراحتی ناشی از دندان درآوردن را کاهش دهد.
- برخی حلقه‌های پلاستیکی که در شکل‌ها و رنگ‌ها مختلف وجود دارد، در واقع برای کمک به کاهش درد رویش دندان کودکان طراحی و تولید شده‌اند.
- اگر نوزاد شما بالای ۶ ماه است، می‌توانید با دادن بیسکوئیت یا برخی مواد خوراکی مجاز، به او در کاهش درد و خارش لثه کمک کنید.
- در صورتی که کودک بی‌قرار و ناآرام است، می‌توانید برخی داروهای تسکین دهنده درد را به او بدهید. پاراستامول، یک مسکن ایده‌آل برای کودکان است.
- ژل‌های مخصوص دندان درآوردن کودک نیز گزینه خوبی محسوب می‌شود. این ژل‌های حاوی ۸.۷ تا ۹.۰ درصد از کولین سالیسیلات هستند. اما توجه داشته باشید که سالیسیلات مربوط به آسپرین است و استفاده از آسپرین برای کودکان کمتر از ۱۶ سال توصیه نمی‌شود. زیرا این دارو در برخی از کودکان باعث ایجاد سندرم ری می‌شود. این سندروم یک وضعیت نادر اما بالقوه کشنده است که می‌تواند باعث آسیب رساندن به کبد و مغز کودک شود. اگرچه هیچ موردی از سندرم ری مرتبط با استفاده از ژل‌های دندان درآوردن گزارش نشده است، اما توصیه می‌شود برای استفاده از آن حتما با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد، افزایش بزاق و آب دهان، یکی از رایج‌ترین علائم رویش دندان محسوب می‌شود. در این شرایط شما باید به طور مرتب، آب دهان کودک را خشک کنید . زیرا پوست اطراف دهان، به ویژه ناحیه چانه، ممکن است تحریک و ملتهب شود. بنابراین در طول روز با استفاده از یک پارچه نرم و تمیز، اطراف دهان کودک را تمیز کنید.
سخن پایانی
دندان درآوردن یکی از طبیعی‌ترین مراحل رشد و تکامل کودک محسوب می‌شود. علائم رویش دندان در کودکان، متفاوت است. اما به طور کلی باید به عنوان والدین کودک به این علائم و نحوه کنترل و مدیریت آن آشنا باشید. همچنین دانستن ترتیب رویش دندان و نحوه مراقبت از آنها، به شما کمک می‌کند تا در نگهداری و سالم ماندن دندانهای شیری ودائمی فرزند خود موفق عمل کنید.