درست است که مراقبت و پرورش نوزادان و کودکان شیرین و لذت بخش است، اما می‌تواند چالش برانگیز نیز باشد. به عنوان مادر و پدر، مهم است که چکاپ کامل نوزاد خود را بسته به سن او و به ویژه در سال اول زندگی او به طور منظم انجام دهید. زیرا چکاپ نوزاد نقشی حیاتی در رشد و تکامل طبیعی زندگی او خواهد داشت. پزشک شما همچنین ممکن است بخواهد در این مرحله مهارت‌های رشد کودک را با دقت بررسی کند.
اگر چه برنامه‌های چکاپ نوزاد توسط پزشکان اطفال مختلف می‌تواند کمی متفاوت باشد، پزشکان معمولاً چکاپ کامل نوزاد را بلافاصله پس از تولد، سه تا پنج روز پس از تولد و سپس به طور منظم در یک ماهگی، دو ماهگی، چهار ماهگی، شش ماهگی، نه ماهگی و دوازده ماهگی نوزاد توصیه می‌کنند. در این معاینات منظم و برنامه ریزی شده، نوزادان معمولاً از نظر رشد، تکامل، تغذیه و سایر موارد دیگر توسط پزشک بررسی می‌شوند.
چرا چکاپ نوزاد مهم است؟
حتی زمانی که همه چیز به خوبی پیش می‌رود و نوزاد شما مشکلی ندارد، معاینات پزشکی منظم که به آن چکاپ نوزاد نیز گفته می‌شود، همچنان می‌تواند به سلامت کودک شما کمک کند. در طول چکاپ نوزاد، پزشک اطفال شما سلامت کلی و رشد و تکامل کودک شما را بررسی می‌کند. کودک شما همچنین واکسن هایی را برای کمک به محافظت از او در برابر عفونت های مضر دریافت می کند. توصیه می‌شود به طور منظم قرار ملاقات‌های معاینه و چکاپ نوزاد را با پزشک اطفال مشخص کنید. معاینه نوزاد به دلایل زیر اهمیت دارد:
ارزیابی پیشرفت کودک
پزشک شما ممکن است بخواهد هر از گاهی یک چکاپ فیزیکی کامل از کودک مانند ثبت قد و وزن انجام دهد تا مشخص کند که آیا رشد و تکامل کودک به طور طبیعی پیش می‌رود یا خیر.
سابقه پزشکی خانوادگی
پزشک اطفال شما ممکن است تمایل داشته باشد که در طی چکاپ‌های نوزاد در مورد سابقه پزشکی خانواده بیش‌تر بداند. این کار با توجه به این واقعیت که هر مشکلی در سلامتی کودک می‌تواند یک علت زمینه‌ای ژنتیکی یا ارثی داشته باشد، انجام می‌شود.
پاسخ به سوالات مادر و پدر
مادر و پدر می‌توانند در طول چکاپ نوزاد، نگرانی‌های خود را با پزشک مطرح کنند و شک و تردیدهای خود را در مورد رشد کودک خود برطرف کنند.
واکسیناسیون کودک
معاینات و چکاپ‌های منظم نوزاد برای کمک به مادر و پدر در انجام به موقع واکسیناسیون‌های معمول سن کودک اهمیت دارد.
پیگیری مشکلات سلامتی کودک
چکاپ نوزاد به پزشک شما این فرصت را می‌دهد تا هرگونه مشکلات مطرح شده در چکاپ قبلی را پیگیری کند.
برنامه ریزی برای چکاپ ماهانه نوزاد
پزشک بلافاصله پس از تولد نوزاد، پرونده سلامت او را تهیه می‌کند. پرونده سلامت کودک ابزاری برای حفظ مدارک پزشکی رشد و پیشرفت کودک می‌باشد. همچنین ممکن است این پرونده شامل برنامه‌ای برای چکاپ کودک بسته به رده بندی سنی او باشد. در زمان هر چکاپ نوزاد، پزشک ممکن است وزن، قد، تاریخچه واکسیناسیون و سایر اطلاعات مهم سلامتی نوزاد را در دفترچه ثبت کند.
چکاپ نوزاد پس از تولد
پزشک اطفال شما کمی پس از تولد، معاینه فیزیکی کاملی بر روی نوزاد شما انجام می‌دهد و علائم حیاتی، رفلکس‌های نوزادی، هوشیاری، رنگ پوست و وجود یا عدم وجود علائم در رفتگی مادرزادی لگن نوزاد را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که کودک سالم است و به خوبی واکنش نشان می‌دهد. موارد دیگری که پزشک شما ممکن است در چکاپ پس از تولد بررسی کند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش غربالگری شنوایی: پزشک شما ممکن است توانایی شنوایی نوزاد شما را در چکاپ پس از تولد بررسی کند و با انجام دو آزمایش مختلف به نام‌های تست شنوایی سنجی OAE و ABR تایید کند که شنوایی نوزاد سالم و طبیعی است. آزمایش OAE مستلزم قرار دادن یک میکروفون و یک گوشی کوچک در گوش نوزاد برای ارزیابی انعکاس صدا در کانال گوش او است. تست ABR نیز شامل قرار دادن الکترود بر روی سر نوزاد برای ارزیابی واکنش اعصاب شنوایی نوزاد به صدا می‌باشد. هر دوی این تست‌ها قادر به شناسایی کاهش شنوایی در نوزاد هستند.
- غربالگری بیماری‌های متابولیک نوزادان: غربالگری بیماری‌های متابولیک نوزاد شامل گرفتن نمونه خون از پاشنه پای نوزاد و انجام آزمایش خون برای بررسی وجود بیماری سلول داسی شکل و اختلالات ارثی مانند کم کاری تیروئید در کودک است.
- واکسیناسیون پس از تولد: کودک شما اولین واکسن هپاتیت B را در چکاپ پس از تولد دریافت می‌کند.
چکاپ نوزاد بین ۳ تا ۵ روزگی
احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد که نوزاد خود را پس از گذشت یک هفته یا بیش‌تر از تولد او برای انجام چکاپ بیاورید. انجام چکاپ نوزاد در ۲ هفتگی او برای اطمینان از این که آیا همه چیز در مورد نوزاد طبیعی پیش می‌رود، بسیار معمول است. در این چکاپ، موارد زیر بررسی می‌شوند:
- وزن نوزاد: در این مرحله، پزشک وزن نوزاد را اندازه گیری می‌کند تا تشخیص دهد که آیا تغذیه او مناسب است یا خیر.
- معاینه فیزیکی: پزشک شما احتمالاً در این جلسه چکاپ، معاینه فیزیکی کودک را انجام خواهد داد. او ممکن است قد نوزاد را اندازه گیری کند و آن را روی نمودار رشد ترسیم نماید. او همچنین ممکن است دور سر کودک را اندازه گیری کند.
- ۳. واکسیناسیون: ممکن است کودک شما در این چکاپ، واکسن ب ث ژ (BCG) را از پزشک دریافت کند. او همچنین اولین دوز قطره خوراکی یا واکسن فلج اطفال (OPV) را دریافت خواهد کرد.
- آزمایش‌های غربالگری: پزشک کودک شما ممکن است برخی از آزمایش‌های غربالگری را روی نوزاد انجام دهد تا تشخیص دهد که آیا رشد رفتاری نوزاد مانند لبخند زدن و دنبال کردن صدا در مسیر درستی است یا خیر. او همچنین ممکن است از شما سوالاتی در مورد نحوه رفتار کودک و مشاهدات شما از کارها و واکنش‌های کودک بپرسد تا بتواند هرگونه مشکل رفتاری احتمالی را رد کند.
چکاپ نوزاد در یک ماهگی
در چکاپ یک ماهگی نوزاد شما، پزشک ممکن است معاینه اولیه را انجام دهد، اندازه گیری کند و مهارت‌های رشدی و پیشرفت روانی نوزاد را ارزیابی کند. در این چکاپ، موارد زیر بررسی می‌شوند:
۱. وزن نوزاد: پزشک دوباره وزن نوزاد را اندازه گیری می‌کند و آن را روی نمودار رشد نشان می‌دهد. اکثر نوزادان تازه متولد شده از یک الگوی رشد پیروی می کنند. ردیابی وزن کودک در نمودار رشد به پزشک کمک می کند تا ببیند آیا طبق الگوی خود پیشرفت می کند یا خیر.
۲. معاینه فیزیکی: پزشک کودک شما را تحت یک معاینه کامل سر تا پا قرار می‌دهد و چشم‌ها، گوش‌ها، دهان، رنگ پوست، ریه‌ها، قلب، شکم، اندام تناسلی، لگن و پاهای او را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که همه اندام‌ها سالم هستند. پزشک همچنین ممکن است نقاط نرم روی سر کودک شما به نام ملاج یا فونتانل و شکل سر کودک شما را بررسی کند تا متوجه شود که آیا به خوبی گرد شده است یا خیر.
۳. واکسیناسیون: کودک شما دوز دوم واکسن هپاتیت B را در چکاپ یک ماهگی دریافت می‌کند.
چکاپ نوزاد در دو ماهگی
چکاپ دو ماهگی نوزاد معمولاً شامل معاینه و ارزیابی فیزیکی بدن نوزاد از جمله چکاپ چشم نوزاد، اندازه‌گیری‌های اولیه و ارزیابی تکاملی رشد کودک می‌باشد.
- اندازه گیری بدن ارزیابی و رفتار نوزاد: پزشک ممکن است نوزاد را وزن کند تا ببیند که آیا وزن او احتمالاً پس از کاهش در روزهای اولیه پس از تولد به وزن زمان تولدش بازگشته است یا خیر. او همچنین ممکن است قد کودک را اندازه گیری کند. او همچنین ممکن است از شما در مورد مشاهدات رفتاری کودکتان مانند هوشیاری نسبت به صداها، حرکات و رفتارها، گریه کردن و الگوهای تغذیه برای ارزیابی رشد و تکامل او سوال کند.
- فهرست واکسن‌ها: کودک شما ممکن است مجموعه واکسن‌های زیر را در این مرحله دریافت کند:
- واکسن سه گانه (سیاه سرفه، کزاز، دیفتری) یا واکسن پنجگانه (دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، هپاتیت ب و هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب) – دوز ۱
- واکسن روتاویروس – دوز ۱
- واکسن هموفیلوس آنفلوانزا نوع ب (Hib) – دوز ۱
- واکسن تزریقی فلج اطفال (IPV) – دوز ۱ (اختیاری)
- واکسن مزدوج پنوموکوک (PCV) – دوز ۱ (اختیاری)
- OPV (واکسن خوراکی فلج اطفال) – دوز ۱
چکاپ نوزاد در چهار ماهگی
در چهار ماهگی لازم است که کودک خود را برای چکاپ دیگری ببرید. در چکاپ نوزاد در چهار ماهگی، انتظار بخش‌های عادی چکاپ از جمله غربالگری فیزیکی، اندازه گیری، مشاهدات مهارت‌های رشدی و رفتاری نوزاد خود را داشته باشید. همچنین موارد زیر در چکاپ نوزاد در چهار ماهگی ارزیابی می‌شوند:
- آزمایش هماتوکریت (Hct): پزشک شما ممکن است آزمایش هماتوکریت یا آزمایش هموگلوبین را در این فاز انجام دهد تا وجود و میزان کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن را در کودک شما بررسی کند.
- فهرست واکسن‌ها: کودک شما ممکن است واکسن های زیر را در چکاپ چهار ماهگی خود دریافت کند:
- واکسن دیفتری، سیاه سرفه، کزاز – دوز ۲
- واکسن هموفیلوس آنفولانزای نوع B – دوز ۲
- واکسن کونژوگه پنوموکوک – دوز ۲
- واکسن روتاویروس – دوز ۲
چکاپ نوزاد در شش ماهگی
در این مرحله نوزادان معمولاً شروع به نمایش شخصیت خود می‌کنند. به همین دلیل، معاینه نوزاد توسط پزشک ممکن است منجر به تشخیص زود هنگام مشکلات فیزیکی و رفتاری و سپس اقدامات اصلاحی و درمانی بعدی شود. موارد زیر در چکاپ نوزاد در شش ماهگی بررسی می‌شوند:
- اندازه گیری قد و وزن کودک: طبق معمول، چکاپ نوزاد در شش ماهگی نوزاد احتمالاً شامل اندازه گیری قد و وزن نوزاد است.
- پرسیدن سوال از پزشک: شما می‌توانید در چکاپ نوزاد در شش ماهگی از پزشک در مورد نقاط عطف رشدی و رفتاری کودکتان سؤال بپرسید. همچنین ممکن است بخواهید با پزشک خود در مورد شروع غذای جامد در رژیم غذایی کودک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است از شما سؤالات خاصی مانند این که آیا کودک شما قادر است گردن خود را به حالت عمودی نگه دارد، آیا او غلت می‌زند، آیا در این سن با کمک یا بدون هیچ گونه حمایتی نشسته است و سایر سؤالات مربوط به مهارت‌های حرکتی بپرسد.
- معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است از طریق معاینه و تجزیه و تحلیل نمودار رشد، رشد فیزیکی نوزاد را ارزیابی کند تا مشخص شود که آیا کودک شما مطابق با نمودار رشد خود رشد می‌کند یا خیر.
- واکسیناسیون: کودک شما ممکن است واکسن های زیر را دریافت کند:
- واکسن سه گانه (DTaP) یا واکسن پنجگانه – دوز سوم
- واکسن هپاتیت B – دوز سوم
- واکسن فلج اطفال (IPV) – دوز سوم
- واکسن هموفیلوس آنفولانزای نوع B – دوز سوم
- واکسن کونژوگه پنوموکوک – دوز سوم
- واکسن روتاویروس – دوز سوم
- واکسن آنفولانزا
چکاپ نوزاد در نه ماهگی
چکاپ نوزاد ۹ ماهه شامل رویکردهای معمول معاینه فیزیکی، ثبت اندازه گیری‌های فیزیکی کودک و ارزیابی روانی-اجتماعی او باشد. در صورت بروز هر گونه نگرانی در این چکاپ، پزشک می‌تواند چکاپ کودک را در ۱۰ ماهگی او نیز درخواست کند. موارد زیر در چکاپ نه ماهگی نوزاد بررسی می‌شوند:
- آزمون غربالگری رشدی در کودکان: کودک شما در نه ماهگی، چندین نقطه عطف رشدی را که مشخصه سن خود است، پشت سر گذاشته باشد. پزشک ممکن است چند آزمایش غربالگری را برای ارزیابی و پیگیری پیشرفت رشدی کودک شما انجام دهد.
- دریافت واکسن هپاتیت B: در صورتی که نوزاد شما هنوز دوز هپاتیت B خود را دریافت نکرده باشد، می‌تواند آخرین دوز خود را در چکاپ نه ماهگی دریافت کند.
- چکاپ دوره‌ای دهان و دندان کودک: ممکن است اولین دندان کودک شما در نه ماهگی در آمده باشد. به همین دلیل پزشک ممکن است اولین معاینه دندان کودک شما را برای ارزیابی سلامت دهان و دندان او انجام دهد.
- آزمایش خون: پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی سطح آهن کودک شما و ارزیابی خطر برای قرار گرفتن در معرض سرب توصیه کند تا در مورد تماس احتمالی کودک شما با سرب که می‌تواند برای رشد او مضر باشد مطلع شود.
چکاپ نوزاد در دوازده ماهگی
چکاپ نوزاد در ۱ سالگی یا دوازده ماهگی، یعنی اولین جشن تولد کودک شما، با بررسی‌های معمول شرایط کودک توسط پزشک همراه است و شامل موارد زیر می‌باشد:
- معاینه فیزیکی: پزشک معاینه فیزیکی معمول را برای ارزیابی رشد طبیعی کودک انجام می‌دهد.
۲. معاینه بهداشت دهان و دندان: برای از بین بردن احتمال پوسیدگی دندان کودک و اطمینان از سلامت لثه ها و دندان های شیری او، پزشک یک معاینه دیگر برای بررسی دهان و دندان کودک انجام می‌دهد.
۳. واکسیناسیون: کودک شما ممکن است واکسن‌های زیر را دریافت کند:
- واکسن هموفیلوس آنفولانزای نوع B – دوز چهارم
- واکسن کونژوگه پنوموکوک – دوز چهارم
- واکسن اوریون، سرخک و سرخچه (MMR) – دوز اول
سخن آخر
خانواده‌ها می‌توانند نگرانی‌های زیادی در مورد سلامت کودک خود در ماه‌های اولیه زندگی او داشته باشند. این نگرانی طبیعی است و مادر و پدر نباید از ابراز هر گونه دلهره ای که در مورد نوزادشان وجود دارد خجالت بکشند و دوری کنند. بنابراین مهم نیست که در چکاپ نوزاد سوالات و نگرانی‌های شما چقدر پیش پا افتاده به نظر می‌رسند. در طول دوره نوزادی، هر مشکلی هر چند جزئی ممکن است نیاز به توجه فوری داشته باشد، زیرا مشکلات می‌توانند به سرعت پیشرفت کنند و حاد شوند.