گفتار درمانی کودک در خانه چیست؟

مشابه هر مهارت دیگری که در دوران کودکی به دست می‌آید، یادگیری نحوه برقراری ارتباط به طور واضح، هم از نظر شکل صحبت کردن و هم از نظر کلماتی که کودک انتخاب می‌کند، یکی از مهارت‌هایی است که به مرور در طول ماه‌ها و سال‌ها رشد می‌کند و تکامل پیدا می‌کند. برخی از کودکان در اوایل دوران کودکی شروع به درآوردن صداهای کودکانه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر از آن‌ها تا زمانی که با الگوهای گفتاری احساس راحتی بیش‌تری کنند، ساکت می‌مانند. بر اساس اطلاعات آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، بیش‌تر کودکان بین ۱ تا ۲ سالگی شروع به صحبت کردن می‌کنند. اکثر کودکان تا سن ۲ سالگی، مجموعه گسترده‌ای از کلمات (از جمله کلماتی مانند “توپ”، “سگ”، “مامان» یا «بابا»، «فنجان»، «خوردن») را یاد گرفته‌اند که بتوانند با استفاده از آن‌ها صحبت کنند و اغلب کلمات را در قالب پرسش‌ها و جملات دو کلمه‌ای کنار یکدیگر قرار می‌دهند و به این شکل منظور خود را به سایر افراد می‌رسانند. در صورتی که به نظر می‌رسد که کودک شما در محدوده طبیعی گفتار قرار ندارد و گفتار او به اندازه کافی پیشرفت نکرده است، الزاما این نشانه‌ای از تاخیر در گفتار یا زبان او نیست؛ اما همچنین به احتمال زیاد بهتر باشد که چند تمرین ساده گفتاری را با کودک خود در خانه انجام دهید. بر اساس گفته متخصصان گفتار درمانی کودکان، گفتار درمانی در خانه می‌تواند به خصوص برای کودکانی مفید باشد که به راحتی ناامید و عصبانی نمی‌شوند و فقط کمی تاخیر گفتاری یا اشتباهات بیانی دارند. مشکلات جدی‌تر، مانند پسرفت گفتار، نیاز است با یک گفتار درمانگر دارای مدرک و تایید شده مطرح شوند و مورد بررسی قرار گیرند.

در این مقاله در مورد نحوه انجام گفتار درمانی به صورت ابتدایی در خانه با کودک خود صحبت خواهیم کرد و در مورد اولین مراحل آن تا کمک گرفتن از متخصص توضیحاتی خواهیم داد.

انتخاب‌های خود را ارزیابی کنید

اگر منابعی در دسترس شما وجود دارد که می‌توانند به شما در گفتار درمانی در خانه کمک کنند، دلیلی وجود ندارد که به تنهایی این راه را ادامه دهید. در ابتدا، در صورتی که احساس می‌کنید که کودک شما دچار تاخیر در گفتار شده است یا در بیان کلمات مشکل دارد، لازم است با پزشک اطفال مشورت کنید. یک متخصص اطفال می‌تواند نقاط عطف رشد و مراحل رشد گفتار و زبان کودک را با شما به اشتراک بگذارد و به شما اطلاع دهد که آیا کودک شما واقعا در این زمینه مشکل دارد یا خیر.

بنا به گفته متخصصان در این زمینه، این بسیار مهم است که بدانیم چه مرحله‌ای از نظر رشد گفتار برای کودک مناسب است و طبیعی محسوب می‌شود و چه چیزی به سادگی رشدی است که والدین انتظار دارند کودک آن‌ها به آن رسیده باشد. والدین بدون تجربه بچه داری ممکن است متوجه نشوند که کودکان ۴ ساله هنوز نیازی ندارند که صدای “ر” را به طور عالی و بی نقص تلفظ کنند.

بسیاری از مراکز، خدمات مداخله و پیشگیری زودهنگام را برای کودکانی که هنوز به سن مدرسه نرسیده‌اند، ارائه می‌دهند. اما اگر فرزند شما به سن مدرسه رسیده است و در مدرسه ثبت نام کرده باشد، منطقه یا مدرسه فرزند شما ممکن است از یک گفتار درمانگر نیز کمک بگیرد. خجالتی نباشید، از اطراف خود بپرسید تا ببینید که چه خدماتی برای کمک به فرزند شما در دسترس است. بسیاری از این نوع خدمات با هزینه مناسب برای ساکنان یک منطقه یا شهر یا مرکز ارائه می‌شوند.

کودک خود را بررسی کنید

اگر تصمیم گرفته‌اید که گفتار درمانی در خانه را امتحان کنید (به جای خدمات تخصصی یا شاید در زمانی که منتظر در دسترس شدن یک گفتار درمانگر هستید)، آنچه برای کودک شما موثر خواهد بود به چندین عامل بستگی دارد.

سن کودک

تمرکز و متمرکز ماندن بر روی هر چیزی که شما آن را درمان می‌نامید، برای کودکان کوچک‌تر مشکل خواهد بود. می‌توانید سعی کنید همه چیز را سرگرم‌کننده و ساده نگه دارید، اما کودکی که درکی از اشتباهات گفتاری‌ خود را ندارد، ممکن است پذیرای اصلاح این مشکلات نباشد. یک کودک بزرگ‌تر به احتمال زیاد انگیزه بیش‌تری برای بهبود گفتار خود داشته باشد، زیرا بهتر شدن در گفتار به این معنی است که توسط هم سن و سالان و مراقبان خود بهتر درک می‌شود.

خلق و خوی کودک

مجدد به این اشاره می‌کنیم که کودکانی که به آسانی بداخلاق و کلافه نمی‌شوند، احتمال بیش‌تری دارد که همراه با پدر یا مادر خود بر روی گفتار خود کار کنند و آن را تمرین کنند. کودکانی که آستانه تحمل کم‌تری دارند و آسان‌تر کلافه می‌شوند، ممکن است به روند درمان به عنوان یک تجربه منفی نگاه کنند. 

انواع مداخلات گفتار مورد نیاز برای کودکان

در صورتی که کودک شما دارای تاخیر در گفتار باشد (زیرا چنین کودکی کلمات بسیار کم‌تری نسبت به سن خود یاد گرفته است)، روند درمان او و انواع روش‌هایی که لازم است به کار ببرید در مقایسه با کودکی که مشکلی در گفتار و بیان خود دارد (برای مثال، کودکی که به جای صدای “ک”، حرف “ت” را بیان می‌کند) متفاوت خواهد بود. 

سایر مشکلات که همزمان با مشکل گفتار وجود دارند

در صورتی که کودک شما در یک مهارت عقب افتاده باشد، به احتمال زیاد برای شما آسان تر است که به مرور زمان در خانه به او کمک کنید تا در آن مهارت پیشرفت کند و به هم سن و سالان خود برسد. اما در صورتی که مشکل در گفتار همزمان با یک مشکل رشدی دیگر مانند اوتیسم به وجود آمده باشد، ممکن است بهتر باشد که از یک متخصص کمک حرفه‌ای بگیرید.

روش‌های درمانی در خانه را امتحان کنید

زمانی که آماده شروع شوید، می‌توانید تعدادی از روش‌ها را برای کمک به پیشرفت کودک در گفتار او امتحان کنید. در ادامه برخی از بهترین رویکردهای توصیه شده توسط متخصصان گفتار درمانی در خانه را به شما معرفی می‌کنیم.

از تلاش برای پیش بینی نیازهای کودک خود دست بردارید

ما می‌دانیم که وسوسه انگیز است که هر زمان که کودک شما چیزی می‌خواهد، به سرعت آن را انجام دهید. اما انجام این کار کودک شما را به استفاده از کلماتی که می‌داند تشویق نمی‌کند. همانطور که متخصصان توصیه می‌کنند، به کودک فرصت دهید تا خوراکی‌ای که می‌خواهد را از شما درخواست کند و درخواست خود را به زبان بیاورد، نه به محض این که کودک شما به کابینت اشاره کرد، خوراکی را بردارید و به او بدهید.

استفاده از پستانک را به حداقل برسانید

اگر کودک نوپا یا پیش دبستانی بزرگ‌تر شما هنوز از پستانک استفاده می‌کند، ترک این عادت می‌تواند بسیار برای او سخت باشد. از طرفی صحبت کردن با پستانک در دهان نیز بسیار سخت است. بنابراین ادامه استفاده از پستانک در زمان رشد گفتار می‌تواند در این روند مشکل ایجاد کند و آن را مختل کند.

به کودک حق انتخاب بدهید

به جای این که بگویید “دوست داری چه چیزی بنوشی؟” از کودک خود بپرسید: “آیا شیر می‌خواهی یا آب میوه؟” کودکی که در تلاش برای ساختن کلمات است، از شنیدن گزینه‌ها و توانایی انتخاب و به زبان آوردن یکی از انتخاب‌ها بیش‌تر سود می‌برد تا این که از او انتظار داشته باشید که کلمه صحیح را از صفر پیدا کند و به زبان آورد. 

بگذارید کودک مشاهده کند

پزشکان توصیه می‌کنند که زمانی که نام یک شی را می‌گویید، آن شی را در نزدیکی دهان خود نگه دارید تا کودکتان حرکت دهان شما را ببیند. این کار یک ارتباط بصری فوری بین شی و نحوه بیان کلمه مربوط به آن شی در دهان ایجاد می‌کند.

بازی کنید

به نوبت کلمات را برای یکدیگر تکرار کنید (برای مثال بگویید: «من می‌گویم «سیب» و سپس تو بگو «سیب». آماده‌ای؟ «سیب». اکنون نوبت شماست!»). بازی‌های شبیه به قایم باشک نیز مانند بازی‌های مخفی کردن، با حفظ توجه کودک، گفتار کودک را تشویق می‌کنند. بر اساس گفته متخصصان، پنهان کردن اشیاء در اطراف خانه، مانند پنهان کردن اشیاء کوچک در داخل خمیر بازی و قرار دادن اشیاء در داخل ظروف، همگی می‌توانند کودک را تشویق کنند که سوال بپرسد، تعجب کند و درخواست کمک کند.

در چارچوب منطق کودک را منع کنید

اگر کودک شما به دلیل نداشتن فرصت‌های زیاد برای بیان انواع مختلف گفتار مشکل دارد، لازم است به خود بیاموزید که راحت باشید که گاهی اوقات کودک شما کمی احساس ناراحتی کند. به کودک خود تا مرز گریه فشار وارد نکنید، اما اشکالی ندارد که مکث کنید یا منتظر بمانید تا ببینید که آیا کودک شما در نهایت می‌تواند مشکل خود را زمانی که به چیزی نیاز دارد، حل کند.

برای مثال، بر اساس گفته متخصصان شما می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا یک کفش بپوشد، سپس بلند شوید و راه بروید. آیا کودک شما به دنبالتان صدا می‌زند تا توجه شما را جلب کند؟ اگر چنین است، از او بپرسید که به چه نیازی دارد (طبیعتا جواب را می‌دانید، اما وانمود کنید که ندارید!). هدف در اینجا تشویق کودک خود به برقراری ارتباط توسط خودش است، نه این که همیشه برای انجام تمام کارها به شما تکیه کند.

تکرار کنید

بیش‌تر کودکان زمانی که کلمات بارها و بارها (و بارها!) تکرار می‌شوند، بهتر یاد می‌گیرند و این اغلب برای یادگیری گفتار نیز صادق است. زمانی که کودک شما کلمه‌ای را به درستی به زبان می‌آورد، آن را با لحن مثبت برای او تکرار کنید. اگر فرزند شما مرتکب اشتباه بیانی شده باشد، ابتدا آن کلمه را به اشتباه برای او تکرار کنید و سپس درست آن را بیان کنید تا کودک شما بتواند آنچه را که واقعاً گفته در مقابل آنچه که فکر می‌کند گفته است، بشنود. برخی از کودکان ممکن است تا زمانی که مادر یا پدر آن را برای او تکرار نکنند، متوجه نشوند که اشتباه می‌کنند.

نظارت زیادی انجام دهید

اکنون که زمان اختصاصی را در خانه صرف گفتار درمانی کودک خود می‌کنید، مهم است که پیشرفت کودک را بررسی کنید و بر آن نظارت داشته باشید. فراموش کردن یا نادیده گرفتن این که کودک شما در زمان یادگیری یک مهارت جدید از کدام مرحله شروع می‌کند، آسان است. این به این معنی است که ممکن است میزان پیشرفت او را دست کم بگیرید. یک یادداشت یا گزارش ثبت کنید تا بتوانید تلاش‌های خود برای کودک را به صورت بصری پیگیری کنید.

متخصصان همچنین توصیه می‌کنند که به کلماتی که می‌توانید از کودک خود درک کنید، در مقایسه با آنچه که پدربزرگ و مادربزرگ و یک غریبه کاملاً می‌توانند بفهمند، توجه کنید. بین این سه معیار تفاوت وجود خواهد داشت (یعنی شما می توانید ۷۵ درصد از صحبت‌های کودک را درک کنید، مادر شوهر شما می‌تواند ۵۰ درصد را درک کند و یک غریبه می‌تواند ۲۵ درصد را درک کند)، اما نباید بین این سه سطح فاصله زیادی وجود داشته باشد. به گفته منابع علمی، بیش‌تر افراد، صرف نظر از این که چقدر کودک شما را می‌شناسند، باید تا زمانی که فرزند شما به ۴ سالگی برسد بیش‌تر بتوانند صحبت‌های او را درک کنند.

محدودیت‌های خود را بشناسید

درک این نکته مهم است که شما ممکن است بتوانید کودک خود را در خانه راهنمایی نمایید و به او کمک کنید که مهارت‌های مورد نیاز و اساسی خود را رشد دهد، اما ممکن است قادر نباشید که مشکلات مهم تر را بدون مراجعه و کمک گرفتن از متخصص برطرف کنید. این که به کودک خود کمک کنید تا صداهای «د» و «ب» خود را واضح‌تر بیان کند یک چیز است، اما این که به او یاد بدهید که چگونه صداهای پیچیده‌تر را که زبان یا پشت گلو را درگیر می‌کنند ایجاد کند، مساله دیگری به شمار می‌رود.

کودکانی که از مشکلات گفتاری خود بسیار ناامید هستند، پسرفت می‌کنند یا پیشرفتی نمی‌کنند، به دنبال صداها می‌گردند، اما نمی‌توانند دهان خود را تکان دهند و کودکانی که به دلیل اشتباهات یا تاخیر در ارتباط گفتاری مشکلات کیفیت زندگی را تجربه می‌کنند، بهترین گزینه برای گفتار درمانی در منزل نیستند و بهتر است از کمک حرفه‌ای و تخصصی بهره مند شوند.

در صورتی که به بیش‌ترین حد مجاز برای توانایی خود در آموزش رسیده‌اید و دیگر خودتان نمی‌توانید کاری برای کمک به کودک خود انجام دهید، سعی کنید این موضوع را به عنوان یک توهین شخصی تلقی نکنید. در عوض، آنچه که از دست شما بر می‌آید را برای کودک خود انجام دهید و سپس از متخصص کمک بیش‌تر بخواهید. مراجعه به متخصص اطفال کودک شما جای بسیار خوبی برای شروع است. او اغلب همه منابع محلی را می‌شناسد و می‌تواند شما را به مسیر درست راهنمایی کند.