ناهنجاری و اختلالات دستگاه تناسلی پسران
مراقبت از اندام‌های خصوصی نوزاد و کودکان یک سمت قضیه است (جنبه سلامت روان)، اما مقابله با عفونت‌ها و سایر مشکلات رایج در دستگاه تناسلی در سمت دیگر قضیه قرار دارد (جنبه سلامت جسم). در این مقاله پینو بیبی را در مورد شایع‌ترین مشکلات دستگاه تناسلی در نوزادان می‌پردازد، پیشتر نیز در یک مقاله به بررسی اهمیت چکاپ دستگاه تناسلی نوزادان پسر در بدو تولد پرداختیم، همان طور که مستحضرید تشخیص به موقع روند درمان را ارتقا می‌بخشد.
مشکلات رایج در اندام جنسی در نوزادان
دستگاه تناسلی در مردان شامل دو بخش داخلی و بیرونی است. بخش بیرونی آلت تناسلی و بیضه‌ها هستند که درون کیسه بیضه قرار دارند و بخش درونی دستگاه تناسلی مردانه شامل مجرای اپیدیدم، غده وزیکول سمینال، غده پروستات و مجرای دفران است. از آنجا که بخش عمده دستگاه تناسلی در نوزادان پسر قابل رویت است و شامل دو بخش مهم بیضه‌ها به عنوان غده اصلی و آلت تناسلی به عنوان نماد مردانگی و وسیله انتقال مایعات جنسی و ادرار است. مشکلات در این نسبت به اندام‌ها و غدد داخلی ناحیه سریع‌تر و راحت‌تر شناسایی می‌شود. بخشی از مشکلات تناسلی تا موقع بلوغ و یا رابطه جنسی در پسران مشخص نمی‌شود.
مشکلات رایج در دستگاه تناسلی نوزادان پسر
مشکلات شناسایی شده در این بخش عبارت هستند از:
- کریپتورکیدیسم یا بیضه‌های نزول نکرده
- فتق اینگوینال
- پیچ خوردگی بیضه
- بالانیت
- بیضه هیدروسل
- نقص پیشابراه یا هیپوسپادیاس
- انحنا آلت تناسلی یا کوردی
- کوچکی آلت تناسلی یا میکروپنیس
- نعوظ بی‌اختیار یا پریاپیسم
- فیموز
- دستگاه تناسلی مبهم
بیضه‌های نزول نکرده (کریپتورکیدیسم) Cryptorchidism
این یک مشکل نسبتاً رایج در نوزادان پسر است. بیضه‌های یک نوزاد پسر در زمان جنینی در شکم او تشکیل می‌شود و فقط کمی قبل از تولد به داخل کیسه بیضه فرو می‌رود. گاهی اوقات در حدود ۵ درصد موارد، یک یا هر دو بیضه قبل از تولد به کیسه بیضه نزول نمی‌کنند. این حالت بیضه نزول نکرده نامیده می‌شود و پس از تولد به راحتی قابل تشخیص است. گاهی اوقات، بیضه‌های یک نوزاد پسر ممکن است تحت شرایط خاصی، مانند زمانی که هوا سرد است، در بدن او جمع شوند. در این حالت، اگر بیضه‌ها به عقب بروند و دوباره به کیسه نزول کنند بیضه‌های جمع شونده مشکلی ایجاد نمی‌کنند. در بیشتر مواقع بیضه‌ها باید در کیسه بیضه باقی بمانند. به طور کلی، هیچ درمانی برای این عارضه لازم نیست، زیرا بیضه‌ها تا شش ماه پس از تولد به داخل کیسه بیضه فرو می‌روند. اگر این اتفاق نیفتد، می‌توان آن را با جراحی بنام ارکیوپسی در سنین ۶ ماهگی تا ۲ سالگی اصلاح کرد تا از مشکلات مربوط به باروری در بزرگسالی جلوگیری شود.
فتق اینگوینال Inguinal Hernia
در بدو تولد، بیضه‌های کودک پسر از شکم از طریق مجرای اینگوینال به کیسه بیضه فرود می‌آیند. گاهی اوقات، این کانال بزرگ می‌ماند و ممکن است قسمتی از روده از این کانال عبور کند. این بیماری فتق مغبنی نامیده می‌شود که حدود ۵ درصد از نوزادان پسر را مبتلا می‌کند و در پسران شایع‌تر از دختران است. علائم شامل برآمدگی قابل مشاهده در کشاله ران یا کیسه بیضه کودک است که سخت یا متورم به نظر می‌رسد. هم‌چنین نوزاد ممکن است تب داشته باشد، استفراغ کند، زیاد گریه کند و اشتهایش کم شود. بر خلاف سایر فتق‌ها، فتق اینگوینال به خودی خود بهبود نمی‌یابد. اگر فتق سفت و متورم شود، پزشک جراحی را توصیه می‌کند.
پیچ خوردگی بیضه Testicular Torsion
پیچ خوردگی بیضه نوزادان، که به عنوان پیچ خوردگی در ۳۰ روز اول زندگی تعریف می‌شود، یک اتفاق نادر است. پیچ خوردگی بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که یک بیضه بچرخد و طناب اسپرماتیک دور آن بپیچد که خون را به بیضه می‌برد. پیچش (یا پیچ خوردگی) جریان خون به بیضه را مسدود می‌کند. پیچ خوردگی بیضه باعث درد و تورم ناگهانی در کیسه بیضه یا پایین شکم می‌شود. با این حال، می‌تواند منجر به آسیب عروقی شود که منجر به ایسکمی و آسیب بیضه و در صورت عدم اصلاح، نکروز و از دست دادن بیضه شود. پیچ خوردگی بیضه یک وضعیت اورژانسی است. پیچ خوردگی بیضه بیشتر در پسران نوجوان و نوزادان دیده می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
بالانیت Balanitis
این یک عفونت شایع است که نوزادان پسر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بالانیت عفونت یا التهاب نوک آلت تناسلی نوزاد است. علائم شامل قرمزی، تورم، بوی عجیب یا درد است. ممکن است هم نوزادان ختنه شده و هم نوزادان ختنه نشده با آن مواجه شوند. علل شایع آن راش پوشک یا تمیز کردن نادرست ناحیه تناسلی است. والدین باید آلت تناسلی را با آب گرم تمیز کند و طبق توصیه پزشک اطفال از پماد استفاده کند. بالانیت معمولاً با این درمان می‌شود. با این حال، اگر مشکل ادامه یابد، ممکن است پزشک انجام ختنه را توصیه کند.
بیضه هیدروسل Hydrocele Testis
این وضعیت با تجمع مایع در کیسه بیضه مشخص می‌شود. وقتی این اتفاق در نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد، معمولاً به این معنی است که غشای اطراف بیضه قبل از تولد به درستی بسته نشده است. علائم شامل تورم قابل مشاهده کیسه بیضه است که هم‌چنین می‌تواند قرمز باشد و گاهی اوقات دردناک است. پزشکان توصیه می‌کنند والدین تا یک سالگی کودک صبر کند تا مایع کیسه بیضه تخلیه شود. در صورتی که این اتفاق نیفتد، یک عمل جراحی جزئی بنام هیدروسلکتومی برای تخلیه مایع و بستن مسیر باز انجام می‌شود.
هیپوسپادیاس Hypospadias
در پسران مبتلا به هیپوسپادیاس (نقص مادرزادی پیشابراه)، باز شدن مجرای ادرار در محل صحیح قرار ندارد. مجرای ادرار ممکن است تا انتهایی آلت تناسلی رشد نکند و آلت تناسلی نیز ممکن است خم یا خمیده باشد. این یک بیماری شایع و نسبتاً خفیف است و به همین دلیل ممکن است پسرها هنگام ادرار کردن نیاز به نشستن داشته باشند. با این حال، گاهی اوقات انحنای آلت تناسلی ناشی از این عارضه می‌تواند رابطه جنسی را در مراحل بعدی زندگی دشوار کند. این وضعیت معمولاً مدت کوتاهی پس از تولد تشخیص داده می‌شود. هیچ درمان طبیعی برای هیپوسپادیاس وجود ندارد.
هیپوسپادیاس با جراحی در دو سال اول زندگی قابل اصلاح است.
انحنا آلت تناسلی Chordee
انحنای مادرزادی آلت تناسلی (کوردی) وضعیتی است که یک پسر با آن متولد می‌شود و تنها زمانی آشکار می‌شود که آلت تناسلی نوزاد در حالت نعوظ باشد. بر خلاف بیماری پیرونی (بیماری در بزرگسالی) که شامل انحنای آلت تناسلی نیز می‌شود، این بیماری توسط بافت اسکار ایجاد نمی‌شود.
والدین ممکن است در اوایل زندگی کودک در حین پوشک کردن و پانسمان متوجه انحنا آلت تناسلی در نوزاد شوند. برخی از پسرها تا زمانی که بلوغ را پشت سر نگذارند و خودشان متوجه انحنای آن شوند، مشکل را کشف نمی‌کنند. انحنای آن معمولاً فقط با نعوظ مشاهده می‌شود. ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد مگر این که در مقاربت تداخل داشته باشد یا مشکلات دیگری ایجاد کند.
کوچکی آلت تناسلی Micropenis
طول طبیعی آلت تناسلی یک پسر تازه متولد شده ۲.۸ تا ۴.۲ سانتی‌متر (۱.۱ تا ۱.۶ اینچ) است. گفته می‌شود نوزادی با آلت تناسلی کمتر از ۱.۹ سانتی‌متر (۰.۷۵ اینچ) دارای میکروپنیس است. این عارضه عموماً در طول زندگی مرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد جنسی او شود.
پریاپیسم Priapism
برای نوزادان سالم بسیار رایج است که نعوظ با کمترین محرک یا نعوظ خود به خودی داشته باشند، اما این نعوظ در چند لحظه از بین می‌رود. هنگامی که نعوظ برای مدت طولانی حفظ شود، پریاپیسم نامیده می‌شود. پریاپیسم نوزادی یک آسیب شناسی نادر و به طور کلی ایدیوپاتیک (علل ناشناخته) است.
پریاپیسم یک وضعیت پاتولوژیک است که نشان دهنده یک اختلال واقعی در نعوظ آلت تناسلی است که بیش از ۴ ساعت ادامه می‌یابد یا با علاقه یا تحریک جنسی ارتباطی ندارد. این اختلال به دو نوع طبقه بندی می‌شود: (الف) پریاپیسم ایسکمیک، (ب) پریاپیسم غیر ایسکمیک. علت در بیشتر موارد ناشناخته است و در طی تکامل خود به خود برطرف می‌شود و تعداد کمی از آنها به درمان خاصی نیاز دارند. اما این وضعیت منبع استرس برای والدین نیست، بلکه برای جراح اطفال که باید با یک مدیریت ضعیف و نامشخص روبرو شود.
فیموز Phimosis
آلت تناسلی دارای دو قسمت اصلی است، شفت و سر (گلانس یا گلان). یک لایه پیوسته از پوست که پوست ختنه‌گاه نامیده می‌شود، شفت و غده را می‌پوشاند. هنگامی که کودک ختنه نمی‌شود، پوست ختنه گاه به طور محکم به غده متصل می‌شود. به تدریج پوست ختنه گاه شروع به جدا شدن می‌کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، یک ماده سفید و پنیری به نام اسمگما در بین لایه‌های پوست آزاد می‌شود. هم‌چنین ممکن است دانه‌های مانند «مروارید سفید» در زیر لایه‌های جوش خورده پوست ختنه گاه و غده رشد می‌کنند. این‌ها نشانه عفونت یا کیست نیستند. اسمگما فقط سلول‌های پوستی است که در طول زندگی از بین می‌روند و طبیعی است.
هنگامی که پوست ختنه گاه از غده آلت تناسلی جدا می‌شود، می‌توان آن را از آلت تناسلی به سمت عقب (پس کشیدن) دور کرد تا غده در معرض دید قرار گیرد. هرگز نباید به زور پوست ختنه گاه کودک را جمع کرد. این اقدام می‌تواند باعث درد و خونریزی شود و می‌تواند منجر به ایجاد زخم و چسبندگی شود. فیموز به انقباض دهانه پوست ختنه گاه گفته می‌شود به طوری که نمی‌توان آن را بر روی غده آلت تناسلی به عقب کشید. فیموز یک اتفاق طبیعی در نوزاد پسر است. پوست ختنه گاه برخی از پسران را می‌توان در اوایل دوران نوزادی جمع کرد، در برخی دیگر تا سن ۵ یا ۶ سالگی می‌توان پوست را جمع کرد. پس از آموزش شستشو لگن، پسر ختنه نشده باید یاد بگیرد که پوست ختنه گاه خود را هنگام ادرار کردن و حمام کردن جمع کند و سپس دوباره آن را به سمت جلو بکشد.
آلت تناسلی مبهم Ambiguous Penis
آلت تناسلی مبهم وضعیت نادری است که در آن به نظر می‌رسد اندام تناسلی خارجی نوزاد به وضوح مرد یا زن نباشد. در نوزادی که اندام تناسلی مبهم دارد، ممکن است اندام تناسلی به طور ناقص رشد کرده باشد یا این که نوزاد دارای ویژگی‌های هر دو جنس باشد. اندام‌های جنسی خارجی ممکن است با اندام‌های جنسی داخلی یا جنسیت ژنتیکی مطابقت نداشته باشند.
آلت تناسلی مبهم یک بیماری نیست، یک اختلال در رشد جنسی است. معمولاً اندام تناسلی مبهم در هنگام تولد یا مدت کوتاهی پس از تولد آشکار می‌شود و می‌تواند برای خانواده‌ها بسیار ناراحت کننده باشد. تیم پزشکی به دنبال علت مبهم بودن اندام تناسلی خواهد بود و اطلاعات و مشاوره‌ای را ارائه می‌دهد که می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد جنسیت کودک و هر گونه درمان ضروری کمک کند. تیم پزشکی احتمالاً اولین نفری خواهد بود که اندام تناسلی مبهم را بلافاصله پس از تولد نوزاد تشخیص می‌دهد. گاهی ممکن است متخصصان قبل از تولد، به اندام تناسلی مبهم مشکوک شوند. ویژگی‌ها می‌توانند از نظر شدت متفاوت باشند، بسته به زمان بروز مشکل در طول رشد دستگاه تناسلی و علت اختلال وجود دارد.
نوزادانی که از نظر ژنتیکی پسر هستند (XY) ممکن است دارای موارد زیر باشند:
- وضعیتی که در آن لوله باریکی که ادرار و مایع منی را حمل می‌کند (مجرای ادرار) به طور کامل تا نوک آلت تناسلی امتداد نمی‌یابد (هیپوسپادیاس).
- آلت تناسلی کوچک غیرطبیعی با دهانه مجرای ادرار نزدیک به کیسه بیضه باشد.
- عدم وجود یک یا هر دو بیضه در جایی که به نظر می‌رسد کیسه بیضه است.
- بیضه‌های نزول نکرده و کیسه بیضه خالی که ظاهری شبیه لابیا، با و یا بدون میکروپنیس دارد.
مشکلات جنسی که هم دختران و هم پسران را درگیر می‌کند
تورم اندام تناسلی پس از تولد
این شایع‌ترین مشکل دستگاه تناسلی است که نوزادان هر دو جنس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اندام تناسلی پس از تولد متورم و قرمز به نظر می‌رسد. این می‌تواند به دلیل تعدادی از عوامل از جمله زایمان طولانی یا افزایش هورمون‌های اضافی باشد که درست قبل از تولد از مادر منتقل می‌شود. نوزادان هم‌چنین مایعات اضافی زیادی را حمل می‌کنند که باعث می‌شود در نواحی خاصی (به ویژه اطراف اندام تناسلی و صورت) پف کرده به نظر برسند. تورم کاملاً طبیعی است و باید پس از چند روز کاهش یابد زیرا کودک شروع به از دست دادن مایع اضافی می‌کند. در واقع، نوزادان می‌توانند ۱۰ درصد یا بیشتر از وزن هنگام تولد خود را از طریق از دفع مایعات از دست بدهند.
عفونت دستگاه ادراری (UTI)
عفونت باکتریایی در دستگاه ادراری (مثانه، کلیه‌ها یا مجرای ادرار) در نوزادان و کودکان خردسال در پوشک بسیار شایع است. در بیشتر موارد، به دلیل ورود باکتری از روده‌ها به دستگاه ادراری ایجاد می‌شود. علائم شامل درد در هنگام دفع ادرار است که می‌تواند باعث گریه بیش از حد کودک، بوی عجیب یا کدر شدن ادرار و تب شود. گاهی اوقات ممکن است نوزاد بدون هیچ علامت واضحی دچار عفونت ادراری شود. آزمایش نمونه ادرار برای تشخیص UTI انجام می‌شود. عفونت با یک دوره آنتی بیوتیک درمان می‌شود. اگر کودک عفونت ادراری مکرر را تجربه کند، ممکن است سونوگرافی از کلیه یا مثانه برای او تجویز شود.
سخن آخر
دستگاه تناسلی در جنس مذکر علاوه بر وظیفه بقا و تولیدمثل، بخش مهمی از اندام دستگاه ادراری را نیز به دنبال دارد. سلامت کلی کودکان پسر در گروه سلامت روانی و سلامت جسمی می‌باشد که دستگاه تناسلی بخش مهمی از این سیستم است و پیگیری سلامت جنسی در نوزادان و کودکان مانع بسیاری از مشکلات در دوران بلوغ و بزرگسالی در فرد می‌شود.