لانوگو موهای ظریف، نرم و بدون رنگدانه‌ای است که اغلب در جنین‌ها، نوزادان و به عنوان عوارض برخی بیماری‌ها تظاهر می‌یابد. لانوگو اولین نوع مو است که در انسان ایجاد شده است. لانوگو کرک‌های ظریفی است که جنین را در داخل رحم می‌پوشاند و باعث محافظت از جنین در حین رشد و گرم نگه داشتن او می‌شود. در حالی که لانوگو یک بافت طبیعی بر روی بدن جنین است، وجود آن در یک فرد مسن ممکن است نشانه‌ای از آسیب‌شناسی زمینه‌ای باشد و یک علامت هشدار محسوب شود. بسیاری از انواع مختلف سلول و مکانیسم‌های مولکولی به رشد کرک جنینی کمک می‌کنند. کشف لانگو و ارزیابی فرایند رشد آن برای اطمینان از رشد طبیعی جنین ضروری است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد لانگو در دوران جنینی و بزرگسالی با ادامه این مقاله همراه پینو بیبی باشید.
لانوگو چه شکلی است؟
موهای لانوگو نرم، نازک و پرز مانند و بدون رنگدانه هستند. اگر نوزاد با موهای لانوگو متولد شود، ممکن است به نظر برسد که در لایه‌ای از خز ظریف پوشیده شده است. کرک جنینی مانند همه انواع مو از لایه اکتودرم پوست مشتق شده است. انواع سلول‌های موجود در فولیکول موی کرک جنینی عبارت هستند از:
- سلول‌های بنیادی فولیکول مو (موجود در برآمدگی و ماتریکس فولیکول مو)
- سلول‌های ماتریکس ژرمینال (شکل مو رو تعیین می‌کنند)
- سلول‌های مزانشیمی (تشکیل دهنده پاپیلای مو)
- کراتینوسیت‌ها (تشکیل دهنده کراتین در اپیدرم)
- و فیبروبلاست‌ها (تشکیل دهنده کلاژن)
در حالی که حدود ۲۰ نوع سلول مختلف فولیکول یک موی کرک جنینی را تشکیل می‌دهند، سلول‌های ذکر شده در بالا مرتبط‌ترین سلول‌ها در فرایند رشد و رویش لانگو هستند.
موهای لانوگو چه رنگی است؟
رنگ موهای لانوگو از خیلی روشن تا تیره متغیر است. ژنتیک کودک در روشن یا تیره بودن موها نقش دارد. به عنوان مثال، اگر کودک پوست تیره‌تری دارد، ممکن است میزان لانوگوی بیشتری را نسبت به نوزادی که پوست روشن دارد، نشان دهد.
زمان ایجاد لانوگو
جنین‌ها بین هفته ۱۶ تا ۲۰ بارداری دارای لانوگو می‌شوند. لانوگو تمام بدن آن‌ها را می‌پوشاند به جز مکان‌هایی که فولیکول‌های مو ندارند. نواحی بدون فولیکول مو شامل لب‌ها، کف دست‌ها، ناخن‌ها، اندام تناسلی و کف پا هستند. کرک جنینی معمولاً قبل از تولد نوزاد می‌ریزد، اما برخی از نوزادان هنوز در هنگام تولد آن را دارند. دیدن لانوگو در بخش‌های پشت، شانه‌ها یا دنبالچه نوزاد معمول‌تر است، اما لانگو می‌تواند در هر جایی که فولیکول مو وجود دارد، رشد کند. احتمال وجود لانوگو هنگام تولد در نوزادان نارس بیشتر از نوزادانی است که در ترم کامل (۳۹ هفتگی) به دنیا می‌آیند. اگر کودک شما با لانوگو متولد شود، نباید نگران شوید، لانگو خود به خود ناپدید می‌شود و می‌ریزد.
نقش لانوگو در دوران جنین
لانوگو نقش اساسی در اتصال ورنیکس کازئوزا (ماده مومی مانند و پنیر مانندی که جنین را می‌پوشاند) به پوست جنین دارد. ورنیکس کازئوزا (Vernix Caseosa) یک پوشش سفید چسبناک روی نوزادان است که از پوست آن‌ها محافظت می‌کند. لانوگو به عنوان یک لنگر فیزیکی بین پوست جنین و ورنیکس ایفا نقش می‌کند. لانوگو سطح افزایش یافته‌ای را برای جنین ایجاد می‌کند و امکان تعامل بیشتر بین خود و ورنیکس را فراهم می‌کند که لنگر را تقویت می‌کند. بدون وجود کرک جنینی، ورنیکس به راحتی به پوست نمی‌چسبد و بنابراین نمی‌تواند از جنین در برابر مواد مضر موجود در محیط رحم و کیسه آمنیوتیک محافظت کند. بدین ترتیب وظایف لانگو عبارت هستند از:
- حفاظت پوست جنین: مایع آمنیوتیک بدون کرک جنینی و ورنیکس می‌تواند به پوست ظریف جنین آسیب برساند. هنگامی که ورنیکس توسط لانوگو در جای خود نگه داشته می‌شود، به عایق‌بندی بدن جنین و محافظت از پوست او کمک می‌کند.
- حفظ آب بدن جنین: لانگو می‌تواند مانع از دست دادن آب بدن جنین می‌شود. لانوگو با کمک به اتصال ورنیکس بر سطح پوست جنین مانع از دست دادن آب از سلول‌های پوستی می‌شود زیرا ورنیکس یک پوشش کرمی را به عنوان عایق در پوست جنین تشکیل می‌دهد. این پوشش ضد آب ویسکوزیته بسیار بالایی دارد.
- تنظیم حرارت بدن جنین: این موهای ظریف نقش مهمی در تنظیم حرارت بدن جنین ایفا می‌کند. لانوگو همچنین به جنین کمک می‌کند تا گرم بماند و دمای بدن او را تا زمانی که بدنش چربی کافی برای این منظور تولید کند تنظیم می‌کند.
- حفاظت تعادل الکترولیتی بدن جنین: لانگو از جنین در برابر مواد مضر موجود در مایع آمنیوتیک، به ویژه اوره و الکترولیت‌ها محافظت می‌کند و به ایمنی ذاتی جنین کمک می‌کند.
- کمک به رشد جنین: لانوگو همچنین به رشد جنین کمک می‌کند. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که موهای لانوگو هنگام حرکت، ارتعاشاتی را به گیرنده‌های حسی جنین شما منتقل می‌کنند. این گیرنده‌ها رشد جنین را تحریک می‌کنند. وقتی لانوگو از بین می‌رود، تحریک متوقف می‌شود و رشد جنین کند می‌شود. کارشناسان کاملاً مطمئن نیستند که چگونه این اتفاق می‌افتد، اما دانشمندان همچنان مشغول مطالعه و بررسی این موضوع و سایر اثرات هورمونی لانوگو هستند.
- کمک به تشکیل مکونیوم: لانوگو معمولاً در هشت هفته (بین ماه‌های ۷ و ۸ حاملگی) آخر بارداری می‌افتد (می‌ریزد). لانوگو هنگامی که از پوست خارج می‌شود، با مایع آمنیوتیک مخلوط می‌شود. از آنجایی که جنین مایع آمنیوتیک را در رحم می‌بلعد، لانوگو بخشی از اولین غذای جنین می‌شود. نوزاد در اولین مدفوع خود که مکونیوم نام دارد، موهای ریزی را دفع می‌کند. در حدود هفته‌های ۳۳ تا ۳۶ بارداری، مقداری از لانوگو که وارده مایع آمنیوتیک می‌شود، سپس دفع می‌شود و در نهایت به تشکیل ترکیب مکونیوم (Meconium) کمک می‌کند.
- کنترل سرعت رشد جنین: وقتی از تنظیم سرعت رشد جنین صحبت می‌شود منظور نوسانات موهای لانوگو است که توسط ورنیکس در حین حرکات جنین در مایع آمنیوتیک احاطه شده‌اند، گیرنده‌های مکانیکی حساس متصل به اعصاب آوران (حسی) فاقد میلین را فعال می‌کند (این اعصاب بدون غلاف و پوشش هستند). این نورون‌های حسی برای انتقال تکانه‌های منشاء گرفته از تمام درماتوم‌های پوست جنین از طریق نخاع عمل می‌کنند و ناحیه حسی واگ، هیپوتالاموس و قشر منزوی (Insula) را فعال می‌کنند. این فرآیند منجر به ارتقاء یک اثر «ضد استرس» از طریق ترشح اکسی توسین می‌شود که همچنین منجر به تحریک رشد جنین توسط اثر اینکرتین هورمون‌های گوارشی می‌شود. تعامل لانوگو با ورنیکس در کنترل سرعت رشد جنین در زمان‌های مختلف چرخه بارداری مهم است. تعامل لانوگو با ورنیکس منجر به افزایش سرعت رشد جنین در اواسط بارداری و کاهش سرعت رشد جنین در پایان بارداری می‌شود. لانوگو (Lanugo) حدود سه ماه پس از رشد و نمو جنین به وجود می‌آید. رشد لانگو روی پوست سر در اطراف ابرو، بینی و ناحیه پیشانی شروع می‌شود و این رشد از سر به سمت پا ادامه می‌یابد.
چه اتفاقی برای موهای لانوگوی نوزاد می‌افتد؟
موهای نازک و ظریف اولیه که به عنوان لانوگو محسوب می‌شوند در نهایت با موهای انتهایی که موهای ضخیم‌تری هستند در پوست سر، زیر بغل و اندام تناسلی جایگزین می‌شود. لانوگو معمولاً قبل از تولد می‌ریزد با این حال ۳۰ درصد از نوزادان با ترم کامل با لانوگو متولد می‌شوند. اگر نوزاد نارس (قبل از ۳۷ هفتگی) به دنیا بیاید، احتمال بیشتری برای داشتن لانوگو در سطح پوست خود دارد. ممکن است چند هفته طول بکشد تا لانوگوها از بین برود، اما کرک جنینی خود به خود از بین می‌رود. بعد از این که کودک شما لانوگو را از دست داد، موهای زائدی ایجاد می‌کنند که موهای ظریف و پرزهای هلو مانندی هستند. تا زمانی که موی بالغ (موی انتهایی) رشد کنند، این موها به تنظیم دمای بدن کودک کمک می‌کنند.
پس از برداشتن ورنیکس (اولین حمام نوزاد)، ممکن است مقدار کمی از لانوگو به طور موقت روی بدن نوزاد باقی بماند. بنابراین لانوگو می‌تواند در چند هفته اول زندگی در نوزاد وجود داشته باشد. لانوگو در دو ماه اول زندگی ناپدید می‌شود. با این حال، نوزادان ممکن است هنوز موهای ریز و هلویی مانند در بالای گوش، بالای دنبالچه یا پایین گردن خود داشته باشند. این طبیعی است و نباید باعث نگرانی شود. اگر در مورد موهای بدن نوزادتان سوالی دارید، با متخصص اطفال فرزندتان صحبت کنید.
آیا تولد نوزاد با لانوگو بد است؟
پاسخ خیر است، ایرادی ندارد که یک نوزاد تازه متولد شده لانوگو داشته باشد. اگر نوزاد شما نارس به دنیا آمده باشد، داشتن موهای کرک جنینی روی پوست طبیعی است. احتمال ابتلا به لانوگو در نوزادان ترم در بدو تولد کمتر است، اما این امکان وجود دارد. لانوگو (Lanugo) به طور معمول در عرض چند هفته بعد از تولد می‌ریزد.
آیا باید موهای لانوگو نوزاد را از بین ببرید؟
پاسخ منفی است، شما نباید موهای لانوگو را از روی بدن کودک خود اپیلاسیون کنید، بتراشید یا بردارید. این باعث تحریک پوست بسیار حساس کودک شما می‌شود.
چه زمانی رشد لانوگو نشانه یک مشکل سلامتی و پزشکی است؟
در سرتاسر جهان، شایع‌ترین علت سوء تغذیه، تامین ناکافی مواد غذایی است. عفونت‌های دستگاه گوارش، به ویژه عفونت‌های انگلی، این مشکل را تشدید می‌کند. کودکان پیش دبستانی در کشورهای در حال توسعه به دلیل افزایش نیاز به پروتئین و انرژی، حساسیت بیشتر به عفونت و قرار گرفتن در معرض شرایط غیربهداشتی بیشتر در معرض خطر هستند. ماراسموس و کواشیورکور دو اختلال مرتبط با سوء تغذیه شدید پروتئین و انرژی هستند که عمدتاً در کودکان خردسال از کشورهای در حال توسعه در زمان از شیر گرفتن رخ می‌دهد. سوء تغذیه و اختلالات خوردن می‌تواند باعث رشد لانگو در افراد مختلف شود.
در کشورهای توسعه یافته، سایر علل سوء تغذیه برجسته عبارت هستند از:
- کاهش جذب یا متابولیسم غیرعادی مواد مغذی و انرژی به دلیل بیماری‌هایی مانند بیماری التهابی روده (مانند بیماری کرون)، عفونت‌های دستگاه گوارش، فیبروز کیستیک، سوختگی‌های حرارتی گسترده یا سرطان.
- مصرف ناکافی غذا به عنوان مثال بیاشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی. مشکلات پیچیده اجتماعی و پزشکی برای مثال افراد مسن ممکن است به دلیل ترکیبی از کاهش اشتها، اختلال در عملکرد ذهنی، عوارض مصرف داروها، بیماری‌های همزیستی، انزوای روانی اجتماعی، مصرف زیاد الکل و یا افسردگی دچار سوء تغذیه شوند.
- تامین ناکافی مواد غذایی نیز می‌تواند در مناطق کم درآمد کشورهای توسعه یافته مشکل‌ساز باشد. بیاشتهایی عصبی یک اختلال خوردن است که با محدودیت انرژی دریافتی نسبت به نیازها تعریف می‌شود که منجر به کاهش وزن قابل توجه بدن می‌شود.
علت وجود لانوگو در افراد بزرگسال
برخی از نوزادان در بدو تولد بدنشان با لانگو پوشیده شده است، به خصوص اگر نارس به دنیا بیایند. وقتی لانوگو در نوزادان تازه متولد شده دیده می‌شود، دلیلی برای نگرانی نیست. با این حال مشاهده لانوگو در افراد بزرگسال، اختلالات شدید خوردن یا سوء تغذیه می‌تواند باعث لانوگو شود. رشد لانگو در موارد نادر، با تومورها یا سرطان مرتبط است. اگر بالغ هستید و متوجه لانگو روی پوست خود یا روی پوست یکی از دوستانتان شده‌اید، این ایده خوبی است که با یک پزشک صحبت کنید.
زمانی که کرک جنینی در یک بزرگسال وجود دارد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای جدی باشد. Lanugo می‌تواند در افراد مبتلا به اختلالات خوردن یا تومورهای خاص ایجاد شود؛ از جمله مهم‌ترین آن‌ها بیاشتهایی عصبی (Anorexia)، پرخوری عصبی (Bulimia)، اشکال مختلف سوء تغذیه و وجود تراتوم (Teratoma) است.
افراد مبتلا به بیاشتهایی (Anorexia) یا پرخوری عصبی (Bulimia)
کودکان یا بزرگسالان مبتلا به اختلال خوردن ممکن است با رشد موهای لانوگو مواجه شوند. کارشناسان معتقدند رشد لانگو ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که بدن این افراد در گرم نگه داشتنو حفظ دمای طبیعی بدن مشکل دارد. وجود لانگو همچنین ممکن است نشانه این باشد که فرد دچار سوءتغذیه شدید است. بیاشتهایی عصبی در زنان بیشتر از مردان است. عوامل خطر برای اختلالات خوردن عبارت هستند از چاقی دوران کودکی، جنسیت زن، اختلالات خلقی، ویژگی‌های شخصیتی (تکانش‌گری و کمال گرایی)، سوء استفاده جنسی، یا نگرانی‌های مرتبط با وزن که از سوی محیط خانواده یا همسالان به فرد تحمیل می‌شود.
انواع خاصی از تومورها
برخی از افراد مبتلا به تراتوم دارای موهای لانوگو می‌شوند. تراتوم یک نوع نادر تومور سلول زایا است. موارد کمی وجود داشته است که فردی به دلیل ابتلا به سرطان دچار لانوگو شده است.
چرا افراد مبتلا به اختلالات خوردن به لانوگو مبتلا می‌شوند؟
لانوگو یکی از عوارض بیاشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و سایر اختلالات خوردن در بزرگسالان است. می‌تواند نشان دهنده تغذیه نامناسب و سوء تغذیه باشد. متخصصین بر این باورند که لانوگو زمانی رشد می‌کند که فرد چربی بدن کافی برای گرم نگه داشتن بدنش را نداشته باشد. در پاسخ، بدن این افراد لانوگو را رشد می‌دهد تا به عایق‌بندی بدن کمک کند. موهای ریز، پژمرده و رنگ پریده در پشت، شکم و ساعد ایجاد می‌شود. کرک جنینی زمانی برطرف می‌شود که چربی کل بدن به حالت عادی برگردد.
در حالت‌های بیماری مانند سوء تغذیه و بیاشتهایی عصبی، که در آن تنظیم حرارت مختل می‌شود، کرک جنینی رشد می‌کند تا به عایق‌بندی بدن کمک کند. این رشد پاسخی طبیعی به یک روند غیرطبیعی است. سیگنال‌های مولکولی از پاپیلای پوستی به دنبال تشخیص اختلال در تنظیم دما منتشر می‌شوند و باعث ایجاد یک سری رویدادهای سیگنالینگ می‌شوند، که منجر به تشکیل موهای لانوگو می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که عوامل بیولوژیکی علاوه بر عوامل محیطی در ایجاد بیاشتهایی عصبی نقش دارند مانند همبستگی ژنتیکی بین پیشرفت تحصیلی، روان رنجوری و اسکیزوفرنی. بیماران دارای اختلالات روانپزشکی مانند اختلال شدید افسردگی و اختلال اضطراب فراگیر بیشتر در معرض ابتلا هستند.
آزمایش جهت تشخیص لانوگو
لانوگو در معاینه فیزیکی قابل تشخیص است و موهای ظریف، نازک، نرم و فاقد رنگدانه است. اگر این احتمال وجود داشته باشد که کرک جنینی به دلیل بیماری‌های دیگر است، بررسی سیستماتیک دقیق‌تری ضروری است. این ارزیابی شامل ارزیابی روانپزشکی برای بیاشتهایی عصبی و پرخوری عصبی، شمارش کامل خون (CBC)، پانل متابولیک کامل (CMP) و جستجو برای سایر نشانگرهای تومور نشان دهنده تراتوم است. پزشک باید به میزان حضور کرک جنینی و توزیع آن نیز توجه داشته باشد، زیرا این می‌تواند با شدت بیماری مرتبط باشد.
راه‌های درمان با لانوگو در بزرگسالان
درمان لانوگو در بزرگسالان شامل درمان بیماری زمینه‌ای است. در مورد بیاشتهایی عصبی، پرخوری عصبی یا سایر اختلالات خوردن، کمک گرفتن برای درمان این شرایط اولین قدم است. لانوگو به عنوان یک مکانیسم دفاعی در افراد کم وزن برای حفظ دمای بدن ایجاد می‌شود. اکثراً درمان از دیدگاه روانشناسانه و روانکاوی فرد بیمار است. در مورد سوء تغذیه‌های شدید مسلماً درمان با رساندن کمبود مواد مغذی، پروتئین، هیدرات کربن، ویتامین‌ها و … است.
اگر یک تومور باعث لانوگو شود، پزشک شما معمولاً تومور را خارج می‌کند. حتی اگر تومور سرطانی نباشد، می‌تواند پاره شود یا منجر به مشکلات دیگری شود. اگر تومور سرطانی باشد، پزشک ممکن است شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این دو را علاوه بر برداشتن جراحی توصیه کند. پس از درمان تومور، رشد موی لانوگو متوقف شود.
آیا لانوگو بزرگسالی را باید از بین برد؟
بزرگسالان مبتلا به لانوگو، با اصلاح یا اپیلاسیون ممکن است باعث حذف موقتی کرک جنینی شوند. با این حال، تا زمانی که بیماری زمینه‌ای درمان نشود، کرک جنینی به رشد خود ادامه خواهد داد.
سخن آخر
اگر کودک شما با لانوگو به دنیا آمد، نگران نباشید. این موهای نرم و ظریف بدن باید به زودی از بین بروند. اگر سوالی دارید یا اگر لانگو به خودی خود برطرف نشد با پزشک اطفال خود صحبت کنید. Lanugo در بزرگسالان می‌تواند نشان دهنده یک اختلال خوردن یا سایر بیماری‌های جدی باشد. اگر متوجه کرک جنینی در کودک، نوجوان یا بزرگسال شدید، آن‌ها را ترغیب کنید تا در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کنند.