پزشک معاینه بالینی کامل نوزاد را در ۲۴ ساعت اول زندگی انجام می‌دهد. امتحان با یک سری اندازه گیری از جمله وزن ، قد و دور سر شروع می‌شود. میانگین وزن هنگام تولد ۳.۲ کیلوگرم و قد متوسط ۵۱ سانتی متر است، اگرچه دامنه مقادیر طبیعی در نظر گرفته شده گسترده است.
پزشک پوست، سر، گردن، قلب، ریه‌ها، شکم و اندام تناسلی را معاینه کرده و سیستم عصبی و رفلکس‌های نوزاد را ارزیابی می‌کند. پزشکان همچنین آزمایشات غربالگری را برای تشخیص هر گونه مشکلی که نمی‌توانند در طول معاینه فیزیکی مشاهده کنند انجام می‌دهند( تست‌های غربالگری نوزادان).
بررسی پوست در معاینه بالینی نوزاد
پزشکان پوست نوزاد را بررسی کرده و رنگ آن را یادداشت می‌کنند. پوست معمولاً صورتی است، اما معمولاً دست‌ها و پاها به دلیل گردش خون ضعیف در اولین ساعات زندگی، رنگ مایل به آبی دارند.
گاهی اوقات نقاط ریز ارغوانی مایل به قرمز (به نام پتشی) در قسمت‌هایی از بدن وجود دارد که در هنگام زایمان تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند. با این حال، پتشی(لکه های کوچک قرمز یا بنفش روی پوست) در سراسر بدن می‌تواند نشان دهنده بیماری باشد و باید توسط پزشک ارزیابی شود. خشکی یا پوسته پوسته شدن پوست در عرض چند روز به خصوص در چین‌های مچ دست و مچ پا معمول است.
بسیاری از نوزادان حدود ۲۴ ساعت پس از تولد دچار بثورات پوستی (دانه‌های پوستی) می‌شوند. این اریتم که اریتم سمی نامیده می‌شود از لکه‌های مسطح و قرمز رنگ و معمولاً یک برآمدگی جوش مانند سفید در مرکز تشکیل شده است. بثورات در نوزاد خطرناک نیست و بعد از ۷ تا ۱۴ روز از بین می‌رود.
بررسی سر و گردن در معاینه بالینی نوزاد
در معاینه بالینی نوزاد پزشک سر، صورت و گردن را از نظر ناهنجاری معاینه می‌کند. برخی از ناهنجاری‌ها در هنگام زایمان رخ می‌دهد. سایر ناهنجاری‌ها می‌تواند ناشی از نقص مادر زادی باشد. پس از زایمان طبیعی در تظاهرات سفالیک، ممکن است سر برای چند روز کمی تغییر شکل پیدا کند. در واقع، استخوان‌های جمجمه روی هم قرار می‌گیرند تا امکان فشرده‌سازی سر در هنگام زایمان فراهم شود.
درجاتی از تورم و کبودی پوست سر طبیعی است. گاهی اوقات، خونریزی از یکی از استخوان‌های جمجمه و لایه بیرونی آن می‌تواند باعث تورم کوچک سر (سفالوهماتوما) شود که در عرض چند ماه از بین می‌رود.
وقتی نوزاد بریچ است(زایمان بریچ)، اندام تناسلی یا پاها و سر، معمولاً تغییر شکل نمی‌دهد. با این حال، باسن، اندام تناسلی یا پاها ممکن است تورم و کبودی داشته باشند. امروزه اغلب از زایمان بریچ اجتناب می‌شود. اگر نوزاد بریچ باشد، پزشکان معمولاً سزارین (برداشتن نوزاد از طریق برش شکم و رحم مادر) را توصیه می‌کنند تا خطر را برای نوزاد به حداقل برسانند.
فشار وارد شده در هنگام زایمان واژینال می‌تواند باعث کبودی صورت نوزاد شود. علاوه بر این، فشرده سازی تجربه شده به این روش طبیعی می‌تواند منجر به عدم تقارن اولیه صورت شود. این عدم تقارن گاهی در صورتی رخ می‌دهد که یکی از اعصاب ماهیچه‌های صورت در حین زایمان آسیب ببیند. البته لازم به ذکر است که بهبودی به تدریج طی چند هفته انجام می‌شود.
زایمان همچنین می‌تواند باعث خونریزی زیر ملتحمه (پارگی رگ‌های خونی در سطح چشم) در چشم نوزاد شود. این خونریزی‌ها شایع هستند، نیازی به درمان ندارند و معمولا در عرض ۲ هفته ناپدید می‌شوند.
بررسی گوش در معاینه بالینی نوزاد
پزشک گوش‌ها را معاینه می‌کند و متوجه می‌شود که آیا آن‌ها به درستی شکل گرفته‌اند یا خیر. برای مثال، گوش‌های خیلی پایین یا نادرست شکل ممکن است نشان‌دهنده این باشد که نوزاد یک بیماری ژنتیکی و یا کم شنوایی دارد.
بررسی دهان نوزاد در ساعات اولیه تولد
پزشک همچنین دهان را برای هر گونه مشکل معاینه می‌کند. در موارد نادر، نوزادان با دندان‌هایی به دنیا می‌آیند که ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشند، یا نوزاد ممکن است شکاف لب یا کام داشته باشد. پزشک نوزاد را از نظر وجود epulis (رشد خوش‌خیم روی لثه) بررسی می‌کند، زیرا این توده‌ها می‌توانند باعث مشکلات تغذیه شوند و راه‌های هوایی را مسدود کنند.
بررسی گردن در ساعات اولیه تولد نوزاد
گردن از نظر تورم، رشد، پیچ خوردگی یا اسپاسم بررسی می‌شود.
بررسی قلب و ریه‌ها در معاینه بالینی نوزاد
پزشک در معاینه بالینی نوزاد با استفاده از گوشی پزشکی به قلب و ریه‌ها گوش می‌دهد تا هرگونه ناهنجاری را بررسی کند. پزشک ممکن است صداهای غیر طبیعی مانند سوفل قلب یا احتقان ریه را بشنود. او رنگ پوست نوزاد را مشاهده می‌کند.
رنگ آبی در صورت و تنه ممکن است نشان دهنده بیماری مادرزادی قلبی یا ریوی باشد. همینطور شدت و فرکانس پالس کنترل می‌شود. پزشک تنفس نوزاد تازه متولد شده را بررسی می‌کند و تعداد تنفس در دقیقه را می‌شمارد. تکان دادن بال‌های بینی و یا غرغر کردن هنگام تنفس و نفس کشیدن خیلی سریع یا خیلی آهسته می‌تواند نشان دهنده مشکلات باشد.
شکم و اندام تناسلی
پزشک ظاهر کلی شکم را در معاینه بالینی نوزاد ارزیابی کرده و اندازه، شکل و موقعیت اندام‌های داخلی مانند کلیه‌ها، کبد و طحال را ارزیابی می‌کند. بزرگ شدن کلیه ممکن است نشان دهنده انسداد مجرای ادرار باشد.
پزشک اندام تناسلی را معاینه کرده و بررسی می‌کند که آیا مجرای ادراری باز است و به درستی قرار گرفته است یا خیر. پزشک همچنین اندام تناسلی را بررسی می‌کند تا از جنسیت نوزاد مطمئن شود.
در نوزاد پسر، پزشک بررسی می‌کند که بیضه‌ها در کیسه بیضه قرار دارند. در دختران، لب‌ها به دلیل قرار گرفتن در معرض هورمون‌های مادر برجسته هستند و در چند هفته اول متورم می‌مانند. ترشحات واژن حاوی خون و مخاط در نوزادان طبیعی است. پزشک مقعد را معاینه می‌کند تا مطمئن شود که دهانه در حالت طبیعی قرار دارد و بسته نیست.
معاینه سیستم عصبی نوزاد در ساعات اولیه تولد
در معاینه بالینی نوزاد پزشک سطح برانگیختگی، تون عضلانی و توانایی حرکت دست‌ها و پاها را به طور مساوی کنترل می‌کند. حرکت ناهموار می‌تواند نشان دهنده یک ناهنجاری عصبی (مانند فلج عصبی) باشد.
پزشک با استفاده از تکنیک‌های مختلف رفلکس‌های نوزاد را آزمایش می‌کند. مهم‌ترین رفلکس‌های نوزادی رفلکس مورو، رفلکس نقاط کاردینال و رفلکس مکیدن هستند.
سه رفلکس معمول نوزادان
رفلکس مورو: هنگامی که نوزاد می‌ترسد، گریه می‌کند و دستانش را با انگشتان کشیده باز می‌کند و پاهایش را بالا می‌آورد.
رفلکس نقطه اصلی: هنگامی که یک طرف دهان یا لب‌ها نوازش می‌شود، نوزادان سر خود را به آن سمت می‌چرخانند و دهان خود را باز می‌کنند. این رفلکس به نوزادان کمک می‌کند تا نوک سینه را پیدا کنند.
رفلکس مکیدن: هنگامی که یک شی (مانند پستانک) در دهان آن‌ها قرار می‌گیرد، نوزادان بلافاصله شروع به مکیدن می‌کنند.
بررسی ماهیچه‌ها و استخوان‌ها
پزشک انعطاف پذیری و تحرک بازوها، پاها و باسن را ارزیابی می‌کند و بررسی می‌کند که در هنگام زایمان شکستگی استخوانی (به ویژه استخوان های ترقوه) رخ نداده باشد، هیچ اندامی از بین نرود یا تغییر شکل نداشته و دررفتگی باسن نیز وجود نداشته باشد. ستون فقرات برای ناهنجاری‌ها یا بدشکلی‌ها (مانند اسپینا بیفیدا) بررسی می‌شود.
نمره آپگار
نمره آپگار اولین آزمایشی است که نوزاد باید قبول شود. کودک شما را بر اساس ۵ معیار ارزیابی می‌کند. ارزیابی که ۱ دقیقه پس از تولد نوزاد انجام می‌شود، سپس ۵ دقیقه بعد و اگر کودک نمرات بسیار پایینی داشته باشد، می‌تواند در ۱۰، ۱۵ یا ۲۰ دقیقه تکرار شود.
هر یک از این حالت‌ها در مقیاس ۰ تا ۲ نمره‌گذاری می‌شوند، سپس نتایج با هم جمع می‌شوند و نوزاد از ۱۰، نمره می‌گیرند. این امتیاز از ده، برای ارزیابی سر زندگی نوزاد استفاده می‌شود. آپگار ضربان قلب، تعداد تنفس، رنگ نوزاد، لحن و واکنش پذیری او را ارزیابی می‌کند. این یک آزمایش سریع و بدون درد است. اگرچه اغلب اوقات، نوزادان سالم در نظر گرفته می‌شوند. اما این آزمایش برای تشخیص اینکه آیا نوزاد تازه متولد شده به مراقبت ویژه نیاز دارد یا خیر استفاده خواهد شد.
سخن آخر
معاینه بالینی نوزاد به پزشک اجازه می‌دهد تا اطمینان حاصل کند که هیچ مشکل آشکاری وجود ندارد که ممکن است در رشد مناسب کودک در اولین هفته‌های زندگی‌اش اختلال ایجاد کند. والدین می‌توانند سوالات خود را در مورد سلامت نوزاد بپرسند و اطمینان پیدا کنند که نوزادشان سالم است. معاینه بالینی نوزاد در ۲۴ ساعت اول زندگی و در هنگام ترخیص انجام می‌شود.