شکستن دندان کودکان یکی از مشکلات دندانی است که ناشی از شکستن یا ترک خوردن دندان کودک می‌باشد. این موضوع ممکن است به دلیل تجربه ضربه یا حادثه‌ای باشد، به عنوان مثال از ارتفاع سقوط کردن. تشخیص و تعیین میزان آسیب دیدگی در انتخاب روش درمانی بسیار حائز اهمیت است.
در دندان‌های شیری، ساییدگی‌هایی مانند لب پرشدن به طور معمول رخ می‌دهند و نگرانی خاصی ندارند. اما اگر میزان ساییدگی بیشتر باشد، ممکن است برای کودک آزاردهنده باشد و نیاز به درمان داشته باشد. در مورد دندان‌های دائمی، هرگونه حادثه و شکستگی نیازمند درمان فوری است. با ما همراه باشید تا در خصوص این موضوع اطلاعات جامع‌تری کسب نمایید.
دلایل شکستن دندان کودکان
علت‌های متعددی وجود دارد که می‌توانند منجر به شکستن دندان کودکان شوند. علت رایج آن‌ها می‌تواند حوادث ناگهانی مانند سقوط و… باشد. در برخی موارد، پدیده‌ای معروف به ساییدگی می‌تواند باعث لب پر شدن دندان شود که در دندان‌های شیری رایج است و دندان را ضعیف کرده و شکستگی را احتمالاً افزایش می‌دهد. این مسئله با حفظ بهداشت و سلامت دهان و دندان کودکان در ارتباط است.
به دلیل عدم آشنایی کامل کودکان با مراقبت از دهان و دندان خود، برخی عوامل می‌توانند باعث ضعف دندان‌های آن‌ها شده و دندان را در برابر شکستگی حساس‌تر کنند. در صورت لب پر شدن یا شکستن دندان کودک، والدین باید دهان کودک را با آب گرم شستشو دهند.
اگر جراحتی نیز وجود داشته باشد، باید از کمپرس سرد برای کاهش هرگونه التهاب محتمل استفاده کنند. این اقدام می‌تواند به حفظ دندان و جلوگیری از شکستگی‌های بیشتر کمک کند. به طور کلی، دندان ممکن است به علت یکی از عوامل زیر شکسته شود:
- دندان قروچه
- جویدن غذاهای سفت و میوه‌ها
- وقوع حادثه، مانند ضربه به دهان
- فرسایش ساختار دندان
- قرار گرفتن مینای دندان در معرض دماهای بسیار سرد یا گرم
- فرسایش ساختار دندان به علت استفاده زیاد از پرکننده‌ها یا مواد ترمیمی دیگر
- فشار ناهمگون، به خصوص در مواردی که دندان کناری از دست رفته است.
عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به شکستن دندان کودکان شوند، اما موارد فوق تعدادی از علل رایج را به تصویر می‌کشند. از دیگر دلایل شکستن دندان کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترک خوردن: دندان‌های کودکان حساس‌تر از دندان‌های بزرگسالان هستند و ممکن است به سادگی ترک شوند. این مسئله ممکن است به علت مصرف غذاهای سخت، خوردن آب یخ یا فشردن دندان‌ها در هنگام خواب رخ دهد.
- ضربه: ضربه به دندان نیز می‌تواند به شکستگی آن منجر شود. این ضربه ممکن است در نتیجه فعالیت‌های ورزشی، تصادفات، سقوط یا ضرب و شتم رخ دهد.
- ترمیم نامناسب: اگر ترمیمی که بر روی دندان کودک انجام شده باشد ناصحیح باشد، ممکن است دندان شکسته شود یا در آینده آسیب ببیند.
- بیماری‌های لثه و عفونتی‌های دندانی: بیماری‌های لثه و عفونت‌های دندانی می‌توانند منجر به ضعف ساختار دندان شوند و شکستگی را برانگیزند.
مراقبت نامناسب از دهان و دندان کودکان نیز می‌تواند به تضعیف دندان‌ها و بروز شکستگی منجر شود. در صورت شکستگی دندان کودک، شستشوی دهان با آب گرم توصیه می‌شود و در صورت وجود جراحت، استفاده از کمپرس سرد به منظور کاهش التهاب مفید است.
دندان می‌تواند به علت قروچگی، جویدن غذاهای سخت، وقوع حادثه، فرسایش ساختار، تاثیر دماهای بسیار سرد یا بسیار گرم، استفاده غیرمناسب از پرکننده‌ها و مواد ترمیمی، و فشار نامتوازن (به ویژه در صورت از دست رفتن دندان کناری) شکسته شود.
شکستگی خفیف تا شدید دندان
شکستن دندان کودکان می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بستگی به شدت آسیب دیدگی و تاثیر آن بر ساختار دندان دارد. در زیر انواع مختلف شکستگی دندان در کودکان را بررسی می‌کنیم:
- شکستگی سطحی: این نوع شکستگی معمولاً به لایه بیرونی دندان، یعنی لایه مینا و لایه مینای داخلی که به عنوان لایه‌های محافظی برای دندان عمل می‌کنند، محدود می‌شود. این نوع شکستگی معمولاً به طور کامل به عصب دندان نفوذ نمی‌کند و درد زیادی به همراه ندارد.
- شکستگی عمیق: در این نوع شکستگی، عصب دندان نیز آسیب می‌بیند و می‌تواند باعث درد و حساسیت شدید در کودک شود. علاوه بر این، ممکن است نیاز به درمان ریشه داشته باشد تا عصب دندان حفظ شود.
- شکستگی ساقه: این نوع شکستگی زمانی رخ می‌دهد که دندان به شدت آسیب ببیند و در نتیجه ساقه دندان شکسته شود. در این حالت، دندان به دو قسمت تقسیم می‌شود و ممکن است نیاز به استخراج دندان و درمان جایگزینی داشته باشد.
- شکستگی ریشه: در برخی موارد شکستگی دندان، ریشه دندان نیز آسیب می‌بیند. این نوع شکستگی معمولاً در دندان‌های دائمی رخ می‌دهد و نیاز به درمان ریشه و ممکن است به کشیدن دندان منجر شود.
تشخیص و درمان شکستن دندان کودکان بستگی به شدت آسیب و نوع شکستگی دارد. در صورتی که کودک شکستگی دندان داشته باشد، مراجعه به یک دندانپزشک پزشکی کودکان ضروری است تا تشخیص دقیقی قرار انجام شود.
انواع شکستگی دندان در کودکان
شکستن دندان کودکان ممن است در دندان‌های شیری یا دائمی اتفاق بیفتد؛ بنابراین لازم است با علائم متفاوت هر یک آشنا شوید. در ادامه به بررسی انواع شکستگی دندان کودکان می‌پردازیم.
- شکستگی دندان قدامی(شیری): شکستگی‌های این نوع، اغلب ناشی از تروما یا ضربه ایجاد می‌شوند. زمانی که دندان به صورت مستقیم ضربه بخورد یا کودک به زمین بیفتد و دندان‌ها با سطح‌هایی مانند میز، پله‌ها و غیره در تماس باشند، این نوع شکستگی‌ها رخ می‌دهد.
درمان این نوع شکستگی‌ها، بسته به آنکه دندان شیری یا دائمی باشد، متفاوت است. همچنین در درمان این نوع شکستگی‌ها، در صورتی که دندان شیری باشد، باید به سن کودک نیز توجه ویژه‌ای داده شود.
- شکستگی دندان قدامی( دائمی): در مورد شکستگی دندان‌های قدامی دائمی، موضوع به طور کاملاً متفاوتی مطرح می‌شود؛ زیرا این دندان‌ها باید تا همیشه با کودک همراه باشند. در این مورد، نوع درمان به طور کامل بستگی به موارد مختلفی دارد از جمله میزان شکستگی تاج دندان قدامی دائمی و بررسی شکستگی ریشه دندان قدامی دائم.
به ویژه درمان‌های متنوعی، بسته به نوع و شدت شکستگی تاج و گاهی ریشه دندان قدامی دائمی، در نظر گرفته می‌شود. نکته قابل ذکر این است که هنگامی که دندان قدامی دائمی شکسته می‌شود، در صورت امکان، تکه شکسته را نگه داشته و طبق نظر دندانپزشک کودکان، بطور قطع به درمان پیشنهادی اقدام کنید. علاوه بر این، هر نوع شکستگی و حتی لب پر شدن ساده دندان را نادیده نگیرید و به صورت دوره‌ای برای درمان کودک اقدام کنید.
شکستگی دندان خلفی(شیری): دندان‌های خلفی شیری، اغلب در معرض جویدن غذاهای سفت و چسبنده مانند آب نبات، پاستیل، تافی، ته دیگ و… قرار می‌گیرند و ممکن است شکسته شوند.
بنابراین، توصیه می‌شود والدین کودکان درباره استفاده از تنقلات و غذاهای مختلف در رژیم غذایی کودکان خود بازنگری کنند تا جلوی شکستگی دندان‌های قدامی شیری را بگیرند.
مطالعه اهمیت حفظ و نگهداری از دندان‌های شیری نشان می‌دهد که دندان‌های خلفی شیری علاوه بر نقش مهمی در جویدن مواد غذایی، راهنمای مناسبی برای رویش دندان‌های دائمی هستند.
علاوه بر این، دندان‌های خلفی کودکان تا سن ۱۲ سالگی داخل دهان باقی می‌مانند و نباید قبل از موعد خود آن‌ها را از دست بدهند. بنابراین، پس از شکستن تاج دندان‌های خلفی شیری، به سرعت اقدام به ترمیم آن‌ها و در صورت لزوم، عصب کشی نمایید. در تقریباً تمام موارد، در صورت شکستن ریشه دندان‌های خلفی شیری، لازم است دندان مورد نظر خارج شده و از دستگاه‌های فضانگهدار ثابت استفاده شود.
- شکستگی دندان خلفی(دائمی): با توجه به اینکه رشد و تکمیل دندان‌های خلفی دائمی در حدود ۱۲ سالگی اتمام می‌یابد و کودکان در این سن قادرند تا حد زیادی از عقل خود استفاده کنند و از مصرف غذاهایی که به دندان‌هایشان آسیب می‌زند، پرهیز کنند؛ بنابراین شکستگی دندان‌های خلفی دائمی به ندرت رخ می‌دهد.
با این حال، در صورت شکستن تاج دندان‌های خلفی، ممکن است به دنبال ضربه، تصادف یا مصرف غذاهای سفت و… باشد. در این صورت، باید به سرعت اقدامات درمانی مورد نیاز برای ترمیم دندان مذکور را در نظر بگیرید. همچنین در موارد نادر، اگر ریشه دندان‌های خلفی دائمی شکسته شود، بعد از انجام رادیوگرافی، باید درمان مناسب بر اساس سن کودک را در نظر بگیرید.
علائم و نشانه‌های شکستن دندان کودکان
علائم شکستن دندان کودکان ممکن است متفاوت باشد و وابسته به جزئیات بروز این مشکل، محل و شدت شکستگی دندان باشد. اما برخی از علائم شایع شکستگی دندان در کودکان عبارتند از:
- درد و حساسیت: کودک ممکن است شکایت از درد یا حساسیت در ناحیه دندان شکسته داشته باشد. ممکن است درد در زمان خوردن یا هضم کردن غذا، لبخند زدن، یا تماس با دندان‌های دیگر احساس شود.
- خونریزی: شکستگی دندان ممکن است به خونریزی در ناحیه دندان منجر شود. اگر کودک خونریزی داشته باشد و منبع آن دندان خراب شده باشد، احتمالاً شکستگی دندان رخ داده است.
- عدم توانایی در جویدن: اگر دندان شکسته کودک را در جویدن ناتوان کند، ممکن است بخاطر شدت شکستگی و یا تاثیر آن بر ساختار دندان باشد.
- ظاهر غیرطبیعی: دندان شکسته ممکن است شکل و ظاهر غیرطبیعی و ناهمواری داشته باشد. این می‌تواند شامل ترک‌ها، شکاف‌ها، شکستگی‌های قابل رویت و یا قطعات دندان که از محل خود جدا شده‌اند، باشد.
ترمیم شکستن دندان کودکان
برای ترمیم شکستن دندان کودکان، روش‌ها و درمان‌های مختلفی وجود دارند. در ادامه، چند روش ترمیم شکستگی دندان کودک را توضیح می‌دهیم.
پر کردن دندان با کامپوزیت
این روش شامل استفاده از مواد کامپوزیتی است که با رنگ دندان هماهنگ می‌شود. ابتدا قسمت شکسته دندان تمیز می‌شود و سپس مواد کامپوزیت به صورت لایه‌لایه روی سطح شکستگی قرار می‌گیرند و با استفاده از نور خاصی تثبیت می‌شوند. این روش به دلیل ظاهر طبیعی و استحکام قابل قبولی که به دندان بخش می‌دهد، معمولاً برای شکستگی‌های کوچک و متوسط استفاده می‌شود.
بانداژ دندان
در این روش، برای ترمیم شکستگی دندان، از بانداژ یا بند ارتوپدیک استفاده می‌شود. بانداژ دندان عبارت است از قرار دادن یک ساختار قوی (مانند پیچ و مهره) در دندان شکسته تا آن را تثبیت کند و شکستگی را بهبود بخشد. این روش بیشتر برای شکستگی‌های بزرگ و شدید استفاده می‌شود و معمولاً در مواردی که پر کردن با کامپوزیت به تنهایی کافی نباشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جایگذاری در تاج دندانی
جایگذاری تاج دندانی یک روش ترمیمی است که برای ترمیم شکستن دندان کودکان استفاده می‌شود. این روش شامل قرار دادن یک تاج دندانی مصنوعی بر روی دندان شکسته است.
مراحل جایگذاری تاج دندانی شامل موارد زیر می‌شود:
- تهیه تاج دندانی: ابتدا تاج دندانی ساخته می‌شود. این تاج می‌تواند از مواد مختلفی مانند فلز، پورسلن، یا کامپوزیت تهیه شود. انتخاب مواد بستگی به شرایط دندان کودک و توصیه دندانپزشک دارد.
- آماده‌سازی دندان: دندان شکسته واکنش‌های لازم را از خود گذر می‌دهد تا بتوان تاج دندانی را روی آن قرار داد. برخی از موارد نیاز به پر کردن و بازسازی دندان قبل از جایگذاری تاج دندانی را دارند.
- چسباندن تاج دندانی: پس از آماده‌سازی دندان، تاج دندانی با استفاده از مواد چسبنده و متناسب با نوع تاج و دندان به دندان متصل می‌شود. این عملیات توسط دندانپزشک با دقت و بررسی میزان جایگشتگی و تطابق تاج انجام می‌شود.
جایگذاری تاج دندانی به عنوان یک روش ترمیمی قدرتمند، به دندان شکسته استحکام و استحکام بیشتری می‌بخشد. همچنین، تاج دندانی به دندان کودک کمک می‌کند تا قوی‌تر بماند و عمر طولانی‌تری داشته باشد.
روکش دندان
استفاده از روکش دندان یکی دیگر از روش‌های ترمیمی برای شکستن دندان کودکان است. روکش دندان به معنای قرار دادن یک لایه نازک و مصنوعی بر روی سطح دندان شکسته است.
مراحل استفاده از روکش دندان عبارتند از:
- آماده‌سازی دندان: در ابتدا، دندان شکسته باید آماده شود. این شامل تمیز کردن دندان و آماده‌سازی سطح آن برای قرار دادن روکش است.
- تهیه و گزینش روکش: روکش دندانی باید با توجه به اندازه، شکل و رنگ دندان کودک تهیه و گزینش شود. روکش‌ها ممکن است از مواد مختلفی مانند پورسلن، فلز، یا کامپوزیت ساخته شوند.
- چسباندن روکش: پس از تهیه و گزینش روکش، آن را با استفاده از مواد چسبنده مناسب و با توجه به دندان کودک، به سطح دندان شکسته متصل می‌کنند. این کار توسط دندانپزشک با دقت و توجه به جایگشتگی و تطابق روکش با دندان انجام می‌شود.
روکش دندانی به دندان کودک استحکام بیشتری می‌بخشد و در عین حال ظاهر طبیعی دندان را حفظ می‌کند. این روش برای شکستگی‌های کوچکتر و ترمیمی که نیاز به حفظ ساختار طبیعی دندان دارند، معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عصب کشی دندان
عصب‌کشی دندان شیری یکی از روش‌های ترمیمی است که در برخی موارد شکستن دندان کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، عصب دندان شیری که ممکن است به دلیل شکستگی دندان آسیب ببیند، از داخل دندان تخلیه و ترمیم می‌شود.
در ابتدا، دندان کودک با استفاده از بی حسی، بی حس می‌شود تا کودک در طول عمل عصب‌کشی هیچگونه درد یا عدم راحتی نداشته باشد. پس از آن، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مناسب و با دقت، به داخل دندان دسترسی می‌یابد و عصب دندان را شناسایی می‌کند. عصب دندان شیری از داخل ریشه دندان خارج می‌شود. این کار با استفاده از ابزارهای خاص و به دقت صورت می‌گیرد.
پس از تخلیه عصب، فضای داخلی دندان پر شده و ترمیم می‌شود. این شامل پر کردن داخل دندان با مواد مختلفی مانند کامپوزیت یا مواد پرکننده است. عصب‌کشی دندان شیری به منظور حفظ دندان و جلوگیری از عفونت و درد استفاده می‌شود. اما لازم به ذکر است که دندان شیری در نهایت جای خود را به دندان دائمی می‌دهد و در مواردی که شکستگی دندان شیری بسیار شدید و غیرقابل ترمیم باشد، ممکن است نیاز به خارج کردن دندان و جایگذاری دندان مصنوعی داشته باشد.