زخم دهانه رحم، یک بیماری بسیار شایع در بانوان است. در واقع، بیش از نیمی از زنان ممکن است در طول زندگی بزرگسالی خود به این بیماری مبتلا شوند.
عوامل زیادی می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد، به‌طور مثال شروع زودهنگام فعالیت جنسی، سابقه بیماری‌های مقاربتی، شرکای جنسی متعدد و سایر رفتارهای جنسی پرخطر باعث این بیماری شایع در خانم‌ها میشود. درمان زخم دهانه رحم ممکن است شامل روش‌هایی مانند آنتی‌بیوتیک و جراحی باشد.
بهتر است بدانید که اگر زخم دهانه رحم که عفونی است درمان نشود، ممکن است باعث بیماری لگن، ناباروری، حاملگی خارج رحمی، درد مزمن لگن، سقط خود به خود جنین، سرطان دهانه رحم یا عوارض مربوط به زایمان شود. در ادامه این مطلب بیشتر با این بیماری و راهکارهای درمان و پیشگیری آن آشنا خواهید شد.
زخم دهانه رحم چیست؟
همانطور که در بالا ذکر شد، زخم دهانه رحم یک التهاب دهانه رحم است. دهانه رحم، انتهای تحتانی و باریک رحم است. خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، درد در حین مقاربت یا معاینه لگن و ترشحات غیرطبیعی واژن همگی نشانه‌های احتمالی دهانه رحم هستند.
یک بیماری مقاربتی، مانند کلامیدیا یا سوزاک، نیز می‌تواند باعث التهاب دهانه رحم میشود. همچنین، زخم دهانه رحم نیز ممکن است در اثر عوامل غیر‌عفونی ایجاد شود و با بررسی و درمان مشکل اصلی التهاب دهانه رحم قابل درمان خواهد بود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به زخم دهانه رحم هستند؟
بعضی از افراد بیشتر از دیگران در معرض این بیماری هستند، در زیر چند مورد از این افراد را که ممکن است سریع‌تر از بقیه به این بیماری مبتلا شوند را معرفی می‌کنیم:
- مشارکت در رفتارهای جنسی پرخطر مانند رابطه جنسی محافظت‌نشده با چندین شریک جنسی یا شرکای مبتلا به عفونت مقاربتی
- شروع رابطه جنسی از سن پایین
- داشتن سابقه عفونت‌های مقاربتی
آیا آزمایشی برای تشخیص زخم دهانه رحم وجود دارد؟
زمانی که تشخیص احتمالی زخم دهانه رحم، توسط پزشک معالج در نظر گرفته میشود، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی علائم خاص پزشکی را بررسی میکند. این مسائل شامل بررسی بارداری، سابقه بارداری و بارداری و داشتن زایمان قبلی است.
روش دیگر، معاینه لگن است که معمولا برای تشخیص زخم دهانه رحم انجام میشود. در این روش از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده میشود. اسپکولوم وسیله‌ای است که در واژن قرار می‌گیرد تا به کمک آن دیواره‌های واژن را از هم جدا نگه دارد. در واقع در این روش باید دهانه رحم و دیواره‌های واژن را از نظر میزان قرمزی، حرکت‌های غیرعادی یا زخم‌ها به‌طور کامل بررسی شود.
پزشک نمونه را برای پاپ‌اسمیر با سواب زدن دهانه رحم جمع‌آوری میکند. سپس اندام‌های لگنی به صورت دستی با هر دو دست ارزیابی می‌شوند. روش انجام آن به این شکل است که پزشک با کمک دو انگشت دست خود روی دیواره شکم وارد واژن میکند.
در انجام این روش پزشک می‌تواند اندازه رحم و دهانه آن را بررسی کند و همچنین درد، یا مداوای هر گونه مشکل دیگری در این ناحیه را بررسی کند. این قسمت از معاینه باعث ایجاد فشار در ناحیه تحتانی شکم و لگن میشود. در حالی که این فشار طبیعی است، باید بدون درد باشد، در صورت تجربه درد، باید به پزشک اطلاع داده شود.
اگر دهانه رحم غیرطبیعی به‌نظر برسد، نمونه‌برداری از بافت ممکن است انجام شود. کولپوسکوپی روشی است که با استفاده از ابزاری شبیه دوچشم که برای بزرگ‌نمایی از سطح دهانه رحم استفاده میشود تا ناهنجاری‌هایی را که ممکن است با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشد، نشان دهد.
علائم زخم دهانه رحم چیست؟
مراحل اولیه بروز این بیماری، تکه‌های غشای مخاطی از دهانه رحم بیرون می‌آیند. مراحل بعدی معمولاً با درجات مختلف بهبودی همراه است. ضایعه اولیه بیماری نشان میدهد که سطح آن فاقد غشای مخاطی است، بافت دانه‌ای بوده و ممکن است تعداد زیادی گلبول سفید و باکتری در ارتباط با آن وجود داشته باشد.
بلافاصله پس از فوران زخم، بدن با پوشاندن ناحیه در معرض دید با یک لایه اپیتلیال (پوشاننده) جدید، ترمیم را آغاز میکند. زخم ممکن است به‌طور کامل یا جزئی بهبود یابد یا ممکن است عود کند. زخم تا زمانی که عفونت و ترشحاتی که در ابتدا باعث آن شده است از بین نرود ، به‌طور کامل بهبود نمی‌یابد.
این بیماری در زنانی که در طول سال‌های قاعدگی هستند و در کسانی که بچه‌دار شده اند و در هنگام عفونت‌های دهانه رحم یا واژن بیشتر است. این بیماری در باکره‌ها و در زنان مسن که یائسگی را تجربه کرده‌اند کمتر دیده میشود.
در حالی که هر زن ممکن است زخم دهانه رحم را با علائم متفاوتی تجربه کند، موارد زیر شایع‌ترین علائم زخم دهانه رحم هستند:
- ترشحات چرکی (عفونت‌های داخل واژن به راحتی به دهانه رحم منتقل می‌شوند. سپس بافت دهانه رحم می‌تواند ملتهب شود و زخم باز ایجاد کند. یکی از علائم اولیه این امر ترشحات چرک مانند واژینال است)
- درد لگن
- خونریزی بین قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی
- مشکلات ادراری
در انتها باید گفت علائم زخم دهانه رحم ممکن است شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی باشد. برای تشخیص درست این بیماری توصیه میشود که همیشه با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید.
پزشک معالج چه سوالاتی را برای تشخیص بیماری زخم دهانه رحم می‌پرسد؟
اگر پزشک شما مشکوک به زخم دهانه رحم باشد، ممکن است معاینه لگنی انجام دهد. این به پزشک اجازه میدهد تا نگاه دقیق‌تری به دهانه رحم داشته باشد.
پزشک احتمالاً دهانه رحم را نیز سواب می‌کشد تا مایعات واژن را جمع‌آوری کند. پزشک شما احتمالاً در مورد سابقه جنسی شما نیز سؤالاتی خواهد پرسید. دکتر می‌خواهد بداند:
- تعداد شرکای جنسی که در گذشته داشته‌اید؟
- چه علائمی از واژن دارید؟
- مشکلات بیماری مانند درد
- چه مدت علائم خود را دارید؟
- آیا از نظر جنسی فعال هستید؟
- آیا در حین رابطه دچار درد یا خونریزی می‌شوید؟
- آیا از محصولات بهداشتی زنانه استفاده می‌کنید؟
- آیا شما باردار هستید؟
- آیا محصولات بدون نسخه را برای درمان علائم خود امتحان کرده‌اید؟
- این که آیا بدون کاندوم رابطه جنسی داشته‌اید یا نه
- نوع پیشگیری از بارداری که استفاده کردید
حتی اگر علائمی نداشته باشید، پزشک معالج معاینه معمولی را برای بررسی دهانه رحم انجام می دهد.
همچنین، پزشک معالج همراه با ارائه یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه لگن، ممکن است شما را از نظر بیماریهایی مثل کلامیدیا، سوزاک، تبخال و تریکومونیازیس نیز بررسی کند.
در انتها پزشک معالج شما یک معاینه واژینال انجام میدهد تا ببیند آیا به بیماری التهابی لگن مبتلا هستید یا خیر. درمان خاص زخم دهانه رحم توسط ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما بر اساس موارد زیر تعیین میشود.
- سن، سلامت کلی و سابقه پزشکی شما
- شدت بیماری، نوع و شدت علائم
- چگونگی واکنش شما برای داروها، رویه‌ها یا درمان‌های خاص
در انتها پزشک درمان را با هدف کاهش علائم و جلوگیری از گسترش عفونت انجام میدهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
در صورت بروز هر یک از این علائم، باید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ملاقات کنید
- ترشحات چرکی یا غیرطبیعی واژن با درد یا خارش همراه است
- بیماری سخت یا دردناک
- درد لگن
- درمان یا لکه‌بینی بعد از رابطه جنسی یا بین قاعدگی
- درد زیر شکم فقط در حین یا بعد از رابطه جنسی
- تب، لرزش، حالت تهوع، استفراغ ، درد شدید شکم و سرگیجه( این موارد نیاز به بررسی فوری دارد)
اقدامات پیشگیرانه
در ادامه مطلب حتما دوست دارید بدانید که چگونه می‌توان از ابتلا به زخم دهانه رحم جلوگیری کرد. باید گفت ممکن است فرد نتواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند، اما می‌توان خطر ابتلا به آن را کاهش دهد. برای پیشگیری یک فرد می‌تواند این اقدامات ذکر شده در زیر را دنبال کند:
- هنگام مقاربت از کاندوم استفاده کنید
- شرکای جنسی را محدود کنید
- از رابطه جنسی با افرادی که زخم‌های تناسلی یا ترشحات آلت تناسلی دارند خودداری کنید
- برای بیماری‌های مقاربتی درمان شوید
- از استفاده از محصولات بهداشتی زنانه که ممکن است واژن یا دهانه رحم را تحریک کنند خودداری کنید
راهکار کلیدی درمان
زخم دهانه رحم نوعی التهاب دهانه رحم است. درد لگن، خونریزی بین قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی و مشکلات ادراری همگی از علائم احتمالی این بیماری هستند. چنانچه در درمان زخم دهانه رحم که ناشی از عفونت است درمان را به‌طور کامل انجام ندهید، زخم به زودی به رحم و لوله‌های فالوپ سرایت میکند و باعث بروز بیماری التهابی لگن میشود.
اگر دهانه رحم شما ناشی از عفونت نباشد، ممکن است نیازی به درمان پزشکی نداشته باشید، این مشکل اغلب خود به خود حل میشود.
با این حال، اگر مشکل ناشی از یک بیماری مقاربتی باشد، باید فوراً بیماری زمینه‌ای را درمان کنید. مهم‌ترین چیز این است که عفونت را از بدن خود ریشه‌کن کنید و مطمئن شوید که به سایر سیستم‌های شما یا در صورت بارداری به جنین شما سرایت نمی‌کند. بیماری‌های مقاربتی مرتبط با دهانه رحم معمولاً با رژیمی از داروهای خوراکی یا کرم‌های موضعی درمان می‌شوند، مانند:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- ضدویروس‌ها
- ضد قارچ‌ها
شریک جنسی شما نیز باید فورا تحت‌درمان قرار بگیرد تا از ابتلا به عفونت مشابه برای بار دوم جلوگیری شود. تا زمان کامل شدن درمان بیماری خود از رابطه جنسی با شریک زندگی خود خودداری کنید.
درمان خانگی برای درمان زخم دهانه رحم چیست؟
زخم دهانه رحم باید به صورت پزشکی درمان شود، زیرا برای بین بردن بیماری نظارت یک پزشک ضروری است. با این‌حال، زخم دهانه رحم مزمن با علائم خفیف را می توان با استفاده از داروهای خانگی و کمک به کاهش درمان کرد. درمان‌های خانگی که ممکن است به درمان دهانه رحم کمک کند عبارتند از:
- خوردن ماست یا مکمل‌های پروبیوتیک:ماست حاوی ماده‌ای به‌نام پروبیوتیک است. مصرف مکمل‌های پروبیوتیک نیز در درمان خدمات مفید است.
- مصرف سیر: سیر دارای خواص بیوتیکی است. سیر همچنین به درمان واژینوزایی کمک میکند.
- نوشیدن چای سبز: خوردن چای سبز خطر ابتلا به سرطان تخمدان و آندومتر را کم میکند.
- جلوگیری از محرک‌ها: از مصرف اسپری، تامپون‌ها، صابون‌های معطر و دیافراگم برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری اجتناب کنید یا هنگام قرار دادن محصولاتی مانند تامپون یا دیافراگم در واژن، دستورالعمل‌های برداشتن آن یا نحوه تمیز کردن آن را دنبال کنید.
- استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی: کاندوم خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را کاهش میدهد که علت اصلی زخم دهانه رحم است. استفاده از کاندوم هر بار در طول رابطه جنسی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را کاهش دهد.
زخم دهانه رحم در بارداری به چه معناست؟
در دوران بارداری به دلیل نوسانات هورمونی، دهانه رحم حساس‌تر است. بنابراین، زخم دهانه رحم در بارداری به‌راحتی رخ میدهد.
مدت زمان بهبودی زخم دهانه رحم با درمان چقدر است؟
پس از شروع دوره آنتی‌بیوتیک‌های مناسب، معمولاً تا دو هفته طول می‌کشد تا دهانه رحم به‌طور کامل بهبود یابد.
چگونه می‌توان تشخیص داد که زخم دهانه رحم در حال درمان است؟
برای اینکه بدانیم آیا زخم دهانه رحم از بین رفته است، برای بررسی باید معاینه لگن انجام شود. رفع سایر علائم نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
آیا زخم دهانه رحم می‌تواند خود به خود از بین برود؟
زخم دهانه رحم، معمولا خود به خود درمان میشود. با این‌حال، اگر یک بیماری مقاربتی علت این بیماری باشد، نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی دارد.
سایر علل
سرویکس که سرویسیت نیز نامیده میشود، می‌تواند ناشی از شرایط دیگری نیز باشد. این شامل:
- آلرژی به کاندوم یا اسپرم کش‌ها
- تحریک – به‌عنوان مثال، از تامپون
- رادیوتراپی- دهانه رحم می‌تواند یکی از عوارض جانبی رادیوتراپی باشد که برای درمان برخی سرطان ها استفاده میشود.
برای این بیماری که در اثر عفونت ایجاد نمی‌شود، معمولاً هیچ درمانی وجود ندارد. زمانی که علت برطرف شود، زخم برطرف میشود.
سخن پایانی
شرایط مختلفی وجود دارد که می‌تواند گردن رحم (دهانه رحم) را تحت‌تاثیر قرار دهد، از التهاب خفیف تا سرطان دهانه رحم جزو مشکلات دهانه رحم هستند.
برخی از شرایطی که دهانه رحم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، شایع‌تر از بقیه موارد است. همه این بیماری‌ها می‌توانند علائم مختلفی مانند خونریزی غیرطبیعی یا ترشحات از واژن ایجاد کنند یا ممکن است اصلاً علائمی ایجاد نکنند.
برخی از شرایط زخم دهانه رحم خیلی طبیعی هستند و هیچ نیازی به درمان ندارند. نوع درمان در صورت نیاز به شرایط زمینه ای بستگی دارد. پزشک شما می‌تواند در مورد مناسب‌ترین روش درمان برای شما با شما صحبت کند.
همانطور که متوجه شدید زخم دهانه رحم یک بیماری تهدید‌کننده زندگی نیست و معمولاً فقط علائم خفیف یا بدون علائم را نشان میدهد. حتی در موارد خفیف زخم دهانه رحم، یک بیماری قابل‌درمان با دوره آنتی‌بیوتیکی است. با رعایت چند نکته ساده و پرهیز از محصولاتی که باعث تحریک می‌شوند می‌توان از دهانه رحم جلوگیری کرد.