در طول تجربه شیردهی خود، ممکن است متوجه توده‌هایی در پستان شوید که می‌تواند شیر دادن به نوزاد را چالش برانگیز و حتی دردناک کند. حتی ممکن است در مورد احتمال ابتلا به سرطان سینه نگران باشید. در این صورت خیالتان راحت باشد؛ چرا که این توده‌ها معمولا خطرناک نیستند و اغلب موقت می‌باشند. با این که برخی از انواع توده پستان در زنان شیرده بدون درمان از بین می‌روند، برخی دیگر ممکن است نیاز به مراجعه به یک پزشک داشته باشند.
در این مقاله در مورد آنچه که باید در مورد انواع مختلف توده در پستان زنان شیرده و این که چه زمانی باید به پزشک خود مراجعه کنید بدانید، صحبت خواهیم کرد.
علل ایجاد توده پستان زنان در دوران شیردهی
انواع زیادی از توده‌های پستان و سایر تغییرات سینه وجود دارند که ممکن است در طول دوران شیردهی اتفاق بیفتد. بسته شدن مجاری شیر، تورم سینه‌ها و ورم پستان تعدادی از این احتمالات هستند و همه می‌توانند به صورت توده پستان در زنان شیرده ظاهر شوند. خبر خوب این است که این توده‌ها به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند.
با این حال، سایر تغییرات در سینه‌های شما ممکن است نشانه مشکلاتی باشد که به شیردهی مربوط نمی‌شوند. با این که اغلب اوقات توده‌های سینه جایی برای نگرانی ندارند، در موارد نادر ممکن است خطرناک باشند و نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند. بنابراین حتما در این رابطه با پزشک خود صحبت کنید.
مجرای شیر بسته شده
مجرای شیر بسته شده معمولاً گِرِهَک، ندول یا توده‌های کوچک، سخت و حساس در سینه هستند. مجرای شیر مسدود شده اغلب به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند، به درستی تخلیه نمی‌شوند و می‌توانند از جریان شیر مادر جلوگیری کنند. در صورتی که دچار این عارضه باشید، ممکن است تورم، قرمزی و درد را در پستان تجربه کنید.
عوامل زیر می‌توانند باعث مسدود شدن مجاری شیر در دوران شیردهی شوند:
- بزرگ شدن سینه
- شیر دادن فقط از یک سینه که از تخلیه شیر در طرف دیگر جلوگیری می‌کند.
- مکش نامناسب نوزاد در هنگام شیردهی
- شیر دادن کم یا نامنظم به نوزاد
- پوشیدن سوتین‌های تنگ یا تاپ‌های اسپرت
اکثر مجاری شیر مسدود شده بدون درمان پس از چند روز برطرف می‌شوند؛ زیرا عمل تخلیه سینه از طریق شیردهی یا پمپاژ اغلب این انسداد را برطرف می کند. در این بین، قرار دادن کمپرس گرم روی ناحیه تحت تاثیر قرار گرفته می‌تواند درد آن را تسکین دهد.
اگر این کار خیلی دردناک نیست، شیر دادن به نوزاد خود را از سمتی شروع کنید که مجرای آن بسته شده است. مکیدن قوی نوزاد در ابتدای تغذیه می‌تواند به رفع سریع‌تر انسداد مجرای شیر مادر کمک کند. همچنین سعی کنید چه قبل و چه بعد از شیر دادن به نوزاد، سینه آسیب دیده را از قفسه سینه تا نوک سینه ماساژ دهید.
همچنین بهتر است از موقعیت‌های مختلف شیردهی استفاده کنید که به تخلیه نواحی مختلف سینه کمک کند و به یاد داشته باشید که برای جلوگیری از مشکلات بیش‌تر، یک سوتین راحت بپوشید که خیلی تنگ نباشد.
استفاده از پمپ سینه پس از شیردهی نیز می‌تواند به تخلیه کامل سینه و رفع گرفتگی مجرای شیر کمک کند.
ماستیت
ماستیت به یک نوع عفونت در بافت پستان گفته میشود. باکتری‌هایی که از طریق نوک پستان زخم یا ساییده شده وارد بافت سینه می‌شوند، می‌توانند باعث شوند که عفونت در سینه امکان ایجاد شدن داشته باشد. گرفتگی مجرای شیر و تخلیه ناقص شیر پستان‌ها نیز از دیگر دلایل احتمالی بروز این عفونت در زنان شیرده به شمار می‌رود.
توده همراه با ورم پستان دردناک است و ناحیه اطراف آن ممکن است گرم و قرمز باشد. ورم پستان می‌تواند با تب، لرز، خستگی، بدن درد، حالت تهوع و سایر علائم شبیه به آنفولانزا همراه باشد. در موارد شدید، ممکن است غدد لنفاوی دردناک و متورم در زیر بغل نزدیک پستان عفونی، افزایش ضربان قلب یا آبسه پستان را ایجاد کند. گاهی اوقات برای بهبود عفونت پستان، آنتی بیوتیک مورد نیاز است، بنابراین اگر علائم ورم پستان شما در عرض ۲۴ ساعت از بین نرفت، مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید.
در صورت ابتلا به ورم پستان نه تنها ادامه دادن شیردهی مادر به نوزاد بی خطر است، بلکه اغلب توسط پزشکان نیز به مادر توصیه میشود. زیرا شیردهی می‌تواند با تخلیه منظم شیر از پستان‌ها به رفع کردن عفونت کمک کند.
شیری که در زمانی که به عفونت سینه مبتلا هستید تولید می‌کنید، به نوزاد شما آسیبی نمی‌رساند. با این حال از آنجایی که ورم پستان می‌تواند طعم شیر را تغییر دهد، نوزاد شما ممکن است آن را رد کند. در این صورت، می‌توانید با استفاده از پمپاژ کردن یا با استفاده از دست شیر خود را بدوشید و نوزاد خود را با شیر مادری که را که قبلاً پمپاژ و ذخیره شده است، شیر اهدایی یا شیر خشک تغذیه کنید تا زمانی که عفونت از بین برود.
مانند کاری که هنگام بسته شدن مجاری شیر انجام می‌دادید، از پوشیدن لباس‌های تنگ و سوتین‌هایی که می‌توانند به ناحیه آسیب دیده فشار وارد کنند، خودداری کنید. این کار نه تنها در زمانی که عفونت سینه دارید، بلکه پس از آن نیز مهم است. فشار بیش از حد بر بافت حساس سینه می‌تواند منجر به ورم پستان شود و آن را تشدید کند.
کیست پستان
کیست پستان یک توده گرد یا بیضی شکل بی خطر است که حاوی مایع می‌باشد. هنگامی که کیست در بافت پستان زن شیرده ایجاد میشود، اغلب از نوع توده شیری (گالاکتوسل) یا کیست‌های پر از شیر هستند که از مجرای شیر مسدود شده به وجود می‌آیند. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد توده‌های شیری یا گالاکتوسل‌ها این است که اغلب درست پس از قطع شیردهی توسط فرد ایجاد می‌شوند.
این کیست‌ها می‌توانند سخت یا نرم به نظر برسند و به راحتی در داخل سینه جابه جا شوند. توده‌های شیری معمولاً بزرگ‌تر از مجاری شیر بسته شده هستند و ممکن است یا دردناک باشند یا نباشند. به دلیل این که این کیست‌ها با شیر پر می‌شوند، ممکن است اندازه آن‌ها تغییر کند. اگر گالاکتوسل باعث درد یا ناراحتی زن شیرده شود، می تواند تخلیه شود. استفاده از کمپرس سرد یا کمپرس یخ نیز می‌تواند تسکین دهنده درد آن باشد.
توده‌های شیری معمولاً هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند؛ اما همیشه لازم است توسط پزشک معاینه شوند تا از تشخیص دقیق نوع توده اطمینان حاصل شود. اگر پزشک شما نیاز به انجام آزمایشاتی برای رد احتمال وجود سایر بیماری‌ها داشته باشد، نیازی نیست شیردهی به نوزاد خود را قطع کنید.
سونوگرافی، ماموگرافی، بیوپسی سوزنی، لامپکتومی و آزمایش خون همگی می‌توانند در زمانی که شما به شیردهی ادامه می‌دهید، انجام شوند و شیر دادن به نوزاد در آن‌ها اخلالی ایجاد نمی‌کند.
بیماری فیبروکیستیک پستان
برخی از زنان دارای بافت سینه متراکم هستند که با عنوان فیبروکیستیک پستان شناخته میشود. در فیبروکیستیک پستان، سینه‌ها ممکن است حساس شوند و احساس کنید که چندین ندول سخت و کوچک در یک یا هر دو سینه وجود دارد. زنان مبتلا به این عارضه ممکن است قبل از قاعدگی دچار افزایش حساسیت و برآمدگی شوند.
تصور میشود که فیبروکیستیک پستان ناشی از نوسانات هورمونی است. با این که خود شما نیز می‌توانید بافت ناهموار و متراکم آن را با لمس و امتحان کردن سینه‌های خود احساس کنید، فقط ماموگراف می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد.
زمانی که مجاری شیر در زنان شیرده بسته شده باشد، معمولاً به شکل یک یا دو توده سخت و کاملاً مشخص ظاهر میشود؛ اما بافت فیبروکیستیک در سراسر پستان، به ویژه در قسمت‌های بیرونی و بالایی سینه، برجسته و دارای توده است.
فیبروکیستیک پستان در زنان جوان‌تر بسیار رایج است و کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG) اعلام کرده است که تقریباً نیمی از زنان ۴۰ ساله و بالاتر دارای فیبروکیستیک پستان هستند.
این عارضه خوش خیم پستان با بارداری یا شیردهی مرتبط نیست و نباید تجربه شیردهی شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال از آنجایی که بافت فیبروکیستیک پستان می‌تواند شبیه به نشانه‌های سرطان سینه باشد یا آن را پنهان کند، پزشک شما را به طور منظم برای غربالگری معاینه خواهد کرد.
غده چربی یا لیپوم
لیپوم‌ها توده‌های غیر سرطانی و غدد چربی هستند که به مرور درست در زیر پوست شما رشد می‌کنند. این غده‌ها اغلب نرم و خمیری هستند، به راحتی قابل حرکت می‌باشند و بیش‌تر آن‌ها بدون درد هستند؛ مگر این که عصب را تحت فشار قرار دهند. لیپوم‌ها می‌توانند در بافت سینه و سایر قسمت‌های بدن از جمله گردن، شانه‌ها، بازوها و ران‌ها ظاهر شوند.
اگرچه علت بروز لیپوم ناشناخته است، اما این بیماری ارثی می‌باشد و به عنوان مثال، اعضای یک خانواده شانس بیش‌تری برای ابتلا به آن دارند. درمان لیپوم معمولاً ضروری نیست؛ مگر این که باعث درد یا ناراحتی شود.
با این که لیپوم‌ها بی ضرر هستند، می‌توانند شبیه به یک نوع سرطان نادر به نام لیپوسارکوم باشند. بنابراین توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده هر نوع توده در سینه خود به پزشک مراجعه کنید تا آن را معاینه کند.
هماتوم
هماتوم مقداری از خون است که در زیر پوست و در ناحیه‌ای خارج از رگ‌های خونی جمع میشود. هماتوم تقریباً همیشه در نتیجه خونریزی ناشی از ضربه یا جراحی سینه بروز پیدا می‌کند.
هماتوم‌ها معمولاً ۷ تا ۱۰ روز پس از جراحی ایجاد می‌شوند و ممکن است کوچک یا بزرگ باشند. اگر دچار هماتوم در سینه خود شده باشید، ممکن است یک نقطه متورم را در پستان خود احساس کنید که پر از مایع است. ناحیه اطراف آن اغلب دردناک است و همچنین ممکن است قرمز یا متورم باشد. اگر خون نزدیک به پوست باشد، این ناحیه ممکن است تغییر رنگ دهد یا کبود به نظر برسد.
اگر متوجه علائم هماتوم در خود شده‌اید، توصیه می‌کنیم با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیرا ممکن است در برخی موارد نیاز به تخلیه از طریق جراحی وجود داشته باشد.
مقایسه کبودی با هماتوم
کبودی‌ها در اثر آسیب رسیدن به رگ‌ها و مویرگ ها (رگ‌های خونی ریز) در زیر پوست ایجاد می‌شوند. بر خلاف هماتوم، کبودی‌ها باعث ایجاد توده‌های متورم نمی‌شوند و پر از مایع نیستند. در صورتی موارد زیر شامل حال شما شود، ممکن است در دوران شیردهی دچار کبودی شوید:
- کودک شما به اندازه کافی سینه را وارد دهان خود نمی‌کند یا به خوبی آن را نگه نمی‌دارد.
- شما از پمپ سینه‌ای برای پمپاژ شیر خود استفاده می‌کنید که مکش یا سرعت آن خیلی زیاد است یا مکنده پمپ سینه برای شما بیش از حد بزرگ یا بیش از حد کوچک است
- تغییر رنگ خفیف در سینه شما (به ویژه در اطراف نوک پستان و هاله ی نوک پستان) به احتمال زیاد یک کبودی است تا هماتوم.
تومور
به گفته متخصصان پزشکی، شایع ترین نوع تومور در افراد شیرده، آدنوم شیردهی است. این تومور خوش خیم مانند یک توده جامد در زیر پوست با مرزهای مشخص احساس میشود و به آسانی حرکت می‌کند. آدنوم شیردهی معمولاً در اثر تغییرات هورمونی در بارداری و دوران شیردهی ایجاد می‌شوند و حدود ۷۰ درصد از توده‌های سینه بیوپسی شده در افراد شیرده را تشکیل می‌دهند.
فیبروآدنوم پستان یکی دیگر از انواع شایع تومورهای خوش خیم پستان است. این نوع تومور شبیه به تومورهای گرد، سخت و متحرک زیر پوست است و اغلب نیازی به درمان ندارد. اگرچه علائم آن بستگی به نوع فیبروآدنوم دارد. رشد فیبروآدنوم پستان در دوران بارداری و شیردهی و سپس کوچک شدن آن احتمالاً به دلیل نوسانات هورمونی، غیر معمول نیست.
مشخص شده است که بیش‌تر توده‌های سینه عارضه خطرناکی نیستند؛ اما حدود ۲۰ درصد از توده‌ها بدخیم (سرطانی) هستند. توده بدخیم پستان می‌تواند به صورت یک توده سخت و بدون درد ظاهر شود که به نظر می‌رسد مرز مشخصی ندارد. همچنین ممکن است احساس شود که به بافت سینه اطراف چسبیده است و حرکت را دشوار می‌کند.
هنگام مواجهه با سرطان، تشخیص زود هنگام از اهمیت بسیاری برخوردار است. اگر در دوران شیردهی به سرطان سینه مبتلا شوید، شما و پزشکتان در مورد بهترین اقدام ممکن تصمیم خواهید گرفت. اگر درمان شما شامل شیمی درمانی یا پرتودرمانی یا هر دو باشد، ممکن است نیاز به قطع شیردهی به نوزاد داشته باشید.
در حین شیردهی به معاینه منظم پستان خود ادامه دهید تا سینه‌های خود را از نظر توده‌های احتمالی و سایر تغییرات زیر نظر بگیرید. این عمل می‌تواند به تشخیص زودهنگام هرگونه رشد سرطانی احتمالی کمک کند.
سخن آخر
اکثر توده‌های پستان که در زنان شیرده ایجاد می‌شوند بی ضرر و موقتی هستند. با این حال، ایده خوبی است که مراقب اندازه و بافت هر توده‌ای باشید که در پستان خود پیدا می‌کنید و در صورت نگرانی حتما با پزشک یا مشاور شیردهی خود تماس بگیرید.