آرام کردن کودک اغلب یکی از چالش‌های مهم برای والدین و یک فرایند مهم و حیاتی است. این مسئله به میزان زیادی نیازمند صبر و توجه به نیازهای کودک از طرف والدین است. آرام کردن کودکان به این معناست که آن‌ها را از حالت هیجانی بالا به حالت آرامش برگردانید. بی‌قراری در کودکان می‌تواند از علل مختلفی ناشی شود و بسته به علت ممکن است شدت و نحوه ظهور آن متفاوت باشد. با تیم متخصص پینو بیبی همراه باشید؛ در زیر به برخی از علل شایع بی‌قراری در کودکان اشاره می‌کنیم:
- بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند تب، سرماخوردگی، عفونت‌ها و درد ممکن است باعث بی‌قراری در کودکان شوند. برای ایجاد آرامش در کودک بهتر است به علت بیماری کودک پی برده و هر چه سریع‌تر در جهت رفع آن اقدامات لازم را انجام دهید.
- دندان‌درد: هنگامی که دندان‌های کودکان در حال رشد هستند، ممکن است دچار درد و تورم در ناحیه‌های دهانی شوند این مسئله تاثیر زیادی در بی‌قراری در آن‌ها دارد.
- مشکلات گوارشی: نقص‌ها یا مشکلات در گوارش کودک می‌تواند باعث ناراحتی و بی‌قراری آنان شود.
- ناراحتی‌های عاطفی: برخی کودکان ممکن است به دلیل مشکلات روحی، اضطراب، خشم یا تغییرات در محیط خانوادگی بی‌قرار شوند.
- اضطراب و تنش: وقوع تغییرات مهم در زندگی کودک مانند تغییر محیط، ورود به مهدکودک یا مدرسه، جدا شدن از والدین و … می‌تواند احساس اضطراب و تنش در کودک ایجاد کند که منجر به بی‌قراری می‌شود.
- عدم خواب کافی: کمبود خواب و استراحت مناسب نیز می‌تواند باعث بی‌قراری و عدم آرامش در کودکان شود.
- عوامل محیطی: مثلاً هوای گرم، سرمای شدید، آلرژی‌ها و آلودگی هوا ممکن است بر روی رفتار کودک تأثیر منفی بگذارد و سبب بی‌قراری درآنان شود.
- مصرف برخی داروها: در برخی موارد، مصرف برخی داروها یا مواد مخدر می‌تواند باعث بی‌قراری در کودکان می‌شود.
- بروز برخی اختلالات روانشناختی: برخی از اختلالات مانند اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالیADHD) ) و اختلال طیف اُتیسم (ASD)می‌توانند باعث ایجاد اضطراب و عدم آرامش در کودکان شوند.
- فعالیت بدنی کم: کودکان برای رشد سالم و حفظ آرامش نیاز به فعالیت بدنی دارند. کمبود فعالیت بدنی و عدم تحرک می‌تواند منجر به عدم ارامش و بی‌قراری در کودکان شود. برای ترغیب کودکان به انجام فعالیت‌های بدنی و فیزیکی مقالات «چگونه کودک خود را تشویق به ورزش کردن کنم؟» و «ورزش‌های مخصوص نوزادان» را مطالعه بفرمایید.
راهکار‌هایی برای آرام کردن کودکان
در ادامه، به تعدادی از راه‌های کمک به آرام‌کردن کودکان اشاره خواهد شد:
۱.ایجاد آرامش با موسیقی: آرام کردن کودک با استفاده از موسیقی یک روش موثر و طبیعی است که می‌تواند به کاهش تنش و استرس کودک کمک کند و او را به آرامش برساند. گاهی کودکان به آهنگ‌ها و صداهای آرامبخش واکنش خوبی نشان می‌دهند. موسیقی‌های آرامش‌بخش، به خصوص موسیقی‌های بدون کلام و آرامش‌بخش، می‌تواند برای کودکان مفید باشد. انتخاب آهنگ‌های با ملودی‌های آرام و بدون صدای بلند، به کودک کمک می‌کند تا آرامش و تمرکز بیشتری داشته باشد. همراهی کودک با موسیقی می‌تواند جذابیت بیشتری برای او ایجاد کند. شما می‌توانید با کودک به موسیقی گوش دهید، با او رقصیده و او را به خواندن آواز ترغیب کنید.موسیقی را به طور ملایم و با صدای کم پخش کنید تا کودک به آرامش برسد. همچنین، مدت زمان گوش دادن به موسیقی نیز مهم است. زمان‌بندی گوش دادن به موسیقی باید به گونه‌ای باشد که کودک خسته نشود و از موسیقی لذت ببرد. اغلب ترکیب موسیقی با تکنیک‌های دیگر می‌تواند تأثیر بیشتری داشته باشد. برای مثال، می‌توانید همزمان با موسیقی، کودک را ماساژ دهید که این ترکیب می‌تواند به آرامش بیشتری منجر شود. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، این است که هر کودک ممکن است به موسیقی به شکل متفاوتی پاسخ دهد، بنابراین تجربه و آزمایش می‌تواند به شما کمک کند تا موسیقی مناسب برای آرام کردن کودک خود را پیدا کنید. همچنین، ممکن است در برخی مواقع موسیقی همراه با سایر روش‌ها بهترین نتیجه را داشته باشد. اگر کودک شما مشکل خاصی دارد یا استرس زیادی را تجربه می‌کند، بهتر است با پزشک یا مشاور مربوطه مشورت کنید.
۲.ارتباط موثر با کودک: با کودک‌تان ارتباط برقرار کنید و به نیازها و ترس‌هایش توجه کنید. صحبت کردن با کودک به خصوص در مواقعی که نگران و یا عصبی است، می‌تواند به آرام شدن او کمک کند. اگر کودک دچار اضطراب است، از او بپرسید که چه موضوعی او را نگران می‌کند و در کنار او باشید تا احساسات خود را بیان کند. بیان احساسات به کودکان کمک می‌کند تا آن‌ها احساس آرامش و اطمینان بیشتری پیدا کنند.
۳.ماساژ دادن کودک: استفاده از ماساژ ملایم برای آرام کردن کودک کارآمد است. ماساژ دادن به کودکان می‌تواند باعث آرامش و رفع تنش‌های روحی و جسمی آن‌ها شود. این کار می‌تواند به عنوان یک راه بسیار موثر برای برقراری ارتباط مثبت با کودکان عمل کند و از طریق لمس، ارتباط نزدیک با آن‌ها، بهبود رفتار و وضعیت کودکان را باعث شود. در زیر تعدادی از مزایای ماساژ دادن به کودکان برای آرامش آن‌ها آورده شده است:
- کاهش تنش و استرس: ماساژ باعث کاهش هورمون‌های تنش‌زا می‌شود و با افزایش هورمون‌های آرامش‌بخش (مانند اندورفین‌ها) موجب رفع استرس و تسکین احساسات می‌شود.
- بهبودخواب: ماساژ قبل از خواب به کودکان کمک می‌کند تا بهتر و به مدت طولانی‌تری خوابیده و استراحت کنند.
- تقویت ارتباط و اعتماد: این فعالیت به والدین کمک می‌کند نزدیک‌ترین زمان ممکن با فرزندان‌شان را سپری کنند و باعث تقویت ارتباط و اعتماد میان آن‌ها می‌شود.
- افزایش احساس امنیت: لمس ملایم در طول ماساژ، احساس امنیت و آرامش در کودکان را افزایش می‌دهد.
- تعادل هورمون‌ها: ماساژ می‌تواند به تعادل هورمون‌های کودک کمک کند و باعث تحریک سیستم عصبی خودکار (ANS)شود که در نتیجه باعث آرامش و تعادل در سیستم بدن کودک می‌شود.
در انجام ماساژ، مهم است که والدین به نکات ایمنی و نحوه انجام صحیح ماساژ برای سن کودک توجه کنند. همچنین، قبل از انجام ماساژ به کودکان، می‌توانید از روش‌های مختلف ماساژ کودکان و تاثیرات آن‌ها بر روی آرامش و خواب کودکان که توسط متخصصین و مشاوران تایید شده‌اند، استفاده کنید.
۴.کاهش تحریکات محیطی: کودکانی که در محیط‌های پر سر و صدا حضور دارند معمولاً بی‌قرار بیشتری نسبت به سایر کودکان از خود نشان می‌دهند. محیط آرام و کم تحریک می‌تواند به کودک کمک کند آرام‌تر باشد. اگر کودک ناراحت یا بی‌قرار است، محیط را برای او آرام و امن کنید. محیط خانه را آرام و شاد نگه دارید. نورها و رنگ‌های ملایم و آرام، صداهای آرامش‌بخش و موسیقی ملایم می‌توانند به آرامش کودک کمک کنند.
۵.زمان استراحت کافی: مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی استراحت می‌کند. خواب کافی برای کودکان اهمیت زیادی دارد و نقص در خواب ممکن است به تحریک شدن آن‌ها منجر شود. استراحت کافی برای کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است و می‌تواند به طور مثبت بر روی آرامش آن‌ها تأثیرگذار باشد. استراحت مناسب به کودکان کمک می‌کند تا بهتر و موثرتر تمرکز کنند و از حواس‌شان برای فراگیری و آموختن استفاده کنند. این موضوع برای موفقیت تحصیلی و رشد شناختی آن‌ها بسیار مهم است. استراحت مناسب می‌تواند کودکان را از تنش‌های روزمره و نگرانی‌های اجتماعی و خانوادگی رها کند و آن‌ها را به خوابیدن، بازی کردن و لذت بردن از زندگی ترغیب کند.
۶.انجام بازی و داشتن فعالیت: انجام فعالیت‌ها و بازی‌ها می‌تواند برای کودکان به عنوان یک راه برای ایجاد آرامش و سلامت روحی مفید باشد. این فعالیت‌ها و بازی‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا احساس خوبی داشته باشند، از استرس آنان کاسته شود و به بهبود تمرکز و توجه در آنان کمک کند. استراحت کافی باعث می‌شود تا کودکان بهتر و بیشتر به بازی و فعالیت‌های سالم بپردازند. انرژی بیشتر به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به شیوه‌های جدیدی بازی کنند و در کنار هم‌بازی‌های خود روابط اجتماعی را یاد بگیرند. توصیه می‌کنیم مقاله مفید و کاربردی «یوگای مادر و کودک» را مطالعه کنید که در آن حرکات ورزشی مناسب برای ورزش همزمان مادر و کودک ارائه شده است.
- فعالیت‌های بدنی: بازی‌ها و فعالیت‌های بدنی مانند دویدن، پرش، ورزش‌های گروهی و یوگا می‌تواند به آرامش ذهنی کودکان کمک کند و انرژی اضافی آن‌ها را تخلیه کند.
- بازی در طبیعت: بیرون رفتن و بازی در طبیعت می‌تواند به کودکان کمک کند تا ارتباط با محیط طبیعی برقرار کنند و از طبیعت به عنوان منبع آرامش و آرامش بهره‌مند شوند.
- انجام بازیهای خلاقانه: به کودکان اجازه دهید تا در انجام بازیهای خود آزاد باشند و ایده‌های جدید را کشف کنند، این کار به ایجاد احساس خلاقیت و رضایت در آنان کمک می‌کند.
- بازی کردن در گروه: بازی در گروه و فعالیت‌های گروهی می‌تواند احساس تعلق به جمع را تقویت کند و کودکان را به تعامل اجتماعی مثبت و مهارت‌های ارتباطی هدایت کند.
- آرامش و تمرکز: بازی‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، مانند انجام پازل‌ها، بازیهای حافظه و بازیهای استراتژیک می‌توانند به کودکان کمک کنند تا بهبود تمرکز خود را تجربه کنند و از نظرذهنی به آرامش برسند.
- انجام بازیهای آرامش‌بخش: بعضی از بازی‌ها و فعالیت‌ها مانند بازی با شن، آب بازی کردن و کشیدن نقاشی می‌تواند به کودکان کمک کند تا به آرامش برسند و استرس روزانه خود را کاهش دهند.
همچنین، مهم است که والدین و مربیان برای ایجاد آرامش در کودکان به خصوص از طریق فعالیت‌ها و بازی‌ها، محیط حمایت‌کننده‌ای را برای آنان ایجاد کنند . برنامه‌ریزی مناسب، حضور فعال در بازی‌ها و توجه به نیازها و علایق کودکان می‌تواند اثربخشی این فعالیت‌ها را افزایش دهد.
۷.حمایت از احساسات: احساسات کودکان می‌تواند ناپایدار باشد، حمایت از احساسات کودک نقش بسیار مهمی در ایجاد آرامش و رشد اجتماعی و روانی او دارد. وقتی کودکان احساسات خود را درک و بیان می‌کنند و در این باره حمایت می‌شوند، احساس امنیت و راحتی بیشتری در آن‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین، این مسئولیت به عهده والدین و مراقبان است که کودکان را در درک و مدیریت احساسات‌شان یاری دهند.
۸.فهم نیازهای کودک: کودک ممکن است با بی‌قراری مشکلاتی مانند گرسنگی، خواب، ترس یا ناراحتی‌های دیگر خودش را به شما نشان دهد. بهتر است ابتدا بررسی کنید که کودک شما احتمالاً چه نیازهایی دارد و سپس به او کمک کنید تا آرامش بیابد. خواندن مقاله رمزگشایی گریه کودکان می‌تواند شما را به درک بهتر نیازهای کودک و پی بردن به علت بی‌قراری کودک یاری برساند.
۹.ارتباط محبت‌آمیز: برقراری ارتباط محبت‌آمیز با کودک و نشان دادن احترام به او، به ویژه در مواقعی که نیاز به آرام کردن دارد، بهترین کلید است. صحبت کردن با صدای آرام و مهربان می‌تواند کودک را آرام کند. ارائه احترام و محبت به کودک، عشق و اهمیتی که به او دارید را نشان دهید. اطمینان حاصل کنید که کودک می‌داند که همیشه می‌تواند به شما اعتماد کند و با احترام و توجه شما روبه‌رو خواهد بود.
۱۰.تنظیم شرایط خواب: خواب کافی برای کودک بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که کودک شما خواب کافی داشته باشد و به موقع به خواب می‌رود. ایجاد روال‌های خواب با آرامش ارتباط مستقیمی دارد و فوق‌العاده بااهمیت است. مقالات «توصیه‌های ایمنی برای خواباندن نوزاد»، «کمک به بهبود خواب نوزاد» و «الگوهای خواب نوزادان» را مطالعه کنید تا بتوانید شرایط مناسبی برای خواب کودک خود فراهم کنید و به او کمک کنید تا خواب آرام‌تر و باکیفیت‌تری داشته باشد.
۱۱.فعالیت‌های آرامبخش: فعالیت‌های آرامبخش می‌توانند به کودکان کمک کنند تا آرامش و تمرکز بیشتری پیدا کنند و احساس خوبی در آنان ایجاد شود. این گونه فعالیت‌ها می‌توانند به خصوص قبل از خواب برای کاهش استرس و اضطراب، یا حتی به عنوان بخشی از برنامه روزانه آن‌ها مفید باشند. برخی از فعالیت‌ها و بازی‌ها می‌توانند کودک را آرام کنند. از جمله نمونه‌های که می‌توان به آن اشاره کرد :
- خواندن کتاب: خواندن کتاب‌های داستانی آرامبخش و محبوب کودکان می‌تواند احساس آرامش را به آن‌ها منتقل کند.
- نقاشی و رنگ آمیزی: فعالیت‌های هنری مانند نقاشی، رنگ آمیزی به کودکان کمک می‌کند تا به آرامش ذهنی رسیده و تمرکزشان افزایش یابد.
- بازی در طبیعت: بردن کودکان به بیرون و بازی در طبیعت می‌تواند اثر آرام‌بخشی داشته باشد و ارتباط آن‌ها با محیط زیست را تقویت کند.
۱۲.تنفس آرامبخش: برخی تکنیک‌های تنفس آرامبخش می‌توانند به کودک کمک کنند تا آرام‌تر شود. برای مثال، تنفس عمیق و کند یا تنفس به همراه شمارش. آموزش تنفس عمیق به کودکان می‌تواند به عنوان یک روش آرامبخش در مواقع استرس‌آور مفید باشد. آن‌ها می‌توانند عمیق نفس بکشند و بعد به آهستگی نفس را بیرون بدهند.
۱۳.عدم تنبیه کودک: در مواقعی که کودک شما ناراحت یا بی‌قرار است، بهتر است از مجازات و تهدید اجتناب کنید. این کار می‌تواند وضعیت کودک را بدتر کند.
۱۴.پیدا کردن فعالیت‌های آرامبخش برای والدین: والدین نیز باید خودشان را آرام کنند تا بتوانند کودک خود را آرام کنند. ممکن است این کار کمی زمان‌بر باشد، اما سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید تا این آرامش را به کودک خود انتقال دهید.
سخن آخر
در صورتی که کودک شما به طور مداوم ناراحت و بی‌قرار است و این مسئله نگرانی شما را به همراه دارد، بهتر است با متخصصین مرتبط با بهداشت روان کودکان یا پزشک مشورت کنید تا علت دقیق بی‌قراری مشخص شود و درمان مناسبی انجام گیرد. درمان معمولاً بسته به علت مشکل می‌تواند شامل تغییرات در تغذیه، داروها، و یا روش‌های درمانی مخصوص باشد. همچنین، اهمیت تغذیه سالم و توجه به علائم و نشانه‌های بیماری‌های گوارشی نیز برای پیشگیری از این مشکلات بسیار حائز اهمیت است.