مریض شدن نوزاد غیر معمول نیست، اما تب یکی از آن علائمی است که می‌تواند باعث والدین وحشت پدر و مادر شود. تب نوزاد می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود، دمای بدن نوزاد را بالا ببرد، از بین برود و دوباره بازگردد یا حتی همراه با بیماری دیگری ظاهر شود و سرماخوردگی خفیف را به یک سرماخوردگی شدیدتر تبدیل کند. تب حتی ممکن است زمانی که نوزاد در حال دندان درآوردن است ظاهر شود. به هر حال زمانی که تب نوزاد ظاهر می‌شود، قطعا توجه والدین را جلب می‌کند و موجی از اضطراب را در آن‌ها برمی‌انگیزد. به خصوص اگر نوزاد شما هنوز نسبتاً تازه به دنیا آمده باشد. از آنجایی که نوزادان نمی‌توانند به شما بگویند که چه احساسات و علائمی دارند، تشخیص این که کودک شما تب دارد ممکن است بسیار سخت باشد.
در نتیجه، کشف این که چه چیزی ممکن است دلیل بروز تب نوزاد باشد و همچنین آنچه که می‌توانید برای کاهش ناراحتی فرزند خود انجام دهید در این شرایط مفید است. در این مقاله در مورد آنچه که شما باید در مورد تب نوزاد بدانید و کارهایی که می‌توانید برای کمک به درمان آن انجام دهید صحبت خواهیم کرد.
چرا نوزاد من تب دارد؟
اول از همه، لازم است به یاد داشته باشید که خود تب کردن نوزاد لزوماً بد یا مضر نیست. تب یک بیماری نیست؛ بلکه نشانه‌ای از این است که بدن نوزاد شما در حال مبارزه با نوعی بیماری عفونی یا پاتوژن (عامل بیماری زا) می‌باشد.
بدن ما اغلب هنگامی که در معرض یک بیماری عفونی قرار می‌گیریم، گرما را افزایش می‌دهد. این روشی است که بدن در برابر مهاجمان خارجی واکنش نشان می‌دهد و حتی می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که بدن مشغول تولید آنتی بادی برای حمله به هر میکروبی است که از روزنه‌های سیستم ایمنی رد شده‌اند. بیشتر بیماری‌هایی که باعث تب نوزاد می‌شوند، ویروس‌ها یا باکتری‌های رایج دوران کودکی هستند که بی ضرر می‌باشند و خود به خود برطرف می‌شوند. برخی از دلایل رایج تب شدن نوزادان شامل موارد زیر می‌باشد:
چند دلیل دیگر نیز برای تب کردن نوزاد وجود دارد، اما این موارد کم‌تر رایج هستند. اگر نوزاد شما تب کند، به احتمال زیاد یک ویروس معمولی دوران کودکی باعث آن شده است. برخی از اختلالات بیماری‌ها و مشکلات جدی نیز می‌توانند باعث بروز تب نوزاد شوند. این اختلالات شامل موارد زیر می‌باشند:
- اختلالات خود ایمنی
- گرمازدگی
- مننژیت
- ذات الریه
- عفونت مجاری ادراری
تحقیقات در مورد این که آیا دندان درآوردن باعث تب نوزاد می‌شود یا نه، نتایج متفاوتی را نشان می‌دهند. شواهدی مبنی بر مشاهده علائم تب با دماسنج رکتال در نوزادانی که در حال دندان درآوردن هستند وجود دارد، اما یک تحلیل علمی در سال ۲۰۱۷ مطالعات علمی اندکی را در رابطه با ارتباط بین تب نوزاد و دندان درآوردن لو پیدا کرده است. پزشکان هشدار می‌دهند که والدین باید قبل از این که تصور کنند تب نوزادشان به دلیل دندان درآوردن است، احتمال وجود سایر بیماری‌ها مانند عفونت گوش یا عفونت مجاری ادرار را در نوزاد بررسی و رد کنند.
تب در نوزاد زیر ۳ ماه می‌تواند نشانه یک عفونت جدی باشد. تخمین زده می‌شود که ۱۰ درصد از نوزادان (کودکان زیر ۲۸ روز) که با تب مراجعه می‌کنند، دچار عفونت باکتریایی هستند.
مگر این که نوزاد شما خیلی کوچک باشد (زیر ۳ ماه) یا علائم نگران کننده دیگری را همراه با تب نوزاد مشاهده کرده باشید، نیازی نیست فوراً با پزشک تماس بگیرید. با این حال اگر نوزاد شما مایعات نمی‌نوشد یا بعد از نوشیدن شیر یا مایعات دیگر آن را بر می‌گرداند، استفراغ می‌کند یا اسهال دارد، بثورات پوستی یا کبودی دارد یا زیر ۳ ماه سن دارد و تب رکتوم بالای ۳۸ درجه سانتی گراد دارد، لازم است فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
علائم فیزیکی تب نوزاد
اگر مشکوک هستید و فکر می‌کنید که نوزاد شما ممکن است تب داشته باشد، اما نمی‌توانید دمای او را اندازه گیری کنید، علائم فیزیکی دیگری برای تب نوزاد وجود دارند که می‌توانید وجود آن‌ها را در نوزاد خود بررسی کنید. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
- خستگی یا بی حالی
- گیجی یا تحریک پذیری
- از دست دادن اشتهای
- رنگ پریدگی یا بثورات پوستی
- کشیدن یا گرفتن گوش توسط نوزاد
- پوستی که وقتی آن را لمس می‌کنید، گرم است؛ به خصوص روی پیشانی یا تنه
به خاطر داشته باشید، برخی از نوزادان هیچ نشانه فیزیکی قابل مشاهده‌ای از تب کردن را نشان نمی‌دهند؛ در حالی که برخی دیگر حتی با درجه حرارت پایین، واکنش های فیزیکی دارند.
اندازه گیری دمای کودک
روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری دمای بدن نوزاد از جمله روی پیشانی یا گوش، دهان، زیر بازو و مقعد وجود دارد. برای کودکان خردسال، معمولاً اندازه گیری دمای مقعدی ترجیح داده می‌شود؛ زیرا دقیق تر است. برای گرفتن بهترین نتیجه از دماسنج دیجیتال استفاده کنید.
| آیا نوزاد من تب دارد؟ | |
| اندازه گیری دمای مقعد، پیشانی یا گوش نوزاد | ۳۸ درجه سانتی گراد به بالا = تب |
| اندازه گیری دمای دهان نوزاد | ۲۷.۷ درجه سانتی گراد به بالا = تب |
| اندازه گیری دمای زیر بغل نوزاد | ۳۷.۲۲ درجه سانتی گراد به بالا |
نوع دماسنج مورد استفاده شما مشخص می‌کند که آیا دمای بدن نوزاد به معنی تب است یا خیر.
آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) توصیه می‌کند که از اندازه گیری دمای بدن نوزاد خود در زمانی که در معرض گرمای شدید قرار گرفته است، مثلا درست بعد از حمام آب گرم، بعد از نوشیدن نوشیدنی‌های گرم یا سرد، یا بعد از این که لباس بسیار گرم پوشیده است، خودداری کنید.
انواع دماسنج
به طور کلی، دماسنج‌های شیشه‌ای قدیمی به دلیل نگرانی‌های مرتبط به ایمنی نوزاد و این که خطر شکستگی و قرار گرفتن نوزاد در معرض جیوه دارند، دیگر توصیه نمی‌شوند. یک دماسنج دیجیتالی جدیدتر، دمای دقیق‌تری به شما نمایش می‌دهد و برای استفاده نوزاد شما ایمن‌تر است. اما چه نوع دماسنجی باید بخرید؟
- تب سنج پیشانی و شریان تمپورال روشی غیر تهاجمی برای بررسی سریع دمای بدن کودک شما می‌باشد. این نوع دماسنج‌ها برای کودکان در تمام سنین، از جمله نوزادان بسیار کوچک، نسبتاً دقیق در نظر گرفته می‌شوند.
- دماسنج گوش نیز یک راه آسان برای اندازه گیری دمای بدن کودک شما است؛ اما تنها در صورتی که او ۶ ماه یا بیشتر سن داشته باشد.
- دماسنج مقعدی، دهانی و/یا زیر بغل می‌تواند برای نوزادان مفید باشند. توصیه می‌کنیم دماسنجی بگیرید که هر سه نوع را در یک مدل داشته باشد، سری آن قابل تعویض باشد و به وضوح برای استفاده مشخص شده باشد.
معمولاً برای نوزادان کوچک‌تر و کودکان نوپا از تب سنج مقعدی و برای کودکان بالای چهار یا پنج سال از دماسنج دهانی استفاده می‌شود. اندازه گیری دمای زیر بغل را می‌توان در هر سنی انجام داد، اما همیشه قابل اعتماد نیست.
برای درمان تب نوزاد چه کار کنیم؟
این که آیا لازم است تب نوزاد خود را درمان کنید یا نه، بیشتر به علائم دیگر او بستگی دارد. تب زیر ۳۸.۸ درجه سانتی گراد لزوماً در نوزادان بزرگ‌تر از ۳ ماه مضر نیست و نیازی به درمان ندارد؛ مگر این که کودک شما احساس ناراحتی کند یا به طور غیر طبیعی تمایلی به نوشیدن چیزی نداشته باشد.
با این حال، اگر می‌خواهید تب نوزاد خود را درمان کنید، راه‌های ساده‌ای برای مقابله با آن در خانه وجود دارد. اگر کودک شما بزرگ‌تر از ۳ ماه است، می‌توانید یک دوز ایبوپروفن یا استامینوفن به نوزاد بدهید تا دمای بدن او کاهش پیدا کند. دوزها به سن و وزن نوزاد بستگی دارند و معمولاً در بسته دارو ذکر شده است. اما اگر هنوز مطمئن نیستید، برای اطمینان خاطر با پزشک خود تماس بگیرید. کودک خود را تشویق کنید که استراحت کند و به طور معمول غذا بخورد یا بنوشد. البته می‌توانید در زمانی که کودک شما تب دارد، در مورد وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها انعطاف‌پذیرتر باشید. آب رسانی به بدن کودک مهم‌ترین چیز است.
یک کودک شیرخواره باید اجازه داشته باشد هر چند وقت یک بار که می‌خواهد شیر بخورد. اگر به کودک خود شیر خشک می‌دهید، همان شیشه شیرهای همیشگی را به او بدهید و اگر کودکتان ناراحت است، سعی کنید در مکان‌ها یا موقعیت‌های مختلف او را تغذیه کنید.
یک نوزاد کوچک‌تر فقط به شیر مادر یا شیر خشک نیاز دارد تا آب بدن او حفظ شود، اما کودکان بزرگ‌تر ممکن است به دریافت مایعات اضافی نیاز داشته باشد. اگر کودک شما علاقه ای به نوشیدن آب ندارد، می‌توانید به او نوشیدنی‌های الکترولیتی مناسب برای کودکان، آب گوشت یا سوپ شفاف، بستنی یا ژله مایع به او بدهید.
کودکان مبتلا به تب بالا که با داروهای تب بر مانند ایبوپروفن یا استامینوفن بهتر نشده‌اند، می‌توانند از حمام با اسفنج به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه سود ببرند. اگر کودک شما علائم سرماخوردگی مانند لرز را نشان می‌دهد، حمام را متوقف کنید.
در نهایت، در مقابل وسوسه پوشاندن لباس کم‌تر یا بیش از حد در واکنش به تب و لرز نوزاد خود مقاومت کنید. لباس‌های سبک و پتوهایی که به راحتی کنار می‌روند، بهترین گزینه برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد نوزاد هستند. لباس گرم بیش از حد می‌تواند گرما را در بدن محبوس کند و دمای بدن کودک شما را حتی بیشتر از قبل بالا ببرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
سن نوزاد همراه با شدت علائم کودک شما عامل اصلی تصمیم گیری در مورد زمان تماس با پزشک است. نوزادان زیر ۳ ماه باید فوراً برای تب بالای ۳۸ درجه درمان شوند.
اگر کودک شما بزرگ‌تر از ۳ ماه است و دمای بدن او نیز کم‌تر از ۳۸.۸ درجه است ، می‌توانید حداقل یک روز قبل از تماس با پزشک خود صبر کنید، اگرچه ممکن است بهتر باشد در صورتی که تب نوزاد با علائم دیگری مانند استفراغ و اسهال، بثورات پوستی یا سرفه شدید همراه باشد، زودتر با دکتر تماس بگیرید.
اگرچه تب در نوزادان نسبتاً شایع است و معمولاً نشانه‌ای از بیماری خفیف است، اما مواقعی وجود دارد که تب می‌تواند یک مشکل اضطراری را نشان دهد. هر تبی که بیش از سه روز ادامه داشته باشد، حتی اگر با علائم دیگر همراه نباشد، لازم است به پزشک اطلاع داده شود.
علائم اورژانسی تب نوزاد
اگر کودک شما تب بالاتر از ۳۸.۸ درجه و/یا هر یک از علائم زیر را دارد، لازم است فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا مستقیماً به یک مرکز مراقبت‌های اورژانسی بروید:
- تغییر در ظاهر لکه نرم روی سر نوزاد (ورم یا فرو رفتن آن)
- استفراغ یا اسهال مداوم
- قرمزی، تورم یا ترشح در داخل یا اطراف چشم، ناف یا اندام تناسلی
- امتناع از حرکت یا بیدار شدن از خواب
- سر درد شدید یا درد شکم
- علائم دیسترس تنفسی، از جمله آبی شدن لب‌ها یا زبان، خس خس سینه یا نفس نفس زدن
- سفت شدن گردن یا متورم شدن مفاصل
- گریه غیر قابل کنترل
در برخی موارد، تب ناشی از بیماری می‌تواند باعث تشنج در کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال شود. به گفته موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، این پدیده، تشنج تب نامیده می‌شود و در درصد قابل کمی از کودکان اتفاق می افتد.
اگرچه این اتفاق برای والدین ترسناک است؛ اما بیشتر تشنج‌های ناشی از تب نوزاد، اثرات طولانی مدت بر سلامتی ندارند و لزوماً نشانه‌ای از ابتلای کودک به صرع نیستند. اگر کودک شما تب دارد و همچنین علائم تشنج تب را نشان می‌دهد، مانند تشنج یا از دست دادن هوشیاری، مطمئن شوید که محیط اطراف کودک امن است و خطری ندارد و سپس فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
اگر کودک هنوز تب داشته باشد چه کار کنیم؟
اگر برای تب فرزندتان به پزشک مراجعه کرده‌اید، او باید در چند روز آینده راهنمایی‌هایی درباره نحوه رسیدگی به بیماری نوزاد شما ارائه دهد. پزشک ممکن است بسته به آن علتی که مشکوک است دلیل تب باشد، به شما بگوید که پس از مدت معینی اگر تب نوزاد برطرف نشد مجدد با او تماس بگیرید. در این بین، اگر تب نوزاد شما افزایش پیدا کرد یا علائم جدیدی در او ایجاد شد، با پزشک خود تماس بگیرید. او ممکن است بخواهند دوباره فرزند شما را ببینند تا دوباره نوزاد را معاینه کند.
اگر به نظر می رسد که کودک شما از تب یا بیماری بهبود می‌یابد و مجدد تب دیگری را تجربه می‌کند، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر نوزاد شما بیش از چند روز تب طولانی داشته است یا تب های مکرر در طول چند هفته ظاهر می‌شود و می‌رود، باید با پزشک تماس بگیرید.
چگونه از تب نوزاد در آینده پیشگیری کنیم؟
شما نمی‌توانید از تب نوزاد پیشگیری کنید؛ اما می‌توانید از برخی از بیماری‌هایی که باعث بروز تب در نوزاد می‌شوند پیشگیری کنید. رعایت بهداشت مناسب مانند شستن دست‌ها قبل از دست زدن به نوزاد خود و دوری از افراد بیمار می‌تواند به کودک شما کمک کند تا به بسیاری از بیماری‌های عفونی رایج که باعث تب می‌شوند،مبتلا نشود.
از آنجایی که همچنین برخی از واکسن‌ها به خصوص در نوزادان کوچک‌تر ممکن است باعث تب شوند، بهتر است پس از واکسیناسیون به کودک خود یک دوز استامینوفن یا ایبوپروفن را در صورتی که مستعد ابتلا به تب‌های مرتبط با واکسن است بدهید. با این حال، این کار برای اکثر کودکان ضروری نیست.
ارتباط بین واکسن و تب نوزاد
هنگامی که کودک شما واکسن عادی دریافت می‌کند، بدن او واکنش ایمنی از خود نشان می‌دهد که ممکن است با تب خفیف همراه باشد یا نباشد. تب حاصل از واکسن معمولاً در عرض ۱۲ ساعت پس از دریافت واکسن شروع می‌شود و ممکن است چند روز به طول بیانجامد.
هر چه نوزاد شما کوچک‌تر باشد، بیشتر مستعد ابتلا به تب است. بهتر است بدانید که این طبیعی است. شما می‌توانید تب نوزاد را طبق توصیه‌های پزشک اطفال خود درمان کنید، فقط اگر تب او طی یک یا دو روز برطرف نشد، به پزشک خود اطلاع دهید.
سخن آخر
بیماری در نوزادان بسیار شایع است؛ به این معنی که تب کردن نوزاد چیز عجیبی نیست. با این که بیشتر تب‌های نوزاد جایی برای نگرانی ندارند، اما اگر نوزاد شما دچار هر نوع تبی شده باشد، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر کودک بزرگ‌تر شما همراه با سایر علائم نگران کننده دچار تب شده است یا اگر کودک شما صرف نظر از سن او بیش از چند روز است که تب دارد، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید. در غیر این صورت، اقدامات اولیه راحت بودن در خانه را برای کودک خود انجام دهید و همیشه با خیال راحت با پزشک خود در مورد هر گونه سوال یا ابهام تماس بگیرید.